Ekspresjonizm i katastrofizm Hymnów Jana Kasprowicza

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• zapoznaje się z pojęciami: ekspresjonizm i katastrofizm,

• utrwala wiadomości o hymnie jako gatunku literackim oraz sposobie jego realizacji w literaturze.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• wskazać elementy ekspresjonistyczne i katastroficzne w twórczości Jana Kasprowicza,

• dokonać interpretacji hymnu Dies Irae oraz skonfrontować jego treść z ideałami młodopolskimi.

2. Metoda i forma pracy

Dyskusja, praca analityczna z tekstami z podręcznika, nauczanie sytuacyjne.

3. Środki dydaktyczne

Egzemplarze podręcznika Przeszłość to dziś Jacka Kopcińskiego.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Swobodna dyskusja na temat hymnu jako gatunku literackiego oraz sposobie jego realizacji w literaturze.

2. Przypomnienie nurtów młodopolskich – takich jak: ekspresjonizm i katastrofizm.

b) Faza realizacyjna

Praca z tekstem Dies Irae:

1. Co oznacza tytuł?

2. Jakie sceny są przedstawione w utworze Dzień gniewu?

3. Za pomocą czego ludzie są wzywani na Sąd Ostateczny?

4. Wymień zjawiska, które rozgrywają się przed Sądem Ostatecznym.

5. Jaka atmosfera panuje przed końcem zagłady?

6. Wymień apokaliptyczne postacie i sceny.

7. Jak został nazwany Stwórca?

8. Jaka jest wizja Sądu Ostatecznego?

9. O czym świadczy refren Kyrie elejson?

10. Jaki jest stosunek podmiotu lirycznego do scen rozgrywających się na jego oczach?

11. Czego dotyczy spór między podmiotem lirycznym a Bogiem?

12. Czy ten spór jest rozstrzygalny?

13. Z czym wam się kojarzy przybrana postawa podmiotu lirycznego? (postawa prometejska),

14. Jakie środki artystyczne zostały użyte w wierszu dla podkreślenia grozy katastrofy?

• nagromadzenie obrazów o spotęgowanej sile wyrazu,

• kontrasty,

• zarysowanie przeciwieństw znaczeniowych: grzech - kara, upadek - zbawienie, piękno - brzydota

• spotęgowanie emocjonalnego napięcia.

W Dies Irae pada pytanie, czy człowieka można karać za grzech, podczas gdy został on stworzony grzesznikiem.

c) Faza podsumowująca

Dyskusja podsumowująca: dobitne podkreślenie elementów ekspresjonistycznych i katastroficznych w Hymnach Jana Kasprowicza.

5. Bibliografia

J. Kopciński, Przeszłość to dziś, Stentor, Warszawa 2005.

6. Załączniki

Zadanie domowe

Przeczytaj z podręcznika Hymn Świętego Franciszka z Asyżu Jana Kasprowicza.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Jest to druga lekcja z cyklu trzech zajęć poświęconych analizie twórczości Jana Kasprowicza – przeznaczona dla klasy trzeciej liceum.