E‑BOOK – Surowce kosmetyczne

RbRHsyIn0iJqN

Grafika przedstawia okładkę e‑booka. W górnej części zdjęcie przedstawiające kobietę w okularach, białej bluzce i jeansach. Na szyi ma zawieszoną miarę krawiecką. W rękach trzyma notes i ołówek. Poniżej tytuł i informacje dodatkowe: Surowce kosmetyczne. Opracowanie dla kwalifikacji FRK.04 Wykonywanie zabiegów kosmetycznych wyodrębnionej w zawodzie technik usług kosmetycznych 514207. Autorka: Anna Polaczkiewicz.

SPIS TREŚCI

1. Składniki kosmetyczne: nawilżające, odżywcze, sebostatyczne, rozjaśniające, zmiękczające, tonizujące, antystatyczne – nazwa INCI1Składniki kosmetyczne: nawilżające, odżywcze, sebostatyczne, rozjaśniające, zmiękczające, tonizujące, antystatyczne – nazwa INCI

2. Wyjaśnienie terminu INCI2Wyjaśnienie terminu INCI

3. Trzy podstawowe grupy składu kosmetyków3Trzy podstawowe grupy składu kosmetyków

4. Podział podstawowych surowców kosmetycznych4Podział podstawowych surowców kosmetycznych

5. Zasady przenikania substancji przez skórę5Zasady przenikania substancji przez skórę

   • 5.1. Czynniki warunkujące transport przezskórny5.1Czynniki warunkujące transport przezskórny

   • 5.2. Metody wspomagające transport przeznaskórkowy5.2Metody wspomagające transport przeznaskórkowy

   • 5.3. Drogi transportu przezskórnego5.3Drogi transportu przezskórnego

   • 5.4. Czynniki zmniejszające barierę warstwy rogowej naskórka5.4Czynniki zmniejszające barierę warstwy rogowej naskórka

6. Formy fizykochemiczne kosmetyków6Formy fizykochemiczne kosmetyków

7. Surowce kosmetyczne pochodzenia roślinnego7Surowce kosmetyczne pochodzenia roślinnego

8. Surowce kosmetyczne pochodzenia zwierzęcego8Surowce kosmetyczne pochodzenia zwierzęcego

   • 8.1. Składniki aktywne kosmetyków i ich wpływ na skórę8.1Składniki aktywne kosmetyków i ich wpływ na skórę

   • 8.2. Formy fizykochemiczne środków kosmetycznych8.2Formy fizykochemiczne środków kosmetycznych

   • 8.3. Rodzaje podstawowych preparatów kosmetyków8.3Rodzaje podstawowych preparatów kosmetyków

   • 8.4. Metody wytwarzania preparatów kosmetycznych8.4Metody wytwarzania preparatów kosmetycznych

9. Bibliografia9Bibliografia

1. Składniki kosmetyczne: nawilżające, odżywcze, sebostatyczne, rozjaśniające, zmiękczające, tonizujące, antystatyczne – nazwa INCI

Składniki kosmetyczne

INCI (ang. International Nomenclature of Cosmetic Ingredient) określa nazewnictwo składników kosmetyków, w ramach którego wszystkie chemiczne nazwy zapisywane są po angielsku, zaś nazwy roślin po łacińsku.

Poniżej zaprezentowane są wybrane składniki aktywne stosowane w preparatach kosmetycznych.

1. 2‑Bromo‑2-Nitropropane‑1,3‑Diol – konserwant, uniemożliwia rozwój i przetrwanie mikroorganizmów w produkcie.

2. 2‑Oleamido‑1,3‑Octadecanediol – emolient, odżywia skórę.

3. Acetyl Tyrosine – aminokwas, działa odżywczo.

4. Allantoin – regeneruje, powoduje przyśpieszenie odbudowy naskórka.

5. Alpha‑Glucan Olligosaccharide – odżywiają skórę.

6. Bitter Almond Oil – olejek z migdałów.

7. Caffeine – kofeina, która zwiększa krążenie w skórze.

8. Calendula Officinalis Ektract – ekstrakt z nagietka.

9. Cameliaa sinensis extract – ekstrakt z zielonej herbaty.

10. Citrid acid – kwas cytrynowy, regulator pH.

Powrót do spisu treścitopPowrót do spisu treści

2. Wyjaśnienie terminu INCI

W Unii Europejskiej do identyfikacji surowców kosmetycznych stworzono system International Nomenclature of Cosmetic Ingredients, tzw. nazewnictwo składników kosmetyków, system ujednolicający je. Dyrektywy zobowiązują producentów, aby na opakowaniu kosmetyku był podany skład. Zgodnie z INCI stosuje się angielskie nazwy związków chemicznych oraz łacińskie nazwy roślin, składniki umieszcza się w kolejności od najmniejszego do największego udziału procentowego.

Podczas analizowania kosmetyku można zauważyć, iż na pierwszym miejscu zwykle występuje rozpuszczalnik, np. woda, olej, alkohol, później składniki aktywne, np. witaminy, wyciągi z roślin, oleje oraz podłoża i emulgatory (parafina, alkohol cetylowy, gliceryna). Na końcu powinny znaleźć się silikony, wyciągi roślinne, konserwanty i substancje zapachowe.

Powrót do spisu treścitopPowrót do spisu treści

3. Trzy podstawowe grupy składu kosmetyków

1. Składniki bazowe– większość masy kosmetyku, jednocześnie są rozpuszczalnikami dla reszty składników. Najczęstsze to:  substancje tłuszczowe (oleje, woski), woda (INCI: Aqua), hydrolaty.

2. Składniki aktywne – wywierają konkretne działanie oraz nadają właściwości pielęgnacyjnych, np.: ekstrakty (końcówka Extract), oleje (końcówka Oil), witaminy, kwasy (acid), proteiny (protein).

3. Składniki pomocnicze – odpowiadają za: konsystencję (zagęstniki, emulgatory), barwę (barwniki, pigmenty), trwałość (konserwanty, chelatory), zapach kosmetyku (Parfum/Fragrance).

Dzięki nazwom INCI zidentyfikujesz składniki. Najważniejsze i najczęściej spotykane nazwy, które znajdują się w składach kosmetyków wymienione są poniżej.

Powrót do spisu treścitopPowrót do spisu treści

4. Podział podstawowych surowców kosmetycznych

Powrót do spisu treścitopPowrót do spisu treści

5. Zasady przenikania substancji przez skórę

Proces przenikania substancji przez skórę obejmuje przechodzenie cząsteczki przez kolejne warstwy skóry. Pierwszą barierę stanowi warstwa rogowa naskórka, kolejną skóra właściwa. Obecność naczyń krwionośnych w skórze właściwej jest warunkiem umożliwiającym wniknięcie cząsteczki do ustroju. W przypadku substancji aplikowanych miejscowo efekt przenikania jest jak najbardziej wskazany, natomiast w wypadku kosmetyków przekroczenie granicy skórno‑naskórkowej nie zawsze jest korzystne, dlatego tak ważne jest poznanie właściwości składników kosmetycznych reagujących ze skórą.

Od procesu przenikania zależy efekt odżywczy oraz terapeutyczny preparatów kosmetycznych. Aby działanie stosowanych substancji było skuteczne, muszą one dotrzeć do określonego miejsca w skórze. Transport przezskórny odbywa się w następujących etapach:

1. adsorpcji – na tym etapie preparaty kosmetyczne gromadzą się na powierzchni skóry (preparaty działają miejscowo);

1. absorbcji – zachodzi ona w wyniku dyfuzji biernej i występuje na każdym poziomie skóry;

2. penetracji – na tym etapie substancje czynne przenikają głębiej, np. do skóry właściwiej;

3. resorpcji – na tym etapie substancja aktywna przenika przez wszystkie warstwy skóry i dociera do sieci naczyń krwionośnych.

R1IC01fHvFuOL

Grafika przedstawia przekrój przez warstwy skóry człowieka. Zaznaczone są etapy transportu przezskórnego: absorbcji, resorpcji, penetracji i adsorpcji.

Pierwsze trzy etapy przenikania substancji aktywnych przez skórę charakterystyczne są dla preparatów kosmetycznych. Z odwrotną sytuacją mamy do czynienia w przypadku preparatów leczniczych – ich działanie terapeutyczne uzależnione jest od dotarcia substancji aktywnych do układu krążenia.

Do czynników warunkujących szybkość transportu substancji biologicznie aktywnych przez skórę zaliczamy: stan biologiczny skóry, właściwości fizykochemiczne substancji kosmetycznych i leczniczych, substancje przyspieszające wchłanianie oraz rodzaje podłoży dermatologicznych. Transport przezskórny może być też wspomagany za pomocą określonych metod (sonoforezy, elektroporacji i jonoforezy).

Powrót do spisu treścitopPowrót do spisu treści

5.1. Czynniki warunkujące transport przezskórny

Skuteczność pokonywania przez substancje aktywne płaszcza hydrolipidowego i przenikania ich do głębszych warstw skóry zależy od różnych elementów, które najlepiej zobrazować w formie tabeli.

Transport substancji warunkowany jest przez szereg określonych czynników:

Powrót do spisu treścitopPowrót do spisu treści

5.2. Metody wspomagające transport przeznaskórkowy

Można wyróżnić metody, które wspomagają transport przeznaskórkowy i dzięki którym dobroczynne składniki mogą przedostać się do warstwy rogowej naskórka.

Do metod tych można zaliczyć:

1. usunięcie płaszcza hydrolipidowego. Usunięcie tej warstwy skóry znacznie ułatwia penetrację składnikom aktywnym danego kosmetyku;

2. stosowanie środków okluzyjnych takich jak wazelina, parafina, silikony. Osiadają one na powierzchni skóry i tworzą warstwę, pod którą tworzy się wilgotne środowisko ułatwiające przenikanie składników aktywnych przez warstwę rogową naskórka;

3. odpowiedni dobór składników;

4. pobudzenie krążenia skórnego. Uzyskuje się je przez dodawanie do kosmetyków substancji rozszerzających naczynia. Fizycznie efekt ten można uzyskać poprzez masaż i naświetlanie promieniowaniem podczerwonym;

5. stosowanie promotorów przejścia, np. olejów roślinnych i eterycznych.

R1cOR2TCDSQU6

Grafika przedstawia dwa przekroje przez warstwy skóry. Po lewej stronie skóra gruba, nieowłosiona. Zaznaczone są następujące elementy: naskórek, powierzchowne sploty tętniczo‑żylne, warstwa brodawkowata, skóra właściwa, na którą składają się: warstwa siateczkowata, ciałko dotykowe, przewód wyprowadzający gruczołu potowego; tkanka podskórna, na która składają się: głębokie sploty tętniczo‑żylne, tkanka tłuszczowa.
Po prawej stronie skóra cienka, owłosiona. Zaznaczone są następujące elementy: łodyga włosa, ujście przewodu wyprowadzającego gruczołu potowego, brodawki skórne, mięsień przywłosowy, gruczoł łojowy, mieszek włosowy, przewód wyprowadzający gruczołu potowego, gruczoły potowe (ekrynowe).

Powrót do spisu treścitopPowrót do spisu treści

5.3. Drogi transportu przezskórnego

Wyróżnia się trzy drogi transportu przezskórnego substancji kosmetycznych oraz leczniczych:

1. międzykomórkową (transepidermalną) – polega ona na przenikaniu substancji między komórkami naskórka;

2. przezkomórkową (transdermalną) – polega ona na bezpośrednim przenikaniu substancji czynnych przez błony komórkowe;

3. przez przydatki skóry (transfolikularną) – transport odbywa się poprzez mieszki włosowe, gruczoły łojowe i gruczoły potowe.

Powrót do spisu treścitopPowrót do spisu treści

5.4. Czynniki zmniejszające barierę warstwy rogowej naskórka

Warstwa rogowa naskórka jest tysiąckrotnie trudniejsza do przeniknięcia niż głębsze warstwy skóry. Aby przyśpieszyć transport przezskórny, należy uwzględnić określone czynniki fizykalne.

Profesjonalna pielęgnacja gabinetowa wykorzystująca urządzenia kosmetologiczne posiada dodatkowe kanały przenikania składników aktywnych w głąb skóry, do których należą m.in.:

1. Systemy mikroigłowe i igłowe (tzw. nezoterapia) – podczas takiego zabiegu wykorzystywane są mieszanki składników, które równolegle działają na wiele problemów związanych ze skórą;

2. Elektroporacja – zjawisko fizyczne zachodzące w błonach komórkowych wykorzystywane w zabiegu mezoterapii bezigłowej z wykorzystaniem odpowiednich parametrów energii elektrycznej lub ultradźwięków. Podczas zabiegu w błonach śluzowych otwierają się tzw. kanały jonowe, których obecność ułatwia przenikanie związków aktywnych drogą transepidermalną.

Powrót do spisu treścitopPowrót do spisu treści

6. Formy fizykochemiczne kosmetyków

Kosmetyki produkowane są w postaci bardzo różnych preparatów (tzw. form fizykochemicznych), z których najważniejsze to:

1. roztwory wodne, wodno‑alkoholowe lub lipidowe (np.: płyny do kąpieli, toniki, perfumy, oliwki dla dzieci);

2. hydrożele (np. żel pod oczy, żel do modelowania włosów);

3. emulsje (np. balsam do ciała, krem przeciwzmarszczkowy);

4. zawiesiny (np. podkład pod makijaż, lakier do paznokci, mascara do rzęs);

sztyfty (np. szminka, dezodorant w sztyfcie);

1. proszki (np. zasypka kosmetyczna, puder dezodoryzujący, cień do powiek, róż w kamieniu);

2. aerozole (np. lakier do włosów, dezodorant w sprayu).

Większość toników i tzw. płynów micelarnych to roztwory, natomiast większość kremów i balsamów to emulsje. Obie grupy zawierają substancje powierzchniowo czynne, które umożliwiają dodanie kompozycji zapachowej i połączenie w ich obrębie dwóch niemieszających się ze sobą elementów: wody i substancji tłuszczowych. W skład kosmetyków z obu tych grup wchodzą:

Powrót do spisu treścitopPowrót do spisu treści

7. Surowce kosmetyczne pochodzenia roślinnego

Substancje czynne pochodzenia roślinnego są bogatym źródłem składników aktywnych, które w różny sposób oddziałują na organizm człowieka. Najważniejszymi tego rodzaju substancjami są:

Powrót do spisu treścitopPowrót do spisu treści

8. Surowce kosmetyczne pochodzenia zwierzęcego

Surowce kosmetyczne pochodzenia zwierzęcego, które się wykorzystuje się najczęściej w produkcji kosmetyków, to:

1. embrioblasty – wyciągi z komórek zarodków zwierzęcych bardzo bogate w składniki aktywne (aminokwasy, mikro- i makroelementy, witaminy, kwasy nukleinowe). Mają zdolność pobudzania kolagenu, elastyny, mukopolisacharydów, stymulują proces regeneracji skóry;

2. kolagen – to naturalne białko skóry właściwej. Jest wykorzystywany w zabiegach medycyny estetycznej metodą iniekcji do wygładzania zmarszczek, odpowiedniego nawilżenia skóry, poprawienia jej elastyczności;

3. lanolina – to wydzielina gruczołów łojowych niektórych zwierząt i doskonały emulgator. Hamuje utratę wody oraz uzupełnia barierę lipidową skóry;

4. placenta – to wyciąg z łożysk. Bogata m.in. w witaminy A, C, E, B2, B12, biotynę, kwas foliowy, mikro- i makroelementy, aminokwasy. Stymuluje mikrokrążenie, regenerację skóry, wygładza zmarszczki i zapobiega tworzeniu się nowych;

5. melatonina – to hormon produkowany przez szyszynkę. W kosmetyce wykorzystuje się ją ze względu na jej właściwości przeciwutleniające, czyli chroniące skórę przed działaniem wolnych rodników;

6. miód – jest on bogaty w składniki czynne (enzymy, cukry, witaminy A, C, B, PP), kwas foliowy, sole mineralne. Ma właściwości przeciwbakteryjne, wygładza, wybiela i nawilża skórę;

7. propolis jest bogaty w składniki aktywne np. woski, żywice, cukry, garbniki, polifenole, witaminy oraz związki mineralne. Ma właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne.

Powrót do spisu treścitopPowrót do spisu treści

8.1. Składniki aktywne kosmetyków i ich wpływ na skórę

Gliceryna

Gliceryna to składnik, który ma bardzo silne działanie higroskopijne, dzięki czemu perfekcyjnie sprawdza się do nawilżania skóry i włosów. Gliceryna w kosmetykach działa okluzyjnie, wzmacniając naturalną barierę ochronną. Dzięki temu zabezpiecza naszą skórę przed negatywnym wpływem czynników zewnętrznych.

Gliceryna jest alkoholem, który naturalnie występuje w tłuszczach – zarówno pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego. Należy do grupy składników nazywanych zbiorczo humektantami. Zadaniem humektantów jest dogłębne nawilżenie. Dzięki zatrzymywaniu wody w rogowej warstwie naskórka substancje te skutecznie zapobiegają nadmiernemu wysychaniu skóry.

Gliceryna jest całkowicie bezpieczna. Nie podrażnia, nie uczula, nadaje się nawet do stosowania na bardzo wrażliwej skórze. Bezpieczeństwo i funkcje tego składnika sprawiają, że jest on jednym z najczęściej wykorzystywanych w kosmetykach.

Właściwości nawilżające gliceryny sprawiają, że substancja ta stała się jednym z podstawowych składników wielu kosmetyków. Jako humektant świetnie sprawdza się w codziennej pielęgnacji skóry i włosów – skóra staje się bardziej elastyczna, napięta i sprężysta, włosy z kolei odzyskują blask, przestają się puszyć i elektryzować.

Gliceryna ma jeszcze jedną istotną funkcję. Dzięki temu, że sprawnie przenika przez warstwę rogową naskórka, może też ułatwiać to przenikanie innym składnikom. Efektem jest sprawniejsze transportowanie substancji aktywnych do głębszych struktur skóry. Dodatek gliceryny w kosmetykach sprawia więc, że inne składniki aktywne mogą skuteczniej działać na różnych poziomach.

Do zadań gliceryny można zaliczyć również ułatwianie gojenia się ran oraz podrażnień. Dzięki kojącemu działaniu substancja ta sprawdza się jako dodatek do kremów, balsamów i maści redukujących problemy skórne. Pamiętajmy jednak, by nigdy nie nakładać bezpośrednio na skórę czystej gliceryny – zawsze mieszajmy ją z kremem lub rozcieńczajmy w innym kosmetyku. Stosowana samodzielnie może podrażnić skórę.

R18GlsAme0U6i

Zdjęcie przedstawia kostkę niebieskiego mydła glicerynowego w folii i pudełku.

Kwas askorbinowy

Powszechne dążenie do zachowania młodego wyglądu przez jak najdłuższy czas inspiruje do poszukiwania substancji, których stosowanie korzystnie wpływa na kondycję skóry i opóźnia proces jej starzenia. Jednym z czynników uszkadzających zarówno komórki właściwej, jak i naskórka, jest stres oksydacyjny. Działanie wolnych rodników może zakłócać wzrost tkanek, zmieniać metabolizm i funkcjonowanie komórek, niszczyć struktury lipidowe i białkowe. Efektem tego jest zmniejszenie elastyczności i sprężystości skóry.

Substancją o działaniu antyoksydacyjnym jest witamina C (kwas askorbinowy), która utrzymuje odpowiedni potencjał oksydoredukcyjny i uczestniczy w neutralizowaniu reaktywnych form tlenu i azotu, chroniąc komórki przed powstawaniem uszkodzeń oksydacyjnych. Witamina C jest podstawowym składnikiem odżywczym niezbędnym do utrzymania prawidłowej struktury i funkcjonowania skóry. Stymuluje syntezę ceramidów odpowiedzialnych za utrzymanie prawidłowego nawilżenia skóry i chroni ją przed nadmiernym wysuszeniem. Odpowiedni skład ceramidów w skórze zapewnia jej jędrność i spowalnia procesy starzenia skóry. Kwas askorbinowy jest jedną z witamin najczęściej stosowanych w kosmetyce. Witaminę C dodaje się do kremów, aby wpływała na syntezę kolagenu i spowalniała procesy utleniania.

R1SAbkrCjPl04

Grafika przedstawia wzór chemiczny kwasu askorbinowego: C6H8O6.

Hydroksykwasy

A‑Hydroksykwasy to najczęściej proponowane aktywne środki złuszczające, które nie wykazują właściwości drażniących w stężeniach 5%. Najbardziej aktywne są tu kwas glikolowy i kwasy owocowe. Kwas glikolowy ma szerokie zastosowanie w kosmetyce – delikatnie złuszcza, usuwa zaskórniki, a do tego reguluje wydzielanie sebum. Kwas ten jest jednym z najpopularniejszych związków stosowanych w kosmetykach i podczas zabiegów kosmetologicznych. Należy do alfahydroksykwasów, wyróżnia się najprostszą budową oraz najmniejszą masą cząsteczkową, co znacznie ułatwia jego przenikanie w głąb skóry. Pozyskiwany jest z soku z trawy trzcinowej.

Intensywność działania uzależniona jest od stężenia kwasu glikolowego w kosmetyku i prezentuje się następująco:

1. 5%-15% – działanie nawilżające i regenerujące;

2. 20%-35% – działanie złuszczające i oczyszczające;

3. 50%-70% – mocne działanie złuszczające naskórek.

W kosmetykach przeznaczonych do codziennej pielęgnacji najczęściej stosowane są niskie stężenia kwasu, które zapewniają skuteczne działanie bez ryzyka wywołania podrażnień. W gabinetach kosmetologicznych i dermatologicznych w profesjonalnych kuracjach stosowane są wysokie stężenia, które mogą powodować przejściowe podrażnienie, rumień oraz mocne złuszczanie.

Kwas glikolowy jest szczególnie polecany dla skór tłustych i problematycznych. Przy regularnym stosowaniu można zauważyć mniejsze wydzielanie sebum, którego nadmiar przyczynia się do powstawania zaskórników. Dodatkowo oczyszcza on skórę oraz rozjaśnia przebarwienia pozapalne. Posiada właściwości złuszczające.

Wielokrotne aplikowanie kwasu glikolowego ma korzystne działanie na skórę, przede wszystkim prowadzi do zwiększenia jej grubości o 25% oraz odbudowy włókien kolagenu i mukopolisacharydów (co prowadzi do spłycenia zmarszczek). Ponadto usuwa przebarwienia, przyśpiesza odnowę komórkową, spłyca blizny, zapobiega starzeniu się skóry, zmiękcza ją oraz wygładza.

Ceramidy

Ceramidy są substancjami tłuszczowymi. Stanowią naturalny składnik lipidów skóry oraz pełnią ważną funkcję, ponieważ są tzw. spoiwem, które wypełnia przestrzeń międzykomórkową w warstwie rogowej naskórka. Ceramidy są regulatorem przenikania przezskórnego składników aktywnych i wody. Potocznie nazywane są cementem międzykomórkowym, gdyż działają jak bariera hydrolipidowa. Wraz z kwasami tłuszczowymi oraz cholesterolem tworzą barierę przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi.

Ceramidy razem z korneocytami tworzą nieprzepuszczalną powłokę dla wody, w związku z czym są odpowiedzialne za elastyczność naskórka i odpowiedni poziom jego nawilżenia. Ceramidy w sposób naturalny tworzą warstwę ochronną, uczestniczą w homeostazie skóry, czyli samoregulacji odpowiednich parametrów związanych z pH. Są składnikiem wspierającym prawidłową odbudowę naskórka, który może zostać osłabiony lub też uszkodzony przez różnego rodzaju czynniki zewnętrzne. W ten sposób odbudowywana jest bariera ochronna skóry i przywrócone są jej funkcje. Ceramidy odpowiadają także za przeciwdziałanie nadmiernemu złuszczaniu się martwych komórek naskórka, m.in. po zabiegach z użyciem peelingów chemicznych. Jedną z bardzo ważnych cech ceramidów jest również opóźnianie procesu starzenia się skóry poprzez utrzymanie poziomu jej elastyczności oraz nawodnienia. Zaburzony poziom ceramidów w skórze prowadzi do przedwczesnego starzenia się skóry i dodatkowo zwiększa możliwość wystąpienia różnych dermatoz poprzez wzmożone podrażnienie. Poziom ceramidów spada wraz z wiekiem oraz pod wpływem stresu oksydacyjnego. Obniżenie ceramidów potęguje u kobiet okres menopauzy i wszelkie zaburzenia hormonalne. Gdy mamy zaniżony poziom ceramidów w skórze, uszkadza się płaszcz hydrolipidowy. Aby go nadbudować, potrzebna jest pielęgnacja skóry, która ten płaszcz nadbuduje. W tym celu dobrze sprawdzą się produkty bogate w ceramidy, których zadaniem będzie stymulacja skóry do regeneracji i zatrzymanie wilgoci.

Ceramidy są wykorzystywane w pielęgnacji skóry cienkiej, suchej, starzejącej się i również będą sprawdzały się doskonale w pielęgnacji cery wrażliwej.

Najczęściej stosuje się ceramidy pochodzenia syntetycznego i roślinnego, ponieważ mają największy wpływ na odbudowę bariery skórnej. Ceramidy te wykazują duże podobieństwo do ceramidów znajdujących się naturalnie w skórze pod względem budowy chemicznej. Efektywnym połączeniem jest zawartość w kosmetyku kwasów owocowych i ceramidów. Takie połączenie wzmacnia działanie i zwiększa przenikanie składników aktywnych. Dużą skuteczność wykazuje mieszanina ceramidów z cholesterolem i wolnymi kwasami tłuszczowymi.

Kosmetyki z ceramidami muszą być dobrej jakości i mieć wysoką aktywność biologiczną, ponieważ to daje gwarancję efektów pielęgnacyjnych. Plusem ceramidów jest to, że można je także stosować na uszkodzoną skórę, przyspieszając proces jej regeneracji.

Kwas azelainowy

Kwas azelainowy wytwarzany jest naturalnie przez drożdze Malassezia furfur będące częścią fizjologicznej flory skórnej. Występuje również w jęczmieniu, pszenicy oraz życie. Zastosowanie znalazł we współczesnej dermatologii jako składnik żeli i kremów w stężeniach 15‑20%. W zabiegach gabinetowych stosowany jest w wyższych stężeniach w eksfoliacji. Z kolei w zabiegach domowych jako składnik kremów, serum, peelingów, w stężeniach do 5%. Z uwagi na jego skuteczne działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i przeciwzaskórnikowe, przynosi korzyści w kuracjach trądziku pospolitego, trądziku różowatego i przebarwień pozapalnych. Kosmetyki z kwasem azelainowym są dobrze tolerowane przez wszystkie typy skóry – również wrażliwą i naczynkową.

Kwas azelainowy wykazuje szereg pozytywnych działań. Do najważniejszych z nich zaliczamy:

1. przeciwbakteryjne – eliminuje bakterie tlenowe i beztlenowe, ograniczając ich rozprzestrzenianie się, które prowadzi do powstania stanów zapalnych;

2. keratolityczne, komedolityczne i seboregulujące– delikatnie złuszcza martwy naskórek, zapobiega zatykaniu ujść gruczołów łojowych oraz powstawaniu zaskórników;

3. przeciwzapalne– wspomaga leczenie stanów zapalnych, łagodzi objawy trądziku różowatego;

4. rozjaśnia przebarwienia – pozapalne, polekowe i hormonalne;

5. zastosowanie całoroczne– może być stosowany w pielęgnacji przez cały rok.

Kwas azelainowy zalecany jest dla osób ze skórą wrażliwą, atopową, z trądzikiem różowatym i rumieniem. Ze szczególnym naciskiem poleca się go przy skórach tłustych i mieszanych.

RNOPgOnopAAS6

Grafika przedstawia wzór cząsteczkowy kwasu azelainowego: C9H16O4.

Kolagen

Skóra stanowi barierę ochronną odgradzającą środowisko wewnętrzne ustroju od czynników zewnętrznych. Zapewnia ochronę przed zimnem i ciepłem, urazami mechanicznymi, fizycznymi i chemicznymi oraz działaniem szkodliwych drobnoustrojów (wirusów i bakterii). Oprócz tego pełni ona jeszcze funkcje: termoregulacyjną, pośredniczenia w odbiorze bodźców, regulowania gospodarki wodno‑elektrolitowej, metaboliczną (metabolizm białek, lipidów, węglowodanów, witamin oraz hormonów).

R1HUWcsbgX2kA

Grafiki przedstawiają kolagen. Po lewej stronie potrójna helisa, złożona z trzech łańcuchów polipeptydowych. Po prawej stronie włókno kolagenu, złożone z licznych mikrofibryli.

Skóra składa się z trzech warstw. Do najgłębiej położonej należy tkanka podskórna, środkową stanowi skóra właściwa, natomiast najbardziej zewnętrzną jest naskórek. Tkankę podskórną budują komórki tłuszczowe, naczynia krwionośne oraz włókna nerwowe. Skóra właściwa zbudowana jest z tkanki łącznej i naczyń włosowatych. Wśród sieci włókien kolagenowych znajdują się liczne zakończenia nerwowe. Wyróżnić można również w obrębie tej struktury gruczoły potowe i łojowe. Naskórek tworzą przylegające do siebie komórki skóry zwane keranocytami. Starzejące się, martwe komórki warstwy zrogowaciałego naskórka ulegają złuszczeniu i wypierane są przez kolejne warstwy. Naskórek zdolny jest do regeneracji.

Kolagen, główne białko tkanki łącznej, stanowi swoistego rodzaju podporę skóry, utrzymuje jej odpowiednie napięcie, elastyczność oraz sprężystość. Pomaga zachować prawidłowe nawilżenie i jędrność. Około 72% suchej masy skóry stanowią włókna kolagenowe, są więc jej głównym składnikiem budulcowym. Kiedy po 25 roku życia spada ilość produkowanego kolagenu w organizmie, skóra zaczyna tracić swoje właściwości, natomiast mięśnie tracą siłę a kości są pozbawiane wapnia. Spadek poziomu kolagenu, zmiany struktury skóry i jej gruczołów, powadzą do pojawiania się zmarszczek. W wyniku tego procesu skóra traci swoją elastyczność i zdolność do wiązania wody w komórkach. Dzięki uzupełnieniu niedoboru kolagenu możliwe jest wygładzenie zmarszczek, poprawa kondycji oraz wyglądu skóry. Do najważniejszych efektów leczniczych kolagenu należą:

1. wygładzenie zmarszczek;

2. usunięcie przebarwień, pękniętych naczynek, trądziku;

3. poprawienie krążenia krwi w skórze;

4. opóźnienie starzenie się komórek;

5. przyspieszenie gojenia się ran, oparzeń, usuwanie blizn;

6. zwalczanie cellulitu, rozstępów;

7. odbudowa tkanki łącznej i kostnej;

8. poprawa stopnia ujędrnienia i elastyczności skóry;

9. zwiększenie nawilżenia skóry;

10. regeneracja i odbudowa struktur skóry;

11. poprawa wyglądu i regeneracja włosów oraz paznokci.

Błoto algowe

Czarne błoto z Morza Martwego zawiera unikalny kompleks składników mineralnych: potas, wapń, magnez, sód, żelazo, bromki, dwuwęglany, siarczany, chlorki, fluor, jod i inne oraz kaolin.

R1OxLIaOoebi6

Zdjęcie przedstawia brązowe algi, czyli błoto z Morza Martwego.

Emolienty

Emolienty to specjalistyczne dermokosmetyki oparte o naturalne składniki, które mają łagodne działanie i nie podrażniają naskórka. Wykazują działanie natłuszczające, regeneracyjne, nawilżające. Pozwalają poprawić wygląd skóry, złagodzić świąd oraz stany zapalne. Są polecane do skóry delikatnej z problemami, m.in. przy atopowym zapaleniu skóry czy łuszczycy.

Emolienty występują w postaci: żeli, emulsji, kremów, szamponów, oliwek. W swoim składzie mają substancje uzupełniające lipidy naskórka, składniki okluzyjne, humektanty. Zawierają też m.in. ceramidy, trójglicerydy, kwas linolowy i linowy, cholesterol. Dodatkowo preparaty uzupełnia się o szereg substancji, które pozwalają stworzyć konsystencję żelu lub wodnej emulsji, natłuścić naskórek, zatrzymać wodę oraz stworzyć warstwę ochronną na powierzchni naskórka.

Preparaty nawilżające, które zawierają emolienty, najlepiej wchłaniają się w mokrą skórę, dlatego dobrze jest stosować je tuż po kąpieli, ponieważ skóra jest wtedy miękka i wilgotna. Zaraz po umyciu można nakładać kremy do twarzy, emulsje lub balsamy nawilżająco‑natłuszczające na całe ciało. Dostępne są również żele oraz emulsje do kąpieli, lecz w ich wypadku temperatura wody powinna być nie wyższa niż 37 stopni, natomiast sama kąpiel powinna trwać maksymalnie 15 minut.

Powrót do spisu treścitopPowrót do spisu treści

8.2. Formy fizykochemiczne środków kosmetycznych

1. Roztwory płynne. Roztwory płynne składają się z rozpuszczalnika i substancji w nim rozpuszczonej. Są to mieszaniny jednorodne. Dzielą się na: roztwory rzeczywiste (alkohol w wodzie) i koloidalne (żele). Służą do produkcji perfum, płynów do kąpieli, toników, dezodorantów.

2. Roztwory stałe. Są uzyskiwane przez stopnienie poszczególnych składników i schłodzenie ich do temperatury pokojowej. Są to mieszaniny jednorodne w formie sztyftów.

3. Emulsje. To układy niemieszających się ze sobą związków chemicznych, w których jedna substancja jest rozproszona w drugiej w formie drobnych kropelek. Dzielą się na kremy i balsamy.

4. Zawiesiny. To preparaty, w których cząstki stałe są rozproszone w fazie płynnej wodnej albo tłuszczowej. Zaliczamy do nich: pilingi scrub, podkłady pod makijaż, preparaty promieniochronne, maski glinkowe.

5. Piany. To układy, w których gaz jest rozproszony w cieczy lub w ciele stałym.

6. Areozole. To preparaty, w których ciecz albo ciało stałe jest rozproszone w gazie.

7. Produkty stałe. To preparaty występujące w postaci proszku.

Powrót do spisu treścitopPowrót do spisu treści

8.3. Rodzaje podstawowych preparatów kosmetyków

Powrót do spisu treścitopPowrót do spisu treści

8.4. Metody wytwarzania preparatów kosmetycznych

Metoda wytwarzania na gorąco polega na dodaniu do fazy wodnej emulgatora, a po uzyskaniu jednolitej konsystencji – fazy olejowej na gorąco. Półprodukt stale mieszamy, dodajemy pozostałe składniki i ogrzewamy do określonej w recepturze temperatury (najczęściej jest to ok. 70 stopni Celsjusza). Gotowy produkt ochładzamy do temperatury pokojowej, a następnie poddajemy leżakowaniu. W skali przemysłowej jest to proces długotrwały i bardzo pracochłonny.

Metoda wytwarzania na zimno polega na wytwarzaniu emulsji w niewysokiej temperaturze, niewiele ponad 25 stopni Celsjusza. Uzyskanie emulsji w wyniku tego procesu jest możliwe poprzez zastosowanie emulgatorów nowej generacji, czyli surowców pochodzenia roślinnego.

Do procesu wytwarzania emulsji należy dodać konserwant zgodnie z systemem INCI (ekologiczny konserwant w płynie: benzyl alcohol, glycerin, salicylic acid, sorbic acid, lub w proszku: gluconolactone, sodium benzoate). W odpowiedniej ilości i stężeniu alkohol posiada właściwości konserwujące. Może również podrażniać i wysuszać. Należy wtedy zastosować konserwanty ekologiczne, które przedłużają trwałość emulsji do 6 miesięcy. Występują również konserwanty w formie antyoksydantów (przeciwutleniacze również przedłużają termin przydatności emulsji).

Podczas procesu wytwarzania emulsji ważne jest emulgowanie zgodnie z recepturą, czyli mieszanie, wstrząsanie, rozbijanie kropel układu, które należy połączyć. Do emulgowania można wykorzystać urządzenia (tzw. wstrząsarki), które rozbijają większe agregaty kropli, lub też zastosować ultradźwięki. By uzyskać trwałą oraz stabilną emulsję, należy dodać do mieszaniny emulgator.

Gotowy produkt należy poddać waloryzacji zgodnej z wymogami prawnymi. Od 11 stycznia 2010 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 30 listopada 2009 roku dotyczące produktów kosmetycznych. Z dniem 11 lipca 2013 roku ostatecznie zastąpiło ono przepisy ustawy o kosmetykach DZ.U.2001 nr. 42 poz.473 ze zm. oraz dyrektywę Rady 76/768/EWG ze zm. Zgodnie z artykułem rozporządzenia, każdym produktem kosmetycznym jest mieszanina albo substancja, którą stosuje się na powierzchnię ciała (tj. skórę, włosy, paznokcie itp.) w celu utrzymania jej ochrony i pielęgnacji. Aby preparat został uznany za produkt kosmetyczny, jego forma, cel stosowania, miejsce aplikacji muszą być takie, jakie są określone w definicji rozporządzenia. Osoba, która wprowadza produkt do obrotu, ma obowiązek:

• skompletować dokumentację produktu;

• zgłosić produkt do Komisji drogą elektroniczną;

• odpowiednio oznakować produkt.

Nie należy wprowadzać do obrotu preparatów zawierających niedozwolone substancje, jak również przekraczać ilości substancji dozwolonych.

Kosmetyki wprowadzane do obrotu podlegają badaniom dermatologicznym oraz mikrobiologicznym, które sprawdzają, czy dany preparat nie jest obciążony obecnością mikroorganizmów chorobotwórczych. Tok postępowania, normy co do ilości mikroorganizmów regulują odpowiednie dokumenty. W zakresie badań mikrobiologicznych stosuje się test obciążeniowy, czyli zaszczepia się w produkcie różne szczepy bakterii na etapie wprowadzania kosmetyku do obrotu (pozwala to na ocenę skuteczności zastosowanych konserwantów).

W Polsce informacje o sposobie wytwarzania, magazynowaniu, transporcie i kontroli można znaleźć w Polskich Normach PN – są one zatwierdzone przez krajową jednostkę normalizacyjną, a także posiadają zasięg krajowy.

Określenie nazwy zawodu – technik usług kosmetycznych

Technik usług kosmetycznych, popularnie: kosmetyczka, wykonuje zabiegi pielęgnacyjne i upiększające ciało klienta, w szczególności w obrębie twarzy, szyi, dekoltu, dłoni i stóp. Przeprowadza diagnozę kosmetyczną klientów. Udziela porad kosmetycznych, prowadzi rozliczenia z klientami, dba o wygląd miejsca pracy, utrzymuje zgodny z normami sanitarno‑epidemiologicznymi stan narzędzi pracy, śledzi bieżące techniki wykonywania zabiegów kosmetycznych i pielęgnacyjnych.

Kosmetyczka wykonuje zabiegi z zakresu kosmetyki pielęgnacyjnej, tj. oczyszczanie, złuszczanie, nawilżanie skóry twarzy, szyi i dekoltu, oraz pielęgnacji kończyn górnych (manicure) i dolnych (pedicure). Wykonuje także zabiegi upiększające i zdobnicze oraz zabiegi z zastosowaniem czynników fizykalnych ze szczególnym uwzględnieniem światła, prądu, wody, temperatury i ultradźwięków. Udziela porad z zakresu stylizacji i wizażu, np. rodzaju makijażu oraz sposobów jego wykonania, formy fryzury i kolorystyki włosów, doboru odpowiedniego stylu ubioru wraz z paletą barw, biżuterii i dodatków. Śledzi zmiany, trendy i nowe rozwiązania w kosmetologii, które wykorzystuje i wprowadza do oferowanych usług kosmetycznych.

Do zadań zawodowych kosmetyczki należy:

• przeprowadzanie wywiadu z klientem mającego na celu rozpoznanie jego potrzeb i oczekiwań, alergii oraz innych istotnych czynników mających znaczenie przy wykonywaniu zabiegów kosmetycznych oraz określaniu przeciwwskazań do wykonania zabiegów pielęgnacyjnych i upiększających;

• rozpoznawanie rodzaju skóry oraz diagnozowanie stanu skóry i przydatków skórnych, w tym rozpoznawanie zmian patologicznych na skórze w celu określenia odpowiednich metod pielęgnacji z uwzględnieniem zasad profilaktyki chorób skóry;

• zaopatrywanie się w surowce i preparaty kosmetyczne właściwe dla wykonywanych zabiegów, w tym sporządzanie preparatów kosmetycznych zgodnie z recepturą;

• przygotowywanie klienta do określonego zabiegu obejmujące między innymi: zabezpieczenie odzieży klienta, zapoznanie klienta z poszczególnymi czynnościami wykonywanymi podczas zabiegu, poinformowanie klienta o możliwych przeciwwskazaniach oraz efektach ubocznych zabiegu itp.;

• dobieranie i stosowanie metod, preparatów kosmetycznych, aparatury, narzędzi i przyborów do wykonywania określonych zabiegów kosmetycznych;

• wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych i upiększających twarzy, szyi, dekoltu, całego ciała, dłoni i stóp;

• przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki oraz stosowanie przepisów sanitarno‑epidemiologicznych podczas wykonywania zabiegów kosmetycznych;

• korzystanie z różnych źródeł informacji dotyczących wykonywania zabiegów kosmetycznych w celu doskonalenia wiedzy i umiejętności zawodowych;

• stosowanie programów komputerowych wspomagających wykonywanie zadań;

• przestrzeganie zasad etyki, ergonomii, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosowanie przepisów prawa dotyczące ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.

Powrót do spisu treścitopPowrót do spisu treści

BIBLIOGRAFIA

1. Grono M., Mrozowska M., Salczyńska A., Sroka A., Woźnicka B., Zaborowska A., Wstęp do kosmetyki, Warszawa 2013.

2. Kaniewska M., Podstawy kosmetologii w praktyce. Podręcznik do nauki zawodu, Warszawa 2017.

3. Martini M.-C., Kosmetologia i farmakologia skóry, Warszawa 2008.

4. Molski M., Nowoczesna kosmetologia, Warszawa 2014.

5. Wolski T., Kędzia B., Farmakoterapia skóry. 2, „Postępy Fitoterapii” 2019, nr 2.

Powrót do spisu treścitopPowrót do spisu treści

Powiązane materiały multimedialne

• Film edukacyjny: „Produkcja kosmetyków oraz ocena produktów kosmetycznych”Di78UQsRaFilm edukacyjny: „Produkcja kosmetyków oraz ocena produktów kosmetycznych”

• Animacja 2D/3D: “Składniki aktywne kosmetyków i ich wpływ na skórę”DcbFXWU0aAnimacja 2D/3D: “Składniki aktywne kosmetyków i ich wpływ na skórę”

• Schemat interaktywny: „Laboratorium kosmetyczne”Dt8KxNw0eSchemat interaktywny: „Laboratorium kosmetyczne”