Elementy dzieła muzycznego – harmonika
Elementy dzieła muzycznego – harmonika
Zapoznanie uczniów z pojęciem harmonii w muzyce. Przedstawienie i wyjaśnienie rodzajów harmonii związanej z historią muzyki. Rozpoznawanie harmonii w wysłuchanym utworze. Omówienie historycznego ujęcia harmonii i jej funkcji w kształtowaniu się muzyki klasycznej. Wysłuchanie i percypowanie utworów: Gomółki, Chopina, Pendereckiego.
Umiejętności
Uczeń potrafi:
Wyjaśnić pojęcie harmonii muzycznej.
Omówić rodzaje harmonii, uwzględniając jej historyczne ujęcie.
Posługiwać się nazwami harmonii muzycznej.
Wskazać zmiany harmoniczne w wysłuchanym utworze.
Wskazać przedstawicieli, kompozytorów piszących w określonej harmonice.
Wyjaśnić pojęcie bitonalności i politonalności.
Metoda pracy
Metoda pogadanki z elementami opisu. Aktywna metoda pracy z uczniem – rozpoznawanie harmonii w wysłuchanym utworze.
E. Wesołowski, Zasady muzyki (Podręcznik).
Stanowisko do odtwarzania muzyki.
Nagrania utworów:
Mikołaj Gomółka – Psalm 119 „Szczęśliwi, którzy się Pańskim zakonem sprawują”.
Fryderyk Chopin – Impromptu As – dur op.29.
Mascagni – Intermezzo z opery “Rycerskość wieśniacza”
Penderecki – Kosmogonia.
Karta pracy ucznia.
4. Przebieg lekcji
Faza przygotowawcza
1. Powitanie, czynności organizacyjno – porządkowe.
2. Sprawdzenie zadania domowego.
3. Powtórzenie piosenki poznanej na ostatniej lekcji.
4. Podanie tematu lekcji.
(10 min)
Faza realizacyjna
1. Metodą opisu, zapoznanie uczniów z pojęciem harmonii. Wskazanie trzech podstawowych rodzajów muzyki, w których wykorzystywana jest różna harmonika.
Notatka:
W historii muzyki wyróżniamy trzy rodzaje muzyki:
a) Modalna
b) Funkcyjna
c) Sonorystyczna
2. Wyjaśnienie - metodą opisu - w jakim okresie spotykamy się z harmoniką modalną. Przedstawienie kompozytorów piszących utwory w harmonice modalnej. Omówienie cech charakterystycznych dla omawianej harmonii.
Notatka:
Harmonika modalna – od IX do XV wieku. Opierała się na kościelnych, średniowiecznych skalach modalnych. W harmonice tej występują luźne zestawienia połączeń akordów, a przede wszystkim konsonansów.
3.Wysłuchanie i percepcja Psalmu 119 „Szczęśliwi, którzy się Pańskim zakonem sprawują”. Metoda pogadanki - wskazanie cech charakterystycznych utworu, zwracając szczególną uwagę na charakterystyczną harmonikę modalną utworu.
Wyjaśnienie - metodą opisu - w jakim przedziale czasowym spotykamy się z harmoniką funkcyjną. Przedstawienie kompozytorów piszących utwory w harmonice funkcyjnej. Omówienie cech charakterystycznych dla omawianej harmonii.
Notatka:
Harmonika funkcyjna – od XVIII do XIX wieku. Opiera się na dwóch rodzajach skali muzycznej: dur – major i moll – minor. Wszystkie współbrzmienia są podporządkowane względem stosunku do dźwięku tonicznego. Ważne są tu dźwięki triady harmonicznej oraz kadencji, czyli tonika, subdominanta, dominanta. Schyłek Romantyzmu przyniósł wyczerpanie się systemu dur i moll.
Wysłuchanie i percepcja utworów: Mascagni – Intermezzo z opery “Rycerskość wieśniacza” oraz Impromptu As – dur op.29. Omówienie - metodą pogadanki - odczuć związanych z percypowaniem utworów.
Wyjaśnienie, w jakim przedziale czasowym spotykamy się z harmoniką sonorystyczną. Przedstawienie kompozytorów piszących utwory w stylistyce sonoryzmu. Omówienie cech charakterystycznych dla omawianej harmonii.
Notatka:
Sonoryzm – XX wiek. Charakterystyka dźwiękowa, brzmieniowa. Utwory o tej harmonice mają luźne zestawienia harmoniczne z przewagą dysonansów.
Wyjaśnienie - metodą opisu - takich pojęć jak: bitonalność i politonalność.
Notatka:
Bitonalność lub bitonacyjność – zastosowanie dwóch tonacji w dwóch różnych głosach.
Politonalność – zastosowanie więcej niż dwóch tonacji w dwóch głosach.
(25 min)
Faza podsumowująca
Wysłuchanie Kosmogonii Pendereckiego. Zapisanie przez uczniów notatki do zeszytu.
(10 min.)
Janusz Ekiert, Bliżej muzyki. Encyklopedia.
E. Wesołowski, Zasady muzyki.
Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji Elementy dzieła muzycznego – harmonika.
Zadanie domowe
.