Egipt – państwo nad Nilem
Kiedy to było?
Oś czasu podział na epoki historyczne. Na mapie zaznaczone są epoki:
- prehistoria;
- starożytność;
- średniowiecze;
- nowożytność;
- XIX wiek;
- współczesność.
Epoka starożytna rozpoczęła się przed naszą erą i zakończyła się w naszej erze.
Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P1A3ukpBV
Film wprowadzenie do historii Egiptu.
Położenie Egiptu
Około 3000 lat p.n.e powstało państwo egipskie. Życie mieszkańców Egiptu związane było z Nilem. Rzeka zapewniała wodę niezbędną do picia i uprawiania roślin na spalonej słońcem pustyni. Co roku wiosną Nil wylewał. Opadając, pozostawiał na polach wzdłuż rzeki żyzny muł. Dzięki temu powstawały urodzajne pola uprawne, które dawały rolnikom bogate plony. Egipcjanie budowali kanały nawadniające. Zdarzało się jednak, że wody było mało, przychodziła susza i panował głód.
Starożytny Egipt. Na mapie zaznaczone jest:
- rzeka, nad którą leżał Egipt;
- obszary terenów uprawnych;
- nazwy mórz otaczających Egipt;
- nazwy pustyń;
- miejsca świątyń i piramid;
- nazwy oaz.
Rzeka nad którą leżał Egipt:
- Nil.
Obszary terenów uprawnych:
- wzdłuż rzeki Nil.
Egipt otaczały morza:
- Morze Śródziemne;
- Morze Czerwone.
Pustynie znajdujące się w Egipcie:
- pustynia Arabska.
Miejsce świątyń:
- miasto Memfis;
- Dolina Królów.
Miejsce piramid:
- miasto Giza.
Nazwy oaz:
- Oaza Siwa;
- Oaza Fajum;
- Mała Oaza;
- Wielka Oaza.
Odczytaj z mapy i napisz nazwę rzeki, nad którą leży Egipt.
Napisz, gdzie znajdowały się obszary uprawne.
Wymień nazwy mórz otaczających Egipt.
Napisz nazwę pustyni położonej na terenie Egiptu.
Na podstawie opisu mapy, odpowiedź na pytania:
- Jak nazywała się rzeka nad którą leży Egipt?
- Gdzie znajdywały się tereny uprawne w starożytnym Egipcie?
- Napisz nazwy mórz otaczających Egipt.
Odpowiedź:
Egipt leży nad rzeką Nil.
Tereny uprawne były wokół Nilu.
Egipt otacza morze Śródziemne i Czerwone.
Egipt – dar Nilu
Życie nad Nilem. Na ilustracji wszystkie działania związane z rzeką Nil:
1. Kanały nawadniające - kiedy nadchodziła pora wylewu, rolnicy budowali kanały doprowadzające wodę na pola.
2. Żuraw - wodę czerpano z rzeki i wylewano na pola przy pomocy żurawia.
3. Rybacy - Egipcjanie łowili w rzece ryby oraz polowali na zwierzęta żyjące w wodzie i na bagnach.
4. Papirus - trzciny papirusowej, porastającej brzegi rzeki, używano do wyrobu sznurka i materiałów pisarskich, a także do budowy łodzi.
5. Statki - rzeka była ważnym szlakiem komunikacyjnym i transportowym. Panował na niej duży ruch: statki, łodzie i barki przewoziły ludzi oraz towary, a nawet kamienne bloki potrzebne do budowy piramid.
6. Żagiel - łodzie i barki poruszano za pomocą wioseł. Egipcjanie odkryli, że podróżowanie może być łatwiejsze dzięki użyciu żagla, napędzanego siłą wiatru.
7. Pola uprawne - najpopularniejszymi zbożami uprawianymi w Egipcie były pszenica i jęczmień.
Wylewy Nilu
Egipcjanie bacznie obserwowali wylewy Nilu. Służyły do tego specjalne budowle – nilometry. Zdjęcie przedstawia nilometr nieopodal miasta Asuan. Na ścianie obok schodów prowadzących do rzeki widoczne są podziałki do pomiaru poziomu wody.
Wyjaśnij, dlaczego co roku Egipcjanie zadawali sobie pytanie, jak duża będzie powódź. Co od tego zależało?
Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P1A3ukpBV
Animacja. Plansza z napisem: „Wylewy Nilu”. Niebieska rzeka, jasnożółte brzegi, na nich palmy. Rzeka wylewa i zmienia kolor brzegów na brązowy. Mężczyzna o ciemnej skórze, długich włosach, podłużnych niebieskich oczach, z białą szatą na biodrach sypie nasiona. Na brązowych brzegach rzeki wyrastają rośliny. Mężczyzna zbiera rośliny do wiklinowego kosza. Plansza końcowa z napisami: czytał Krzysztof Kulesza, wykorzystano materiał na licencji CC Glaneur de sons [link], scenariusz i realizacja Contentplus.pl, na zlecenie Uniwersytetu Wrocławskiego, w ramach projektu "E-podręczniki do kształcenia ogólnego", lipiec 2015.
Uporządkuj chronologicznie wydarzenia związane z pracami rolniczymi w Egipcie.
- Wody Nilu opadają, a na polach pozostaje żyzny muł.
- Rolnicy sieją zboże.
- Nil wylewa.
- Trwają żniwa – rolnicy zbierają plony.
- Pola uprawne znajdują się pod wodą.
Kim był faraon?
Faraon był władcą Egiptu. Egipcjanie wierzyli, że jest on nie tylko człowiekiem, ale przede wszystkim bogiem. Oddawali mu cześć, uważając go za ziemskiego syna boga słońca. Poddani klękali przed nim i padali na twarz. Władza faraona była nieograniczona. Do niego, jako właściciela kraju, należały pola uprawne, kamieniołomy, kopalnie. Decydował o wszystkich najważniejszych sprawach w państwie i dowodził armią.
Nie tylko mężczyźni byli faraonami. W XV wieku p.n.e. faraonem była kobieta o imieniu Hatszepsut.
Przyjrzyj się uważnie wizerunkowi Hatszepsut. Po czym można poznać, że była faraonem?
Na podstawie opisu zdjęcia posągu Hatszepsut wypisz, po czym można poznać, że była faraonem.
Odpowiedź:
Hatszepsut ma królewskie nakrycie głowy - nemes. To rodzaj chusty zakrywającej czoło i opadającej na ramiona, związanej z tyłu w supeł/ogon. Ponadto ma plecioną prosto brodę – jej splot przypominał warkocz; podobne brody nosili bogowie (te miały jednak lekko zakrzywione końce).
Społeczeństwo Egiptu
Społeczeństwo Egiptu przypominało piramidę. Na szczycie piramidy znajdował się faraon, tuż pod nim kapłani, a następnie – urzędnicy. Poniżej mieściła się grupa najbardziej liczna, którą stanowili chłopi, kupcy i rzemieślnicy.
Faraon był panem i władcą Egiptu. Przez swoich poddanych uważany był za boga.
Kapłani zarządzali świątyniami, służyli bogom. Znali się na matematyce, medycynie i astronomii. Potrafili przewidzieć wylewy Nilu oraz zaćmienia Słońca. Stworzyli też kalendarz słoneczny, który miał 365 dni.
Nawet najbardziej pracowity faraon nie byłby w stanie sam zarządzać państwem, dlatego pomagali mu w tym urzędnicy. Najważniejszy wśród nich był wezyr, nazywany „oczami i uszami faraona”. Urzędnicy posiadali umiejętności pisania, czytania i liczenia, dzięki czemu mogli przeliczać zbiory i stada bydła. Organizowali budowę świątyń i pałaców. Zbierali podatki od chłopów, kupców i rzemieślników. Królewscy skrybowie zapisywali najważniejsze zdarzenia z życia faraonów, na przykład ich wojenne wyczyny.
Rzemieślnicy pracowali dla faraona, świątyń lub urzędników. Byli to między innymi: malarze, rzeźbiarze, garncarze, stolarze. Pracy chłopów zawdzięczał Egipt swoje bogactwo. To oni zajmowali się budową i utrzymaniem kanałów doprowadzających na pola wodę z rzeki, siali zboże i zbierali plony, wypasali bydło. Wysyłano ich też do budowy świątyń i piramid, a w czasie wojny powoływano do wojska.
Bogowie Egiptu
Mieszkańcy Egiptu wierzyli w istnienie wielu bogów, czyli politeizm. Bogów wyobrażano sobie pod postacią zwierząt lub ludzi ze zwierzęcymi głowami. Uważali, że wszystko, co dzieje się na świecie – wylewy Nilu, pogoda, zbiory – jest zależne od woli ich bóstw. Każdy bóg opiekował się inną dziedziną życia.
Wierzenia Egipcjan
Egipcjanie wierzyli, że po śmierci czeka ich drugie, nowe życie. Dlatego starali się chronić ciała zmarłych, balsamując je i poddając mumifikacji. Usuwali wnętrzności i umieszczali w osobnych pojemnikach, a ciało nacierali specjalnymi olejami i owijali szczelnie bandażami. W ten sposób powstawała mumia, którą składali do drewnianego sarkofagu w kształcie ludzkiej postaci. Na sarkofagu malowano wizerunek zmarłego.
Mumie zwierząt
Do grobu wkładano także przedmioty, które – jak sądzono – będą potrzebne zmarłym w nowym życiu: naczynia, sprzęty domowe, narzędzia. Mumifikacji poddawano również czczone przez Egipcjan święte zwierzęta. Archeolodzy odnajdowali więc mumie kotów, węży i sokołów, ale także byków, które Egipcjanie uważali za wcielenia świętego byka Apisa.
Przyjrzyj się mumiom i spróbuj rozpoznać, jakie to zwierzęta.
Wyjaśnij, czy Egipcjanie mumifikowali zwierzęta.
Odpowiedź:
Tak. Archeolodzy odnajdowali mumie kotów, węży i sokołów, ale także byków, które Egipcjanie uważali za wcielenia świętego byka Apisa.
W królewskim grobowcu
W grobowcach faraonów składano prawdziwe skarby: klejnoty wykonane ze złota i srebra, skrzynie, meble i ozdoby. Niestety, prawie wszystkie groby królewskie zostały już w starożytności splądrowane przez rabusiów. Archeologom udało się odkopać tylko jeden nietknięty grób faraona. W 1922 roku Howard Carter [czyt.: hołard karter] odnalazł w Dolinie Królów nieopodal Luksoru – tam, gdzie kiedyś chowano faraonów w wykutych w skale grobowcach – grób Tutanchamona, który rządził Egiptem w XIV wieku p.n.e.
Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/P1A3ukpBV
Film odkrycie grobu Tutenchamona. Zawiera informacje o znalezisku mumii Tutenchamona.
Genialni budowniczowie
Budowa piramidy. Na ilustracji przedstawione są osoby pracujące przy budowie piramid:
1. Architekci - dokładne obliczenia matematyczne były niezwykle pomocne w planowaniu konstrukcyjnym.
2. Robotnicy - do przesunięcia 40‑tonowych bloków umieszczonych na platformach potrzeba było od 12 do 20 ludzi.
3. Stolarze - przygotowywali niezbędne elementy drewniane, używając pił, siekier i dłut. Nie stosowali natomiast gwoździ.
4. Ofiary - wielu robotników zmarło z powodu chorób, wyczerpania i zmęczenia lub wypadków. Grzebano ich na okolicznych cmentarzach.
5. Brygadziści - towarzyszyli architektom w nadzorowaniu budowy i planowaniu codziennych prac.
6. Smarowanie - aby ułatwić przesuwanie platform z kamiennymi blokami, piasek polewano wodą, co powodowało zmniejszenie tarcia.
7. Rampy - służyły jako tory do przemieszczania kamiennych bloków.
8. Granit i wapień - były głównymi surowcami stosowanymi przy budowie piramid.
Egipcjanie potrafili wznieść wśród piasków pustyni kamienne budowle, jedne z największych na świecie. Piramidy, świątynie i posągi przez wieki zaskakiwały swoimi ogromnymi rozmiarami. Do dziś naukowcy szukają odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób starożytnym Egipcjanom udało się tego dokonać przy użyciu jedynie prostych narzędzi.
Przy budowie piramid pracowały tysiące ludzi. Budowa trwała przez wiele lat. Każdy kamienny blok wycinano w kamieniołomie i dostarczano na miejsce budowy. Kamienie przewożono łodziami, a potem przesuwano na drewnianych balach. Następnie każdy blok trzeba było wysoko wciągnąć po pochylni. Wyobraź sobie, że piramidę Cheopsa zbudowano z ponad 2 milionów kamiennych bloków.
Przyjrzyj się ilustracji i opisz, jak budowano piramidy.
Opisz, jak budowano piramidy.
Odpowiedź:
Budowa trwała przez wiele lat. Każdy kamienny blok wycinano w kamieniołomie i dostarczano na miejsce budowy. Kamienie przewożono łodziami, a potem przesuwano na drewnianych balach. Następnie każdy blok trzeba było wysoko wciągnąć po pochylni.
Sfinks i piramidy
Giza to dzielnica Kairu, który jest stolicą Egiptu. Tu, na skraju pustyni, zbudowano w starożytności trzy wielkie piramidy. Są to grobowce faraonów – władców Egiptu panujących 4 500 lat temu. Jeden z nich miał na imię Cheops. Podziw budzi gigantyczny sfinks, który ma 60 metrów długości i ponad 20 metrów wysokości. Ten lew z głową człowieka strzeże piramid.
Przyjrzyj się ilustracjom, a następnie opisz wygląd sfinksa i piramid.
Na podstawie treści lekcji i opisów alternatywnych ilustracji, opisz wygląd sfinksa i piramid.
Odpowiedź:
Sfinks – stworzenie, przedstawiane zazwyczaj jako lew z ludzką głową. Posąg wykuty jest w skale pozostałej po wydobywaniu kamienia. Ma królewskie nakrycie głowy i królewską kobrę na czole. Sfinksowi brakuje części nosa.
Piramida – budowla w kształcie ostrosłupa prawidłowego o podstawie czworokątnej lub do niego podobnym, służąca najczęściej jako grobowiec albo podbudowa dla świątyni.
Podsumowanie
Rozwiąż krzyżówkę i wyjaśnij hasło.
- Imię faraona, który został pochowany w największej piramidzie.
- Tak nazywano władcę Egiptu.
- Przyrząd do mierzenia wzrastającego poziomu wody.
- Bóg z głową szakala.
- Bogini, opiekunka rodziny.
- Bogini z głową kota.
- Olbrzymia budowla, w której chowano faraonów.
- Lew z twarzą człowieka.
- Zabalsamowane zwłoki.
- Kraj nad Nilem.
| 1 | ||||||||||||||
| 2 | ||||||||||||||
| 3 | ||||||||||||||
| 4 | ||||||||||||||
| 5 | ||||||||||||||
| 6 | ||||||||||||||
| 7 | ||||||||||||||
| 8 | ||||||||||||||
| 9 | ||||||||||||||
| 10 |
Uzupełnij zdania podanymi niżej wyrazami.
rolnictwo, bogów, faraon, piramidach, zwierząt, Nilu
Egipcjanie zamieszkiwali dolinę .................... w północno-wschodniej Afryce. Rzece zawdzięczał Egipt swoje bogactwo – dzięki jej corocznym wylewom rozwijało się tam ..................... Państwem rządził ...................., któremu pomagali kapłani i urzędnicy. Faraonom oddawano boską cześć i po śmierci chowano ich w olbrzymich grobowcach – ..................... Egipcjanie wierzyli w wielu ...................., których wyobrażali sobie jako ludzi z głowami .....................
Polecenia
Wyjaśnij, dlaczego Egipt nazywano darem Nilu.
Opowiedz, jak Egipcjanie wyobrażali sobie bogów.
Wytłumacz powody, dla których ciała zmarłych poddawano mumifikacji.
Przypomnij, czym zajmowały się w Egipcie poszczególne grupy ludności.
