Dziura ozonowa
SCENARIUSZ ZAJĘĆ „Dziura ozonowa”
Chemia, III etap edukacyjny
Temat: Dziura ozonowa.
Treści kształcenia
Podstawa programowa: Punkt (4.5) [uczeń] opisuje, na czym polega powstawanie dziury ozonowej; proponuje sposoby zapobiegania jej powiększaniu.
Cele zoperacjonalizowane
UCZEŃ | definiuje pojęcia: ozonosfera, dziura ozonowa, efekt cieplarniany; |
zna budowę, właściwości i sposób powstawania ozonu; | |
omawia czynniki i substancje wpływające na niszczenie warstwy ozonowej; | |
podaje źródła substancji destruktywnie wpływających na ozonosferę; | |
wyjaśnia istotę zjawiska efektu cieplarnianego; | |
rozumie skutki zjawiska dziury ozonowej; | |
objaśnia, na czym polega powstawanie dziury ozonowej; | |
proponuje sposoby zapobiegania powiększaniu się dziury ozonowej. |
Nabywane umiejętności
UCZEŃ | poznaje znaczenie ozonosfery; |
dostrzega wpływ działalności człowieka na środowisko; | |
poznaje negatywne skutki dziury ozonowej; | |
rozumie konieczność podjęcia działań, mających na celu ochronę ozonosfery; | |
dokonuje zmian postaw i zachowań wobec środowiska naturalnego; | |
zajmuje właściwe stanowisko wobec degradacji środowiska. |
Kompetencje kluczowe
porozumiewanie się w języku ojczystym
umiejętność uczenia się
Etapy lekcji
Wstęp:
W formie kilkuminutowej pogadanki omówienie budowy, właściwości fizyczne i chemiczne oraz sposobu powstawania cząsteczki ozonu. Definicja ozonosfery.
Przebieg zajęć:
Na podstawie dostępnych źródeł (podręcznik, encyklopedia) uczniowie wyszukują informacje na temat znaczenia ozonosfery. Wspólnie omawiają wyniki pracy (ochrona organizmów na Ziemi przed szkodliwym wpływem promieniowania UV).
Nauczyciel prezentuje film omawiający zjawisko powstawania dziury ozonowej.
W dyskusji kierowanej uczniowie omawiają czynniki, substancje (oraz ich źródła) mające szkodliwy wpływ na warstwę ozonową, czyli emisję freonów do atmosfery (stosowanie freonu w kosmetykach i detergentach w sprayu, w sprzęcie chłodniczym, w lodówkach domowych).
W dalszej części dyskusji uczniowie omawiają skutki istnienia dziury ozonowej:
- uszkodzenie chlorofilu roślin,
- choroby skóry (rak skóry),
- choroby oczu (zaćma),
- obniżenie odporności organizmu człowieka,
- szybsze starzenie się,
- i inne.
Nauczyciel przedstawia metody przeciwdziałania powstawaniu dziury ozonowej, wykorzystując prezentację multimedialną „Łatanie dziury ozonowej”.
Nauczyciel tłumaczy, że freony są to związki węgla, fluoru i chloru. Podaje wzór najpopularniejszego freonu R‑12 (dichlorodifluorometanu) CClIndeks dolny 22FIndeks dolny 22. Informuje, że freon dociera do stratosfery i że pod wpływem promieniowania promieniowania UV następuje reakcja CClIndeks dolny 22FIndeks dolny 22 → CClFIndeks dolny 22 + Cl. Chlor wchodzi następnie w reakcję z ozonem: Cl + OIndeks dolny 33 → ClO+OIndeks dolny 22. Nauczyciel dodaje, że tlenki chloru reagują z obecnymi w stratosferze atomami tlenu (ClO+O→Cl+OIndeks dolny 22) i uwalniają pojedyncze atomy chloru, które ponownie rozbijają cząsteczki ozonu.
Podsumowanie:
Uczniowie dokonują samooceny swojej postawy wobec problemu dziury ozonowej, formułują wnioski i proponują działania, które mogą podjąć na rzecz poprawy sytuacji.
Zadanie domowe
Sprawdź, czym jest Protokół Montrealski z 1987 r oraz jak jego stosowanie wpłynęło na rozmiar dziury ozonowej.
Środki dydaktyczne
film animowany „Powstawanie dziury ozonowej”
prezentacja multimedialna „Łatanie dziury ozonowej”
podręcznik, encyklopedia
Metody nauczania
pogadanka
rozmowa kierowana
Formy pracy
praca indywidualna
praca zbiorowa
Zadanie dla chętnych
Warstwa ozonowa reguluje ilość docierających do Ziemi promieni ultrafioletowych. Korzystając z dostępnych Ci źródeł podaj przykłady sytuacji, w których niezbędna jest pewna ilość promieniowania UV oraz takich, w których niekorzystny jest nadmiar promieniowania UV.