Elementy dzieła muzycznego – agogika
Elementy dzieła muzycznego – agogika
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Wprowadzenie uczniów w podstawowe zagadnienia związane z agogiką. Rozpoznawanie różnic agogicznych w wybranych utworach. Wprowadzanie w podstawy języka i zapisu muzycznego. Wyposażenie uczniów w niezbędne umiejętności muzyczne, rozwijanie ich zdolności oraz estetycznej wrażliwości na muzykę.
b) Umiejętności
Uczeń potrafi wyjaśnić pojęcie agogika i wskazać jej rodzaje,
uczeń potrafi wskazać rodzaje tempa w określonych utworach muzycznych,
uczeń potrafi rozróżniać nazwy i rodzaje tempa w partyturze,
uczeń potrafi posługiwać się nazwami tempa.
2. Metoda i forma pracy
Pogadanka z elementami wykładu, percepcja muzyczna, ogląd partytur.
3. Środki dydaktyczne
Nagrania utworów: - F. Chopin Mazurek B‑dur, op.7, nr1,
- V. A. Mozart uwertura do opery Wesele Figara.Partytury wyżej wymienionych utworów
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
- Sprawdzenie obecności.
- Sprawdzenie zadania domowego.
- Sprawdzenie przyswojenia wiadomości z poprzedniej lekcji poprzez odpytanie dwóch uczniów.
10 minut
b) Faza realizacyjna
Zapisanie definicji agogiki, wskazanie jej zależności od innych elementów dzieła muzycznego. Przedstawienie pojęcia agogiki na tle epok.
Notatka
Agogika dotyczy tempa i jego zmian w utworze. W okresie średniowiecza i renesansu, tempo oznaczane było tylko w taktach. Silne kontrasty agogiczne stanowiące środek wyrazu były stosowane dopiero w klasycyzmie, w II połowie XVII wieku i później.
Agogika najściślej połączona jest z rytmiką, np. jednorodny rytm opierający się na drobnych wartościach rytmicznych w połączeniu z szybkim tempem, nazywamy rytmiką motoryczną.
Tempo – określa szybkość wykonania utworu muzycznego. Stosowane w muzyce oznaczenia tempa pochodzą z języka włoskiego.
Zaprezentowanie wybranych utworów audio. Uczniowie rozpoznają i rozróżniają rodzaje agogiki, nie wskazując na właściwe określenia. Podkreślają tylko, czy utwór jest w tempie szybkim, czy wolnym i wskazują od czego to zależy.
Uczniowie zapisują podział i rodzaje tempa.
Notatka
Wyróżniamy dwa rodzaje tempa
1. Bezwzględne: określane są przy pomocy metronomu.
2. Względne: Określane terminologią włoską, a w tym:
a) wolne (largo, larghetto, lento, adagio, grave),
b) umiarkowane (andante, andantino, moderato, allegretto),
c) szybkie (allegro, vivo, vivace, presto, prestissimo, veloce).
Wskazujemy również na określenia stopniowego przyspieszenia tempa:
Accelerando, animato, avvivando, stretto, stringendo.
Określenia służące do stopniowego zwalniania tempa:
Ritenuto, ritardando, rallentando, allargando.
Określenia na zmiany tempa*:*
Tempo primo – powrót do tempa zasadniczego,
A tempo – powrót do tempa poprzedniego,
Giusto – oznacza tempo właściwe dla danego utworu,
Rubato – określa dowolne zmiany tempa w utworze.
Aktywne słuchanie Mazurka B‑dur, op. 7, nr 1 F. Chopina wraz z wglądem w partytury. Wskazanie w partyturach zapisu zmian tempa i odzwierciedlenia tego w wykonaniu utworu.
30 minut
c) Faza podsumowująca
Podsumowanie wiadomości metodą dyskusji. Powtórzenie zagadnień omawianych na lekcji:
- Co to jest agogika i jakie wyróżniamy jej podstawowe rodzaje?
- W jaki sposób agogika wpływa na dzieło muzyczne?
5 minut
5. Bibliografia
Ekiert J., Bliżej Muzyki. Encyklopedia, Wiedza Powszechna, Warszawa 1994.
Wesołowski F., Zasady muzyki. Podręcznik dla średnich szkół muzycznych, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1977.
6. Załączniki
a) Karta pracy ucznia
Podsumowanie wiadomości z zakresu Elementy dzieła muzycznego. Agogika.
b) Zadanie domowe
Wyszukać w domu nagrań utworów (niekoniecznie z muzyki klasycznej), które będą prezentowały odmienną agogikę.