Dzień i noc
Współczesne samoloty umożliwiają lot z taką samą prędkością, z jaką Ziemia porusza się dookoła własnej osi. W efekcie można lecieć przez wiele godzin i przez cały czas oglądać na przykład zachód Słońca!
jak wygląda pozorna wędrówka Słońca po niebie;
że Ziemia obraca się wokół własnej osi.
Omówisz przyczyny zmian długości dnia i nocy.
Wyjaśnisz przyczyny zmian miejsc wschodu i zachodu Słońca.
Określisz wysokości Słońca w południe.
1. Dzień i noc
Wiemy już, że ruch obrotowy Ziemi jest przyczyną pozornego ruchu Słońca na sferze niebieskiejsferze niebieskiej. Słońce w swojej dobowej pozornej wędrówce najpierw wschodziwschodzi zza horyzontu, następnie wznosi się na sferze niebieskiej, górujegóruje, a dalej obniża się i zachodzizachodzi.
Jedną z konsekwencji ruchu obrotowego Ziemi jest następstwo dnia i nocy. W trakcie każdego obrotu Ziemi wokół własnej osi, w tym samym momencie część powierzchni naszej planety zwrócona jest ku Słońcu – wówczas na tym obszarze panuje dzień. Inna część jest w tej samej chwili odwrócona od Słońca – wówczas na tym obszarze panuje noc. Ciągły obrót Ziemi powoduje, że obie strefy (nasłoneczniona i ukryta w cieniu) przesuwają się. W tym samym momencie po jednej stronie Ziemi jest południe. Po przeciwnej stronie kuli ziemskiej jest wtedy północ.
Najszybszy ponaddźwiękowy samolot pasażerski świata poruszał się szybciej, niż obracała się Ziemia. Był więc w stanie przekroczyć linię oddzielającą oświetloną i nieoświetloną część Ziemi. Kiedy startował z Londynu po zachodzie Słońca, lądował w Nowym Jorku w świetle dziennym!
2. Jak zmienia się wędrówka Słońca w ciągu roku?
Nachylenie osi obrotu Ziemi do jej orbity jest przyczyną zmiany miejsc wschodu i zachodu Słońca oraz jego wysokości nad horyzontem w południe. W rezultacie tylko dwa razy w roku (w dniach równonocy) Słońce na całej Ziemi wschodzi dokładnie na wschodzie, a zachodzi dokładnie na zachodzie. W pozostałe dni roku wschody i zachody występują codziennie w innych miejscach.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/RNZHib9Xk0Z9M
Film ukazuje jak zmienia się wędrówka Słońca na początku każdej z pór roku na półkuli północnej.
W okolicach biegunów znajdują się obszary, na których przez pewien czas Słońce w ogóle nie wschodzi, czyli panuje tam noc polarnanoc polarna. Później z kolei Słońce przez pewien czas nie zachodzi. Okres taki to dzień polarnydzień polarny. Na kołach podbiegunowych noc polarna i dzień polarny trwają 24 godziny, na samych biegunach – 6 miesięcy.
Na półkuli południowej Słońce porusza się po północnej stronie nieba – cień w południe słoneczne wskazuje więc południe. Na równiku natomiast Słońce przez pół roku porusza się po północnej stronie nieba, a przez pół roku – po południowej.
Podsumowanie
W różnych miejscach Ziemi jednocześnie występują wszystkie pory dnia i nocy.
Nachylenie osi ziemskiej i ruch obiegowy są przyczynami zmian obserwowanych miejsc wschodu i zachodu Słońca oraz jego wysokości nad horyzontem podczas górowania.
Praca domowa
Za pomocą kompasu wyznacz precyzyjnie kierunki wschodni i zachodni w miejscu, gdzie mieszkasz. Zaobserwuj następnie, gdzie faktycznie wschodzi i zachodzi Słońce.
Słownik
zjawisko utrzymywania się Słońca przez przynajmniej całą dobę powyżej linii horyzontu
moment doby słonecznej, w którym Słońce osiąga największą wysokość kątową nad horyzontem
zjawisko utrzymywania się Słońca przez przynajmniej całą dobę poniżej linii horyzontu
abstrakcyjna sfera o nieokreślonym promieniu otaczająca obserwatora znajdującego się na Ziemi, utożsamiana z widzianym przez niego niebem
moment, w którym górny punkt tarczy słonecznej przekracza linię horyzontu i jest widoczny dla obserwatora
moment, w którym górny punkt tarczy słonecznej przekracza linię horyzontu i staje się niewidoczny dla obserwatora
Zadania
Wybierz nazwę momentu dnia, w którym Słońce góruje.
- południe
- północ
- wschód
- zachód
- wieczór
- poranek
- popołudnie
Wybierz nazwy dni, w których Słońce wschodzi dokładnie na wschodzie i zachodzi dokładnie na zachodzie.
- równonoc wiosenna
- równonoc jesienna
- przesilenie letnie
- przesilenie zimowe
- Nowy Rok
- Dzień Dziecka