E‑book - Etapy prac przy rozgraniczaniu nieruchomości

RWKk2u1bqeVuL

Grafika przedstawia fragment mapy, na której zaznaczane są punkty znajdujące się w obszarze zainteresowania geodety podczas rozgraniczania nieruchomości.

Spis treści

1. Rozgraniczenie nieruchomości11. Rozgraniczenie nieruchomości

2. Postępowanie rozgraniczeniowe22. Postępowanie rozgraniczeniowe

3. Wniosek o rozgraniczenie nieruchomości43. Wniosek o rozgraniczenie nieruchomości

4. Działania urzędu54. Działania urzędu

5. Obowiązki geodety65. Obowiązki geodety

6. Ustalanie przebiegu granicy76. Ustalanie przebiegu granicy

7. Tymczasowe utrwalenie87. Tymczasowe utrwalenie

8. Dokumentacja techniczna98. Dokumentacja techniczna

9. Decyzja urzędu109. Decyzja urzędu

10. Tryb sądowy1110. Tryb sądowy

11. Spis wzorów1211. Spis wzorów

12. Spis fotografii1312. Spis fotografii

13. Podstawa prawna1413. Podstawa prawna

14. Bibliografia1514. Bibliografia

15. Netografia1615. Netografia

1. Rozgraniczenie nieruchomości

   1

Rozgraniczenie nieruchomości, regulowane art. 29‑39 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.U. 2022 poz. 1846), art. 152 i 153 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeksu cywilnego (Dz.U. 2022 poz. 1360) oraz Rozporządzeniem Ministrów Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 kwietnia 1999 roku w sprawie rozgraniczenia nieruchomości (Dz.U. 1999 nr 45 poz. 453), pozwala na określenie, gdzie przebiega granica nieruchomości.

Postępowanie to niezbędne jest także wówczas, gdy z różnych przyczyn nie zostały wytyczone i utrwalone granice nowo utworzonej nieruchomości.

Fakt, że granica nieruchomości jest ustalona nie wyklucza jednak możliwości wszczęcia postępowania rozgraniczeniowego. Strony nie zgadzające się z dotychczasowym ustaleniem przebiegu granic mogą wnosić o postępowanie rozgraniczeniowe. Mogły np. wyniknąć nowe fakty lub pojawić się dokumenty, nieznane dotychczas, które mogły mieć wpływ na niewłaściwe, zdaniem strony, ustalenie przebiegu granic.

Należy podkreślić, że właściwą kolejnością podczas rozgraniczenia nieruchomości jest najpierw próba rozgraniczenia w postępowaniu administracyjnym, a dopiero potem ewentualne postępowanie sądowe. Przeprowadzenie rozgraniczenia nieruchomości TYLKO w postępowaniu sądowym jest niemożliwe i takie postępowanie zostanie przez sąd skierowane do rozpatrzenia najpierw w trybie administracyjnym.

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

2. Postępowanie rozgraniczeniowe

   2

Niekiedy mamy do czynienia z postępowaniem rozgraniczeniowym. Dochodzi do niego m.in. wówczas, gdy granice nieruchomości są sporne i nie można udowodnić, gdzie przebiegają (brak jest odpowiednich dokumentów).

Postępowanie rozgraniczeniowe inicjowane jest zazwyczaj na wniosek właściciela nieruchomości ze sporną granicą. Może też być podjęte z urzędu – na przykład przy scalaniu gruntów, a także gdy nikt nie wnioskuje, ale jest to zasadne ze względu na potrzeby gospodarki narodowej lub interes społeczny.

Rozgraniczaniu podlegają tylko nieruchomości gruntowe, gdyż jedynie w ich przypadku mogą narodzić się wątpliwości dotyczące przebiegu granic. Oznacza to, że postępowanie rozgraniczeniowe nie dotyczy podziału budynku czy lokalu.

Jeśli granice zostały ustalone, a  jedynie niezaznaczone w terenie, można wówczas przeprowadzić wznowienie znaków granicznych.

Należy pamiętać, że gdy granica jest ustalona, strony nadal mogą złożyć wniosek o rozgraniczenie. Mogły pojawić się nowe fakty lub dokumenty nieznane uprzednio, które wg strony mogą mieć wpływ na inny przebieg granicy. Strony niezadowolone z rozstrzygnięcia postępowania rozgraniczeniowego dokonanego w trybie administracyjnym mogą wnosić o postępowanie sądowe.
Należy tutaj podkreślić, że wniosek strony o rozgraniczenie skierowany do Sądu z pominięciem postępowania w trybie administracyjnym, będzie skutkować odmową wszczęcia postępowania przez Sąd i skierowaniem sprawy do wójta/burmistrza/prezydenta.

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

3. Wniosek o rozgraniczenie nieruchomości

   4
   R1d4cXZ6urR2R

   Grafika przedstawia wniosek o rozgraniczenie nieruchomości. Po prawej stronie dokumentu widnieje miejscowość i data, po lewej dane personalne wnioskodawcy: imię, nazwisko, adres, PESEL oraz adresat wniosku. Poniżej widnieje treść wniosku, uzasadnienie, informacja o załącznikach oraz podpis wnioskodawcy.

   

Wniosek o rozgraniczenie kieruje się do: wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Jego wzór można znaleźć na stronach internetowych urzędów gmin. Do wniosku dołącza się:

• dokument, który potwierdzi tytuł prawny do nieruchomości;

• wypisy z rejestru ewidencji gruntów dla nieruchomości objętych wnioskiem o rozgraniczenie;

• wydruk z księgi wieczystej;

• kopię mapy ewidencyjnej ze wskazaniem spornej granicy.

Wnioskodawca może dołączyć także dodatkowe dokumenty, jeśli, według niego, są one istotne dla sprawy. W piśmie – na jego końcu – należy zawrzeć ich spis.

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

4. Działania urzędu

   5

   Pierwszą czynnością, jaką podejmują organy, jest wydanie postanowienia o wszczęciu postępowania rozgraniczeniowego – na postanowienie to nie przysługuje zażalenie. O wydaniu postanowienia informowane są strony postępowania. Kolejną czynnością jest wyznaczenie geodety, który zajmie się czynnościami rozgraniczeniowymi. W związku z faktem, iż kosztami postępowania są obciążone strony, organ powinien umożliwić stronom zaproponowanie geodety, który zostanie upoważniony do przeprowadzenia rozgraniczenia.

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

5. Obowiązki geodety

   6

Działania geodety w tym zakresie zostały uregulowane w stosownym dokumencie, czyli Rozporządzeniu Ministrów Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 14 kwietnia 1999 roku w sprawie rozgraniczania nieruchomości (Dz.U. 1999 nr 45 poz. 453). Pracę swą geodeta zaczyna od czynności przygotowawczych, czyli:

• zgłasza pracę geodezyjną w ośrodku dokumentacji;

• analizuje informacje zawarte w dokumentach otrzymanych: z państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, pochodzących z ksiąg wieczystych oraz z dokumentacji uzyskanej od strony postępowania;

• na podstawie wcześniej wykonywanych pomiarów sporządza – w razie potrzeby – szkic zawierający informacje o przebiegu granic;

• wyznacza termin rozpoczęcia czynności ustalenia przebiegu granic;

• doręcza stronom wezwania do stawienia się na gruncie.

Wezwanie do stawienia się na gruncie strony powinny otrzymać ze zwrotnym poświadczeniem odbioru nie później niż 7 dni przed wyznaczonym terminem.

Z wezwania strony dowiadują się, jakie są konsekwencje niestawiennictwa, czyli że nieusprawiedliwione niestawiennictwo stron nie wstrzymuje czynności geodety, a w razie niestawiennictwa usprawiedliwionego geodeta zaprzestaje czynności do czasu ustania przeszkody lub wyznaczenia pełnomocnika, jednak nie dłużej niż na miesiąc.

Co dalej? Kiedy strony stawiają się na miejsce (bądź nie – patrz wyżej), geodeta:

• sprawdza obecność i ustala tożsamość stron, ewentualnie przyjmuje pełnomocnictwa. Jeżeli właściciel zmarł i nie przeprowadzono dotąd postępowania spadkowego, geodeta odracza wykonanie czynności ustalania przebiegu granic i zawiadamia o tym właściwy urząd;

• przeprowadza wywiad terenowy, czyli odszukuje znaki graniczne oraz określa położenia przesuniętych, uszkodzonych lub zniszczonych znaków i punktów granicznych (w przypadku, gdy pozwalają na to dokumenty).

R1GmQyIHYBZHT

Fotografia przedstawia znak graniczny: wbity w ziemię palik oraz kamień z wyżłobionym krzyżem.

RD4okRWVQOtQI

Fotografia przedstawia geodetę podczas wyznaczania punktów granicznych. Czynność ta odbywa się za pomocą profesjonalnego sprzętu pomiarowego, dzięki któremu geodeta może sprawdzić, czy dany punkt geodezyjny uległ przesunięciu lub czy został zniszczony.

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

6. Ustalanie przebiegu granicy

   7

   Geodeta zna kilka sposobów ustalenia przebiegu granicy.

Jednym z nich jest wzięcie pod uwagę znaków i śladów granicznych, map i innych dokumentów oraz punktów osnowy geodezyjnej. Jeśli jest możliwe ustalenie – na podstawie tych dokumentów bądź znaków – przebiegu granicy, geodeta wskazuje ją stronom, stabilizuje punkty graniczne, sporządza protokół graniczny, a także wykonuje pomiar granicy oraz trwałych elementów zagospodarowania terenu, mających znaczenie dla określenia jej przebiegu zagospodarowania.

Jeśli geodeta nie może uzyskać danych lub są one niewystarczające bądź wykluczające się, przebieg granicy ustala się na podstawie zgodnego oświadczenia stron lub jednej strony – w przypadku, gdy druga strona w toku postępowania nie składa oświadczenia i nie kwestionuje przebiegu granicy. W takiej sytuacji geodeta wykonuje te same czynności jak wtedy, gdy dysponuje dokumentami.

Co w sytuacji, gdy strony postępowania nie zgadzają się na ustaloną granicę? Jeśli geodeta dostrzeże, że między stronami trwa spór, powinien spróbować nakłonić owe strony do zawarcia ugody, która ma moc ugody sądowej. Jeżeli to się uda, geodeta sporządza akt ugody tylko odnośnie do spornych odcinków granicy. Podkreślić tutaj należy, że akt ugody opisuje tylko sporne granice, których nie można było ustalić na podstawie dokumentów lub zgodnych wskazań stron, natomiast protokół graniczny zawiera opis wszystkich odcinków granicy, łącznie z tymi, na które został zawarty akt ugody. Pamiętać należy również, że zarówno akt ugody, jak również protokół graniczny mogą dotyczyć tylko granic wskazanych w postanowieniu o wszczęciu postępowania rozgraniczeniowego.

Po sporządzeniu ugody geodeta wykonuje po kolei czynności, które miałyby miejsce podczas ustalenia przebiegu granicy na podstawie zebranych dowodów.

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

7. Tymczasowe utrwalenie

   8

W przypadku, gdy geodeta nie jest w stanie ustalić przebiegu granicy, wykonuje tymczasowe utrwalenie i pomiar granic, sporządza protokół graniczny oraz wydaje opinię dotyczącą przebiegu granic (proponuje lokalizację granicy i ją uzasadnia).

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

8. Dokumentacja techniczna

   9

Po zakończeniu czynności geodeta przekazuje protokół lub ugodę do urzędu prowadzącego sprawę.

W dokumentacji technicznej geodeta zamieszcza:

• szkice osnowy geodezyjnej i wykazy współrzędnych uzyskane w ośrodku dokumentacji;

• opisy topograficzne punktów osnowy;

• szkice polowe i dzienniki, które zawierają dane uzyskane w wyniku bezpośredniego pomiaru granic;

• obliczenia i wykazy współrzędnych punktów granicznych;

• obliczenia powierzchni rozgraniczonych nieruchomości;

R1C2BMhwNEfOW

Grafika przedstawia porównywanie współrzędnych punktów sytuacyjnych w formie tabeli. Nad tabelą widnieją informacje o lokalizacji: województwie, powiacie, jednostce ewidencyjnej, obrębie, nazwie i nadanym numerze dokumentu oraz ID operatu. Sama tabela składa się z kilku kolumn: oznaczenie liczby pojedynczej, identyfikatora punktu, KERG (Księgi Ewidencji Robót Geodezyjnych służącej do rejestracji i ewidencjonowania zgłoszeń prac geodezyjnych, ich lokalizacji przestrzennej za pomocą listy działek lub rastrowych zasięgów obszarowych), współrzędnych katalogowych X i Y, atrybutów ZDR (źródła danych o położeniu obiektów) oraz BPP (błędu położenia punktów granicznych), numeru punktu, współrzędnych pomiarów (X i Y), atrybutów ZDR (źródła danych o położeniu obiektów) oraz BPP (błędu położenia punktów granicznych), odchyłki dx i dy, czyli różnice pomiędzy położeniem rzeczywistym tyczonego obiektu a wymiarem przewidzianym, oraz dl, oznaczające graniczną odchyłkę usytuowania tyczonego elementu obiektu, uwagi.

• obliczenia powierzchni rozgraniczonych nieruchomości lub obliczenia różnic powierzchni, w wypadku gdy rozgraniczenie dotyczyło niektórych granic nieruchomości, a pozostałe granice nie były pomierzone na osnowę geodezyjną

• wykaz zmian gruntowych oraz inne dokumenty, które uzasadniają wprowadzenie zmian do operatu ewidencji gruntów i budynków.

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

9. Decyzja urzędu

   10

Gdy przebieg granicy został ustalony na podstawie zebranych dowodów lub zgodnego oświadczenia stron, wójt, burmistrz lub prezydent miasta wydaje decyzję o rozgraniczeniu nieruchomości.

Jeśli w trakcie postępowania rozgraniczeniowego dochodzi do zawarcia ugody, postępowanie zostanie umorzone. Ugoda zawarta przed geodetą posiada moc ugody sądowej i organ administracyjny musi w takiej sytuacji wydać decyzję o umorzeniu postępowania rozgraniczeniowego.

Zanim urzędnik wyda decyzję, ocenia, czy czynności wykonane przez upoważnionego geodetę były prawidłowe, a także stwierdza zgodność przekazanych mu dokumentów z przepisami. Jeśli zauważy jakieś uchybienie (na przykład strony nie zostały powiadomione o sprawie lub zostały powiadomione, ale zbyt późno), zwraca geodecie dokumentację do korekty i uzupełnienia.

Przed wydaniem decyzji dokumentacja techniczna powinna być dostarczona i włączona do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.

Należy pamiętać, że organ gminy nie może wydać decyzji odmawiającej zatwierdzenia przebiegu granicy ustalonego w protokole granicznym, jeśli granica została ustalona na podstawie zebranych dowodów lub zgodnego oświadczenia stron.

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

10. Tryb sądowy

    11

W przypadku gdy zgromadzony w postępowaniu administracyjnym materiał dowodowym bądź oświadczenia stron nie są podstawą do wydania decyzji o rozgraniczeniu, to – zgodnie z art. 34 ust. 2 Prawo geodezyjne i kartograficzne – postępowanie takie podlega umorzeniu z jednoczesnym przekazaniem sprawy z urzędu do rozpoznania sądowi powszechnemu. Geodeta utrwala wówczas tymczasowo punkty graniczne według ostatniego dokumentu i wskazań stron, oznacza je na szkicu granicznym, sporządza opinię, a całość dokumentacji przekazuje właściwemu urzędowi.

Gdy właściciel nieruchomości jest niezadowolony z ustalenia przebiegu granicy, może, w ciągu 14 dni od dnia doręczenia jej decyzji w tej sprawie, żądać przekazania sprawy sądowi powszechnemu. Po decyzji wydanej przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta zostanie uruchomiony tryb sądowy.

Skierowanie sprawy do sądu powszechnego powoduje, że wydana już wcześniej, w postępowaniu administracyjnym, decyzja się nie uprawomocnia, zaś zgromadzone przez organ dokumenty są materiałem dowodowym w sprawie sądowej. Jeśli wniosek zostanie zwrócony przez sąd lub dojdzie do umorzenia postępowania sądowego, decyzja ta staje się ostateczna.

Sąd rozpatruje sprawy o rozgraniczenie nieruchomości w trybie postępowania nieprocesowego (art. 34 ust. 3 Prawa geodezyjnego i kartograficznego), ten zaś kończy się wydaniem postanowienia, od którego przysługuje apelacja do sądu okręgowego. Decydując o przebiegu spornej granicy, może wykorzystywać inne dowody niż te, które zostały uznane w postępowaniu administracyjnym.

Wykonaniu orzeczenia sądowego o rozgraniczeniu nieruchomości towarzyszy geodeta. Biegły sądowy sporządza mapę, która jest podstawą wpisu w księdze wieczystej. Mapa ta staje się częścią orzeczenia sądowego w sprawie o rozgraniczenie nieruchomości.

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

11. Spis wzorów:

1. Wniosek o rozgraniczenie nieruchomości; źródło: https://docplayer.pl/18906512-Rozgraniczenie-nieruchomosci.html (data dostępu: 7.10.2021).

2. Mapa ewidencyjna; źródło: kapselsmannenkort.blogspot.com (data dostępu: 7.10.2021).

3. Wezwanie do stawienia się na gruncie; źródło: https://dwingik.duw.pl/download/5/16755/2013-9-Wezwanie.pdf (data dostępu: 7.10.2021, 447 KB, plik w języku polskim).

4. Protokół graniczny; źródło: dostępny w internecie: https://geodezja.um.walbrzych.pl/sites/default/files/protokol_graniczny_-_rozgraniczenie.doc (data dostępu: 13.12.2022).

5. Porównywanie współrzędnych punktów sytuacyjnych; źródło: https://geodezja.tarnogorski.pl/ (data dostępu: 7.10.20210).

6. Wykaz zmian ewidencyjnych; źródło: https://geoportal360.pl (data dostępu: 7.10.2021).

7. Wniosek o wpis do księgi wieczystej; źródło: https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/formularze-wnioskow-stosowanych-w-sadach-rejonowych-prowadzacych-ksiegi-wieczyste-w-systemie-informatycznym-oraz-wnioskow-skladanych-do-centralnej-informacji-kw.

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

12. Spis fotografii:

1. Znak graniczny; źródło: geoportal360.pl/ (data dostępu: 7.10.2021).

2. Wyznaczanie punktów granicznych; źródło: https://www.pkt.pl/artykul/podzial-punktow-granicznych-dzialki-12356 (data dostępu: 7.10.2021).

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

13. Podstawa prawna:

1. Ustawa z 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.U. z 2021 r. poz. 1990).

2. Ustawa z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2021 r. poz. 735).

3. Rozporządzenie Ministrów Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 14 kwietnia 1999 r. w sprawie rozgraniczania nieruchomości (Dz.U. nr 45 poz. 453).

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

14. Bibliografia:

1. Durzyńska M., Rozgraniczenie i podział nieruchomości, LexisNexis – Księgarnia PWN, Warszawa 2019.

2. Grzechnik B., Marzec Z., Mapy do celów prawnych podziały scalanie i rozgraniczanie nieruchomości oraz dokumentacja dla dróg i kolei, wyd.4, GEOGRUNT, Warszawa  2014.

3. Gudowski J., Droga sądowa w sprawach o rozgraniczenie nieruchomości na tle prawa geodezyjnego i kartograficznego, „Państwo i Prawo”, 8/1990.

4. Jasińska‑Cieślińska O., Rozgraniczenie nieruchomości w postępowaniu administracyjnym, PWSZ, IPiA, Studia Lubuskie, t. VI/2010.

5. Wolak G., Z problematyki postępowania o rozgraniczenie, Kwartalnik Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury, 3(39)/2020.

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

15. Netografia:

1. Artykuł o rozgraniczaniu nieruchomości; źródło: https://muratordom.pl/prawo/porady-prawne/rozgraniczenie-nieruchomosci-spor-o-granice-dzialki-aa-bvBE-pZ8Q-yehK.html (data dostępu: 7.10.2021).

2. Artykuł o rozgraniczaniu nieruchomości; źródło: https://blog.ongeo.pl/rozgraniczenie-nieruchomosci (data dostępu: 12.10.2021).

3. Jaki jest status geodetów w postępowaniu rozgraniczeniowym?; źródło: uodo.gov.pl/pl/225/1802 (data dostępu: 12.10.2021).

• Powrót do spisu treścisPowrót do spisu treści

Materiały spójne tematycznie

Materiały spójne tematycznie

D1FtPDX8RR6Ft1dnNNDiFs

Grafika interaktywna - Procedura rozgraniczania nieruchomości

Dg4bGKwP8RaiN7Pi8UwkWV

Dokumentacja interaktywna - Wzory dokumentów związanych z rozgraniczeniem nieruchomości

DwGRxLR8YRzPUPPQr9Ze4U

Interaktywne narzędzie typu scenario‑based learning - Rozprawa rozgraniczeniowa