E‑book Klasyfikacja szwów maszynowych
SPIS TREŚCI
Definicja szwu maszynowegoDefinicja szwu maszynowego
Klasyfikacja i oznaczenia szwów maszynowychKlasyfikacja i oznaczenia szwów maszynowych
Podział szwówPodział szwów
3.1 Podział szwów ze względu na sposób łączenia3.1 Podział szwów ze względu na sposób łączenia
3.2 Podział szwów ze względu na przeznaczenie3.2 Podział szwów ze względu na przeznaczenie
3.3 Podział szwów ze względu na umiejscowienie w wyrobie odzieżowym3.3 Podział szwów ze względu na umiejscowienie w wyrobie odzieżowym
Rodzaje szwówRodzaje szwów
Techniki wykonania wybranych szwówTechniki wykonania wybranych szwów
5.1 Szwy łączące5.1 Szwy łączące
5.2 Szwy brzegowe5.2 Szwy brzegowe
Zastosowanie szwówZastosowanie szwów
6.1 Przykładowe rozwiązaniaPrzykładowe rozwiązania
Netografia i bibliografiaNetografia i bibliografia
Powiązane materiały multimedialnePowiązane materiały multimedialne
1. Definicja szwu maszynowego
Szew – miejsce złączenia dwóch lub więcej krawędzi wykrojów elementów odzieżowych za pomocą połączeń nitkowych i innych (definicja na podstawie Szkolnego słownika odzieżowego Z. Parafianowicz).
Szwy dzielimy ze względu na:
sposób łączenia – nitkowe (szyte), klejone, zgrzewane;
przeznaczenie – szwy łączące (bieliźniane, francuskie, nakładane, stykowe, wpuszczane, zwykłe, zakładkowe, szczypankowe) i brzegowe (lamujące, obrębiające, obrzucające, wykańczające).
Zależnie od rodzaju i fasonu wyrobu, a także od właściwość tkaniny, stosuje się rożne rodzaje szwów.
Budowa szwu zależy od liczby i sposobu złożeń tkaniny w szew.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
2. Klasyfikacja i oznaczenia szwów maszynowych
Szwy w wyrobach szytych z tkanin, dzianin i innych materiałów klasyfikuje się według normy PN‑P-84501:1983, wersja polska (pkn.pl), Wyroby konfekcyjne. Szwy. Klasyfikacja i oznaczenia.
Jak czytamy w powyższej normie:
Szwy dzielimy na osiem klas, w zależności od minimalnej liczby elementów wchodzących w skład szwu oraz sposobu ich ułożenia względem linii przeszycia (łączenia).
Pięciocyfrowy numer jest oznaczeniem szwu nitkowego, który zaliczany jest do szwów łączących – nakładanych.
W przypadku zastąpienia szwu nitkowego klejonym lub zgrzewanym, pozostaje oznaczenie pierwszych trzech cyfr, a dalej uzupełnia się dodatkowo literą:
k – klejony, np.: 1.06.k – oznaczenie szwu klejonego,
z – zgrzewany, np.: 2.01. z – oznaczenie szwu zgrzewanego.
Oznaczenia szwów w PN przyjęto klasyfikować według skrótów literowych nazwy szwów i kolejnej liczby porządkowej szwu w układzie tabelarycznym danego rodzaju szwu. Przyjęto następujące symbole literowe szwów:
bieliźniane – Bl,
francuskie – Fr,
nakładane – Nk,
stykowe – St,
wpuszczane – Wp,
zwykłe – Zw,
zakładkowe – Za,
szczypankowe – Sz,
lamujące – Lm,
obrębiające – Ob,
obrzucające – Obrz,
wykończające – Wk,
klejone – k,
zgrzewane – z.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
3. Podział szwów
3.1 Podział szwów ze względu na sposób łączenia
Ze względu na sposób łączenia wyróżnia się szwy:
szyte (nitkowe),
klejone,
zgrzewane.
Szwy nitkowe (szyte) – połączenia nitkowe stanowią najpopularniejszą formę połączeń w szyciu wyrobów odzieżowych. Szwy powstają poprzez połączenie dwóch różnych elementów za pomocą ściegów maszynowych. Ścieg wykonywany maszynowo tworzy się poprzez przeprowadzenie nici za pomocą igły przez łączony materiał. W zależności od rodzaju i fasonu wyrobu oraz właściwości tkaniny stosuje się różne rodzaje szwów.
Szwy klejone powstają dzięki połączeniu elementów odzieży poprzez sklejenie. Na miejsce połączenia nanosimy w odpowiedni sposób klej (punktowo, na dużych powierzchniach, za pomocą taśmy z klejem) i podgrzewamy.
Zastosowanie techniki klejenia pozwala na wyeliminowanie wielu pracochłonnych operacji szycia, skraca czas wykonania wyrobu, a przede wszystkim poprawia jakość i estetykę wyrobu. Jednocześnie zmniejsza koszty wytwarzania wyrobu przez wyeliminowanie kilku maszyn szwalniczych oraz nici.
Szwy zgrzewane – to połączenie powstaje przy użyciu odpowiednich surowców włókienniczych, które przy wysokich temperaturach ulegają rozmiękczeniu i pod odpowiednim naciskiem mogą się trwale połączyć (zgrzać). Maszyny do zgrzewania tkanin wytwarzają ultradźwięki, czyli drgania wielkiej częstotliwości, które wywołują odpowiednie podwyższenie temperatury włókien i tym samym przy użyciu nacisku umożliwiają złączenie warstw tkanin. Do zgrzewania nadają się wyłącznie materiały termoplastyczne, np. nylon, poliester, poliakrylen, elana itp.
Szwy wykreśla się graficznie, przedstawiając warstwy materiału i sposób ich łączenia:
miejsce nakłucia lub przejścia igły przez materiał oznacza się linią pionową (rys. 2.),
miejsce sklejenia (spoina klejowa) oznacza się kropkami (rys. 3.),
miejsce zgrzewania (spoina zgrzewana) oznacza się kreskami skośnymi (rys. 4.).
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
3.2 Podział szwów ze względu na przeznaczenie
Ze względu na przeznaczenie szwy dzieli się na:
łączące, za pomocą których są połączone warstwy wykrojów jednego lub więcej elementów odzieżowych; do tej grupy należą szwy: bieliźniane, francuskie, nakładane, stykowe, wpuszczane, zwykłe, zakładkowe i szczypankowe;
brzegowe, stanowiące wykończenie krawędzi wykrojów elementów odzieżowych lub wykrojów odzieżowych; do tej grupy należą szwy: lamujące, obrębiające, obrzucające, wykończające.
Podział szwów ze względu na przeznaczenie obrazuje rys. 5.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
3.3 Podział szwów ze względu na umiejscowienie w wyrobie odzieżowym
Umiejscowienie na elementach odzieży górnej części ciała:
szew środkowy tyłu,
szew boczny,
szew boczka,
szew barkowy,
szew pachowy,
szew kołnierza,
kozerka.
Umiejscowienie na elementach rękawa:
1) szew przedni rękawa,
2) szew tylny rękawa,
3) szew zewnętrzny rękawa,
4) szew wewnętrzny rękawa.
Umiejscowienie na elementach odzieży dolnej części ciała (spodnie, spódnica):
1) szew boczny (zewnętrzny),
2) szew wewnętrzny,
3) szew środkowy przodu,
4) szew środkowy tyłu,
5) szew paska.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
4. Rodzaje szwów
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
5. Techniki wykonania wybranych szwów
Opis szwów ułatwiają rysunki instruktażowe, które składają się z prostych symboli obrazujących sposoby ich wykonania.
Symbole zastosowane w rysunkach szwów zawartych w e‑booku:
Szwy łącząceSzwy łączące
Szew zwykły rozprasowanySzew zwykły rozprasowany
Szew zwykły zaprasowanySzew zwykły zaprasowany
Szew francuskiSzew francuski
Szew bieliźnianySzew bieliźniany
Szew wpuszczanySzew wpuszczany
Szew nakładanySzew nakładany
Szew zakładkowySzew zakładkowy
Szew szczypankowySzew szczypankowy
Szew stykowySzew stykowy
Szwy brzegoweSzwy brzegowe
Szew obrębiającySzew obrębiający
Szew lamującySzew lamujący
Szew obrzucającySzew obrzucający
Szew wykończający
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
5.1 Szwy łączące
Szew zwykły rozprasowany
Szew zwykły rozprasowany jest najprostszym i podstawowym szwem. Łączymy nim dwa elementy, np. boki spódnicy. Obrzucamy brzegi materiałów overlockiem, składamy je prawą stroną do prawej i zszywamy w określonej odległości, np. 2‑3 cm od brzegu. Następnie nakładamy podwinięty brzeg na drugą warstwę materiału na szerokość podwinięcia. Następnie rozkładamy i rozprasowujemy.
Objaśnienia symboli zastosowanych na rysunku szwuObjaśnienia symboli zastosowanych na rysunku szwu
Szew zwykły zaprasowany
Służy do łączenia dwóch elementów. Składamy brzegi materiału prawą stroną do prawej i zszywamy na odległość 1,5‑2 cm od krawędzi. Następnie obrzucamy brzegi połączonych materiałów overlockiem. Zaprasowujemy szew na jedną stronę.
Objaśnienia symboli zastosowanych na rysunku szwuObjaśnienia symboli zastosowanych na rysunku szwu
Szew francuski
Brzegi elementów składamy lewą stroną do lewej i przeszywamy w odległości od krawędzi, np. 0,5 cm. Następnie przeginamy materiały tak, aby stykały się prawymi stronami, zaprasowujemy i przeszywamy w odległości np. 1 cm od krawędzi. Wtedy pierwszy szew (a w tym i brzegi) są schowane w środku szwu. Szwu francuskiego używamy np. do szycia pościeli.
Objaśnienia symboli zastosowanych na rysunku szwuObjaśnienia symboli zastosowanych na rysunku szwu
Indeks górny Źródła wszystkich definicji: „Techniki szycia odzieży” - E. Starka, Z. Lipke‑Skrawek, Stowarzyszenie Oświatowców Polskich, Toruń 2018. Indeks górny koniecŹródła wszystkich definicji: „Techniki szycia odzieży” - E. Starka, Z. Lipke‑Skrawek, Stowarzyszenie Oświatowców Polskich, Toruń 2018.
Szew bieliźniany
Szew ten jest bardzo przydatny dla osób, które nie mają możliwości wykonania szwów obrzucających. Jest stosowany np. w odzieży męskiej, odzieży dziecięcej itd.
Materiały składamy prawą stroną do prawej w taki sposób, aby dolny brzeg był wysunięty ok. 0,5 cm w stosunku do brzegu górnego i przeszywamy w odległości 0,5 cm od brzegu górnego. Materiały rozkładamy i zaprasowujemy w kierunku krótszego brzegu. Wysunięty brzeg podwijamy i stębnujemy wzdłuż linii załamania brzegu.
Objaśnienia symboli zastosowanych na rysunku szwuObjaśnienia symboli zastosowanych na rysunku szwu
ułożenie warstw i przeszycie
rozłożenie, zawinięcie wysuniętego brzegu i stębnowanie
Szew wpuszczany
Składamy trzy warstwy materiału w taki sposób, aby warstwy zewnętrzne – górna i dolna – stykały się prawymi stronami z warstwą środkową, umieszczoną między nimi (prawa strona warstwy górnej jest zwrócona do prawej strony warstwy środkowej i prawa strona warstwy dolnej jest zwrócona do lewej strony warstwy środkowej). Złożone materiały zszywa się w odległości 0,5 cm od krawędzi. Zewnętrzne warstwy odwraca się w kierunku przeciwnym do ułożenia warstwy środkowej (szew znajdzie się w środku między zewnętrznymi warstwami).
Objaśnienia symboli zastosowanych na rysunku szwuObjaśnienia symboli zastosowanych na rysunku szwu
Szew nakładany
Wykonując szew, podwijamy brzeg materiału do lewej strony na szerokość 1,5‑2,0 cm i następnie nakładamy na drugą warstwę tkaniny (lewą stroną do prawej strony) na szerokość naszego podwinięcia. Tak nałożone materiały przeszywamy po prawej stronie w odległości 0,5‑1,0 cm od krawędzi załamania. Następnie obrzucamy brzegi razem overlockiem.
Objaśnienia symboli zastosowanych na rysunku szwuObjaśnienia symboli zastosowanych na rysunku szwu
Szew zakładkowy
Zakładka to płasko leżąca, zaszyta, jednostronna fałdka materiału o różnej szerokości. Wykonując szew zakładkowy, składamy dwie warstwy materiału lewymi stronami do siebie, przeszywamy w określonej odległości od krawędzi, zaprasowujemy na jedną stronę. Złożenie materiału zależy od efektu zdobniczego, jaki chcemy uzyskać (tzw. efekt plisowania, który powstaje poprzez zwielokrotnienie jednej zakładki). Możemy wykorzystać specjalne oprzyrządowanie, np. prowadnik krawędziowy.
Objaśnienia symboli zastosowanych na rysunku szwuObjaśnienia symboli zastosowanych na rysunku szwu
Szew szczypankowy
Do wykonania szwu niezbędne jest oznaczenie linii szycia. Materiał składamy wzdłuż linii lewymi stronami do siebie i przeszywamy w minimalnej odległości od krawędzi, zaprasowujemy w jedną stronę.
Objaśnienia symboli zastosowanych na rysunku szwuObjaśnienia symboli zastosowanych na rysunku szwu
Szew stykowy
Szew wykonuje się poprzez przyłożenie do siebie dwóch krawędzi tkaniny na tzw. styk. Przeszywamy ściegiem zygzakowym lub overlockiem łącząc ze sobą dwie krawędzie.
Objaśnienia symboli zastosowanych na rysunku szwuObjaśnienia symboli zastosowanych na rysunku szwu
5.2 Szwy brzegowe
Szew obrębiający
Służy do wykańczania brzegów tkaniny.
Zaprasowujemy brzeg materiału w odległości np. 1 cm od krawędzi do lewej strony, następnie powtórnie zaprasowujemy brzeg materiału, np. w odległości 2 cm od krawędzi, również do lewej strony. Po zaprasowaniu przeszywamy brzeg ściegiem stębnowym w odległości 1 mm od krawędzi obrębu.
Objaśnienia symboli zastosowanych na rysunku szwuObjaśnienia symboli zastosowanych na rysunku szwu
Szew lamujący
Przy tkaninach luźno tkanych, ale też i tych mocno się strzępiących, stosujemy wykończenie brzegów elementów, szwów wewnętrznych bądź brzegów odzieży lamówką lub pliską skośną. Aby wykonać szew lamujący, przykładamy prawą stroną pliski do prawej strony brzegu materiału i stębnujemy w określonej odległości od krawędzi. Następnie zawijamy ją na lewą stronę obrębu, aby utworzyła się lamówka i przeszywamy maszyną wzdłuż krawędzi lamówki – po lamówce lub wzdłuż widocznego rowka. Szew można wykonać podobnie poprzez przyłożenie prawej strony lamówki do lewej strony tkaniny, przeszycie w określonej odległości od krawędzi, wywrócenie lamówki do prawej strony tkaniny, podwinięcie lamówki i przeszycie po lamówce wzdłuż jej brzegu.
Objaśnienia symboli zastosowanych na rysunku szwuObjaśnienia symboli zastosowanych na rysunku szwu
Szew obrzucający
Szew wykonuje się poprzez złożenie dwóch warstw tkaniny prawą stroną do prawej i przeszycie krawędzi overlockiem w celu ich wykończenia i połączenia. Można dodatkowo przeszyć ściegiem stębnowym w określonej odległości od overlocka w celu wzmocnienia szwu.
Objaśnienia symboli zastosowanych na rysunku szwuObjaśnienia symboli zastosowanych na rysunku szwu
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
6. Zastosowanie szwów
Szwy zwykłe powstają przez przeszycie dwóch warstw materiału złożonych prawymi stronami do środka. Szew zwykły może być przeprasowany, rozprasowany, rozstębnowany lub fantazyjny (np. układ fałd, zakładki, zmarszczenia itp.).
Szwy lamujące mają zastosowanie do wykończania szwów wewnętrznych i brzegów odzieży. Pełnią funkcje zdobnicze i zabezpieczające przed strzępieniem brzegów materiału, np. w szwach zwykłych w żakietach bez podszewki, uszytych z łatwo strzępiących się tkanin. Wykończenia lamówką można również stosować na obrębach i brzegach usztywnień. Szwy lamujące wykonujemy na stębnówkach, z zastosowaniem przyrządów pomocniczych, zwanych lamownikami.
Szwy obrębiające stosujemy do wykończania brzegów materiału w koszulach, bluzkach, odzieży bez podszewki, bieliźnie pościelowej, stołowej, odzieży sportowej itp. Wyróżniamy obręby pełne, półpełne i pojedyncze.
Zewnętrzne stębnowanie szwów i obrębów pełni również funkcję dekoracyjną. Wykonujemy je nitką w kolorze tkaniny lub w innym kontrastowym kolorze.
Szwy obrzucające wykonuje się na maszynach typu overlock (jedno- lub dwuigłowych, trzy- lub czteronitkowych lub na maszynie typu zyg‑zak). Stosuje się je do wykończania i łączenia elementów odzieży z tkanin i dzianin. Szwem obrzucanym możemy zszywać również worki kieszeniowe w spodniach.
Szwy bieliźniane mają zastosowanie do łączenia elementów wyrobów bieliźnianych, ubiorów damskich, odzieży dziecięcej, koszul męskich, odzieży roboczej i innych. Szwy bieliźniane mogą być zastępowane szwami brzegowymi obrzucającymi ze ściegiem wzmacniającym.
Szwy francuskie wykonuje się na stębnówce jednoigłowej. Szwem francuskim zszywa się worki kieszeniowe, wykonuje się je w odzieży bez podszewki, zszywa bieliznę pościelową itp.
Szwy nakładane stosuje się jako zdobnicze lub w celu ukrycia brzegów innych szwów, np. przez naszycie taśmy.
Szwy wpuszczane stosuje się do łączenia dwóch podstawowych warstw materiału z jedną (lub więcej) warstwą wypustkową. Szwy wpuszczane stosuje się do przyszywania karczków i wykonywania szwu ramieniowego, np. w koszulach i bluzkach; w spodniach stosuje się do łączenia nogawek z wypustką ozdobną. Przy wykonywaniu szwów wpuszczanych na maszynach stębnowych stosuje się odpowiednie przyrządy, zawijające brzegi materiału oraz linijki odległościowe.
Szwy zakładkowe to szwy ozdobne stosowane do ozdobnego wykończenia, np. przodów koszul męskich, bluzek, sukien, spódnic. Do wykonywania szwów zakładkowych stosuje się maszyny stębnówki ze specjalnym oprzyrządowaniem pomocniczym.
Szwy stykowe wykonuje się w układzie zszywanych brzegów materiału w jednej płaszczyźnie przy zastosowaniu stębnówek jednoigłowych, zygzakówek lub overlocków. Stosowany jest w odzieży sportowej, często stosowany jako dodatkowy pasek materiału podkładanego pod szew w celu jego wzmocnienia.
Szwy szczypankowe to szwy zdobnicze, mają zastosowanie w ubiorach damskich i dziecięcych.
Szwy wykończające są to szwy zdobnicze, chronią brzegi materiałów przed strzępieniem i przecieraniem.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
6.1. Przykładowe rozwiązania
Poniżej przedstawiono sposoby szycia wykorzystywane przez firmę Horekatex szyjącą konfekcję hotelową, na przykładzie szwów zastosowanych w bieliźnie pościelowej oraz w obrusach.
Jeśli chcesz zobaczyć, jak wykonuje się szwy maszynowe, zapoznaj się z animacją w e‑materiale. Jeżeli chcesz spróbować dopasować rodzaj szwu do typu wyrobu odzieżowego, sprawdź swoją wiedzę w Programie ćwiczeniowym Dobór szwów maszynowych zgodnie z przeznaczeniem wyrobu.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
7. Netografia i bibliografia
Netografia
Sposoby szycia: www.horecatex.pl/sposoby-szycia (dostęp 30.03.2022).
Rodzaje szwów: www.tylko-moda.pl/szwy (dostęp 30.03.2022).
Bibliografia
Czyżewski H., Krawiectwo. Podręcznik technologii dla SZ, WSiP, Warszawa 1998.
Czyżewski H., Krawiectwo, WSiP, Warszawa 1996.
Druri Z., Rębowska Z., Technologia Krawiectwa Lekkiego, WSIP, Warszawa 1974.
Kazik R., Krawczyk J., Technologia odzieży, WSiP, Warszawa 1998.
Krysińska S., Szycie i konserwacja odzieży, WSiP, Warszawa 1995.
Lewandowska‑Stark E., Lipke‑Skrawek Z., Techniki szycia odzieży, SOP, Toruń 1995.
Nieszyn J., Technologia odzieży damskiej, Wydawnictwo ZETDEZET Sp. z o.o., Warszawa 1992.
Parafianowicz Z., Szkolny słownik odzieżowy, WSiP, Warszawa 1999.
Polskie Normy 83/P‑84501. Wyroby konfekcyjne. Szwy. Klasyfikacja i oznaczenia.
Polskie Normy 83/P‑84502. Wyroby konfekcyjne. Ściegi. Klasyfikacja i oznaczenia.
Samek. P. Krawiectwo. Technologia, WSiP, Warszawa 1999.
Więżlak W., Elmrych‑Bocheńska, Zieliński J., Odzież. Budowa, właściwości, produkcja, Wyd. Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji, Państwowy Instytut Badawczy, Łódź 2009.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
8. Powiązane materiały multimedialne
Film instruktażowy: “Jak wykonać szwy maszynowe”Film instruktażowy: “Jak wykonać szwy maszynowe”
Program ćwiczeniowy: “Dobór szwów maszynowych zgodnie z przeznaczeniem wyrobu”Program ćwiczeniowy: “Dobór szwów maszynowych zgodnie z przeznaczeniem wyrobu”
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści