E–urząd
definiować, czym jest elektroniczna administracja,
scharakteryzować działanie e‑Urzędu,
przedstawiać sposoby potwierdzania własnej tożsamości w ramach usługi e‑PUAP,
podawać przykłady spraw urzędowych, które można załatwić za pośrednictwem elektronicznej administracji,
sporządzić formularz wniosku o wydanie dowodu osobistego,
sformułować wniosek na temat przyczyn powstania elektronicznej administracji,
analizować dane liczbowe dotyczące funkcjonowania elektronicznej administracji,
uzasadniać dokonany wybór przykładu pozytywnych efektów funkcjonowania elektronicznej administracji.
Wprowadzenie
Współczesny świat to miejsce, w którym rzeczywistość fizyczna coraz mocniej splata się z rzeczywistością wirtualną. Jednym z przejawów tego procesu jest informatyzacja wielu aspektów naszego życia codziennego. Obecnie, jednym z takich aspektów, który coraz szybciej ulega informatyzacji, jest działalność urzędów i instytucji.
Elektroniczna administracja
Głównym celem elektronicznej administracjielektronicznej administracji jest umożliwienie obywatelom, a także przedsiębiorcom, uzyskania dostępu do usług administracyjnych za pośrednictwem internetu przez 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu i 365 dni w roku bez wychodzenia z domu i oczekiwania w kolejkach.
Poprzez elektroniczną administrację rozumiemy wykorzystanie technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych w administracji publicznej w powiązaniu ze zdobywaniem nowych umiejętności przez urzędników w celu poprawienia jakości świadczonych usług publicznych.
W swym założeniu utworzenie elektronicznej administracji ma pozwolić na:
uproszczenie procedur,
dostępność informacji, niezależnie od miejsca i czasu, dla każdej uprawnionej osoby,
ograniczenie biurokracji,
obniżenie kosztów utrzymania dokumentów, dzięki eliminacji ich wielokrotnego powielania,
skrócenie kolejek,
odciążenie pracowników administracji publicznej,
zwolnienie klientów z konieczności spędzania czasu w urzędach.
Jak działa e‑Urząd?
W Polsce funkcjonowanie elektronicznej administracji opiera się na platformie elektronicznej określanej popularnie jako e‑Urząd. Za jej pośrednictwem istnieje możliwość załatwiania spraw urzędowych przez internet, bez konieczności fizycznego pojawienia się w placówce jednostki administracji publicznej.
Platforma ta umożliwia kontakt z urzędnikiem właściwym dla danej sprawy, pobieranie formularzy oraz ich elektroniczne wypełnianie i składanie. Wszystkie te czynności odbywają się za pośrednictwem usługi ePUAP, czyli Elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej.
Z platformy mogą korzystać osoby mające numer PESEL, konto na portalu oraz możliwość potwierdzenia swojej tożsamości w internecie.
Do korzystania w pełni z elektronicznego urzędu, wymagane jest założenie indywidualnego konta mieszkańca lub przedsiębiorcy oraz posiadanie Profilu Zaufanego i konta na platformie ePUAP. Korzystanie z platformy e‑Urząd jest bezpłatne.
Współcześnie, w dobie rozwoju telefonii komórkowej, portal ePUAP udostępnia również wiele aplikacji mobilnych, dzięki którym można załatwić wiele spraw urzędowych. Do takich aplikacji zaliczamy:
eDO – umożliwiająca używanie elektronicznego dowodu osobistego w internecie,
mObywatel – umożliwiająca m.in. okazywanie swoich danych, realizowanie eRecept bez podawania numeru PESEL, potwierdzanie uprawnień kierowcy, okazywanie danych posiadanego samochodu, realizowanie zniżek z Kartą Dużej Rodziny,
mojeIKP – umożliwiające m.in. dostęp do skierowań lekarskich, wyników badań medycznych, recept, zwolnień lekarskich,
mojePZU – umożliwiające korzystanie z usług Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń.
Tożsamość a e‑Urząd
Szczególnie istotnym aspektem działalności elektronicznej administracji jest brak konieczności legitymowania się za pomocą wielu różnych dokumentów, aby uzyskać dostęp do informacji. Platforma ePUAP przewiduje następujące metody potwierdzania tożsamości:
bezpłatny Profil Zaufany (eGO)Profil Zaufany (eGO),
kwalifikowany podpis elektronicznykwalifikowany podpis elektroniczny.
Profil Zaufany (eGO) umożliwia bezpłatną weryfikację tożsamości. Identyfikuje on petenta korzystającego z usług e‑urzędu. Pełni również funkcję zwykłego podpisu elektronicznego, nadając dokumentom podpisanym z jego użyciem moc prawną.
Profil można założyć przez internet lub w punkcie potwierdzającym (w wybranych urzędach). W pierwszym przypadku można go założyć:
za pomocą internetowego konta bankowego. Logowanie na profil zaufany odbywa się wtedy przez infrastrukturę bankowości online,
za pomocą dowodu osobistego z warstwą elektroniczną. Logowanie na profil zaufany odbywa się z użyciem czytnika NFC oraz oprogramowania e‑dowodu,
za pomocą kwalifikowanego podpisu elektronicznego. Logowanie na profil odbywa się z użyciem aplikacji PZ Signer.
Obok ePUAP‑u, profil zaufany wykorzystywany jest również na innych portalach administracyjnych takich jak:
Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców (CEPiK),
Centralna Ewidencja Działalności Gospodarczej (CEIDG),
Platforma Usług Elektronicznych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (PUE ZUS)
Kwalifikowany podpis elektroniczny
Kwalifikowany podpis elektronicznyKwalifikowany podpis elektroniczny jest odpowiednikiem odręcznego podpisu i jest on zrównany pod względem prawnym z własnoręcznym podpisem. Jest traktowany jako dowód osobisty, ponieważ identyfikuje daną osobę i jest do niej trwale przypisany.
Aby wyrobić własny kwalifikowany podpis elektroniczny potrzebna jest specjalna karta z mikroprocesorem zawierającym tzw. kwalifikowany certyfikat, czytnik oraz odpowiednie oprogramowanie. Podpis elektroniczny weryfikowany jest za pomocą kwalifikowanego certyfikatu wystawianego przez tzw. centra certyfikacji. Ich lista znajduje się na stronie Narodowego Centrum Certyfikacji.
O e‑podpis może wnioskować każdy, zarówno przedsiębiorca jak i osoba prywatna. Jest to jednak, w przeciwieństwie do profilu zaufanego, usługa płatna. Kosztuje około 300 złotych netto. Ponadto do ceny za tzw. zestaw startowy musimy jeszcze doliczyć kwotę za odnowienie certyfikatu (na rok lub dwa lata).
Warto pamiętać, że dzięki wykorzystaniu mechanizmów weryfikujących tożsamość, usługi świadczone w e‑urzędzie mają skutek prawny.
Co mogę zrobić przez e‑PUAP?
Do komunikacji z e‑Urzędem służy elektroniczna skrzynka podawcza (ESP). Zakres usług może obejmować zarówno usługi centralne jak i lokalne.
Usługi realizowane w ramach ePUAP‑u dotyczą m.in.:
samorządów (np. wydanie dowodu osobistego lub dopisanie do spisu wyborców),
urzędów stanu cywilnego (np. wydanie odpisu aktu urodzenia),
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (np. weryfikacja wysokości emerytury),
Narodowego Funduszu Zdrowia (np. złożenie wniosku o wydanie Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego),
urzędów skarbowych,
urzędów pracy (np. rejestracja jako osoba bezrobotna),
a także innych urzędów administracji publicznej.
Na ePUAP dostępny jest katalog spraw, które są dostępne on‑line. W niektórych przypadkach załatwienie sprawy urzędowej będzie się wiązało z dokonaniem określonej opłaty. Wówczas petent może zrobić przelew i do wniosku przesyłanego przez internet załączyć jego potwierdzenie.
Dużym ułatwieniem wynikającym z funkcjonowania e‑Urzędu stało się też ujednolicenie stosowanych formularzy i wzorów w zakresie spraw załatwianych na podstawie tych samych przepisów. Wszystkie one są dostępne za pośrednictwem platformy ePUAP.
Wywiad z ministrem finansów, funduszy i polityki regionalnej Tadeuszem Kościńskim (fragment)e‑Urząd Skarbowy to duży krok w cyfryzacji usług KAS i obsługi obywateli. To nowoczesny, ogólnodostępny kanał komunikacji na linii urząd skarbowy – klient. Usługi udostępniane w serwisie będą dostosowane do potrzeb różnych grup użytkowników tak, aby maksymalnie ułatwić im rozliczenia podatkowe i załatwianie spraw w KAS. Korzystanie z e‑Urzędu Skarbowego to oszczędność czasu, bezpieczeństwo, wygodne płatności i łatwy dostęp do informacji.
Źródło: Wywiad z ministrem finansów, funduszy i polityki regionalnej Tadeuszem Kościńskim (fragment), dostępny w internecie: https://www.gov.pl/web/kas/startuje-e-urzad-skarbowy.
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PBPsdi2jT
Podstawy prawne funkcjonowania e‑Urzędu
Podstawę prawną umożliwiającą stworzenie i funkcjonowanie portalu e‑administracji w Polsce stworzyła ustawa z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. 2005 nr 64 poz. 565). Wprowadzenie do polskiego porządku prawnego instytucji elektronicznej platformy usług administracji publicznej ePUAP oraz profilu zaufanego nastąpiło w wyniku nowelizacji tej ustawy, uchwalonej 12 lutego 2010 roku (Dz. U. 2010 nr 40 poz. 230).
Podstawą dla funkcjonowania elektronicznego podpisu jest z kolei ustawa z dnia 5 września 2016 r. o usługach zaufania oraz identyfikacji elektronicznej (DZ.U. 2016 poz. 1579).
Wpływ e‑Urzędu na obywatela
Działalność elektronicznej administracji umożliwia transparentność informacji prawnej i przyczynia się do jednolitego tworzenia, stosowania i wykorzystywania prawa w skali państwa. Pozwala też na skuteczny nadzór obywateli nad administracją poprzez bieżące i zdalne monitorowanie stanu załatwiania spraw.
W przypadku osób prywatnych załatwianie spraw urzędowych za pośrednictwem elektronicznej administracji to duża oszczędność czasu. Zaś w przypadku dużych przedsiębiorców funkcjonowanie e‑Urzędu w znacznym stopniu usprawnia pracę i obniża koszty funkcjonowania firmy.
Raport, dane, badania. e-Administracja w oczach internautów 2016 (fragment)4800 internautów wzięło udział w tegorocznym badaniu „E‑administracja w oczach internautów 2016”, na temat postrzegania elektronicznych usług publicznych. Wśród użytkowników e‑administracji można wyróżnić nich 3 typy. W grupie osób z praktyką w załatwianiu spraw urzędowych przez internet mamy użytkowników aktywnych (25%) oraz nieprzekonanych (29%). Pozostałą część stanowią niedoświadczeni (46%), którzy do tej pory nie korzystali z usług publicznych online. Zdecydowana większość aktywnych załatwienie sprawy przez internet ocenia pozytywnie (90%). Aż 98% zapowiada, że w przyszłości skorzysta z usług e‑administracji. Tylko 28% nieprzekonanych woli załatwiać sprawy urzędowe przez internet, podczas gdy większość (56%) wybiera kontakt osobisty. Ta grupa znacznie rzadziej niż w poprzednia pozytywnie ocenia sposób świadczenia usług e‑administracji (53%). Na gorszą ocenę mogą wpływać doświadczenia nieprzekonanych internautów: blisko połowa z nich (47%) załatwiła swoją sprawę tylko częściowo, a 18% bez powodzenia. W segmencie niedoświadczonych aż ¾ respondentów opowiada się za osobistym kontaktem z urzędem w celu załatwienia sprawy. Mimo to 59% deklaruje, że w przyszłości zdecydowanie lub prawdopodobnie posłuży się w tym celu internetem.
Źródło: Raport, dane, badania. e-Administracja w oczach internautów 2016 (fragment), dostępny w internecie: https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/raporty-dane-badania.
Słownik
wykorzystanie technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych w administracji publicznej
Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej
metoda bezpłatnej weryfikacji tożsamości; za pomocą której można zidentyfikować petenta korzystającego z usług e‑urzędu; pełni również funkcję zwykłego podpisu elektronicznego, nadając dokumentom podpisanym z jego użyciem moc prawną
rodzaj podpisu elektronicznego, mający taką samą moc prawną, co podpis własnoręczny; żeby podpis kwalifikowany był ważny, musi zostać poświadczony za pomocą kwalifikowanego certyfikatu podpisu elektronicznego - taki certyfikat umożliwia zweryfikowanie osoby, która składa podpis na dokumencie; złożenie kwalifikowanego podpisu elektronicznego ma takie same skutki prawne, jak podpisanie dokumentu w sposób odręczny
Bibliografia
http://obserwatorium.miasta.pl/wp-content/uploads/2016/08/28_WOLNIAK-R.-3.pdf
https://obywatel.gov.pl/
https://ozimek.pl/187-e-ozimek/1993-co-to-jest-eurzad.html
https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/0075#1
https://www.gov.pl/web/gov/zalatwiaj-sprawy-urzedowe-przez-internet-na-epuap