E‑book - Organizowanie i kontrolowanie robót konstrukcyjno‑budowlanych stanu surowego
Spis treści
1. Fundamenty1. Fundamenty
Definicja i podziałDefinicja i podział
Odbiór fundamentówOdbiór fundamentów
2. Schody2. Schody
Definicja i budowaDefinicja i budowa
Klasyfikacja schodówKlasyfikacja schodów
Projektowanie schodówProjektowanie schodów
3. Stropy3. Stropy
Definicja i podziałDefinicja i podział
Klasyfikacja stropówKlasyfikacja stropów
Przykłady stropówPrzykłady stropów
StropodachyStropodachy
4. Ściany4. Ściany
5. Dachy5. Dachy
6. Technologia wykonania elementów konstrukcyjnych obiektów budowlanych i robót budowlanych w konstrukcjach murowych, żelbetowych, stalowych, drewnianych6. Technologia wykonania elementów konstrukcyjnych obiektów budowlanych i robót budowlanych w konstrukcjach murowych, żelbetowych, stalowych, drewnianych
Konstrukcje muroweKonstrukcje murowe
Konstrukcje żelbetoweKonstrukcje żelbetowe
Konstrukcje staloweKonstrukcje stalowe
Konstrukcje drewnianeKonstrukcje drewniane
7. Rodzaje połączeń elementów konstrukcyjnych7. Rodzaje połączeń elementów konstrukcyjnych
8. Dokumentacja budowy8. Dokumentacja budowy
Pozwolenie na budowęPozwolenie na budowę
Dziennik budowyDziennik budowy
Protokoły odbiorówProtokoły odbiorów
9. Specyfikacja Techniczna Wykonania i Odbioru Robót9. Specyfikacja Techniczna Wykonania i Odbioru Robót
10. Normy budowlane10. Normy budowlane
11. Podstawowe akty prawne11. Podstawowe akty prawne
12. Netografia12. Netografia
13. Bibliografia13. Bibliografia
14. Spis ilustracji14. Spis ilustracji
Niniejszy e‑book koncentruje się na istotnych aspektach budownictwa związanych ze stanem surowym, który obejmuje m.in. fundamenty, schody, stropy, technologie wykonania elementów konstrukcyjnych w różnych rodzajach budowli, rodzaje połączeń elementów konstrukcyjnych oraz dokumentację budowy. Jest to obszar kluczowy w kontekście budowy, który stanowi podstawę stabilności, trwałości i funkcjonalności obiektów budowlanych.
W kolejnych sekcjach omówione zostaną szczegółowo aspekty związane z projektowaniem i wykonaniem fundamentów, różnicami między typami budowli i konstrukcjami, technologią wytwarzania elementów konstrukcyjnych, a także znaczeniem właściwych połączeń między nimi. Ponadto przedstawione zostaną informacje na temat dokumentacji budowy, która jest nieodłącznym elementem procesu budowlanego, norm budowlanych oraz podstawowych aktów prawnych.
1. Fundamenty
Definicja i podział
Fundament to kluczowy element konstrukcyjny budynku, który stanowi podstawę całej struktury budowlanej. Jego głównym celem jest przenoszenie i równomierne rozkładanie ciężaru budynku oraz innych obciążeń, takich jak obciążenie śniegiem, wiatrem i użytkownikami budynku, na grunt lub podłoże geologiczne pod budynkiem. Fundamenty są niezwykle istotne, ponieważ zapewniają stabilność, wytrzymałość i bezpieczeństwo całej konstrukcji.
Fundamenty mogą mieć różne formy i kształty, w zależności od projektu budynku, rodzaju gruntu, na którym jest budowany, i lokalnych warunków geologicznych. Istnieją różne rodzaje fundamentów, w tym ławy betonowe, pale fundamentowe, ściany szczelinowe, fundamenty stożkowe i wiele innych. Wybór odpowiedniego rodzaju fundamentu zależy od wielu czynników, takich jak obciążenia, rodzaj gruntu, dostępność materiałów i budżet projektu.
Fundamenty są zwykle umieszczane poniżej poziomu terenu, aby zapewnić stabilność budynku. Ich głębokość określa norma PN‑EN 1997‑1:2008 Eurokod 7 — Projektowanie geotechniczne — Część 1: Zasady ogólne. Są wykonane z różnych materiałów (murowane z cegieł, wykonywane z betonowych bloczków fundamentowych, betonowe, żelbetowe, prefabrykowane). Mogą być wznoszone na miejscu przez wylewanie betonu lub prefabrykowane i montowane na placu budowy. W każdym przypadku kluczowe jest odpowiednie zaplanowanie, projektowanie i wykonanie fundamentów, aby zapewnić trwałość i bezpieczeństwo całej konstrukcji budynku.
Klasyfikacja fundamentów ze względu na sposób posadowienia
a) bezpośrednich,
b) pośrednich.
Fundamenty bezpośrednie
Fundamenty bezpośrednie są stosowane na gruntach nośnych, które znajdują się stosunkowo blisko powierzchni ziemi. W ich przypadku nośna warstwa gruntu leży bezpośrednio pod podstawą fundamentu. Charakteryzują się niewielką głębokością posadowienia. Wyróżniamy wśród nich m.in. fundamenty na ławach betonowych (ławy są wylewane na powierzchni gruntu i stanowią szeroką podstawę pod ściany budynku) i fundamenty na płytach fundamentowych (duże, płaskie płyty betonowe, które rozkładają ciężar budynku na szeroką powierzchnię gruntu; są stosowane w przypadku budynków na gruntach o małej nośności).
Jedną z form fundamentów płytkich jest ława fundamentowa. Ta forma jest powszechnie stosowana do fundamentowania budynków jednorodzinnych. Obecnie ławy fundamentowe są najczęściej betonowe lub żelbetowe. Ława fundamentowa jest umieszczana na podłożu nośnym wokół obwodu budynku, co oznacza, że jest to rodzaj fundamentu płytkiego.
Główną rolą ławy fundamentowej jest równomierne rozkładanie obciążeń od ścian zewnętrznych budynku na grunt. Działa jako podpora dla tych ścian i pomaga w zapobieganiu ich osiadaniu.
Ława jest zazwyczaj wykonana z betonu i może być wzmocniona zbrojeniem, zwłaszcza, jeśli budowla jest duża lub wymaga dodatkowej wytrzymałości. Jej szerokość i grubość zależą od obciążeń budynku i rodzaju gruntu.
W niektórych przypadkach ława fundamentowa może być wzmocniona dodatkową izolacją termiczną, aby zwiększyć efektywność energetyczną budynku i zapobiec utracie ciepła przez fundament.
Przy projektowaniu i budowie ławy fundamentowej konieczne jest przestrzeganie miejscowych przepisów budowlanych oraz norm technicznych, aby zapewnić jej właściwą wytrzymałość i funkcjonalność.
Ruszt fundamentowy to rodzaj fundamentu, w którym ławy żelbetowe przecinają się pod kątem prostym. Stosowany jest w celu rozłożenia obciążeń związanych z budynkiem lub konstrukcją na większym obszarze gruntu.
Ruszty fundamentowe stosuje się:
Na gruntach o niskiej nośności: Ruszt fundamentowy jest szczególnie przydatny na gruntach o słabej nośności, które nie są w stanie bezpiecznie przenosić obciążeń budynku lub konstrukcji. Działa on jak rozkładająca się platforma, rozkładając obciążenia na większy obszar gruntu.
Pod budynkami o rozległych podłogach: W przypadku budynków o dużych powierzchniach podłóg i ciężkich obciążeniach, takich jak magazyny, hale przemysłowe czy centra handlowe, ruszt fundamentowy może pomóc w równomiernym rozłożeniu ciężaru budynku na gruncie.
W obszarach o niestabilnym podłożu: W niektórych obszarach gruntu występują niestabilne warunki, takie jak miękkie grunty bagienne lub obszary poddane osiadaniu. Ruszt fundamentowy może być używany do utworzenia stabilnej podstawy, która zapobiega osiadaniu.
W celu zminimalizowania wpływu na otoczenie: W niektórych przypadkach stosowanie rusztów fundamentowych może pomóc w ochronie otaczającego terenu, na przykład w obszarach ochrony środowiska naturalnego, gdzie minimalizacja zakłóceń i nacisku na grunt jest istotna.
Fundament skrzyniowy, nazywany również fundamentem pojemnikowym, to rodzaj fundamentu, który jest stosowany w przypadku budynków lub konstrukcji, które wymagają bardziej zaawansowanej i stabilnej podstawy. Fundament skrzyniowy jest zbudowany w formie pionowej skrzyni lub pojemnika umieszczonego w wykopie. W niektórych przypadkach skrzyniowy fundament może być wzmocniony dodatkowym rusztem zbrojeniowym wewnątrz skrzyni w celu poprawy wytrzymałości.
Fundament skrzyniowy składa się z dwóch płyt i ścian wykonanych z silnie zbrojonego betonu. Skrzynia fundamentowa jest podzielona ścianami na mniejsze powierzchnie.
Fundament skrzyniowy jest stosowany w następujących przypadkach:
Budynki o dużych obciążeniach: Fundament skrzyniowy jest idealnym rozwiązaniem, gdy budynki lub konstrukcje generują duże obciążenia, które muszą być równomiernie rozkładane na głębszej warstwie gruntu.
Grunt o niskiej nośności: Jeśli grunt w miejscu budowy jest słaby lub ma niską nośność, fundament skrzyniowy może się okazać bardziej skutecznym rozwiązaniem niż płyta fundamentowa.
Ochrona przed osiadaniem: W obszarach, gdzie osiadanie gruntu jest problemem, fundament skrzyniowy może być stosowany do osadzenia się na bardziej stabilnej warstwie gruntowej.
Konstrukcje podziemne: Fundamenty skrzyniowe są często używane w przypadku konstrukcji podziemnych, takich jak tunele, studnie głębinowe i inne podziemne struktury.
Stopy fundamentowe, nazywane również fundamentami pod pojedyncze słupy, to rodzaj fundamentów płytkich, które są projektowane i konstruowane w celu podparcia pojedynczych słupów lub kolumn w budynku. Są stosowane w przypadku konstrukcji, w których obciążenia są przekazywane na punktową podstawę, zamiast na szeroką podstawę, jak w przypadku fundamentów płytkich tradycyjnych. Stopy fundamentowe są szczególnie przydatne w przypadku słupów noszących struktury budowlane, takie jak mosty, maszty, słupy oświetleniowe i inne.
Klasyfikacja stóp fundamentowych może opierać się na kilku kryteriach:
Ze względu na kształt
Stopy okrągłe: Mają kształt okręgu i są stosowane w przypadku słupów o okrągłym przekroju.
Stopy kwadratowe: Mają kształt kwadratu i są używane w przypadku słupów o kwadratowym przekroju.
Stopy prostokątne: Mają kształt prostokąta i są stosowane w przypadku słupów o prostokątnym przekroju.
Ze względu na materiał
Stopy betonowe: Wykonane z betonu.
Stopy stalowe: Wykonane z elementów stalowych, takich jak belki i kształtowniki stalowe. Są stosowane w konstrukcjach stalowych.
Stopy żelbetowe: Najbardziej popularne. Wykonane z betonu i zbrojonej stali. Są trwałe i wytrzymałe.
Ze względu na głębokość osadzenia
Płytkie stopy fundamentowe: Umieszczone na stosunkowo niewielkiej głębokości pod powierzchnią gruntu. Stosowane w przypadku słupów o niewielkich obciążeniach lub na gruntach o dobrej nośności.
Głębokie stopy fundamentowe: Umieszczone na większej głębokości w celu osiągnięcia bardziej nośnej warstwy gruntowej. Są stosowane w przypadku słupów o większych obciążeniach lub na gruntach o słabej nośności.
Ze względu na sposób konstrukcji
Jednoczęściowe stopy fundamentowe: Wykonywane jako jedna całość bez spoin ani łączeń. Są bardziej trwałe i stabilne.
Wieloczłonowe stopy fundamentowe: Składają się z kilku części, które są ze sobą łączone. Mogą być stosowane w przypadku bardziej skomplikowanych konstrukcji.
Fundamenty płytowe, nazywane również fundamentami płaskimi, to rodzaj fundamentów, które rozkładają ciężar budynku lub konstrukcji na szerokiej płycie umieszczonej w zależności od potrzeb na powierzchni gruntu lub pod ziemią. Są stosowane w przypadku budowli ciężkich o małym przekroju i znacznej wysokości oraz na gruntach niejednorodnych o małej nośności.
Płyty fundamentowe są najczęściej wykonane z betonu zbrojonego. Materiały te zapewniają trwałość i wytrzymałość potrzebną do przenoszenia obciążeń budynku na grunt. Płyty mogą być również wzmocnione siatką zbrojeniową, aby poprawić ich wytrzymałość na rozciąganie.
Wyróżniamy kilka rodzajów płyt:
Płyty jednopoziomowe: To płyty fundamentowe, które obejmują całą powierzchnię budynku na jednym poziomie. Są stosowane w przypadku budynków o jednym poziomie lub w mniejszych strukturach.
Płyty wielopoziomowe: W większych budynkach, które posiadają więcej niż jeden poziom, mogą być stosowane płyty wielopoziomowe. Składają się one z kilku poziomych płyt umieszczonych na różnych poziomach budynku.
Płyty z izolacją termiczną: W celu zapobieżenia utracie ciepła z budynku przez fundament, płyty fundamentowe mogą być wzmocnione dodatkową izolacją termiczną umieszczoną pod płytą.
Płyty prefabrykowane: Często płyty fundamentowe są prefabrykowane w fabrykach i dostarczane na plac budowy. To przyspiesza proces budowy i zapewnia doskonałą jakość konstrukcji.
a) płaskiego,
b) z głowicami.
a) z żebrami wystającymi do dołu,
b) z żebrami wystającymi do góry.
Fundamenty pośrednie
Fundamenty pośrednie stosuje się w przypadku, gdy na głębokości dostępnej dla fundamentów płytkich występują warunki niekorzystne, takie jak miękkie grunty, obecność wód gruntowych lub konieczność przeniesienia obciążeń na głębsze, bardziej nośne warstwy gruntu. W tym przypadku stosuje się np. palowanie, stożkowe fundamenty palowe, śrubowe fundamenty, czy też kształtki palowe.
Fundamenty palowe
Pal drewniany: W miękkich gruntach można stosować drewniane pale jako fundamenty pośrednie. Pnie drewna wbija się w grunt do warstwy nośnej.
Pal betonowy: Pal betonowy to betonowy element wbijany w grunt. Może być wykonany w formie prefabrykowanej lub w miejscu budowy.
Pal śrubowy: Pal śrubowy to element stalowy z gwintem, który jest wkręcany w grunt za pomocą maszyny wiertniczej. Jest stosowany w miękkich gruntach i może być stosunkowo szybko wkręcany.
Fundamenty na palach/mikropalach:
Pionowe pale betonowe: To rodzaj fundamentów głębokich, które składają się z pionowych elementów betonowych wbijanych lub wierconych w grunt na znaczną głębokość. Mogą być jednostronne (jeden pale w jednym miejscu) lub grupowe (kilka pali ułożonych obok siebie).
Pale obciążeniowe: Pale te są projektowane w taki sposób, że noszą obciążenia bezpośrednio. Mogą być stosowane w budynkach o większym obciążeniu.
Pale odporne na ściskanie: Są stosowane w warunkach, gdzie grunty są bardziej miękkie i noszą obciążenia głównie przez ściskanie.
Palowanie: Ta metoda polega na wbijaniu pali (najczęściej drewnianych, stalowych lub betonowych) w grunt aż do osiągnięcia nośności lub warstwy stabilnej. Pionowe piony tworzą podstawę, na której można zbudować konstrukcję budynku. Fundamenty na palach są stosowane w miejscach o miękkim lub sypkim podłożu lub w obszarach narażonych na osiadanie.
Mikropalowanie: Mikropale to cienkie pionowe słupy wbijane w grunt przy użyciu specjalnych maszyn. Są szczególnie przydatne w miejscach o ograniczonej dostępności lub tam, gdzie konieczne jest minimalne zakłócenie otoczenia. Mikropale mogą być wykonane z różnych materiałów, w tym z metalu lub betonu.
Pale fundamentowe to długie, wertykalne elementy betonowe wbijane lub wiercone w grunt na większą głębokość w celu osiągnięcia bardziej stabilnej warstwy gruntowej.
Pale wbijane są to pale prefabrykowane żelbetowe, niekiedy stalowe – pełne lub rurowe, monolityczne, czyli betonowane bezpośrednio na gruncie.
Jeden z typów pali wbijanych to pal typu Franki. Mocowanie pala typu Franki polega na odpowiednim zakotwieniu pala w gruncie, aby zapewnić stabilność i nośność całej konstrukcji. Istnieją dwie główne metody umieszczania pali Franki w gruncie: wiercenie lub wbijanie. W zależności od wybranej metody, przygotowuje się odpowiednie narzędzia i maszyny. Jeśli stosowana jest metoda wiercenia, specjalne wiertło jest używane do wywiercenia otworu w gruncie na głębokość, na którą pal ma być umieszczony. Wiertło jest zazwyczaj wyposażone w ostrza, które tną i usuwają ziemię w procesie wiercenia. Jeśli stosowana jest metoda wbijania, pal jest umieszczany na miejscu, a następnie wbijany w grunt przy użyciu specjalistycznego sprzętu, takiego jak młot udarowy lub spycharka. W miarę wbijania, pale Franki penetruje grunt, tworząc w ten sposób kanał, który staje się fundamentem konstrukcji. Po umieszczeniu pala Franki w gruncie, może być konieczne wypełnienie przestrzeni wokół pala betonem lub innym materiałem, aby wzmocnić połączenie pala z gruntem i zwiększyć jego nośność. Na górze pala Franki może być umieszczona specjalna głowica lub nakładka, która służy jako połączenie z konstrukcją nadziemną. Ta część palu jest często wzmocniona, aby zapewnić trwałość i stabilność.
Wykonywanie pali wierconych (stojących) typu Straussa polega na wierceniu świdrem otworu i wydobywaniu urobku z jednoczesnym wprowadzaniem rury poprzez jej obracanie. Po dojściu do wymaganego poziomu wprowadza się partiami beton, a rurę odciąga do góry.
W gruntach nawodnionvch wykonuje się pale Wolfsholza. Przed rozpoczęciem prac projektuje się układ i rozstawienie pali Wolfsholza, uwzględniając obciążenia budynku lub konstrukcji oraz charakterystyki gruntu. Wartości nośności i głębokości umieszczenia pali są obliczane na podstawie danych geotechnicznych. W zależności od rodzaju gruntu i głębokości, na którą pale Wolfsholza mają być umieszczone, może być konieczne wywiercenie otworów w gruncie. Wiertło jest używane do wywiercenia otworu o odpowiednich wymiarach i głębokości. Pale Wolfsholza są umieszczane w wywierconych otworach lub wbijane bezpośrednio w grunt przy użyciu specjalistycznego sprzętu, takiego jak młot udarowy lub spycharka. W miarę wbijania, pale penetrują grunt i tworzą kanaliki boczne, które zwiększają ich nośność. Po umieszczeniu pali Wolfsholza w gruncie, może być konieczne wypełnienie przestrzeni wokół pala betonem lub innym materiałem, aby wzmocnić połączenie pala z gruntem i zwiększyć jego nośność. Na górze pala Wolfsholza jest umieszczana specjalna głowica lub nakładka, która służy jako połączenie z konstrukcją nadziemną. Ta część pala jest często wzmocniona, aby zapewnić trwałość i stabilność.
Jeśli zabudowa jednorodzinna wykonywana jest na gruntach słabych, mogą być potrzebne np. mikropale. Charakteryzują się one niewielką średnicą (od 15 do 30 cm) i dużą nośnością w stosunku do wielkości. Ich liczba, średnica, rozstaw i długość zależą od obciążenia oraz warunków wodnych i gruntowych (głębokości, na jakiej znajduje się warstwa nośna). Otwory pod mikropale wierci się najczęściej świdrem ślimakowym lub – za pomocą specjalnej wiertnicy małogabarytowej – rurą stanowiącą szkielet pala. Otwór wypełnia się zawiesiną cementową, a następnie wprowadza zbrojenie (stalowy kształtownik). Jeżeli otwór był wiercony rurą, pełni ona funkcję zbrojenia.
Pale fundamentowe przenoszą obciążenia z fundamentu na grunt poprzez:
przechodzenie przez warstwę gruntu słabonośnego i opieranie się stopą na warstwie gruntu dobrze przenoszącego obciążenia (pale stojące),
wchodzenie w warstwy gruntu mniej nośnego, a następnie za sprawą tarcia powierzchni bocznej zwiększanie możliwości przenoszenia obciążeń (pale zawieszone),
jednoczesne przenoszenie obciążenia przez powierzchnię pobocznicy i przez stopę opartą na gruncie średnio nośnym (pale zwykłe).
Na wszystkich rodzajach pali opierają się fundamenty: ławy, stopy, ruszty lub płyty żelbetowe.
Klasyfikacja fundamentów głębokich (pośrednich) opiera się głównie na ich strukturze i konstrukcji oraz na głębokości osadzenia w gruncie.
Fundamenty na studniach:
Studnie fundamentowe: Studnie fundamentowe to duże, pionowe konstrukcje w kształcie studni, które są wbijane w grunt. Wnętrze studni jest często wypełniane betonem. Ta metoda jest stosowana w obszarach o wysokim poziomie wód gruntowych, gdzie konieczne jest zabezpieczenie przed podtopieniami.
Studnie klatkowe: Studnie klatkowe to studnie fundamentowe w formie klatek z metalowych prętów lub belek. Klatki są wypełniane betonem i osadzane w gruncie. Ta technika jest stosowana w miejscach o trudnym dostępie lub w warunkach, gdzie konieczna jest szczególna stabilność.
Kesony:
Kesony otwarte: Kesony to konstrukcje w formie otwartej skrzyni, które są umieszczane na dnie zbiornika wodnego lub na gruncie. Po umieszczeniu kesonu w odpowiednim miejscu, woda jest wypompowywana, a wnętrze kesonu jest wypełniane betonem. Kesony otwarte są stosowane w budowie mostów, nabrzeży i innych konstrukcji znajdujących się nad lub w wodzie.
Kesony zamknięte: Kesony zamknięte to podobne konstrukcje, ale z hermetycznie zamkniętym wnętrzem, które jest odpompowywane, a powietrze jest wpompowywane, aby utrzymać keson na powierzchni wody. Kesony zamknięte są używane w budowie tuneli pod dnem wodnym lub w miejscach o dużych głębokościach wód gruntowych.
Fundamenty ścienne to zaś pionowe ściany betonowe umieszczane w wykopach i wznoszone na większą głębokość w celu uzyskania nośności gruntowej.
Gdy grunt w poziomie posadowienia jest mało nośny, można również zastosować, zamiast wykonywania fundamentów głębokich, metodę wzmocnienia podłoża gruntowego (płytką całkowitą, częściową lub wgłębną); przy budowie np. pasów lotniskowych czy dróg sprawdza się metoda wzmocnienia podłoża gruntowego (zagęszczania dynamicznego, wibroflotacji).
Klasyfikacja fundamentów ze względu na kształt
Fundamenty prostokątne
To najczęściej stosowany kształt fundamentów. Są one proste w budowie i łatwe do zaprojektowania.
Fundamenty prostokątne jednopoziomowe: Mają kształt prostokąta i są stosowane w przypadku prostych budynków o jednolitej konstrukcji.
Fundamenty prostokątne wielopoziomowe: Można stosować w budynkach wielopoziomowych lub złożonych, gdzie konstrukcja jest bardziej zróżnicowana.
Fundamenty kwadratowe
Fundamenty kwadratowe charakteryzują się równymi bokami, co może ułatwić ich montaż i kontrolę wymiarów.
Fundamenty kwadratowe jednopoziomowe: Mają kształt kwadratu i są stosowane w przypadku równomiernie obciążonych budynków o jednolitej konstrukcji.
Fundamenty kwadratowe wielopoziomowe: Można stosować w budynkach wielopoziomowych, gdzie zachowanie symetrii jest ważne.
Fundamenty trapezoidalne
Mają kształt trapezu i są stosowane w celu dostosowania do nieregularnych kształtów budynku lub warunków gruntowych, gdzie konstrukcja musi być dostosowana do nieregularnego terenu.
Fundamenty okrągłe
Fundamenty okrągłe są stosowane w przypadku, gdy zaokrąglony kształt lepiej pasuje do projektu budynku lub gdy konieczne jest równomierne rozprowadzenie obciążenia.
Fundamenty nieregularne
W niektórych przypadkach, ze względu na specyficzne warunki terenowe lub projekt budynku, fundamenty mogą mieć nieregularny kształt, dostosowany do konkretnej sytuacji.
Klasyfikacja fundamentów ze względu na materiał
Fundamenty betonowe
Fundamenty betonowe są bardzo popularne ze względu na wytrzymałość i trwałość betonu. Mogą być wylewane na miejscu lub prefabrykowane. Wyróżniamy wśród nich:
Ławy fundamentowe: Szerokie i płaskie fundamenty wykonane z betonu. Są popularne w budownictwie mieszkalnym i komercyjnym.
Fundamenty ścienne: Pionowe ściany betonowe, które tworzą nośniki dla budynku. Stosowane w większych konstrukcjach lub w przypadku konieczności przenoszenia większych obciążeń.
Pale fundamentowe betonowe: Pionowe elementy betonowe wbijane lub wiercone w grunt, aby osiągnąć bardziej stabilną warstwę gruntową.
Fundamenty z kamienia
Kamień jest tradycyjnym materiałem budowlanym, zwłaszcza w budownictwie tradycyjnym. Kamienne fundamenty mogą być wykonane z dużych bloków kamienia lub z suchego muru. Wykorzystują kamienie naturalne jako materiał konstrukcyjny. Są stosowane w tradycyjnych i historycznych budowlach, gdzie zachowanie estetyki jest ważne.
Fundamenty z cegieł
Zbudowane z cegieł w układzie murarskim. Są mniej powszechne w dzisiejszych budynkach, ale były używane w starszych konstrukcjach.
Fundamenty drewniane
Wykorzystujące drewno jako materiał konstrukcyjny. Są stosowane w lekkich konstrukcjach lub jako część tradycyjnych budynków drewnianych.
Fundamenty żelbetowe
Żelbet to materiał, który składa się z betonu wzmocnionego stalowymi prętami zbrojeniowymi. Fundamenty żelbetowe są często stosowane, ponieważ oferują wysoką wytrzymałość. Beton przenosi naprężenia ściskające, a elementy stalowe naprężenia rozciągające.
Fundamenty metalowe
Metalowe fundamenty mogą być stosowane w przypadku budowy na trudnym terenie, na przykład nad wodą. Stalowe pale lub kształtki mogą być wbijane w grunt.
Podział fundamentów ze względu na głębokość posadowienia
Płytkie fundamenty: umieszczane płytko pod powierzchnią gruntu, zwykle na głębokości 3‑4 metrów. Wykop pod takie fundamenty jest otwarty i nie posiada specjalnych umocnień jego ścian.
Głębokie fundamenty: umieszczane głęboko pod powierzchnią gruntu, zwykle na głębokości powyżej 4 metrów. Fundamenty głębokie mogą być wykonane jako bezpośrednie lub pośrednie.
Podział fundamentów ze względu na rodzaj gruntu
Fundamenty na gruncie skalistym: Umieszczone na twardym, skalistym podłożu, co zapewnia stabilność.
Fundamenty na gruntach piaszczystych: Wykorzystane w obszarach, gdzie grunt jest luźny i lekki.
Fundamenty na gruntach gliniastych: Stosowane w obszarach, gdzie grunt jest cięższy i bardziej zagęszczony.
Fundamenty na gruntach bagienno‑murszowych: Wymagają specjalnych technik konstrukcyjnych ze względu na niestabilność gruntów.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Odbiór fundamentów
Sposób odbioru fundamentów zależy od rodzaju zastosowanego fundamentu. Na przykład przy odbiorze fundamentów żelbetowych sprawdza się zgodność ich usytuowania z projektem, poziom posadowienia, prawidłowość wykonania robót ciesielskich, zbrojarskich i betonowych. Spód fundamentu nie powinien mieć większych odchyleń niż 20 mm, w przypadku fundamentów pod elementy prefabrykowane – 5 mm. Sprawdzana jest ponadto jakość stali zbrojeniowej oraz mieszanki betonowej.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
2. Schody
Definicja i budowa
Schody to element konstrukcyjny lub architektoniczny składający się z zestawu stopni lub biegów (nazywanych również stopniami schodowymi) oraz elementów wsporczych (balustrad, poręczy, słupków), służący do umożliwienia pionowego przemieszczania się między różnymi poziomami budynku lub terenu. Schody mają za zadanie ułatwić dostęp do różnych kondygnacji, pomieszczeń lub poziomów wewnątrz budynku lub na zewnątrz. Mogą występować w różnych kształtach, rozmiarach i materiałach w zależności od ich przeznaczenia i estetyki.
Podstawowymi elementami schodów są stopnie. Każdy z nich ma dwie płaszczyzny: poziomą (podnóżek lub stopnica) i pionową (przednóżek i podstopnica).
Na rysunkach budowlanych, szczególnie tych technicznych lub architektonicznych, schody mogą być przedstawiane z zaznaczonym spadkiem, ale w przypadku schodów zamiast strzałki skierowanej w górę wykorzystuje się zazwyczaj oznaczenie kropek (lub kresek) umieszczonych na linii schodów, które wskazują na ich spadek lub nachylenie.
Ważnym elementem schodów są balustrady. Wykonuje się je z metalu, drewna, kamienia, szkła lub tworzywa sztucznego. Górna część balustrady (poręcz) może być wykonana z rury stalowej lub płaskownika, na którym mocuje się poręcz z drewna lub z tworzywa sztucznego. Zgodnie z przepisami balustrada powinna mieć 1,1 m (w budynkach jednorodzinnych 0,90 m), a prześwit w elementach zabezpieczających nie więcej niż 0,12 m. Konstrukcja balustrady może być pełna, kurtynowa lub ażurowa.
Istotnym elementem spełniającym funkcję schodów są pochylnie, inaczej rampy. Pochylnie umożliwiają pokonywanie różnic poziomów osobom niepełnosprawnym podczas poruszania się na wózku. Umożliwiają również transport towarów na wózkach, ułatwiają wprowadzanie wózków dziecięcych do budynków. Nachylenie pochylni powinno mieścić się w granicach 5‑20%, w tym dla osób niepełnosprawnych nie powinno przekraczać 6%. Powierzchnia powinna być szorstka, a przy nachyleniu większym niż 15% – karbowana.
Na rysunkach budowlanych pochylnie mają zaznaczony spadek w procentach, ze strzałką skierowaną w górę, oraz łączone za jej pomocą poziomy.
Klasyfikacja schodów
Klasyfikacja schodów może uwzględniać położenie (umieszczenie wewnątrz budynku lub na zewnątrz, w zależności od funkcji budynku), kształt w rzucie poziomym (schody proste, kręte, spiralne czy wielopłatowe), materiał, rozwiązanie konstrukcyjne. Zależnie od przyjętego kryterium wskazać można inny podział.
Klasyfikacja schodów ze względu na położenie
Schody wewnętrzne: to schody umieszczone wewnątrz budynku, łączące różne kondygnacje, pomieszczenia lub poziomy funkcjonalne. Są one projektowane z myślą o użytkownikach budynku i estetyce wnętrza.
Schody zewnętrzne: schody zewnętrzne znajdują się na zewnątrz budynku i służą do dostępu do budynku lub przemieszczania się między poziomami na zewnątrz. Muszą być odporne na warunki atmosferyczne. Schody zewnętrzne wykonywane są w celu pokonywania różnicy poziomów między poziomem parteru budynku a przyległym terenem lub do pokonania różnicy wysokości terenu. Schody, które prowadzą do budynku, powinny mieć nie więcej niż 10 stopni, a ich szerokość nie może być mniejsza niż 1,20 m. Konstrukcja jest zazwyczaj monolityczna, żelbetowa płytowa. Schody są niekiedy wykonywane z prefabrykowanych pojedynczych stopni.
Klasyfikacja schodów ze względu na kształt w rzucie poziomym
Schody proste: to najprostsza forma schodów, które składają się z jednej prostej linii. Są stosowane tam, gdzie dostępna przestrzeń jest ograniczona, a schody muszą być proste i oszczędne.
Schody kręte: schody kręte zawierają zakręty lub łuki w swoim przebiegu. Są bardziej zaawansowane pod względem konstrukcji i estetyki, co pozwala na dostosowanie ich do bardziej skomplikowanych układów przestrzennych. Schody kręcone są zazwyczaj schodami zabiegowymi (termin ten odnosi się do rodzaju schodów, które są zaprojektowane w taki sposób, że składają się z przegród lub stopni, które wykonują zakręt lub zmianę kierunku w trakcie wznoszenia lub schodzenia), zaś stopnie (gotowe prefabrykaty) mocowane są bezpośrednio do stalowego słupa rurowego.
Klasyfikacja schodów ze względu na materiał
Schody drewniane: schody drewniane są popularne ze względu na swoją estetykę i ciepły wygląd. Drewno może być stosowane zarówno do stopni, jak i balustrad. Przepisy przeciwpożarowe dopuszczają stosowanie schodów drewnianych w budynkach mieszkalnych, które mają nie więcej niż dwie kondygnacje, a także w budynkach gospodarczych.
Schody betonowe: schody betonowe są trwałe i łatwe w konserwacji. Mogą być formowane w różne kształty i wykończone różnymi materiałami, takimi jak płytki ceramiczne, kamień lub farba.
Schody metalowe: schody metalowe są lekkie i wytrzymałe. Mogą mieć nowoczesny, przemysłowy wygląd i są często stosowane w budynkach komercyjnych.
Najpopularniejszym rodzajem schodów są schody żelbetowe o różnych rozwiązaniach konstrukcyjnych i kształtach. Ze względu na miejsce ich wykonania dzielimy je na monolityczne i prefabrykowane, zaś ze względu na rodzaj konstrukcji na: płytowe, płytowo‑belkowe, policzkowe i wspornikowe.
Schody stalowe, będące zazwyczaj konstrukcjami z kształtowników i blach stalowych, mają zastosowanie w magazynach, halach zakładów produkcyjnych (schody służące do obsługi maszyn oraz jako zewnętrzne schody ewakuacyjne). Wyróżniamy schody stalowe: policzkowe z nakładanymi stopniami; kręcone, w których elementem nośnym jest stalowy słup.
Klasyfikacja schodów ze względu na rozwiązanie konstrukcyjne
Schody na betonowych biegach: to tradycyjne schody z biegami (stopniami) wykonanymi z betonu. Są trwałe i stabilne.
Schody na stalowej konstrukcji: schody na stalowej konstrukcji mają metalową ramę z betonowymi stopniami. Są lekkie i nadają się do nowoczesnych projektów.
Schody na żelbetowej konstrukcji: to połączenie betonu i stali, które zapewnia wytrzymałość i trwałość schodów. Mogą mieć różne wykończenia.
Schody prefabrykowane: schody prefabrykowane są produkowane w fabryce i montowane na miejscu. Są szybkie do zainstalowania i mogą być wykonane z różnych materiałów.
Schody drabiniaste to najczęściej schody piwniczne, strychowe, stosowane w budynkach gospodarczych. Cechują się dość dużym nachyleniem (45°-60°), a ich stopnie zachodzą na siebie (nie mają przednóżków). W wypadku konstrukcji drewnianych składają się z dwóch belek policzkowych (grubość 50‑70 mm, szerokość 20‑28 cm). Wycięcia (głębokość 20‑30 mm) wykonane w tych belkach wsuwa się stopnie z desek (szerokość 20‑30 cm), które łączą się z belkami policzkowymi na czopy klinowy lub półjaskółczy ogon.
Schody policzkowe składają się z belek policzkowych, przednóżków i podnóżków oraz balustrady. Wykonuje się je m.in. z bali (grubość 60‑80 mm i szerokość 25‑30 cm). Przednóżki i podnóżki mogą być wsuwane w wycięcia w belkach policzkowych od góry lub od dołu lub nakładane na wycięcia schodowe, dostosowane do wymiarów stopni.
Schody wiszące zazwyczaj nie mają przednóżków. Każdy stopień (podnóżek) podwieszany jest na czterech stalowych cięgnach, do których mocuje się balustradę.
Schody terenowe, znane również jako schody ogrodowe lub schody krajobrazowe, to elementy architektoniczne lub konstrukcyjne wykorzystywane w terenach o różnych nachyleniach lub trudnym ukształtowaniu terenu. Ich głównym celem jest ułatwienie dostępu do różnych obszarów, a jednocześnie integrowanie się z otaczającym krajobrazem. Są wykonywane z materiałów odpornych na działanie czynników atmosferycznych (cegły klinkierowej, betonowej kostki prasowanej, płyt kamiennych i betonowych, betonu monolitycznego). Schody terenowe są zazwyczaj konstrukcjami zespolonymi, które obejmują stopnie (schodki) i podpory lub ściany oporowe, które stabilizują konstrukcję na nachylonym terenie. Stopnie schodów terenowych mogą być płaskie lub nachylone, a ich szerokość i głębokość zależą od projektu i funkcji schodów. Mogą mieć różne kształty, rozmiary i wykończenia, które dostosowane są do stylu ogrodu lub przestrzeni rekreacyjnej.
Projektowanie schodów
Projektowanie schodów wymaga przestrzegania warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać ich poszczególne elementy. Ważna jest zatem kolejność działań:
przyjęcie danych wyjściowych dotyczących różnicy poziomów między kondygnacjami oraz rodzaju schodów i układu biegów w rzucie poziomym, a także granicznej wysokości stopni i wstępnie – liczby stopni w biegu,
ustalenie wysokości stopnia oraz ostatecznej liczby stopni,
obliczenie szerokość stopnia,
obliczenie długości i szerokości biegu,
ustalenie wymiarów spoczników w rzucie poziomym,
obliczenie wymiarów klatki schodowej w rzucie poziomym.
Wzór na obliczenie schodów to ogólny sposób wyznaczania podstawowych parametrów schodów, takich jak długość biegu, wysokość podstopnicy, kąt nachylenia, ilość stopni itp. Proces obliczenia schodów wygląda następująco:
Długość biegu schodów (L): Długość biegu schodów to odległość pozioma między początkiem a końcem schodów. Można ją obliczyć, znając dostępną przestrzeń i wymaganą liczbę stopni. Wzór na długość biegu to:
L=L(t)/n‑1
gdzie:
L - długość biegu schodów,
L(t) - dostępna przestrzeń lub całkowita długość schodów,
n - liczba stopni.
Wysokość podstopnicy (H): Wysokość podstopnicy to odległość pionowa między dwoma sąsiednimi stopniami schodów. Można ją obliczyć, dzieląc całkowitą wysokość schodów przez liczbę stopni. Wzór na wysokość podstopnicy to:
H=H(t)/n
gdzie:
H – wysokość podstopnicy,
H(t) – całkowita wysokość schodów,
n – liczba stopni.
Kąt nachylenia (alfa): Kąt nachylenia to miara nachylenia schodów w stosunku do poziomu. Można go obliczyć, wykorzystując tangens tego kąta. Wzór na kąt nachylenia to:
alfa = arctan (H(t)/L(t))
gdzie:
alfa –kąt nachylenia schodów (wyrażony w stopniach),
H(t) – całkowita wysokość schodów,
L(t) – całkowita długość schodów.
Przy obliczaniu schodów należy również uwzględnić inne parametry, takie jak głębokość stopnia (G), szerokość biegu schodów (B), wysokość oparcia balustrady itp., w zależności od konkretnej specyfikacji projektu. Ostateczny wzór może być dostosowany do konkretnych wymagań i warunków danej budowy. Warto również pamiętać, że obowiązują normy budowlane i przepisy dotyczące projektowania schodów w celu zapewnienia bezpieczeństwa użytkowników.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
3. Stropy
Definicja i podział
Stropy są poziomymi przegrodami dzielącymi budynek na kondygnacje. Ich zadaniem jest przenoszenie obciążenia użytkowego, ciężaru ścian działowych i wyposażenia oraz ciężaru własnego na ściany nośne lub słupy szkieletu nośnego budynku. Usztywniają one budynek w poziomie i stanowią, za wyjątkiem stropów drewnianych, poziomą, przeciwpożarową ochronę kondygnacji. Chronią też przed przenikaniem ciepła i stanowią izolację akustyczną.
Stropy to zazwyczaj konstrukcja warstwowa, składająca się z warstwy nośnej (wykonanej z drewna, monolitycznego żelbetu, cegieł na belkach stalowych, belek prefabrykowanych z wypełnieniem pustakami i nadbetonem, prefabrykowanych żelbetowych płyt), podłogi i sufitu.
Stropy są ważnym elementem konstrukcyjnym budynków, które spełniają wiele funkcji, takie jak podtrzymywanie pięter, izolacja termiczna, akustyka, i inne. W zależności od ich przeznaczenia oraz usytuowania w budynku można wyróżnić różne rodzaje stropów:
Piwniczne: znajdują się najniżej w budynku, stanowiąc sufit pomieszczeń znajdujących się pod poziomem gruntu. Ich główną funkcją jest zapewnienie odpowiedniego wsparcia dla pięter nad nimi oraz stabilności całej konstrukcji budynku. Stropy piwniczne mogą być wykonane z różnych materiałów, takich jak beton, żelbet, stal, drewno lub inne. Często stosuje się stropy żelbetowe, ze względu na ich wytrzymałość i odporność na wilgoć, która może występować w piwnicach. Stropy te są również ważne ze względu na izolację termiczną i akustyczną, gdyż oddzielają pomieszczenia piwniczne od pozostałych części budynku.
Międzypiętrowe: znajdują się pomiędzy poszczególnymi piętrami budynku i pełnią funkcję podłogi dla tych pięter. Ich projektowanie i materiały konstrukcyjne zależą od wielu czynników, takich jak obciążenia, przeznaczenie pomieszczeń, dostępność materiałów, i inne. Popularnymi materiałami stosowanymi do budowy stropów międzypiętrowych są żelbet, stal, drewno oraz płyty wiórowe lub gipsowo‑kartonowe. Stropy międzypiętrowe mogą mieć różne konstrukcje, takie jak belki i płyty, stropy gęstożebrowe, czy też stropy prefabrykowane.
Stropodachy: stropy, które stanowią dach budynku. Mają one za zadanie utrzymać całą konstrukcję dachu, a jednocześnie chronić wnętrze budynku przed warunkami atmosferycznymi, takimi jak deszcz, śnieg czy słońce. Stropodachy są zwykle wykonane z różnych materiałów, w zależności od stylu budynku i preferencji właściciela. Popularnymi rodzajami stropodachów są dachy skośne, płaskie i dachy łukowe. Materiały używane do stropodachów mogą obejmować drewno, stal, blachę, dachówkę, gonty, membrany dachowe, itp. Ważne jest, aby stropodachy były dobrze izolowane termicznie i chroniły przed przeciekami wody, aby zapewnić komfort i trwałość budynku.
Klasyfikacja stropów
Klasyfikacja stropów ze względu na konstrukcję
Stropy belkowe - konstrukcję nośną tych stropów stanowią belki, a elementy wypełniające przekazują im obciążenia działające na strop. Dzielą się na stropy:
na belkach drewnianych,
na belkach stalowych,
na belkach żelbetowych.
Stropy płytowe
jednokierunkowo zbrojone,
dwukierunkowo (krzyżowo) zbrojone.
Stropy z żebrami - stropy z elementami przypominającymi belki, które są jednak zespolone w jeden element z płytą. Dzielą się na stropy:
płytowo‑żebrowe, zwane też żebrowymi,
gęstożebrowe, w których żebra są równoległe i o rozstawie do 90 cm,
kasetonowe (żebra krzyżują się).
Klasyfikacja stropów ze względu na sposób wykonania
Stropy monolityczne - są betonowane na miejscu budowy, wymagają deskowania pod całą powierzchnią.
Stropy prefabrykowano‑monolityczne - składają się z prefabrykowanych elementów nośnych i/lub wypełniających oraz betonu uzupełniającego, który łączy te elementy.
Stropy prefabrykowane - prefabrykaty ułożone są obok siebie i tworzą konstrukcję stropu; beton uzupełniający uszczelnia i wyrównuje konstrukcję.
Klasyfikacja stropów ze względu na rodzaj materiału konstrukcji nośnej i wypełnienia
Stropy betonowe: stropy betonowe są powszechnie stosowane ze względu na swoją wytrzymałość i trwałość. Mogą być wylewane na miejscu lub prefabrykowane w fabryce.
Stropy żelbetowe: stropy żelbetowe łączą w sobie cechy betonu i stali, co sprawia, że są trwałe i wytrzymałe. Są stosowane w budynkach komercyjnych i przemysłowych.
Stropy drewniane: stropy drewniane są stosowane w budownictwie drewnianym. Mogą być wykonane z belek drewnianych lub płyt wiórowych i są często wykorzystywane w budownictwie domów jednorodzinnych.
Stropy stalowe: stropy stalowe składają się z elementów stalowych, które są lekkie i wytrzymałe. Są często stosowane w halach przemysłowych i budynkach komercyjnych.
Stropy ceramiczne lub żużlowe: stropy ceramiczne lub żużlowe są wykonane z materiałów ceramicznych lub żużla, który jest materiałem wtórnym pochodzącym z przemysłu metalurgicznego. Są stosowane w budownictwie mieszkaniowym.
Stropy drewniano‑żelbetowe: stropy te łączą drewno i żelbet w celu uzyskania korzyści wynikających z obu materiałów. Mogą być stosowane w różnych typach budynków.
Przykłady stropów
Stropy drewniane
Stropy drewniane (tradycyjne‑belkowe) są stosowane w budynkach niskich, jedno- lub dwukondygnacyjnych w budownictwie jednorodzinnym.
Wykonywane są one na belkach o wymiarach od 8 x 18 cm do 18 x 28 cm, w rozstawie 80‑100 cm. Długość belek między podporami nie może przekraczać 6 m, zaś długość oparcia belki na ścianie powinna wynosić tyle, ile jej wysokość.
Belki przed ułożeniem powinno zabezpieczyć się impregnatami (ochrona przed zniszczeniami biologicznymi: grzybami, pleśnią, owadami) oraz nasycić środkami zmniejszającymi łatwopalność drewna. Końce belki, oprócz powierzchni czołowych, powinny być zaimpregnowane i oddzielone papą lub folią ze wszystkich stron od muru. Belki układane są na wyrównanym podkładzie z zaprawy lub na podkładce z twardego drewna. Ze wszystkich stron powinno zostawić się 2‑3 cm szczeliny, umożliwiając w ten sposób dopływ powietrza do czoła belki. Aby zapewnić sztywność całej konstrukcji, co druga lub co trzecia belka powinna być zakotwiona w murze.
Najprostszym stropem drewnianym jest strop nagi, składający się z belek oraz ułożonych na nim desek podłogowych. Rozwiązanie to sprawdza się w budynkach gospodarczych.
Strop pełny jest ulepszoną wersją – ze ślepym pułapem oraz izolacją termiczną i akustyczną.
W domach o konstrukcji szkieletowej (tzw. szkielet kanadyjski) wykonuje się stropy drewniane deskowe. Ich zaletą jest lekkość oraz mniejsze zużycie drewna niż w przypadku stropu belkowego. Elementami nośnymi tych stropów są gęsto rozmieszczone (najczęściej co 40 cm) drewniane żebra z desek (grubość 4‑5 cm i wysokości 20‑28 cm), usztywnione poszyciem z płyt drewnopochodnych. Większy rozstaw gwarantowany jest podczas użycia innych materiałów: płyt drewnopochodnych, stalowych płaskowników.
Stropy na belkach stalowych
Stropy na belkach stalowych obecnie stosuje się np. w budownictwie jednorodzinnym. Ich konstrukcja zależna jest od wypełnienia powierzchni między belkami.
Najbardziej znanym stropem na belkach stalowych jest strop Kleina; jego elementami konstrukcyjnymi są dwuteowe belki stalowe oraz wykonana między nimi (prostopadła do belek) płyta ceglana zbrojona bednarką. W zależności od sposobu ułożenia cegieł płyta może być lekka, półciężka i ciężka, co wpływa na jej wytrzymałość.
Stropy monolityczne
Żelbetowe stropy monolityczne (wykonywane w deskowaniach na budowie) dzielimy na: płytowe, płytowo‑żebrowe lub głowicowe (grzybkowe). Do zalet owych stropów
zaliczyć można trwałość i możliwość dostosowania do przykrycia dowolnego pomieszczenia o złożonym kształcie. Wzmacniają też sztywność całej konstrukcji budynku.
Najprostszymi stropami monolitycznymi są stropy płytowe.
Pod względem pracy stropy płytowe dzielą się na pracujące jednokierunkowo (jednokierunkowo zbrojone) i dwukierunkowo (zbrojone krzyżowo). Rozpiętość płyt jednokierunkowo zbrojonych nie przekracza zwykle 3‑3,5 m, a zbrojonych krzyżowo 5‑6 m. Ich grubość nie powinna być mniejsza niż 5 cm w dachach, 6 cm w stropach i 12 cm nad przejazdami. Głębokość oparcia monolitycznej płyty stropowej wynosi od 4 do 8 cm.
Głębokość oparcia prefabrykowanych dwukierunkowo zbrojonych powinna być nie
mniejsza niż 40 mm. Pręty zbrojenia płyt monolitycznych powinny mieć średnicę co najmniej 4,5 mm.
Pręty rozdzielcze umieszcza się na prętach głównych i prostopadle do nich. Mają średnicę 4,6‑6, mm i rozstaw nie większy niż 30 cm. W miejscu krzyżowania się pręty główne i rozdzielcze łączy się drutem wiązałkowym i podkłada podkładki dystansowe, aby pręty główne miały odpowiednią otulinę z betonu.
Płyty jednokierunkowo zbrojone (dachowe) mogą być swobodnie podparte albo częściowo lub całkowicie zamocowane.
Płyty krzyżowo zbrojone opierają się całym obwodem na ścianach nośnych, belkach
(febrach) lub podciągach.
Monolityczne stropy płytowo‑żebrowe powstają po połączeniu płyt z belkami. Wykorzystywane do dużych pomieszczeń (np. fabrycznych) z siatką słupów zamiast
wewnętrznych ścian nośnych. Rozpiętość płyt waha się od 1,5 do 3 m, żeber
od 5 do 7 m, a podciągów (czyli belek głównych) od 5 do 8 m. W stropie tym płyty oparte są na żebrach, te zaś na podciągach. Podciągi opierają się na ścianach i słupach. Płyta, żebra oraz podciągi są wieloprzęsłowe; liczba przęseł zależy od liczby słupów, na których się opierają.
Strop grzybkowy (głowicowy), pozbawiony belek, to płyta o stałej grubości, oparta na słupach i sztywno z nimi związana przez głowice. Rozstaw siatki słupów
stropów grzybkowych powinien być kwadratowy lub zbliżony do kwadratu. Stropy te sprawdzają się w przypadku dużych obciążeń i stosuje się je głównie w budownictwie przemysłowym (płyty denne zbiorników, silosów itp.). Głowice stropów grzybkowych muszą mieć specjalne zbrojenie, ułożone równolegle do ścianek głowicy.
Stropy gęstożebrowe
Stropy gęstożebrowe (zwykle belkowo‑pustakowe) to takie, w których rozstaw żeber nie przekracza 90 cm. Belki (żebra) mogą być monolityczne, częściowo lub w całości prefabrykowane. Przestrzeń między nimi jest wypełniana pustakami ceramicznymi, żużlobetonowymi, gipsowymi lub innymi, w zależności od rodzaju stropu. Wierzchnią płytę betonową (nadbeton) wykonuje się na miejscu budowy.
W celu uniknięcia klawiszowania żeber (niezależnego ich uginania), stropy gęstożebrowe usztywnia się żebrami poprzecznymi (rozdzielczymi). Ich liczba i rozstaw zależą od rozpiętości stropu i wielkości działających na niego obciążeń.
Przykładem stropu gęstożebrowego z pustakami ceramicznymi i monolitycznymi żebrami jest strop Akermana, mający szerokość 30 cm, długość 19,5 i 29,5 cm i wysokość 15, 18, 20 i 22 cm. Płyta nadbetonu ma grubość 3 lub 4 cm. Żebra są jednym prętem, zawieszonym na otwartych strzemionach, wykonanych ze stali gładkiej 0 4,5 mm. Średnica prętów zbrojenia wynika z obliczeń statycznych. W co drugim żebrze pręty zbrojenia głównego w odległości 1/5 od podpory są odginane pod kątem 45° ku górze i zakotwione w górnej strefie. Ściany działowe powinny zostać ustawione na żebrach stropu. Jeżeli ściana będzie powodowała większe obciążenie, to zwykle projektowane jest poszerzone żebro z dodatkowym zbrojeniem.
Często stosowanym w budownictwie jednorodzinnym stropem jest strop Fert 45. Osiowy rozstaw belek wynosi 45 cm, grubość betonu z nadbetonem – 23 cm. Maksymalna rozpiętość modularna nie powinna przekraczać 6 m. Możliwe są także inne rozstawy belek w stropie Fert, co jest zależne od wymiarów zastosowanych pustaków.
Stropodachy
Stropodach pełni funkcję stropu nad ostatnią kondygnacją i dachu. Stosowany jest tam, gdzie nie wykorzystuje się poddasza do celów użytkowych. Ze względu na konstrukcje i układ warstw stropodachy dzieli się na pełne i wentylowane. Nachylenie stropodachów wynosi 5‑20%.
Stropodach pełny składa się z: konstrukcji nośnej (stropu nad ostatnią kondygnacją), warstwy paroszczelnej, warstwy kształtującej spadek, warstwy izolacyjnej termicznej, warstwy wyrównawczej i pokrycia, które jest wykonane z kilku warstw papy. Warstwa paroszczelna, zabezpieczająca izolację termiczną przed skraplaniem się pary wodnej z pomieszczenia, jest wykonana z papy asfaltowej, folii aluminiowej bądź z tworzywa sztucznego. Warstwa kształtująca spadek wykonywana jest z lekkich betonów – keramzytobetonu, żeżlobetonu. Aby zapewnić izolację termiczną, wykorzystuje się płyty z twardego styropianu bądź wełny mineralnej, pokrywając ją warstwą wyrównawczą, stanowiącą jednocześnie podkład pod pokrycie. Pokrycie wykonuje się najczęściej z powlekanej papy.
Stropodach odpowietrzany: wentylowanie odbywa się dzięki utworzeniu szczelin między warstwą izolacji termicznej a płytami dachowymi.
Stropodach szczelinowy umożliwia wentylowanie dzięki szczelinom utworzonym między warstwą izolacji termicznej a pływami dachowymi.
Stropodachy wentylowane (dwudzielne, z uwagi na to, że konstrukcja stropu jest oddzielona od konstrukcji dachu) składają się z: warstwy konstrukcyjnej (stropu nad ostatnią kondygnacją), izolacji termicznej, przestrzeni wentylacyjnej, podkładu pod pokrycie oraz pokrycia.
a) widok;
1 – płyty korytkowe,
2 – ścianki ażurowe,
3 – izolacja termiczna,
4 – zaprawa;
b) przekrój.
Stropodachy odwrócone (zielone) wykonywane są na konstrukcji stropodachu pełnego lub wentylowanego. Ostatnią warstwą tych stropodachów jest warstwa roślinna.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
4. Ściany
Definicja
Ściana to pionowy element konstrukcyjny, który stanowi część struktury budynku. Ściany oddzielają przestrzenie w budynku, tworząc pomieszczenia i zapewniając strukturę nośną. Stanowią one istotny element konstrukcyjny, wpływający na stabilność, izolację termiczną i akustyczną budynku.
Budowa
Ściany mogą być wykonane z różnych materiałów. W budowie ścian można wyróżnić następujące elementy:
Warstwa nośna: To główny element ściany, który zapewnia jej wytrzymałość i nośność. W zależności od rodzaju konstrukcji może to być beton, cegła, drewno, stal, gips karton lub inny materiał.
Izolacja termiczna: W celu zapewnienia odpowiedniej izolacji termicznej, ściany mogą być wyposażone w warstwy izolacyjne, takie jak wełna mineralna, styropian lub inne materiały izolacyjne.
Wykończenie: Na zewnętrznej stronie ściany często umieszcza się warstwę wykończeniową, taką jak tynk, cegła klinkierowa, drewno, siding lub inny materiał wykończeniowy. To element, który wpływa na estetykę budynku.
Elementy dodatkowe: W ścianach mogą być także umieszczone elementy dodatkowe, takie jak okna, drzwi, gniazdka elektryczne, instalacje hydrauliczne, przewody elektryczne itp.
Podział
Ściany można podzielić na różne kategorie ze względu na różne kryteria. Podstawowy podział ścian wynika z ich funkcji, usytuowania w budynku i charakteru ich pracy. Zgodnie z tym kryterium można wyróżnić:
ściany konstrukcyjne (nośne) - przenoszą na fundament ciężar własny i obciążenia innych elementów obiektu budowlanego (np. schodów, dachów, stropów), a także obciążenia środowiskowe i technologiczne. Ściany konstrukcyjne mogą być zewnętrzne lub wewnętrzne.
Ściany niekonstrukcyjne - przenoszą tylko ciężar własny oraz - w zależności od usytuowania - obciążenia technologiczne i środowiskowe. Ściany niekonstrukcyjne można podzielić na osłonowe, czyli zwykle przegrody zewnętrzne, pełniące głównie funkcję izolacyjną oraz działowe, czyli przegrody wewnętrzne, które dzielą budynek na pomieszczenia.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
5. Dachy
Definicja
Dach to górna część budynku, która stanowi jego osłonę i ochronę przed warunkami atmosferycznymi, takimi jak deszcz, śnieg, wiatr i słońce. Dach pełni kluczową rolę w konstrukcji budynku, zarówno z punktu widzenia estetyki, jak i ochrony, poprzez przenoszenie ciężaru własnego i obciążeń (np. od śniegu) na ściany.
Budowa
Dach składa się z kilku podstawowych elementów przestrzennych, które tworzą jego strukturę. Oto główne elementy dachu:
Połacie dachowe - to płaskie lub krzywe powierzchnie o jednokierunkowym nachyleniu. Połacie łączą się ze sobą w różny sposób.
Kalenica - to górna, pozioma linia przecięcia dwóch połaci.
Okap - to dolna pozioma krawędź połaci.
Naroże - to nachylone linie styku dwóch połaci tworzące kąt wypukły.
Kosz - to nachylone linie styku dwóch połaci tworzące kąt wklęsły.
W konstrukcji dachu można wyróżnić konstrukcję nośną, podkład i pokrycie. Konstrukcja nośna może być wykonana z różnych materiałów, np. z drewna, stali, żelbetu lub z połączenia różnych materiałów, np. w konstrukcji drewniano‑stalowej. Pokrycie dachu może być wykonane z różnych materiałów, np. dachówek ceramicznych, blachy, papy, gontu.
Podział
Dachy można podzielić na różne kategorie ze względu na różne kryteria.
Ze względu na nachylenie wyróżniamy dachy płaskie oraz skośne. Płaskie mają minimalne nachylenie i są często stosowane w budynkach komercyjnych, skośne zaś mają nachylenie i są popularne w budynkach mieszkalnych. Mogą mieć różne kształty, takie jak dwuspadowe, czterospadowe, naczółkowe itp.
Ze względu na kształt wyróżniamy dachy dwuspadowe i wielospadowe. Dwuspadowe mają dwie połacie, które schodzą w dół od szczytu ku ścianom budynku. Wielospadowe mają więcej niż dwie połacie i często mają bardziej złożony kształt.
Ze względu na pokrycie wyróżniamy m.in. dachy z dachówką (ceramiczną lub cementową), blachą (stalową lub aluminiową), gontami (asfaltowymi, drewnianymi).
Ze względu na konstrukcję nośną wyróżniamy dachy drewniane, stalowe oraz żelbetowe. Drewniane są zbudowane z drewnianych krokwi i legarów, stalowe wykorzystują konstrukcję stalową, żelbetowe wykorzystują w konstrukcji elementy żelbetowe.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
6. Technologia wykonania elementów konstrukcyjnych obiektów budowlanych i robót budowlanych w konstrukcjach murowych, żelbetowych, stalowych, drewnianych
Technologia wykonania elementów konstrukcyjnych obiektów budowlanych oraz robót budowlanych różni się w zależności od rodzaju konstrukcji, takich jak konstrukcje murowe, żelbetowe, stalowe i drewniane.
Konstrukcje murowe
Fundamenty: w konstrukcjach murowych fundamenty mogą być zakładane w wykopach. Najpierw wykopuje się rowy, a następnie wylewa się beton. W przypadku budynków murowanych stosuje się często fundamenty ławy betonowej.
Ściany: ściany w konstrukcjach murowych są najczęściej wznoszone z cegieł, bloczków betonowych lub kamienia. Współcześnie popularne są także ściany prefabrykowane, które są produkowane w fabryce i montowane na miejscu.
Stropy: stropy w budownictwie murowym mogą być wykonane z różnych materiałów, takich jak żelbet, ceramika, drewno lub nawet beton gipsowy. Często stosuje się stropy gęstożebrowe, które zapewniają wytrzymałość i stabilność.
Wykończenia: wykończenia w budownictwie murowym obejmują tynkowanie ścian, malowanie, układanie płytek ceramicznych, montaż okien i drzwi oraz inne prace wykończeniowe.
Konstrukcje żelbetowe
Fundamenty: w konstrukcjach żelbetowych stosuje się różne rodzaje fundamentów, takie jak fundamenty płytowe, pale, stożkowe lub ławy betonowe. Wylewka betonu jest kluczowym etapem w budowie fundamentów żelbetowych.
Ściany i słupy: ściany i słupy są zazwyczaj wykonane z żelbetu. W przypadku ścian stosuje się często ściany żelbetowe prefabrykowane, które są podnoszone na miejsce i łączone ze sobą.
Stropy: stropy żelbetowe są bardzo popularne ze względu na swoją wytrzymałość i nośność. Mogą mieć różne kształty i formy, w zależności od projektu.
Belki i kolumny: elementy konstrukcyjne, takie jak belki i kolumny, są często prefabrykowane i montowane na placu budowy.
Konstrukcje stalowe
Słupy i ramy: konstrukcje stalowe opierają się na słupach i ramach stalowych, które są projektowane, wytwarzane w fabryce i montowane na miejscu. Stal jest lekka i wytrzymała, co czyni ją idealnym materiałem do konstrukcji stalowych.
Pokrycia dachowe i elewacje: blachy stalowe są często używane do pokrycia dachów i elewacji budynków stalowych.
Elementy połączeniowe: w konstrukcjach stalowych stosuje się różne elementy połączeniowe, takie jak śruby, spawanie i kotwy, które zapewniają stabilność i wytrzymałość konstrukcji.
Konstrukcje drewniane
Ściany i belki: w budownictwie drewnianym ściany i belki są zazwyczaj wznoszone z drewna konstrukcyjnego, takiego jak drewno sosnowe lub dębowe. Drewno jest lekkie i łatwe do obróbki.
Stropy: stropy drewniane mogą być wykonane z belek drewnianych lub płyt wiórowych. Popularne są również stropy skrzynkowe, które pozwalają na ukrycie instalacji elektrycznych i hydraulicznych.
Dachy: dachy w budownictwie drewnianym są często kształtowane z drewnianych krokwi i pokrywane dachówką lub innymi materiałami dachowymi.
Wykończenia: wykończenia w budownictwie drewnianym mogą obejmować malowanie, lakierowanie, montaż paneli drewnianych i inne prace wykończeniowe.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
7. Rodzaje połączeń elementów konstrukcyjnych
Połączenia elementów konstrukcyjnych odgrywają kluczową rolę w budownictwie, ponieważ zapewniają stabilność i wytrzymałość całej konstrukcji. Istnieje wiele różnych rodzajów połączeń elementów konstrukcyjnych, z których każde jest projektowane i stosowane w zależności od specyfiki budowy i materiałów konstrukcyjnych.
Połączenia spawane: dzielą się na spawanie elektryczne i gazowe. W spawaniu elektrycznym wykorzystuje się elektryczny prąd łukowy, aby stopić materiał i połączyć elementy konstrukcyjne. Spawanie jest często stosowane w konstrukcjach stalowych. W spawaniu gazowym wykorzystuje się gaz płynny lub gaz mieszany z tlenu do rozgrzania materiału i połączenia go. Spawanie gazowe jest stosowane w konstrukcjach stalowych i aluminiowych.
Połączenia śrubowe: do tej kategorii zaliczają się śruby i nakrętki oraz śruby kotwiące. Śruby i nakrętki są używane do połączenia dwóch elementów poprzez dociskanie ich do siebie za pomocą śruby. To bardzo popularny rodzaj połączenia w budownictwie. Śruby kotwiące są stosowane do mocowania elementów do betonu lub innych materiałów. Śruby kotwiące posiadają gwintowany trzonek i wkładkę rozprężną, która po umieszczeniu w otworze w materiale pozwala na pewne i trwałe połączenie.
Klejenie: klejenie jest stosowane w połączeniach elementów wykonanych z różnych materiałów, takich jak drewno, metal, kompozyty itp. Kleje konstrukcyjne są zaprojektowane specjalnie do danego rodzaju materiału i obciążenia.
Połączenia śrubowo‑klejone: to połączenie łączące śruby i klej w celu zapewnienia wytrzymałości i trwałości. Jest często stosowane w budownictwie drewnianym.
Nity: nitowanie polega na wprowadzeniu nitów do otworów w elementach konstrukcyjnych, a następnie ich rozszerzeniu, aby utworzyć trwałe połączenie. Jest to stosunkowo szybki i skuteczny sposób połączenia elementów metalowych.
Połączenia na wpust: polega na włączeniu jednego elementu w drugi, tworząc trwałe połączenie na wpust. Może to być stosowane w konstrukcjach drewnianych lub metalowych.
Połączenia sworzniowe: polega na wprowadzeniu sworznia lub pręta do otworów w elementach i zapewnieniu ich połączenia za pomocą nakrętek, spinków lub blokad.
Połączenia zapadkowe: to rodzaj połączenia, które używa specjalnych zapadek lub zamków, aby zablokować elementy razem. Jest to często stosowane w konstrukcjach drewnianych, takich jak stolarka okienna i drzwiowa.
Połączenia stożkowe: polega na wprowadzeniu stożka na jednym elemencie w stożek na drugim elemencie w celu stworzenia trwałego połączenia. Jest to często stosowane w konstrukcjach metalowych.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
8. Dokumentacja budowy
Dokumentacja budowy to zbiór szczegółowych dokumentów, które są niezbędne do prawidłowej realizacji projektu budowlanego. Art. 3 pkt 13 Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2021 r. poz. 2351) wyszczególnia, że w skład dokumentacji budowy wchodzą:
pozwolenie na budowę wraz z załączonym projektem budowlanym,
dziennik budowy,
protokoły odbiorów częściowych i końcowych,
rysunki i opisy służące realizacji obiektu,
operaty geodezyjne i książkę obmiarów,
w przypadku realizacji obiektów metodą montażu – także dziennik montażu.
Pozwolenie na budowę
Pozwolenie na budowę to urzędowy dokument pozwalający rozpocząć i prowadzić budowę lub wykonywać roboty budowlane. Zgodnie z Ustawą z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 1960 r. nr 30, poz. 168) stosowne organy (najczęściej urząd miasta lub gminy) powinny wydać pozwolenie na budowę bez zbędnej zwłoki.
Projekt budowlany
Projekt budowlany jest niezbędny do otrzymania pozwolenia na budowę. Opracowuje się go dla potrzeb inwestora i władz administracyjnych. Zgodnie z art. 34 pkt 3 Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2021 r. poz. 2351) projekt budowlany powinien zawierać:
projekt zagospodarowania działki lub terenu, sporządzony na aktualnej mapie, obejmujący: określenie granic działki lub terenu, usytuowanie, obrys i układy istniejących i projektowanych obiektów budowlanych, sieci uzbrojenia terenu, sposób odprowadzania lub oczyszczania ścieków, układ komunikacyjny i układ zieleni, ze wskazaniem charakterystycznych elementów, wymiarów, rzędnych i wzajemnych odległości obiektów, w nawiązaniu do istniejącej i projektowanej zabudowy terenów sąsiednich;
projekt architektoniczno‑budowlany, określający funkcję, formę i konstrukcję obiektu budowlanego, jego charakterystykę energetyczną i ekologiczną oraz proponowane niezbędne rozwiązania techniczne, a także materiałowe, ukazujące zasady nawiązania do otoczenia, a w stosunku do obiektów budowlanych, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 4 – również opis dostępności dla osób niepełnosprawnych;
stosownie do potrzeb:
a) z zastrzeżeniem art. 33 ust. 2 pkt 6, oświadczenia właściwych jednostek organizacyjnych o zapewnieniu dostaw energii, wody, ciepła i gazu, odbioru ścieków oraz o warunkach przyłączenia obiektu do sieci wodociągowych, kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych, elektroenergetycznych, telekomunikacyjnych oraz dróg lądowych,
b) oświadczenie właściwego zarządcy drogi o możliwości połączenia działki z drogą publiczną zgodnie z przepisami o drogach publicznych;
w zależności od potrzeb, wyniki badań geologiczno‑inżynierskich oraz geotechniczne warunki posadowienia obiektów budowlanych.
Projekt budowlany podlega zatwierdzeniu w decyzji o pozwoleniu na budowę.
Dziennik budowy
Dziennik budowy to jeden z najważniejszych elementów dokumentacji budowy. Odnotowywane są w nim kolejne etapy prac oraz towarzyszące im zdarzenia i okoliczności. To urzędowy dokument wydawany inwestorowi przez właściwy organ administracji budowlanej po uzyskaniu pozwolenia na budowę. Dziennik budowy jest zarejestrowany i opatrzony numerem, a każda jego strona pieczęcią urzędu. Jedynie uprawnione osoby mogą w nim dokonywać wpisów: inwestor, projektant, kierownik budowy, inspektor nadzoru inwestorskiego, geodeta, a także pracownicy organów, które mają prawo przeprowadzania kontroli na budowie.
Protokoły odbiorów
Protokoły odbiorów to potwierdzone zwieńczenie poszczególnych etapów lub całości prac. Spisywane są przez strony umowy, czyli inwestora i wykonawcę, a czasem również ich reprezentantów (np. kierownika budowy, inspektora nadzoru inwestorskiego). Powinny zawierać co najmniej: datę, dane uczestników, zakres prac i uwagi na temat realizacji. Stanowią podstawę do rozliczeń, kar umownych za ewentualne opóźnienia, terminów rękojmi czy gwarancji.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
9. Specyfikacja Techniczna Wykonania i Odbioru Robót
Specyfikacja Techniczna Wykonania i Odbioru Robót stanowi obowiązujący dokument przetargowy i kontraktowy wchodzący w skład Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia. Jest to załącznik zawierający zbiór wymagań w zakresie sposobu wykonania robót budowlanych (objętych przedmiotem zamówienia), obejmujący w szczególności wymagania materiałów, wymagania dotyczące sposobu wykonania i oceny prawidłowości wykonania poszczególnych robót oraz określający zakres prac, które powinny być ujęte w cenach poszczególnych pozycji przedmiaru.
Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych stanu surowego to dokumenty, które precyzyjnie określają standardy jakości i procedury, które muszą być przestrzegane podczas realizacji prac budowlanych w fazie stanu surowego. Dotyczą one między innymi:
Jakości materiałów: określają rodzaje materiałów, które mogą być używane w danym projekcie, oraz ich właściwości.
Tolerancji wymiarów: wskazują, jakie odchylenia od planowanych wymiarów są akceptowalne.
Procedury odbioru prac: opisują procesy, kryteria i protokoły odbioru prac, które muszą być spełnione, aby prace zostały uznane za zakończone.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
10. Normy budowlane
Normy budowlane są dokumentami technicznymi, które określają wymagania techniczne i standardy dotyczące projektowania, budowy, eksploatacji oraz kontroli jakości obiektów budowlanych. Odgrywają one kluczową rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa, trwałości i jakości budowli oraz standaryzacji praktyk inżynieryjnych w sektorze budowlanym.
Normy budowlane określają:
Wymagania techniczne: Określają konkretne wymagania dotyczące materiałów budowlanych, projektowania, wykonawstwa, izolacji termicznej, instalacji, itp.
Standardy wykonawcze: Normy budowlane definiują procedury oraz standardy wykonawcze, które muszą być przestrzegane podczas budowy i montażu różnych elementów konstrukcyjnych.
Bezpieczeństwo: Normy budowlane zawierają przepisy dotyczące bezpieczeństwa pracowników na placach budowy oraz bezpieczeństwa użytkowników budynków.
Ochronę środowiska: Współczesne normy budowlane często zawierają również zapisy dotyczące ochrony środowiska, np. wykorzystanie energii odnawialnej, efektywność energetyczną, itp.
Jakość: Normy regulują również standardy jakości, np. tolerancje wymiarów, wytrzymałość materiałów, testy jakości, itp.
Wyróżniamy różne rodzaje norm budowlanych, w zależności od ich pochodzenia i zastosowania:
Narodowe normy budowlane: To normy opracowane i przyjęte przez poszczególne kraje. W Polsce istnieją narodowe normy budowlane, takie jak PN‑EN (Polska Norma Europejska) oraz inne specyficzne normy krajowe.
Międzynarodowe normy budowlane: Międzynarodowe organizacje, takie jak ISO (International Organization for Standardization) czy CEN (European Committee for Standardization), opracowują normy, które mogą być stosowane na skalę międzynarodową lub europejską. Przykładem są Eurokody, które stanowią europejskie normy techniczne dotyczące konstrukcji budowlanych.
Regionalne normy budowlane: W niektórych regionach istnieją specjalne normy dostosowane do warunków geograficznych, klimatycznych lub innych lokalnych czynników. Przykładowo, w obszarach o wysokim ryzyku sejsmicznym mogą istnieć specjalne normy dotyczące konstrukcji przeciwwstrząsowych.
Aktualne normy budowlne polskie i eurokody europejskie - normy budowlane - dział norm ogólnobudowlanych:
Eurokody to zestaw Norm Europejskich (EN) przeznaczonych do projektowania konstrukcji budowlanych. Określają one reguły i zasady projektowania zarówno obiektów budowlanych, jak i poszczególnych elementów oraz wyrobów budowlanych, wykonanych z betonu, stali, drewna, elementów murowych i z aluminium.
Składają się one z 10 grup:
EN 1990 Eurokod: Podstawy projektowania konstrukcji,
EN 1991 Eurokod 1: Oddziaływania na konstrukcje,
EN 1992 Eurokod 2: Projektowanie konstrukcji z betonu,
EN 1993 Eurokod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych,
EN 1994 Eurokod 4: Projektowanie konstrukcji zespolonych stalowo‑betonowych,
EN 1995 Eurokod 5: Projektowanie konstrukcji drewnianych,
EN 1996 Eurokod 6: Projektowanie konstrukcji murowych,
EN 1997 Eurokod 7: Projektowanie geotechniczne,
EN 1998 Eurokod 8: Projektowanie konstrukcji odpornych na trzęsienie ziemi,
EN 1999 Eurokod 9: Projektowanie konstrukcji aluminiowych.
Normy i instrukcje to zbiór przepisów i wytycznych technicznych, które regulują sposób wykonywania prac budowlanych w fazie stanu surowego. Mogą obejmować takie kwestie jak:
Normy budowlane: określają minimalne standardy bezpieczeństwa i jakości dla różnych aspektów budownictwa, takie jak obciążenia, izolacje cieplne czy normy przeciwpożarowe.
Przepisy BHP: zapewniają wytyczne dotyczące bezpieczeństwa pracowników na placu budowy.
Instrukcje producentów materiałów budowlanych: udzielają wskazówek dotyczących prawidłowego stosowania i montażu materiałów budowlanych.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
11. Podstawowe akty prawne
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2022 r. poz 2000).
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2021 r. poz. 2351).
Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2020 poz. 1337) - Określa ogólne wymagania techniczne dotyczące budynków, ich lokalizacji, izolacji termicznej, itp.
Rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na budowach (Dz.U. 2020 poz. 1928) - Reguluje kwestie bezpieczeństwa oraz higieny pracy na placach budowy.
Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. 2021 poz. 452) - Dotyczy planowania przestrzennego, warunków zabudowy, a także kwestii związanych z dokumentacją planistyczną.
Ustawa o geodezji i kartografii (Dz.U. 2020 poz. 742) - Reguluje kwestie geodezyjne, w tym pomiary terenowe, wyznaczanie granic działek, tworzenie map, itp.
Ustawa o prawie budowlanym (Dz.U. 2021 poz. 650) - Jest kluczową ustawą regulującą sprawy związane z budową obiektów budowlanych, procesem inwestycyjnym, wymagania dotyczące dokumentacji budowlanej i pozwolenia na budowę.
Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki mieszkalne (Dz.U. 2020 poz. 1352) - Określa szczegółowe wymagania dotyczące budynków mieszkalnych.
Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki użyteczności publicznej i budynki innych obiektów budowlanych (Dz.U. 2020 poz. 1443) - Reguluje wymagania techniczne dla budynków użyteczności publicznej i innych obiektów.
Rozporządzenie w sprawie dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej (Dz.U. 2019 poz. 2280) - Określa wymagania dotyczące sporządzania dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej.
Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki wielorodzinne (Dz.U. 2020 poz. 1364) - Dotyczy budynków mieszkalnych wielorodzinnych.
Ustawa o ochronie danych osobowych (Dz.U. 2019 poz. 1781) - Ma znaczenie w kontekście ochrony danych osobowych zawartych w dokumentacji budowlanej.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
12. Netografia
Portal internetowy Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa, www.piib.org.pl;
Portal internetowy Inżyniera Budownictwa, www.inzynierbudownictwa.pl;
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
13. Bibliografia
Dąbrowska A., Pisarczyk S., Nośność podłoża gruntowego fundamentów bezpośrednich, Oficyna wyd. Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2019.
Jaworski K., Podstawy organizacji budowy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.
Maj T., Organizacja i technologia robót stanu surowego, WSiP, Warszawa 2013.
Maj T., Rysunek techniczny, WSiP, Warszawa 2019.
Panas J. (red.), Poradnik majstra budowlanego, Arkady, Warszawa 2012.
Podawca K., Zarys budownictwa ogólnego, WSiP, Warszawa 2003.
Tauszyński K., Budownictwo z technologią, WSiP, Warszawa, 2004.
Starosolski W., Konstrukcje żelbetowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
Szymkowiak A. (red.), Poradnik kierownika budowy, Wydawnictwo Forum, Poznań 2012.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
14. Spis ilustracji
Rys. 1. Ława szeregowa pod rzędem słupów.
Rys. 2. Ruszt fundamentowy.
Rys. 3. Fundament skrzyniowy.
Rys. 4. Schemat fundamentu płytowego: a) płaskiego, b) z głowicami.
Rys. 5. Fundament płytowo‑żebrowy: a) z żebrami wystającymi do dołu, b) z żebrami wystającymi do góry.
Rys. 6. Zasada sytuowania fundamentów: a) bezpośrednich, b) pośrednich.
Rys. 7. Elementy geometryczne stopni.
Rys. 8. Graficzne oznaczenia pochylni na rysunkach budowlanych.
Rys. 9. Kształty schodów żelbetowych (monolitycznych): a) jednobiegowe, b) dwubiegowe łamane, c) dwubiegowe, d) zabiegowe, e) spiralne, f) trójbiegowe łamane, g) trójbiegowe, h) wachlarzowe.
Rys. 10. Stalowe schody kręcone: 1 – balustrada, 2 – słup, 3 – stopień, 4 – podstawa słupa.
Rys. 11. Mocowanie prefabrykowanych stopni wspornikowych.
Rys. 12. Klasyfikacja stropów.
Rys. 13. Fragment stropu Kleina z deskowaniem w aksonometrii.
Rys. 14. Monolityczny strop płytowo‑żebrowy: 1 – płyta stropowa, 2 – żebro wewnętrzne, 3 – żebro skrajne, 4 – podciąg wewnętrzny, 5 – podciąg skrajny, 6 – słup wewnętrzny, 7 – słup skrajny.
Rys. 15. Strop grzybkowy (głowicowy).
Rys. 16. Strop Akermana z widocznym deskowaniem.
Rys. 17. Strop Fert 45.
Rys. 18. Stropodach pełny.
Rys. 19. Stropodach szczelinowy.
Rys. 20. Stropodach wentylowany dwudzielny: a) widok; 1 – płyty korytkowe, 2 – ścianki ażurowe, 3 – izolacja termiczna, 4 – zaprawa; b) przekrój.
Rys. 21. Warstwy w stropodachu odwróconym (zielonym): 1 – strop, 2 – paraizolacja, 3 – izolacja termiczna, 4 – izolacja przeciwwilgociowa, 5 – warstwa chroniąca izolację, 6 – ochrona mechaniczna, 7 – siatka, 8 – warstwa filtrująca, 9 – warstwa ziemi roślinnej, 10 – zieleń.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
