Dysocjacja jonowa
Dysocjacja jonowa
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń zna:
pojęcia: elektrolit i nieelektrolit, dysocjacja jonowa (elektrolityczna),
wpływ polarnej budowy cząsteczki wody na proces dysocjacji jonowej.
Uczeń wie:
które substancje ulegają dysocjacji jonowej,
jak przebiega dysocjacja jonowa roztworów wodnych kwasów, zasad i soli.
b) Umiejętności
Uczeń potrafi:
podać przykłady elektrolitów i nieelektrolitów,
zapisać równania reakcji dysocjacji kwasów, zasad i soli,
zdefiniować kwasy, zasady i sole według teorii Arrheniusa,
wyjaśnić rolę wody w procesie dysocjacji jonowej.
2. Metoda i forma pracy
Eksperyment, dobieranka, pogadanka, burza mózgów, praca z całym zespołem, praca w grupach, praca w parach, praca indywidualna.
3. Środki dydaktyczne
Sprzęt i odczynniki niezbędne do wykonania doświadczeń, karty pracy, koperty z dobieranką.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Pogadanka wprowadzająca w temat przewodnictwa elektrycznego substancji.
Doświadczalne badanie zjawiska przewodzenia prądu elektrycznego przez roztwory wodne różnych substancji – praca w grupach – karta pracy (załącznik 1).
b) Faza realizacyjna
Omówienie doświadczeń wykonanych przez uczniów.
Podział substancji na elektrolity i nieelektrolity.
Przypomnienie pojęcia dysocjacji jonowej i sylwetki Svante Arrheniusa.
Omówienie mechanizmu dysocjacji substancji o wiązaniach kowalencyjnych spolaryzowanych i jonowych oraz roli wody w tym procesie.
Ćwiczenie umiejętności klasyfikacji substancji na elektrolity i nieelektrolity – praca w grupach – karta pracy (załącznik 2).
Zapis równań reakcji dysocjacji.
Ustalenie definicji kwasów, zasad i soli według Arrheniusa.
c) Faza podsumowująca
Wykonanie przez uczniów w parach zadania na karcie pracy (załącznik 3).
Omówienie ćwiczenia na forum całej klasy.
5. Bibliografia
B. Kupis, W. Zewald, Chemia. Matura 2005, Wydawnictwo Szkolne Omega, Kraków 2004.
6. Załączniki
a) Karta pracy ucznia
załącznik 1
KARTA PRACY GRUPY nr 1
Badanie zjawiska przewodzenia prądu elektrycznego przez wodne roztwory substancji chemicznych
Zestaw do badania przewodnictwa elektrycznego przez roztwory składa się z następujących elementów: źródła prądu stałego (np. bateryjka), żaróweczki, elektrod (metalowych lub grafitowych), przewodów elektrycznych.
Instrukcja
Przygotujcie roztwory wodne podanych w tabeli substancji. Wlewajcie kolejno przygotowane roztwory do zlewek, umieszczajcie w nich obie elektrody i obserwujcie żaróweczkę. Wyniki doświadczenia umieśćcie w tabeli, którą uzupełnijcie po wykonaniu ćwiczenia.
Substancja chemiczna | Rodzaj substancji chemicznej | Przewodnictwo elektryczne |
woda destylowana | ||
roztwór wodny NaOH | ||
roztwór wodny HCl | ||
roztwór wodny NaCl | ||
roztwór wodny glicerolu | ||
roztwór wodny cukru | ||
roztwór wodny CuSOIndeks dolny 44 |
załącznik 2
KARTA PRACY GRUPY nr 2
Z podanych substancji wybierzcie elektrolity i zapiszcie dla nich odpowiednie równania reakcji dysocjacji
SUBSTANCJE:
METAN CHIndeks dolny 44 MgSOIndeks dolny 44 ETANOL KOH CuO NaIndeks dolny 22S KWAS OCTOWY GLUKOZA
załącznik 3
1. Zapisz równania reakcji dysocjacji poniższych związków, nazwij powstałe jony:
wodorotlenek baru
kwas siarkowy (IV)
kwas borowy
2. Porównaj pod względem zawartości jonów, roztwory powstałe przez rozpuszczenie w wodzie:
chlorku wapnia i wodorotlenku wapnia,
chlorku strontu i jodku strontu,
wodorotlenku litu i wodorotlenku rubidu,
kwasu siarkowego (VI) i siarczanu (VI) sodu.
3. Jakich jonów dostarcza się glebie, nawożąc ją saletrą amonową (NHIndeks dolny 44NOIndeks dolny 33)?
b) Zadanie domowe
Poza poznaną dzisiaj teorią kwasów i zasad Arrheniusa, znane są jeszcze inne teorie, na przykład donorowo–akceptorowa teoria Brönsteda: ,,Kwasem jest substancja będąca donorem (dawcą) protonu, a zasadą - substancja będąca akceptorem (biorcą) protonu’’.
Określ jaką rolę - kwasu czy zasady - pełni woda, według teorii Brönsteda, w poniższych równaniach reakcji?
HCl + HIndeks dolny 22O = HIndeks dolny 33OIndeks górny ++ + ClIndeks górny --
NHIndeks dolny 33 + HIndeks dolny 22O = NHIndeks dolny 44Indeks górny ++ + OHIndeks górny --
SOIndeks dolny 33Indeks górny 2-2- + HIndeks dolny 22O = HSOIndeks dolny 33Indeks górny -- + OHIndeks górny --
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
Zadanie domowe na podstawie: Kupis B., Zewald W., Chemia. Matura 2005, Wydawnictwo Szkolne Omega, Kraków 2004.