Ważne daty

Ekspresjonizm w malarstwie

Ekspresjonizm to kierunek w literaturze, malarstwie i muzyce początku XX wieku, którego zwiastuny pojawiły się już w końcu XIX w. Dążył do dotarcia do najbardziej intymnych warstw ludzkiej psychiki oraz ukazania jej skrajnych stanów – ekstatycznego upojenia, lęku i przerażenia, brutalnego dramatyzmu, wyrafinowanego liryzmu, mistycyzmu, nastroju sennej fantastyki, upiorności.

RvNEPTa6Wfmp21

Animacja przedstawia salę w wirtualnym muzeum, na ścianach wiszą obrazy przedstawiające 1. Edvard Munch - Krzyk (1893) 2. Oscar Kokoszka - Adolf Loos (1909) 3. Franz Marc - Niebieski koń I (1911) 4. Egon Schiele - Dziewczyna z zielonymi pończochami 5. Wassily Kandynski - Kościół w Murnau Obrazy te opatrzone są następującymi opisami: 1. Celem malarstwa ekspresjonistycznego jest wywarcie silnego wrażenia na odbiorcy. W tym celu stosowana jest deformacja, wyolbrzymianie, wyraziste barwy, brak konturów przedmiotów itp. Pierwsze przykłady takich dzieł pojawiają się pod koniec XIX w., faza szczytowa tego nurtu przypada na początek XX wieku. Sztuka ekspresjonistów jest subiektywna, wyraża skrajne, często chorobliwe stany ludzkiej psychiki.

Animacja przedstawia salę w wirtualnym muzeum, na ścianach wiszą obrazy przedstawiające 1. Edvard Munch - Krzyk (1893) 2. Oscar Kokoszka - Adolf Loos (1909) 3. Franz Marc - Niebieski koń I (1911) 4. Egon Schiele - Dziewczyna z zielonymi pończochami 5. Wassily Kandynski - Kościół w Murnau Obrazy te opatrzone są następującymi opisami: 1. Celem malarstwa ekspresjonistycznego jest wywarcie silnego wrażenia na odbiorcy. W tym celu stosowana jest deformacja, wyolbrzymianie, wyraziste barwy, brak konturów przedmiotów itp. Pierwsze przykłady takich dzieł pojawiają się pod koniec XIX w., faza szczytowa tego nurtu przypada na początek XX wieku. Sztuka ekspresjonistów jest subiektywna, wyraża skrajne, często chorobliwe stany ludzkiej psychiki.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DEAtoEfCE

Ekspresjonizm w muzyce

Termin ekspresjonizm zaistniał w muzyce znacznie później niż w innych dziedzinach sztuki. Posłużył się nim w 1918 r. Heinz Tiessen. Kierunek ten stanowił kontynuację idei romantycznych, stanowiąc opozycję do kierunków antyromantycznych – witalizmuWitalizmwitalizmu, neoklasycyzmuNeoklasycyzmneoklasycyzmu czy impresjonizmuImpresjonizmimpresjonizmu. Był odpowiedzią na potrzebę ponownego wzmocnienia patosu i etosu w muzyce. Jak stwierdził Arnold Schoenberg: Geneza ekspresjonizmu tkwi w poddaniu się procesu twórczego kompozytora nie tyle logice materiału, co wewnętrznej logice uczucia, stanowiącej podstawę dzieła ekspresjonistycznego.

Naczelne hasło ekspresjonistów to odwrót od natury! Taka postawa wywoływała sprzeciw wśród odbiorców muzyki. Twórczość ekspresjonistów określano rodzajem antymuzyki ze względu na jej amelodyczność, atonalność, aharmoniczność i arytmiczność. Podkreślano, że odejście od natury w muzyce oznacza wyparcie się muzyki przez muzykę, pozbawienie muzyki jej naturalnej, tj. muzycznej, istoty.

W ekspresjonizmie szczególne miejsce zajmuje osoba twórcy. Jest on w centrum kreacji jako medium. Zdaniem Schönberga wielkie znaczenie w procesie komponowania posiada intuicja – szybkie przejście od zamysłu do urzeczywistnienia. Odbiorca jest nie tylko adresatem przekazu, lecz traktuje się go jako partnera twórczego doświadczenia artysty – również odbiorca musi się poddać prawu konieczności wewnętrznej. Sztuka ma służyć wewnętrznej przemianie odbiorcy. Ekspresjonizm w muzyce wiąże się z twórczością głównie austriackich i niemieckich kompozytorów w okresie przed i po I Wojnie Światowej. Kluczową rolę odegrali przedstawiciele tzw. drugiej szkoły wiedeńskiej.

RrxLWurDbYlSC1

Fotografia czarno-biała przedstawiająca Arnolda Schönberga. Na zdjęciu widać twarz kompozytora, która mimiką wskazuje na zdziwienie. Mężczyzna nie ma włosów na czubku głowy.

R1CbsCzSOyXeb1

Zdjęcie przedstawiające Albana Berga. Na fotografii czarno-białej widać twarz kompozytora z częścią ramion. Muzyk na zdjęciu ma krótkie, ciemne włosy. Ubrany jest w ciemną marynarkę, pod którą znajduje się biała koszula.

R1aysQCJVHdMW1

Zdjęcie przedstawiające Antona Weberna. Na fotografii czarno-białej można zauważyć twarz kompozytora oraz część ramion. Na oczach ma założone okulary. Muzyk ma na sobie okrągłe, małe, z cienkimi oprawkami okulary. Ubrany jest w ciemną marynarkę, pod którą znajduje się jasna koszula. Na szyi ma założoną ciemną muchę.

Przedstawiciele tzw. drugiej szkoły wiedeńskiej

Arnold Schönberg (1874‑1951) - austriacki kompozytor pochodzenia żydowskiego. Wiedzę z zakresu kompozycji zdobywał na kursach u Oskara Adlera i Alexandra Zemlinskiego. Nie ukończył konserwatorium muzycznego, w dużej mierze był samoukiem. We wczesnej twórczości Schönberga widać wpływy muzyki romantycznej, w szczególności G. Mahlera i R. Straussa. Z tego okresu pochodzi m.in. poemat symfoniczny na sekstet smyczkowy Verklärte Nacht (Noc rozświetlona) (1899), który w późniejszych latach został przez kompozytora opracowany na orkiestrę kameralną. Utwór opowiada o nocnym spotkaniu kochanków, podczas którego kobieta wyznaje, że jest w ciąży z innym i uzyskuje przebaczenie. Jest to niezwykle uczuciowa, subtelna muzyka.

Utworem wskazującym na zainteresowanie kompozytora ekspresjonizmem jest monogram Erwartung (Oczekiwanie) na sopran i orkiestrę. Wśród dzieł z tego okresu szczególne miejsce zajmuje kompozycja do wierszy belgijskiego symbolisty Alberta Girauda – Pierrot lunaire, skomponowana w 1912 r. Na wymowę utworu znacząco wpłynęło zastosowanie stylu wokalnego zwanego SprechgesangSprechgesangSprechgesang, będącego połączeniem śpiewu i mowy a nawet krzyku. W celu bliższego zapoznania się z tą kompozycją zapraszamy do obejrzenia krótkiego filmu.

R16EkEXqx7Zw3m968788c79dd09f0a_00000000000061

Film Ekspresjonizm w muzyce - technika dodekafoniczna. Film jest pokazem slajdów, w trakcie którego autor czyta pojawiający się tekst: 1. Pierrot lunaire to jeden z ważniejszych utworów w dorobku Arnolda Schönberga. Stanowi kulminację jego dokonań na gruncie ekspresjonizmu. Co więcej, odegrał on istotną rolę w procesie przemian zachodzących w muzyce w drugiej dekadzie XX wieku – był jednym z pierwszych awangardowych spektakli muzycznych. W utworze tym brak tradycyjnej tonalności oraz romantycznej wyrazowości. Utwór powstał w 1912 roku w Berlinie, gdzie wówczas kompozytor mieszkał. Na zdjęciu widzimy autoportret Schönberga. Warto przytoczyć wpis, jaki zawarł w swym dzienniku Schönberg, w okresie pracy nad prezentowanym utworem: „I zmierzam – tak czuję – nieuchronnie do nowej ekspresji. Dźwięki staną się teraz zwierzęcym wyrazem zmysłowych i duchowych wzruszeń”. Na zdjęciu obraz przedstawiający twarz Arnold Schönberg. 2. Do skomponowania utworu na głos recytujący, opartego na poezji belgijskiego symbolisty Alberta Girauda, w swobodnym niemieckim tłumaczeniu Ottona Eryka Hartlebena skłoniła go poznana w Berlinie aktorka Albertyna Zehme. Ona też wynegocjowała wyłączne prawo wykonywania utworu przez trzy lata. Schönbergowi przypadła do gustu zaproponowana poezja i w ciągu kilku miesięcy powstało jedno z najbardziej rozpoznawalnych dzieł z jego dorobku. Pierwszy monodram w przekładzie Krystyny Jackowskiej-Pociejowej ma następującą treść: Księżycowe upojenie Wino, oczami w noc spijane, strugami księżyc hojnie zlewa, w przypływie fal bezmiernych tonie widnokrąg cichy. Przejęty grozą i słodyczą zanurz się w tej powodzi, popłyń! Wino, oczami w noc spijane, strugami księżyc hojnie zlewa. W twórczym szaleństwie swym Poeta upaja się napojem świętym, w zachwycie zwraca twarz ku niebu, w oszołomieniu ssie i chłepce wino, oczami w noc spijane. Na zdjęciu okładka PIERROT LUNAIRE. 3. 9 października 1912 po wielu przesłuchaniach odbyła się próba generalna, zaś tydzień później 16 października premiera. Na zdjęciu afisz zapowiadający to wydarzenie. 4. Utwór został dobrze przyjęty, pewne wątpliwości krytyki wywołała partia wokalna, co należy uznać za zrozumiałe, biorąc pod uwagę zastosowanie nowego stylu wokalnego, oscylującego między recytacją i śpiewem – Sprechgesang. Prezentowane zdjęcie zostało wykonane po premierze, kompozytor stoi na zdjęciu trzeci od lewej. Na zdjęciu Arnold Schoenberg po premierze Pierrot Lunaire. 5. Warto przypomnieć, że Pierrot to smutna postać z włoskiej comedii dell’arte. Wyróżnia się poprzez wybielenie twarzy mąką. Ubrany jest w biały strój z czarnymi guzikami. Nierzadko na jego twarzy pojawiają się czarne łzy. Na zdjęciu karykatura Schonberga. 6. Kompozycja Schönberga składa się z 21 melodramatów, wybranych z oryginalnych 50, podzielonych na 3 części po siedem wierszy. Obsada utworu to: fortepian, flet (także flet pikolo), klarnet (także klarnet basowy), skrzypce (także altówkę) i wiolonczela. Warto dodać, że na premierze widoczna dla publiczności była tylko pani Zehme ubrana w strój Pierrota. Muzycy i dyrygujący kompozytor ustawieni byli za parawanem. Schönberg w swych wypowiedziach podkreślał, że nie jest to kompozycja do śpiewania, lecz jej istotą jest „melodia mówiona”. Nastrój dzieła jest wynikiem skrajnych emocji, począwszy od silnie dramatycznych, pełnych grozy i egzaltacji, po nostalgię włoskiej serenady i wyraziście zobrazowany „błysk, ton ironii i satyry”, o którym wspominał kompozytor. Na zdjęciu muzycy podczas próby. 7. Pojawia się fragment koncertu podczas którego solista wykonuje Pierrot lunaire.

Film Ekspresjonizm w muzyce - technika dodekafoniczna. Film jest pokazem slajdów, w trakcie którego autor czyta pojawiający się tekst: 1. Pierrot lunaire to jeden z ważniejszych utworów w dorobku Arnolda Schönberga. Stanowi kulminację jego dokonań na gruncie ekspresjonizmu. Co więcej, odegrał on istotną rolę w procesie przemian zachodzących w muzyce w drugiej dekadzie XX wieku – był jednym z pierwszych awangardowych spektakli muzycznych. W utworze tym brak tradycyjnej tonalności oraz romantycznej wyrazowości. Utwór powstał w 1912 roku w Berlinie, gdzie wówczas kompozytor mieszkał. Na zdjęciu widzimy autoportret Schönberga. Warto przytoczyć wpis, jaki zawarł w swym dzienniku Schönberg, w okresie pracy nad prezentowanym utworem: „I zmierzam – tak czuję – nieuchronnie do nowej ekspresji. Dźwięki staną się teraz zwierzęcym wyrazem zmysłowych i duchowych wzruszeń”. Na zdjęciu obraz przedstawiający twarz Arnold Schönberg. 2. Do skomponowania utworu na głos recytujący, opartego na poezji belgijskiego symbolisty Alberta Girauda, w swobodnym niemieckim tłumaczeniu Ottona Eryka Hartlebena skłoniła go poznana w Berlinie aktorka Albertyna Zehme. Ona też wynegocjowała wyłączne prawo wykonywania utworu przez trzy lata. Schönbergowi przypadła do gustu zaproponowana poezja i w ciągu kilku miesięcy powstało jedno z najbardziej rozpoznawalnych dzieł z jego dorobku. Pierwszy monodram w przekładzie Krystyny Jackowskiej-Pociejowej ma następującą treść: Księżycowe upojenie Wino, oczami w noc spijane, strugami księżyc hojnie zlewa, w przypływie fal bezmiernych tonie widnokrąg cichy. Przejęty grozą i słodyczą zanurz się w tej powodzi, popłyń! Wino, oczami w noc spijane, strugami księżyc hojnie zlewa. W twórczym szaleństwie swym Poeta upaja się napojem świętym, w zachwycie zwraca twarz ku niebu, w oszołomieniu ssie i chłepce wino, oczami w noc spijane. Na zdjęciu okładka PIERROT LUNAIRE. 3. 9 października 1912 po wielu przesłuchaniach odbyła się próba generalna, zaś tydzień później 16 października premiera. Na zdjęciu afisz zapowiadający to wydarzenie. 4. Utwór został dobrze przyjęty, pewne wątpliwości krytyki wywołała partia wokalna, co należy uznać za zrozumiałe, biorąc pod uwagę zastosowanie nowego stylu wokalnego, oscylującego między recytacją i śpiewem – Sprechgesang. Prezentowane zdjęcie zostało wykonane po premierze, kompozytor stoi na zdjęciu trzeci od lewej. Na zdjęciu Arnold Schoenberg po premierze Pierrot Lunaire. 5. Warto przypomnieć, że Pierrot to smutna postać z włoskiej comedii dell’arte. Wyróżnia się poprzez wybielenie twarzy mąką. Ubrany jest w biały strój z czarnymi guzikami. Nierzadko na jego twarzy pojawiają się czarne łzy. Na zdjęciu karykatura Schonberga. 6. Kompozycja Schönberga składa się z 21 melodramatów, wybranych z oryginalnych 50, podzielonych na 3 części po siedem wierszy. Obsada utworu to: fortepian, flet (także flet pikolo), klarnet (także klarnet basowy), skrzypce (także altówkę) i wiolonczela. Warto dodać, że na premierze widoczna dla publiczności była tylko pani Zehme ubrana w strój Pierrota. Muzycy i dyrygujący kompozytor ustawieni byli za parawanem. Schönberg w swych wypowiedziach podkreślał, że nie jest to kompozycja do śpiewania, lecz jej istotą jest „melodia mówiona”. Nastrój dzieła jest wynikiem skrajnych emocji, począwszy od silnie dramatycznych, pełnych grozy i egzaltacji, po nostalgię włoskiej serenady i wyraziście zobrazowany „błysk, ton ironii i satyry”, o którym wspominał kompozytor. Na zdjęciu muzycy podczas próby. 7. Pojawia się fragment koncertu podczas którego solista wykonuje Pierrot lunaire.

Film dostępny na portalu epodreczniki.pl

Film Ekspresjonizm w muzyce - technika dodekafoniczna. Film jest pokazem slajdów, w trakcie którego autor czyta pojawiający się tekst: 1. Pierrot lunaire to jeden z ważniejszych utworów w dorobku Arnolda Schönberga. Stanowi kulminację jego dokonań na gruncie ekspresjonizmu. Co więcej, odegrał on istotną rolę w procesie przemian zachodzących w muzyce w drugiej dekadzie XX wieku – był jednym z pierwszych awangardowych spektakli muzycznych. W utworze tym brak tradycyjnej tonalności oraz romantycznej wyrazowości. Utwór powstał w 1912 roku w Berlinie, gdzie wówczas kompozytor mieszkał. Na zdjęciu widzimy autoportret Schönberga. Warto przytoczyć wpis, jaki zawarł w swym dzienniku Schönberg, w okresie pracy nad prezentowanym utworem: „I zmierzam – tak czuję – nieuchronnie do nowej ekspresji. Dźwięki staną się teraz zwierzęcym wyrazem zmysłowych i duchowych wzruszeń”. Na zdjęciu obraz przedstawiający twarz Arnold Schönberg. 2. Do skomponowania utworu na głos recytujący, opartego na poezji belgijskiego symbolisty Alberta Girauda, w swobodnym niemieckim tłumaczeniu Ottona Eryka Hartlebena skłoniła go poznana w Berlinie aktorka Albertyna Zehme. Ona też wynegocjowała wyłączne prawo wykonywania utworu przez trzy lata. Schönbergowi przypadła do gustu zaproponowana poezja i w ciągu kilku miesięcy powstało jedno z najbardziej rozpoznawalnych dzieł z jego dorobku. Pierwszy monodram w przekładzie Krystyny Jackowskiej-Pociejowej ma następującą treść: Księżycowe upojenie Wino, oczami w noc spijane, strugami księżyc hojnie zlewa, w przypływie fal bezmiernych tonie widnokrąg cichy. Przejęty grozą i słodyczą zanurz się w tej powodzi, popłyń! Wino, oczami w noc spijane, strugami księżyc hojnie zlewa. W twórczym szaleństwie swym Poeta upaja się napojem świętym, w zachwycie zwraca twarz ku niebu, w oszołomieniu ssie i chłepce wino, oczami w noc spijane. Na zdjęciu okładka PIERROT LUNAIRE. 3. 9 października 1912 po wielu przesłuchaniach odbyła się próba generalna, zaś tydzień później 16 października premiera. Na zdjęciu afisz zapowiadający to wydarzenie. 4. Utwór został dobrze przyjęty, pewne wątpliwości krytyki wywołała partia wokalna, co należy uznać za zrozumiałe, biorąc pod uwagę zastosowanie nowego stylu wokalnego, oscylującego między recytacją i śpiewem – Sprechgesang. Prezentowane zdjęcie zostało wykonane po premierze, kompozytor stoi na zdjęciu trzeci od lewej. Na zdjęciu Arnold Schoenberg po premierze Pierrot Lunaire. 5. Warto przypomnieć, że Pierrot to smutna postać z włoskiej comedii dell’arte. Wyróżnia się poprzez wybielenie twarzy mąką. Ubrany jest w biały strój z czarnymi guzikami. Nierzadko na jego twarzy pojawiają się czarne łzy. Na zdjęciu karykatura Schonberga. 6. Kompozycja Schönberga składa się z 21 melodramatów, wybranych z oryginalnych 50, podzielonych na 3 części po siedem wierszy. Obsada utworu to: fortepian, flet (także flet pikolo), klarnet (także klarnet basowy), skrzypce (także altówkę) i wiolonczela. Warto dodać, że na premierze widoczna dla publiczności była tylko pani Zehme ubrana w strój Pierrota. Muzycy i dyrygujący kompozytor ustawieni byli za parawanem. Schönberg w swych wypowiedziach podkreślał, że nie jest to kompozycja do śpiewania, lecz jej istotą jest „melodia mówiona”. Nastrój dzieła jest wynikiem skrajnych emocji, począwszy od silnie dramatycznych, pełnych grozy i egzaltacji, po nostalgię włoskiej serenady i wyraziście zobrazowany „błysk, ton ironii i satyry”, o którym wspominał kompozytor. Na zdjęciu muzycy podczas próby. 7. Pojawia się fragment koncertu podczas którego solista wykonuje Pierrot lunaire.

W niezbyt obfitej twórczości kolejnego z przedstawicieli I awangardy – Albana Berga, odnaleźć można dzieło szczególne – operę ekspresjonistyczną Wozzeck, wystawioną po raz pierwszy w 1925 r. w Berlinie. W poszczególnych scenach tego dzieła, Berg posłużył się znanymi z tradycji formami muzyki instrumentalnej, co nie stanęło na przeszkodzie w uzyskaniu wyrafinowanej ekspresji.

Twórczość trzeciego przedstawiciela drugiej szkoły wiedeńskiej- Antona Weberna w najbardziej wyraźny sposób zrywa z tradycją. W swoich aforystycznych kompozycjach operuje fakturą punktualistyczną, podkreślając tym samym znaczenie pojedynczego dźwięku. Przykładem aforystycznej formyForma aforystycznaaforystycznej formy i punktualistycznej faktury jest Utwór nr 2 z cyklu 5 utworów op. 10 na orkiestrę (1913).

Ekspresjonizm słowiański

Ekspresjonizm znalazł także zwolenników we wschodniej części Europy, przyjmując oryginalną postać określoną mianem ekspresjonizmu słowiańskiego. Najważniejszym twórcą tego nurtu był rosyjski kompozytor Aleksander Skriabin (1871‑1915). Jego muzykę przepaja mistycyzm, wynikający z fascynacji filozofią Nitschego, co zwiastują już tytuły jego kompozycji – III Symfonia Boski poemat, Poemat ekstazy, Prometeusz – poemat ognia. W ostatnim ze wskazanych dzieł proponuje on zastosowanie fortepianu świetlnego, w którym poszczególnym klawiszom w ramach oktawy przyporządkował on barwy, co prezentuje poniższa grafika.

R1RVRXa1sS3p81

Ilustracja przedstawiająca fortepian świetlny, którego użycie zaproponował Aleksander Skriabin. Każdy klawisz widoczny na wizualizacji fragmentu klawiatury fortepianu posiada inny kolor.

Skriabin będąc wirtuozem fortepianu pozostawił po sobie również 10 znakomitych sonat fortepianowych. Zapraszam do wysłuchania początkowego fragmentu V Sonaty fortepianowej op. 53.

W muzyce polskiej także można odnaleźć wpływy tego nurtu. Są one obecne w młodzieńczych kompozycjach tworzącego w I poł. XX wieku Karola Szymanowskiego, jak i w muzyce powstałej po II Wojnie Światowej – m.in. operze Krzysztofa Pendereckiego Czarna maska (1988). Penderecki nawiązuje w niej do muzyki scenicznej początku XX wieku, która wyszła spod pióra Ryszarda Straussa i Albana Berga. Także we wczesnej twórczości Béli Bartoka czytelne są wpływy ekspresjonizmu, m.in. w operze Zamek księcia Sinobrodego, w pantomimie Cudowny mandaryn.

Dodekafonia – zasady

Dodekafonia [gr. dṓdeka dwanaście, phōnḗ dźwięk] była reakcją na swobodną atonalność, jaka zaistniała po odrzuceniu systemu funkcyjnego dur‑moll na początku XX wieku. Oparta jest na całkowitej równorzędności wszystkich dwunastu dźwięków, usuwając jakąkolwiek hierarchię między nimi. Każda kompozycja oparta jest o serię dwunastotonową. Seria, to ustalenie pozycji 12 dźwięków lub relacji interwałowych między nimi. Funkcjonuje w czterech równoważnych postaciach:

• zasadniczej,

• raku (odczytana od tyłu)

• inwersji (odbicie w pione),

• inwersji raka.

Postaci te mogą przyjmować za punkt wyjścia każdy dźwięk skali chromatycznej (transpozycje), stąd też kompozytor operuje 48 postaciami serii. Dźwięk w serii nie może zostać powtórzony, chyba, że bezpośrednio po sobie, co wynika z zakazu centralizacji. Pierwszą kompozycją Schönberga, w której wykorzystał on technikę dwunastotonową jest Suita na fortepian op. 25 z 1923 r. Zapraszam do wysłuchania jej pierwszej części – Preludium.

Ważne miejsce w twórczości Schönberga z tego okresu zajmują Wariacje na orkiestrę op. 31 (1926‑28). Poniższa grafika prezentuje postaci serii dodekafonicznej wykorzystane w tej kompozycji. Po kliknięciu na nutkę, znajdującą się w prawym dolnym rogu ilustracji będzie można wysłuchać utwór Schönberga - Wariacje na orkiestrę op. 31 t. 42‑57.

Charakter serii Schönberga kształtuje operowanie dysonującymi interwałami. Odmienną postawę prezentuje Berg, u którego w seriach wykształcają się pola konsonansowe, przyjmujące nawet postać trójdźwięków, co ma miejsce w serii z Koncertu skrzypcowego – dzieła poświęconego pamięci Manon Gropius, zmarłej przedwcześnie córce Waltera Gropiusa i Almy Mahler.

R1ZbJY5XfXPjf1

Zdjęcie przedstawiające postać trójdźwięków w „Koncercie skrzypcowym” Albana Berga. Na ilustracji zobrazowany jest fragment nut do wspomnianiego utworu.

Poniżej można wysłuchać Koncert skrzypcowy t. 15‑20 A. Berga

Interesujący przykład serii, zawierający wszystkie interwały znajdujące się w obrębie oktawy, odnajdujemy w Suicie lirycznej Albana Berga. Z tego względu określa się ją mianem serii wszechinterwałowej.

RspT4Jf9GU6ml1

Zdjęcie przedstawiające serię wszechinterwałową, która znajduje się w dziele „Suita liryczna” autortswa Albana Berga. Na ilustracji można zobaczyć fragment nut do wspomnianego dzieła z interwałami.

Najbardziej radykalną postawę w operowaniu techniką dodekafoniczną prezentował Anton Webern. Traktował dodekafonię nie tylko linearnie, jak czynił to Schönberg, ale także koncentrował się na harmonicznych konsekwencjach stosowania serii. Przywiązywał wielką wagę do aspektu konstrukcji. Radykalnie zrywając z tradycją stał się patronem tzw. Drugiej Awangardy – kompozytorów, którzy są aktywność przejawili po zakończeniu II Wojny Światowej, m.in. Karlheinza Stockhausena i Pierre’a Bouleza.

Ważne miejsce w jego dorobku kompozytorskim zajmują Wariacje fortepianowe op. 27, skomponowane w 1936 roku. Utwór składa się z trzech krótkich części: Sehr mässig (Umiarkowanie), Sehr schnell (Bardzo szybko), Ruhig, flißend (Spokojnie, płynnie). Jest przykładem abstrakcyjnego konstruktywizmu. Dźwięki następujące po sobie nie tworzą melodii, lecz stanowią samodzielne, niepowtarzalne punkty regulowane oryginalnie stosowaną techniką dodekafoniczną. Ścisłe zasady kompozycji nie pozbawiają jednakże tej muzyki emocji, o czym świadczą obecne w partyturze określenia wyrazowe.

Zadania

Słownik pojęć

Źrodło:

encyklopedia.pwn.pl

Biblioteka muzyczna

Bibliografia

encyklopedia.pwn.pl