Elementarne współczynniki formy
Elementarne współczynniki formy
Zapoznanie uczniów z elementarnymi współczynnikami formy, do których zaliczamy: motyw, frazę i zdanie. W wybranych utworach, na podstawie ich partytur, wskazanie rodzajów tych współczynników. Wysłuchanie wybranych kompozycji.
Umiejętności
Uczeń potrafi:
1. Wyjaśnić i omówić elementarne współczynniki formy.
2. Wyjaśnić strukturę motywu, frazy, zdania.
3. Przedstawić podział motywów muzycznych i wskazać elementy, od których ten podział zależy.
4. Przedstawić różne formuły przybierające postać frazy.
5. Omówić podział zdań muzycznych.
6. W określonych utworach muzycznych wskazać elementarne współczynniki formy.
Metoda pracy
Metoda opisu z elementami poganki. Aktywna praca uczniów – analiza dzieła muzycznego. Percepcja muzyczna.
Środki dydaktyczne
1. Podręcznik – Wójcik D., ABC form muzycznych, wyd. Musica Iagellonica, Kraków 1999
2. Stanowisko do odtwarzania muzyki.
Nagrania utworów:
Ludwik van Beethoven – „Sonata C – dur, op.2, nr 3, cz. II”
Fryderyk Chopin – „Preludium Des – dur, op. 28, nr 15”
G. F Handel – „II Suita klawesynowa F – dur, Allegro”
Partytury wyżej wymienionych utworów.
Karta pracy ucznia
4. Przebieg lekcji
Faza przygotowawcza
1. Powitanie, czynności organizacyjno – porządkowe.
2. Sprawdzenie zadania domowego.
3. Powtórzenie piosenki poznanej na ostatniej lekcji.
4. Podanie tematu lekcji.
(10 min)
Metodą opisu, zapoznanie uczniów z pojęciem elementarnych współczynników formy. Omówienie następujących pojęć: motywu, frazy i zdania muzycznego.
Notatka:
Do elementarnych współczynników formy zaliczamy: motyw, frazę i zdanie muzyczne, które spotykamy w różnych rodzajach utworów muzycznych, niezależnie od zasad ich kształtowania i architektoniki.
Motyw, fraza, zdanie – to struktury powstające w wyniku współdziałania elementów muzycznych, składające się odpowiednio z kilku - kilkunastu dźwięków, z dwóch lub więcej motywów, dwóch lub więcej fraz.
Metodą opisu, omówienie podziału motywów muzycznych oraz wskazanie ich rodzajów.
Notatka:
Motywy muzyczne dzielimy ze względu na:
Rozmieszczenie części akcentowanych i nieakcentowanych. Motywy mogą składać się z
- części akcentowanej i nieakcentowanej,
- części nieakcentowanej i części akcentowanej,
- części akcentowanej, nieakcentowanej i akcentowanej,
- części nieakcentowanej, akcentowanej i nieakcentowanej.
Kierunek linii melodycznej:
- motywy wznoszące,
- motywy opadające.
Harmonikę:
- oparte na jednym akordzie,
- oparte na kilku akordach.
Wysłuchanie „Sonaty C – dur, op.2, nr 3, cz. II”. W grupie - dokonanie muzycznej analizy dzieła pod kątem znalezienia w utworze motywów, fraz i zdań muzycznych.
Metodą opisu, omówienie różnego rodzaju fraz.
Notatka:
Rozróżniamy frazy:
- motywiczne jednorodne, polegające na powtarzaniu materiału motywicznego,
- motywiczne różnorodne, będące kumulacją różnych motywów.
Wysłuchanie „Preludium Des – dur, op. 28, nr 15” Fryderyka Chopina. W grupie - dokonanie muzycznej analizy dzieła pod kątem znalezienia w utworze motywów, fraz i zdań muzycznych.
Metodą opisu, wymienienie rodzajów zdań muzycznych.
Notatka:
Zdania muzyczne dzielimy na:
- jednorodne występujące wtedy, gdy druga fraza powtarza pierwszą frazę w sposób dosłowny, sekwencyjny lub wariacyjny.
- różnorodne występujące wtedy, gdy frazy zawierają odmienny materiał motywiczny.
(25 min)
Wysłuchanie „II Suity klawesynowej F – dur, Allegro” G. F Haendla.
Zapisanie notatki do zeszytu.
(10 min)
Bibliografia
- Wójcik D., ABC form muzycznych, wyd. Musica Iagellonica, Kraków 1999
- Janusz Ekiert, Bliżej muzyki. Encyklopedia, wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1994
Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji pt. Elementarne współczynniki formy.