1748 – rozpoczęcie wykopalisk archeologicznych w Pompejach
1971 – koncert zespołu Pink Floyd w pompejańskim amfiteatrze
1
Scenariusz dla nauczyciela
R1G9a4eFUfJBT
Scenariusz zajęć do pobrania.
Scenariusz zajęć do pobrania.
II. W zakresie kompetencji kulturowych. Uczeń: 12. potrafi wskazać najważniejsze cechy charakterystyczne i poddać interpretacji uwzględniającej właściwy kontekst kulturowy następujące kluczowe zjawiska z zakresu kultury materialnej w starożytności: 4) architektura rzymska: wybrane typy budowli i ich przeznaczenie (amfiteatr, cyrk, stadion, termy, łuk triumfalny, akwedukt, willa rzymska, bazylika), najważniejsze budowle starożytnego Rzymu: Koloseum, kolumna Trajana, Forum Romanum, Panteon; Pompeje jako przykład miasta rzymskiego;
Nauczysz się
opisywać historię starożytnych Pompejów oraz ich mieszkańców;
wskazywać i opisywać na mapie najważniejsze miejsca w Pompejach;
wyjaśniać proweniencję miasta.
Pozostałości Pompejów na zdjęciach
RCuPRCRbH6GLO1
Kolorowa ilustracja przedstawia aktualny stan zabudowań Pompejów. Na fotografii ukazano fragmenty domów i ulic miasta. Na pierwszym planie widoczne jest wnętrze pomieszczenia gospodarczego; pod ścianą stoją dwa wysokie dzbany tzw. pitosy. Podłoże wyłożone jest żwirem i porośnięte trawą.
Ruiny Pompejów, ok. I w., online-skills, CC BY 3.0
R1062H1cSlANe1
Kolorowa ilustracja przedstawia aktualny stan zabudowań Pompejów. Na fotografii ukazano szeroki kamienny mur, na którym widoczne są omurowane okrągłe otwory, być może są to paleniska.
Pozostałości pompejańskich zabudowań, ok. I w., online-skills, CC BY 3.0
ReulydswcRZ3O1
Kolorowa ilustracja przedstawia aktualny stan Łaźni Stabiana w Pompejach. Na fotografii ukazano wnętrze pomieszczenia. Jest obszerne; ma trzy otwory wejściowe i łukowate sklepienie. Ściany i sufit są bogato zdobione mozaiką. Podłoga wyłożona jest kamienną posadzką.
Łaźnie Stabiana w Pompejach, ok. I w., online-skills, CC BY 3.0
RXA4W9tshTXQY1
Kolorowa ilustracja przedstawia wnętrze starożytnej jadalni domu w Pompejach. Na szerokim kamiennym blacie znajduje się wydrążony okrągły otwór. Nieopodal stoją duże gliniane kadzie. Z murów domu pozostały ruiny.
Thermopolium (jadłodajnia) w Pompejach, ok. I w., online-skills, CC BY 3.0
Rj1v7zDrGHhTj1
Kolorowa ilustracja przedstawia fresk ukazujący mężczyznę stojącego w drzwiach. Ubrany jest w czerwoną szatę, stoi bokiem, wyciąga przed siebie ręce. Drzwi mają żółtą framugę; namalowane zostały na czerwonej ścianie. Nad drzwiami ukazane jest malowidło przedstawiające kobietę jadącą w powozie zaprzężonym w dwa konie.
Antyczny fresk rzymski w domu Priapusa w Pompejach, ok. I w., online-skills, CC BY 3.0
RjdU2CYErxgg61
Kolorowa ilustracja przedstawia częściowo zrekonstruowany dom z krużgankiem krytym dachem. Przed domem znajdują się pozostałości muru i małych kolumn. Teren porośnięty jest trawą. W tle fotografii widoczne są zarośla.
Ruiny Pompejów, ok. I w., online-skills, CC BY 3.0
R1ezqfCLZzoXX1
Kolorowa ilustracja przedstawia fresk z tzw. Domu Złotych Kupidynów w Pompejach. Ukazane jest wnętrze pomieszczenia. Po prawej stronie znajduje się niewysoki stół, przy którym stoi troje ludzi. Na pierwszym planie ukazany jest mężczyzna w prostej szacie sięgającej za kolana. Przygląda się drugiemu, stojącemu w lewej części obrazu. Tamten, ubrany w zwiewną zielononiebieską szatę, trzyma przed sobą wysoki płaski przedmiot stojący na dwóch nogach; być może jest to instrument muzyczny. W tle obrazu znajdują się schody prowadzące do wnętrza mieszkania. Fresk w dolnej części udekorowany jest motywem meandrycznym, zaś po jego prawej stronie znajduje się namalowana ozdobna kolumna. Lewa strona fresku uległa zniszczeniu.
Fresk pochodzący z Domu Złotych Kupidynów w Popmpejach, ok. I w., online-skills, CC BY 3.0
Starożytne Pompeje – miasto‑muzeum
Przykryte kilkumetrową warstwą popiołów miasto przez wieki pozostawało nieodkryte – aż do końca XVI w., kiedy to świat dowiedział się o starożytnym mieście, zachowanym w doskonałym stanie pod wulkanicznym pyłem. Prace archeologiczne rozpoczęły się w 1748 roku i trwają nieprzerwanie do dziś, jako że istnieją wciąż obiekty nieodkryte. Problemem ostatnich lat jest konserwacja obiektów, które niszczeją i wymagają ochrony, jak również kradzieże dokonywane w ruinach Pompejów. Turyści mogą oglądać bardzo dobrze zachowane po katastrofie obiekty – domy i wille, ruiny świątyni, amfiteatr oraz niezwykłe malowidła ścienne i mozaiki.
ReIQn3UXWgcjE1
Kolorowa ilustracja przedstawia tzw. Forum Spichlerzy w Pompejach. Na fotografii ukazano wnętrze pomieszczenia. Do ścian przymocowane są półki, na których ustawiono różnej wielkości naczynia; niektóre mają resztki polichromii. Pośrodku pomieszczenia stoi ława z gipsowym odlewem człowieka.
Wykopaliska w Pompejach. Widok na Forum Spichlerzy, w którym przechowywane są artefakty znalezione w ruinach miasta. ok. I w., Włochy, online-skills, CC BY 3.0
W dniu katastrofy – niespodziewanego wybuchu Wezuwiusza – mieszkańcy Pompejów zostali zaskoczeni przez lawę, spadające głazy oraz ogień, które spowodowały śmierć dużej części populacji miasta. Większość z mieszkańców zginęła z powodu chmury trującego gazu o temperaturze 600 stopni Celsjusza. Ciała ofiar zachowały się pod konserwującym popiołem wulkanicznym w różnych pozach, obrazujących, jak nagła i niespodziewana śmierć spotkała mieszkańców Pompejów.
RiskJ1UUISlTr1
Czarnobiała ilustracja przedstawia odlew gipsowy ciała ofiary wybuchu Wezuwiusza. Ukazany jest człowiek, który odpycha się rękami od podłoża, próbując wstać. Głowę podnosi do góry. Widoczne są rysy jego twarzy. Tło stanowi ciemna ściana przypominająca skałę wulkaniczną. Dodatkowe informacje: 1. Dzięki opracowanej metodzie wykonywania odlewów gipsowych ciał ofiar wybuchu Wezuwiusza do dziś turyści mogą oglądać niezwykłe figury mieszkańców Pompejów.
Czarnobiała ilustracja przedstawia odlew gipsowy ciała ofiary wybuchu Wezuwiusza. Ukazany jest człowiek, który odpycha się rękami od podłoża, próbując wstać. Głowę podnosi do góry. Widoczne są rysy jego twarzy. Tło stanowi ciemna ściana przypominająca skałę wulkaniczną. Dodatkowe informacje: 1. Dzięki opracowanej metodzie wykonywania odlewów gipsowych ciał ofiar wybuchu Wezuwiusza do dziś turyści mogą oglądać niezwykłe figury mieszkańców Pompejów.
Uwiecznione ciało zasypanego mieszkańca Pompejów, ok. I w., Włochy, online-skills, CC BY 3.0
Jednymi z cenniejszych odkryć w Pompejach były mozaiki, ozdobne posadzki w bogatych willach, prezentujące różne sceny i postacie. Jedną z najokazalszych była mozaika przedstawiająca bitwę pod Issos, którą stoczył Aleksander Macedoński z Dariuszem III. Mozaika składa się z około 1,5 mln kamyków.
RamMuTBHIPuBZ
Ilustracja przedstawia mozaikę pochodzącą z tzw. Domu Fauna w Pompejach. Ukazana jest na niej bitwa Macedończyków z Persami pod Issos w 333 r. p.n. e. Przedstawieni są żołnierze walczący konno na polu bitwy. Z lewej strony obrazu znajduje się Aleksander Wielki na koniu. Ubrany jest w srebrną zbroję; ma czarne krótkie włosy i duże oczy. Naciera na króla Persów – Dariusza, który siedzi na kwadrydze obok woźnicy. Mimo, że jest atakowany ze wszystkich stron, wychyla się z powozu wyciągając przed siebie rękę. Ma na głowie żółtą chustę; ubrany jest w ciemną szatę i jasną koszulę. Po lewej stronie ilustracji znajduje się nagie drzewo symbolizujące zimę – porę roku, podczas której rozegrano bitwę.
„Bitwa pod Issos” ok. I w., Narodowe Muzeum Archeologiczne, Neapol, Włochy, wikimedia.org, CC BY 3.0
R4sll3ATUkz8S1
Kolorowa ilustracja przedstawia wnętrze domu pompejańskiego. Na fotografii ukazano ściany i korytarze wyłożone mozaikami. Na marmurowej posadzce przedstawione zostały postaci dwóch mężczyzn z powrozami na stopach, walczących na pięści. Ich czarne ciała doskonale kontrastują z białym tłem posadzki. Mozaiki na ścianach są nieczytelne. Przeważa czerwono-niebieska kolorystyka. Dodatkowa informacja: 1.Mozaika pierwotnie znajdowała się w ruinach miasta Pompeje. Dzieło sztuki zostało przeniesione do muzeum tak samo, jak wiele innych dzieł, które ocalały po wybuchu Wezuwiusza.
Kolorowa ilustracja przedstawia wnętrze domu pompejańskiego. Na fotografii ukazano ściany i korytarze wyłożone mozaikami. Na marmurowej posadzce przedstawione zostały postaci dwóch mężczyzn z powrozami na stopach, walczących na pięści. Ich czarne ciała doskonale kontrastują z białym tłem posadzki. Mozaiki na ścianach są nieczytelne. Przeważa czerwono-niebieska kolorystyka. Dodatkowa informacja: 1.Mozaika pierwotnie znajdowała się w ruinach miasta Pompeje. Dzieło sztuki zostało przeniesione do muzeum tak samo, jak wiele innych dzieł, które ocalały po wybuchu Wezuwiusza.
Mozaiki w starożytnych Pompejach, ok. I w., Włochy, online-skills, CC BY 3.0
Willa, odkryta spod popiołów w latach 1926 – 1932, zawdzięcza swoją nazwę doskonale zachowanemu freskowi, przedstawiającymi greckiego dramaturga, Menandra. Dom mógł należeć do lokalnego urzędnika, niewykluczone jednak, że stanowił letnią rezydencję bogatego Rzymianina.
RC9T7cvK4JUjN1
Kolorowa ilustracja przedstawia zewnętrzny widok odrestaurowanego budynku pompejańskiego tzw. domu Menandra. Fotografia ukazuje dwa połączone ze sobą przestronne skrzydła domu. Dom wyposażony jest w krużganek wsparty białymi żłobkowanymi kolumnami i kryty czerwoną dachówką. Przed domem znajduje się perystyl z zadbaną zielenią. Do ilustracji dołączono dodatkową fotografię fresku, na którym ukazany jest wizerunek greckiego poety i dramaturga Menandra. Przedstawiony jest na tle żółtej ściany. Siedzi na krześle. Prawą ręką podpiera ozdobioną wieńcem głowę, w lewej trzyma papirus. Długa jasna szata spowija go od pasa w dół. Informacje dodane do ilustracji: Ilustracja pochodzi z: Filippo Coarelli (ed.), Pompeji. Hirmer, Monachium 2002. Wolfgang Rieger (fot.), Fresk przedstawiający greckiego dramaturga Menandra, I w., Pompeje, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna
Kolorowa ilustracja przedstawia zewnętrzny widok odrestaurowanego budynku pompejańskiego tzw. domu Menandra. Fotografia ukazuje dwa połączone ze sobą przestronne skrzydła domu. Dom wyposażony jest w krużganek wsparty białymi żłobkowanymi kolumnami i kryty czerwoną dachówką. Przed domem znajduje się perystyl z zadbaną zielenią. Do ilustracji dołączono dodatkową fotografię fresku, na którym ukazany jest wizerunek greckiego poety i dramaturga Menandra. Przedstawiony jest na tle żółtej ściany. Siedzi na krześle. Prawą ręką podpiera ozdobioną wieńcem głowę, w lewej trzyma papirus. Długa jasna szata spowija go od pasa w dół. Informacje dodane do ilustracji: Ilustracja pochodzi z: Filippo Coarelli (ed.), Pompeji. Hirmer, Monachium 2002. Wolfgang Rieger (fot.), Fresk przedstawiający greckiego dramaturga Menandra, I w., Pompeje, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna
Perystyl domu Menandra, ok. I w., Pompeje, Włochy, wikimedia.org, CC BY 2.0
Dom Julii Feliks jest willą bogatej Rzymianki. Wielki dom był bogato umeblowany, ozdobiony dziełami sztuki oraz pięknymi malowidłami. W czasie prac archeologicznych odkryto, że willa ucierpiała w trzęsieniu ziemi w 62 roku, a właścicielka wynajęła wtedy część domu ofiarom kataklizmu, organizując w nim publiczne łaźnie, sklepy, gospody oraz mieszkania. Dzięki prowadzonej w ten sposób działalności właścicielka domu stała się bogatą „kobietą interesu” i ważną postacią w mieście.
RUcTZp2WzNClE1
Kolorowa ilustracja przedstawia dobrze zachowane pozostałości budynku pompejańskiego zwanego „Dom Julii Feliks”. Fotografia ukazuje budynek od strony ogrodu, przez środek którego biegnie obudowany kanał z kamiennymi mostkami. Po obu stronach kanału stoją zabudowania oraz rosną drzewa i krzewy. Ceglane budynki ozdobione zostały krużgankami wspartymi na białych kolumnach.
Dom Julii Feliks, ok. I w., Pompeje, Włochy, online-skills, CC BY 3.0
Willa zawdzięcza swoją nazwę figurze tańczącego fauna umieszczonej w fontannie przed domem. Budynek pochodzi jeszcze z czasów samnickich w Pompejach, po trzęsieniu ziemi w 62 roku był naprawiany i odnawiany. Dom posiadał własny system łaźni, piękne ogrody i szereg pomieszczeń o zróżnicowanym przeznaczeniu – sypialnie, biuro, jadalnie. Przy domu funkcjonały sklepy i gospoda. Willa znana jest również z napisu Have (Ave) umieszczonego przed wejściem.
RRhKh0g9wtEWn1
Kolorowa ilustracja przedstawia aktualny stan zabudowań Pompejów. Na fotografii ukazano widok na tzw. „Dom Fauna”. Zachowane zostały fragmenty ścian i kolumn. Wokół rosną drzewa. Na obszernym atrium znajduje się basen fontanny. Dno wyłożone jest różnokolorowymi rombami z marmuru. Pośrodku na podeście stoi statuetka tańczącego Fauna, od którego dom wziął swoją nazwę. Jest to nieduża brązowa figurka przedstawiająca Fauna z uniesionymi rękoma i nieco skręconym tułowiem.
Porsche997SBS (użytkownik wikipedii) (fot.), Dom Fauna, ok. I w., Pompeje, Włochy, wikimedia.org, CC BY 3.0
Herkulanum
Herkulanum było miastem położonym w pobliżu Wezuwiusza i zniszczonym wraz z Pompejami oraz StabiamiStabieStabiami w czasie słynnego wybuchu w 79 roku. Miasto było bogatsze i okazalsze niż Pompeje, co można było stwierdzić na podstawie wyglądu, wyposażenia oraz zdobień budynków. Mniej ruchliwe i handlowe niż Pompeje, Herkulanum prawdopodobnie było lokalizacją wypoczynkową dla bogatych Rzymian. Nazwa miasta wywodzić miała się od słynnego herosa, który cieszył się wśród mieszkańców olbrzymią czcią. Jest to element historii miasta, które, założone przez Samnitów, przeszło pod panowanie Greków, którzy nazwali je Heraklion, zostało odzyskane przez Samnitów, w końcu stając się miastem rzymskim.
R1LalxdxDuTUM1
Kolorowa ilustracja przedstawia ruiny Herkulanum. Fotografia wykonana jest z lotu ptaka. Ukazana jest zabudowa miasta i ulice. Przestrzenie miedzy budynkami porośnięte są trawą. Na horyzoncie majaczy sylwetka Wezuwiusza. Do ilustracji dołączono dwie fotografie. Na pierwszej ukazano fragment ściany z otworami okiennymi należącej do tzw. Willi Papirusów. Informacje dodane do ilustracji: Najpiękniejszą i najokazalszą z odkrytych willi jest w Herkulanum Willa Papirusów. Nazwano ją tak z powodu odkrycia 1785 zwojów papirusowych zawierających łacińskie dzieła. Eric Anderson, odsłonięta część Willi Papirusów, ok. I w., archeowieści.pl, CC BY 3.0. Druga fotografia przedstawia jedno z pomieszczeń we wnętrzu willi. Jest zwieńczone półokrągłym sklepieniem pokrytym mozaikami. Ściany mają kolor ciepłej czerwieni. Podpis pod fotografią: Rosario D'Andrea, Wnętrze Willi Papirusów, ok. I w., Herkulanum, Włochy, iiccracovia.esteri.it, CC BY 3.0
Kolorowa ilustracja przedstawia ruiny Herkulanum. Fotografia wykonana jest z lotu ptaka. Ukazana jest zabudowa miasta i ulice. Przestrzenie miedzy budynkami porośnięte są trawą. Na horyzoncie majaczy sylwetka Wezuwiusza. Do ilustracji dołączono dwie fotografie. Na pierwszej ukazano fragment ściany z otworami okiennymi należącej do tzw. Willi Papirusów. Informacje dodane do ilustracji: Najpiękniejszą i najokazalszą z odkrytych willi jest w Herkulanum Willa Papirusów. Nazwano ją tak z powodu odkrycia 1785 zwojów papirusowych zawierających łacińskie dzieła. Eric Anderson, odsłonięta część Willi Papirusów, ok. I w., archeowieści.pl, CC BY 3.0. Druga fotografia przedstawia jedno z pomieszczeń we wnętrzu willi. Jest zwieńczone półokrągłym sklepieniem pokrytym mozaikami. Ściany mają kolor ciepłej czerwieni. Podpis pod fotografią: Rosario D'Andrea, Wnętrze Willi Papirusów, ok. I w., Herkulanum, Włochy, iiccracovia.esteri.it, CC BY 3.0
Xtreambar (użytkownik wikipedii; fot.), Ruiny Herkulanum, ok. I w., Włochy, wikimedia.org, CC BY 3.0
Mapa interaktywna poświęcona starożytnym Pompejom
R130Do5YsVGRE11
Kolorowa ilustracja przedstawia interaktywną mapę Pompejów. Na mapie zaznaczono ulice, cyrk, palestrę oraz wiele ważnych dla miasta budowli. Dołączone zostały następujące opisy: 1. Wielka Palestra. W Pompejach, na wzór helleński, palestra stanowiła odrębny budynek. Wielka Palestra służyła sportowcom i zapaśnikom. To tutaj mogli ćwiczyć, trenować, skorzystać z basenu, wziąć kąpiel, poddać się masażom czy odpocząć, poczytać lub wysłuchać wykładów. Obiekt posiadał wszystkie pomieszczenia i udogodnienia dla sportowców, łącznie z pomieszczeniami, w których można było najpierw nasmarować się oliwą, a po zakończeniu ćwiczeń – zdrapywać ją z siebie za pomocą specjalnych skrobaczek. Ćwiczeniom patronowali Herakles i Hermes, których posągi znajdowały się na terenie obiektu. 2. Dom Neptuna. Dom Neptuna wziął swoją nazwę od dużych rozmiarów kolorowej szklanej mozaiki ściennej przedstawiającej Neptuna i Amfitrydę. Pompeje są nie tylko atrakcją turystyczną, ale również – niestety – obiektem kradzieży. Jedną z szeroko dyskutowanych była kradzież fragmentu fresku przedstawiającego boginię Artemidę, siedzącą przed swoim bratem, Apollonem. Wyrwany kawałek fresku został po miesiącu odesłany w przesyłce. 3. Świątynia Wenery. Świątynia Wenus ulokowana jest tuż za najpiękniejszą oraz najbardziej imponująca z siedmiu bram miasta, a więc Bramą Morską. Zbudowana została po zdobyciu miasta przez Sullę oraz zniszczona w 64 n.e. po trzęsieniu ziemi. 4. Termy Rynkowe. Termy zostały odkryte w Pompejach w czasie wykopalisk. Termy zwane Rynkowymi, umieszczone w pobliżu świątyni Jowisza, dzieliły się na część męską i żeńską, posiadały szatnie, pomieszczenia na kąpiel zimną oraz gorącą. Stosowano ogrzewanie podłogowo-ścienne (hypocaustum). Ściany były zdobione, a cały kompleks wyposażony był również w niewielką palestrę. 5. Termy Centralne. Poza termami Rynkowymi odkryto w Pompejach również Termy Centralne oraz Termy Stabińskie. Mimo, że obecność ogólnodostępnych term oraz akweduktu może kojarzyć się z wysokim poziomem higieny, badacze podkreślają nienajlepsze działanie kanalizacji oraz fakt, że baseny z wodą nie miały odpływów, co sprzyjało rozwojowi chorób. Lekarze z tego okresu odradzali kąpiel osobom z ranami, zapowiadając pewną gangrenę. 6. Dom Fauna. Dom należący prawdopodobnie do wnuka Publiusza Sulli posiadał nad wejściem napis „Bądź zdrów”, a w atrium znajdowała się fontanna z figurą tańczącego Fauna – to tej figurze dom zawdzięcza swą dzisiejszą nazwę. 7. Bazylika. Obiekt budowany w latach od 120 do 78 roku przed naszą erą pełnił funkcję hali targowej, a następnie – gmachu sądowego. Zniszczona w czasie trzęsienia ziemi, bazylika nie doczekała się pełnej rekonstrukcji przed wielką katastrofą. 8. Świątynia Apollina. Powstała w czasach samnickich. Jej elementem charakterystycznym były posągi bogini Diany i Apollina wykonane z brązu. Przed umieszczoną na podwyższeniu świątynią stał marmurowy ołtarz z zegarem słonecznym.
Kolorowa ilustracja przedstawia interaktywną mapę Pompejów. Na mapie zaznaczono ulice, cyrk, palestrę oraz wiele ważnych dla miasta budowli. Dołączone zostały następujące opisy: 1. Wielka Palestra. W Pompejach, na wzór helleński, palestra stanowiła odrębny budynek. Wielka Palestra służyła sportowcom i zapaśnikom. To tutaj mogli ćwiczyć, trenować, skorzystać z basenu, wziąć kąpiel, poddać się masażom czy odpocząć, poczytać lub wysłuchać wykładów. Obiekt posiadał wszystkie pomieszczenia i udogodnienia dla sportowców, łącznie z pomieszczeniami, w których można było najpierw nasmarować się oliwą, a po zakończeniu ćwiczeń – zdrapywać ją z siebie za pomocą specjalnych skrobaczek. Ćwiczeniom patronowali Herakles i Hermes, których posągi znajdowały się na terenie obiektu. 2. Dom Neptuna. Dom Neptuna wziął swoją nazwę od dużych rozmiarów kolorowej szklanej mozaiki ściennej przedstawiającej Neptuna i Amfitrydę. Pompeje są nie tylko atrakcją turystyczną, ale również – niestety – obiektem kradzieży. Jedną z szeroko dyskutowanych była kradzież fragmentu fresku przedstawiającego boginię Artemidę, siedzącą przed swoim bratem, Apollonem. Wyrwany kawałek fresku został po miesiącu odesłany w przesyłce. 3. Świątynia Wenery. Świątynia Wenus ulokowana jest tuż za najpiękniejszą oraz najbardziej imponująca z siedmiu bram miasta, a więc Bramą Morską. Zbudowana została po zdobyciu miasta przez Sullę oraz zniszczona w 64 n.e. po trzęsieniu ziemi. 4. Termy Rynkowe. Termy zostały odkryte w Pompejach w czasie wykopalisk. Termy zwane Rynkowymi, umieszczone w pobliżu świątyni Jowisza, dzieliły się na część męską i żeńską, posiadały szatnie, pomieszczenia na kąpiel zimną oraz gorącą. Stosowano ogrzewanie podłogowo-ścienne (hypocaustum). Ściany były zdobione, a cały kompleks wyposażony był również w niewielką palestrę. 5. Termy Centralne. Poza termami Rynkowymi odkryto w Pompejach również Termy Centralne oraz Termy Stabińskie. Mimo, że obecność ogólnodostępnych term oraz akweduktu może kojarzyć się z wysokim poziomem higieny, badacze podkreślają nienajlepsze działanie kanalizacji oraz fakt, że baseny z wodą nie miały odpływów, co sprzyjało rozwojowi chorób. Lekarze z tego okresu odradzali kąpiel osobom z ranami, zapowiadając pewną gangrenę. 6. Dom Fauna. Dom należący prawdopodobnie do wnuka Publiusza Sulli posiadał nad wejściem napis „Bądź zdrów”, a w atrium znajdowała się fontanna z figurą tańczącego Fauna – to tej figurze dom zawdzięcza swą dzisiejszą nazwę. 7. Bazylika. Obiekt budowany w latach od 120 do 78 roku przed naszą erą pełnił funkcję hali targowej, a następnie – gmachu sądowego. Zniszczona w czasie trzęsienia ziemi, bazylika nie doczekała się pełnej rekonstrukcji przed wielką katastrofą. 8. Świątynia Apollina. Powstała w czasach samnickich. Jej elementem charakterystycznym były posągi bogini Diany i Apollina wykonane z brązu. Przed umieszczoną na podwyższeniu świątynią stał marmurowy ołtarz z zegarem słonecznym.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
Zadania
Rk559OZPVwqsX
Ćwiczenie 1
Wskaż właściwą odpowiedź na pytanie. Które z podanych miast ucierpiało wraz z Pompejami z powodu wybuchu Wezuwiusza? Możliwe odpowiedzi: 1. Heliopolis 2. Herculanum 3. Hadrianopolis
Wskaż właściwą odpowiedź na pytanie. Które z podanych miast ucierpiało wraz z Pompejami z powodu wybuchu Wezuwiusza? Możliwe odpowiedzi: 1. Heliopolis 2. Herculanum 3. Hadrianopolis
Miasto, które ucierpiało wraz z Pompejami z powodu wybuchu Wezuwiusza, to:
Heliopolis
Herculanum
Hadrianopolis
RUnhMF7kzplNQ
Ćwiczenie 2
Przetłumacz zdanie na język polski. In Italia antiqua Faunus deus pastorum fuit.
Przetłumacz zdanie na język polski. In Italia antiqua Faunus deus pastorum fuit.
R1JI77t4colMn
Ćwiczenie 3
Wskaż właściwe uzupełnienie zdania. Miasto Herkulanum wzięło swą nazwę od … Możliwe odpowiedzi: 1. Hery 2. Herkulesa 3. Hermesa
Wskaż właściwe uzupełnienie zdania. Miasto Herkulanum wzięło swą nazwę od … Możliwe odpowiedzi: 1. Hery 2. Herkulesa 3. Hermesa
R1YAtNPyCUXjt
Ćwiczenie 4
Wskaż właściwe uzupełnienie zdania: Menander, qui in Italia tertio saeculo ante aeram nostam vivit fuit … Możliwe odpowiedzi: 1. orator optimus 2. vatex caecus 3. poeta et scriptor scaenicus
Wskaż właściwe uzupełnienie zdania: Menander, qui in Italia tertio saeculo ante aeram nostam vivit fuit … Możliwe odpowiedzi: 1. orator optimus 2. vatex caecus 3. poeta et scriptor scaenicus
Rozpoznaj budynek i wpisz jego nazwę.
.................
R1GwRVXsom9Vc
Ćwiczenie 5
Wskaż właściwą odpowiedź na pytanie. Czemu lub komu zawdzięcza swą nazwę Willa Fauna? Możliwe odpowiedzi: 1. Wielu gatunkom zamieszkujących w jej okolicy zwierząt. 2. Posągowi Fauna umieszczonemu w fontannie. 3. Nazwie bóstwa, które było w niej czczone w czasie misteriów.
Wskaż właściwą odpowiedź na pytanie. Czemu lub komu zawdzięcza swą nazwę Willa Fauna? Możliwe odpowiedzi: 1. Wielu gatunkom zamieszkujących w jej okolicy zwierząt. 2. Posągowi Fauna umieszczonemu w fontannie. 3. Nazwie bóstwa, które było w niej czczone w czasie misteriów.
Willa Fauna zawdzięcza swoją nazwę:
wielu gatunkom zamieszkujących ją zwierząt
posągowi Fauna umieszczonemu w fontannie
nazwie bóstw, które było w niej czczone w czasie misteriów
R1KgbYj1gXySK
Ćwiczenie 6
Wskaż właściwą odpowiedź na pytanie. Przez kogo zostało założone miasto Herkulanum? Możliwe odpowiedzi: 1. przez Samnitów 2. przez Greków 3. przez Persów
Wskaż właściwą odpowiedź na pytanie. Przez kogo zostało założone miasto Herkulanum? Możliwe odpowiedzi: 1. przez Samnitów 2. przez Greków 3. przez Persów
Wskaż, przez kogo zostało założone miasto Herkulanum.
przez Samnitów
przez Greków
przez Persów
Ćwiczenie 7
Rozpoznaj budynek i wpisz jego nazwę, oraz miasto, w którym się znajduje
R1Jew6keuXrUr
Wskaż, które ze zdań odnoszących się do wykopalisk w Herkulanum i Pompejach są prawdziwe, a które fałszywe. 1. Prace wykopaliskowe na terenie Herkulanum i Pompejów rozpoczęły się w XVII wieku. 2. Większość z mieszkańców zginęła podczas wybuchu Wezuwiusza z powodu chmury trującego gazu o temperaturze 600 stopni Celsjusza. 3. Cennym znaleziskiem w ruinach Pompejów była mozaika przedstawiająca bitwę w wąwozie Termopilskim.
RuBBTWyNj3qOX
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
Nazwa budynku: ................................
Miasto: ......................
RsVQfq61OLYDP1
Ćwiczenie 8
Podaj polskie znaczenie następujących łacińskich wyrażeń: 1. corpus incolae oppidi 2. ruinae templi antiqui 3. crater vulcani
Podaj polskie znaczenie następujących łacińskich wyrażeń: 1. corpus incolae oppidi 2. ruinae templi antiqui 3. crater vulcani
Słowniki
Słownik pojęć
Sodoma i Gomora
Sodoma i Gomora
legendarne miasta nad M. Martwym w Palestynie. Wg Księgi Rodzaju zostały zniszczone przez Jahwe ogniem i siarką z powodu niemoralnego trybu życia ich mieszkańców. Przen. – siedlisko występku, gniazdo rozpusty, grzechu, niemoralności.
Neroni Feliciter
Neroni Feliciter
Niech żyje Neron – takie napisy na murach Pompejów świadczą, że w pewnym okresie Neron cieszył się wielką popularnością wśród mieszkańców miasta.
Porta Marina
Porta Marina
Brama Morska, najpiękniejsza i najokazalsza z siedmiu bram miasta Pompeje
Stabie
Stabie
miasto znajdujące się na półwyspie Apenińskim na południe od Pompejów. Zostało całkowicie zniszczone w 79 n.e. po wybuchu Wezuwiusza.
Thermopolium
Thermopolium
antyczny uliczny bar.
Słownik łacińsko‑polski
RtNEqYBwhEX101
Słownik łacińsko-polski
Słownik łacińsko-polski
Źródło: online skills, licencja: CC0.
Galeria dzieł sztuki
ReulydswcRZ3O1
Kolorowa ilustracja przedstawia aktualny stan Łaźni Stabiana w Pompejach. Na fotografii ukazano wnętrze pomieszczenia. Jest obszerne; ma trzy otwory wejściowe i łukowate sklepienie. Ściany i sufit są bogato zdobione mozaiką. Podłoga wyłożona jest kamienną posadzką.
Łaźnie Stabiana w Pompejach, ok. I w., online-skills, CC BY 3.0
Rj1v7zDrGHhTj1
Kolorowa ilustracja przedstawia fresk ukazujący mężczyznę stojącego w drzwiach. Ubrany jest w czerwoną szatę, stoi bokiem, wyciąga przed siebie ręce. Drzwi mają żółtą framugę; namalowane zostały na czerwonej ścianie. Nad drzwiami ukazane jest malowidło przedstawiające kobietę jadącą w powozie zaprzężonym w dwa konie.
Antyczny fresk rzymski w domu Priapusa w Pompejach, ok. I w., online-skills, CC BY 3.0
R1ezqfCLZzoXX1
Kolorowa ilustracja przedstawia fresk z tzw. Domu Złotych Kupidynów w Pompejach. Ukazane jest wnętrze pomieszczenia. Po prawej stronie znajduje się niewysoki stół, przy którym stoi troje ludzi. Na pierwszym planie ukazany jest mężczyzna w prostej szacie sięgającej za kolana. Przygląda się drugiemu, stojącemu w lewej części obrazu. Tamten, ubrany w zwiewną zielononiebieską szatę, trzyma przed sobą wysoki płaski przedmiot stojący na dwóch nogach; być może jest to instrument muzyczny. W tle obrazu znajdują się schody prowadzące do wnętrza mieszkania. Fresk w dolnej części udekorowany jest motywem meandrycznym, zaś po jego prawej stronie znajduje się namalowana ozdobna kolumna. Lewa strona fresku uległa zniszczeniu.
Fresk pochodzący z Domu Złotych Kupidynów w Popmpejach, ok. I w., online-skills, CC BY 3.0
Rcx3MfcjKsTmS1
Ilustracja przedstawia wnętrze jakiegoś budynku. Prawdopodobnie jest to budynek użyteczności publicznej. Na ścianach widoczny jest fresk ukazujący ludzi w codziennych sytuacjach.
„Freski z Pompejów”, ok. I w., online-skills, CC BY 3.0
ReIQn3UXWgcjE1
Kolorowa ilustracja przedstawia tzw. Forum Spichlerzy w Pompejach. Na fotografii ukazano wnętrze pomieszczenia. Do ścian przymocowane są półki, na których ustawiono różnej wielkości naczynia; niektóre mają resztki polichromii. Pośrodku pomieszczenia stoi ława z gipsowym odlewem człowieka.
Wykopaliska w Pompejach. Widok na Forum Spichlerzy, w którym przechowywane są artefakty znalezione w ruinach miasta. ok. I w., Włochy, online-skills, CC BY 3.0
RiwerBVsJF9El1
Czarnobiała ilustracja przedstawia odlew gipsowy ciała ofiary wybuchu Wezuwiusza. Ukazany jest człowiek, który odpycha się rękami od podłoża, próbując wstać. Głowę podnosi do góry. Widoczne są rysy jego twarzy. Tło stanowi ciemna ściana przypominająca skałę wulkaniczną.
Uwiecznione ciało zasypanego mieszkańca Pompejów, ok. I w., Włochy, online-skills, CC BY 3.0
R1FkyijO2j2ko1
Kolorowa ilustracja przedstawia wnętrze domu pompejańskiego. Na fotografii ukazano ściany i korytarze wyłożone mozaikami. Na marmurowej posadzce przedstawione zostały postaci dwóch mężczyzn z powrozami na stopach, walczących na pięści. Ich czarne ciała doskonale kontrastują z białym tłem posadzki. Mozaiki na ścianach są nieczytelne. Przeważa czerwono-niebieska kolorystyka.
Mozaiki w starożytnych Pompejach, ok. I w., Włochy, online-skills, CC BY 3.0
R1MLKBtubchOn1
Kolorowa ilustracja przedstawia zewnętrzny widok odrestaurowanego budynku pompejańskiego tzw. domu Menandra. Fotografia ukazuje dwa połączone ze sobą przestronne skrzydła domu. Dom wyposażony jest w krużganek wsparty białymi żłobkowanymi kolumnami i kryty czerwoną dachówką. Przed domem znajduje się perystyl z zadbaną zielenią.
Carole Raddato (fot.), Dom Menandra, ok. I w., Pompeje, Włochy, wikimedia.org, CC BY 2.0
RUcTZp2WzNClE1
Kolorowa ilustracja przedstawia dobrze zachowane pozostałości budynku pompejańskiego zwanego „Dom Julii Feliks”. Fotografia ukazuje budynek od strony ogrodu, przez środek którego biegnie obudowany kanał z kamiennymi mostkami. Po obu stronach kanału stoją zabudowania oraz rosną drzewa i krzewy. Ceglane budynki ozdobione zostały krużgankami wspartymi na białych kolumnach.
Dom Julii Feliks, ok. I w., Pompeje, Włochy, online-skills, CC BY 3.0
RRhKh0g9wtEWn1
Kolorowa ilustracja przedstawia aktualny stan zabudowań Pompejów. Na fotografii ukazano widok na tzw. „Dom Fauna”. Zachowane zostały fragmenty ścian i kolumn. Wokół rosną drzewa. Na obszernym atrium znajduje się basen fontanny. Dno wyłożone jest różnokolorowymi rombami z marmuru. Pośrodku na podeście stoi statuetka tańczącego Fauna, od którego dom wziął swoją nazwę. Jest to nieduża brązowa figurka przedstawiająca Fauna z uniesionymi rękoma i nieco skręconym tułowiem.
Porsche997SBS (użytkownik wikipedii) (fot.), Dom Fauna, ok. I w., Pompeje, Włochy, wikimedia.org, CC BY 3.0
R16FXLxRvKDl01
Kolorowa ilustracja przedstawia ruiny Herkulanum. Fotografia wykonana jest z lotu ptaka. Ukazana jest zabudowa miasta i ulice. Przestrzenie miedzy budynkami porośnięte są trawą. Na horyzoncie majaczy sylwetka Wezuwiusza.
Xtreambar (użytkownik wikipedii; fot.), Ruiny Herkulanum, ok. I w., Włochy, wikimedia.org, CC BY 3.0
Bibliografia
B. Mary, Pompeje. Życie rzymskiego miasta, Poznań 2010.
B. W. Henry, Wieczność piramid i tragedia Pompei, Warszawa 1974.
M. Członkowska‑Naumiuk. Pompeje: burzliwe dzieje miasta. „Mówią Wieki”. 4 (603), Warszawa 2010.
