Elementy dzieła muzycznego: agogika, dynamika, artykulacja, harmonia
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
1
Scenariusz dla nauczyciela
RCZXEd1GwBdq81
W prostokątnym polu znajduje się napis „Pobierz”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji - dokument w formacie pdf.
W prostokątnym polu znajduje się napis „Pobierz”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji - dokument w formacie pdf.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania. Uczeń:
1) zna, rozumie i wykorzystuje w praktyce:
b) określa podstawowe elementy muzyki (harmonię, agogikę, dynamikę);
2) odczytuje i zapisuje elementy notacji muzycznej:
d) zna podstawowe oznaczenia: metryczne, agogiczne, dynamiczne.
dostrzegać różnicę między tempem wolnym a szybkim;
określać czym jest artykulacja i agogika, harmonia.
Elementy dzieła muzycznego
Każdy utwór muzyczny jest wynikiem współdziałania tzw. elementów dzieła muzycznego, które porządkują materiał dźwiękowy.
Wspomniane elementy to:
melodyka – wyznacza następstwo dźwięków o różnej wysokości i różnym czasie trwania;
rytmika – porządkuje materiał dźwiękowy w czasie poprzez ustalenie czasu trwania dźwięków i wzajemnych relacji między nimi;
kolorystyka – związana jest z barwą dźwięku.
Pozostałe elementy poznasz podczas tej lekcji.
Kolejnymi elementami dzieła muzycznego są:
harmonia – porządkuje współbrzmienia dźwięków w utworze muzycznym. Z harmonią związane jest pojęcie akorduAkordakordu, czyli współbrzmienia co najmniej 3 dźwięków o różnej wysokości. Odpowiedni układ dźwięków w akordzie i jego brzmienie może tworzyć określony nastrój muzyczny.
RChe4lhFTvo5K1
Zapis nutowy utworu „Jesu, meine Freude”, autorstwa Johanna Sebastiana Bacha. Na stronie znajduje się 12 pięciolinii, które są połączone po 4. Pięciolinie opisane są nazwami głosów: sopran, alt, tenor, bass. Na początku pięciolinii dawne klucze muzyczne. Na wszystkich pięcioliniach nuty, mniej więcej w tym samym rytmie. Pod nutami podpisany tekst chorału. Po naciśnięciu punktu aktywnego pojawia się napis: „Jesu, meine Freude”, autorstwa Johanna Sebastiana Bacha, wykonawca: Calmus Ensemble oraz odtwarza się muzyka. Na nagraniu utwór wykonywany przez czterogłosowy chór mieszany. Głosy śpiewają tekst równocześnie, a śpiewane przez nie dźwięki pasują do siebie i tworzą piękną harmonię. Utwór jest spokojny, medytacyjny.
Zapis nutowy utworu „Jesu, meine Freude”, autorstwa Johanna Sebastiana Bacha. Na stronie znajduje się 12 pięciolinii, które są połączone po 4. Pięciolinie opisane są nazwami głosów: sopran, alt, tenor, bass. Na początku pięciolinii dawne klucze muzyczne. Na wszystkich pięcioliniach nuty, mniej więcej w tym samym rytmie. Pod nutami podpisany tekst chorału. Po naciśnięciu punktu aktywnego pojawia się napis: „Jesu, meine Freude”, autorstwa Johanna Sebastiana Bacha, wykonawca: Calmus Ensemble oraz odtwarza się muzyka. Na nagraniu utwór wykonywany przez czterogłosowy chór mieszany. Głosy śpiewają tekst równocześnie, a śpiewane przez nie dźwięki pasują do siebie i tworzą piękną harmonię. Utwór jest spokojny, medytacyjny.
1
1. Jesu, meine Freude autorstwa Jana Sebastiana Bacha Wykonawca: Calmus Ensemble Źródło: Bach Arcades" {audio}
Jan Sebastian Bach, widok nutowy utworu „Jesu, meine Freude” BWV 227 (fragment), imslp.org, CC BY 4.0 (ilustracja); Jan Sebastian Bach, „Jesu, meine Freude” BWV 227 (fragment), online‑skills, CC BY 3.0 (dźwięk)
R1UD6oQr0e1KB
Na starym zdjęciu znajduje się wizerunek Johanna Straussa II (syna). Kompozytor ma dłuższe kręcone, zaczesane do tyłu włosy, wąsy i brodę o niespotykanym kształcie: po bokach dłuższą , po środku krótszą. Mężczyzna ubrany jest w białą koszulę, kamizelkę i marynarkę. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Pizzicato polka, autorstwa Johanna Straussa (syn) Wykonawca: Royal Philharmonic Orchestra oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu wesoły utwór, w szybkim tempie. Wykonywany jest przez instrumenty smyczkowe, grające pizzicato (czyli bez użycia smyczka, szarpiąc struny palcami).
Na starym zdjęciu znajduje się wizerunek Johanna Straussa II (syna). Kompozytor ma dłuższe kręcone, zaczesane do tyłu włosy, wąsy i brodę o niespotykanym kształcie: po bokach dłuższą , po środku krótszą. Mężczyzna ubrany jest w białą koszulę, kamizelkę i marynarkę. Po naciśnięciu punktu aktywnego wyświetla się napis: Pizzicato polka, autorstwa Johanna Straussa (syn) Wykonawca: Royal Philharmonic Orchestra oraz pojawia się możliwość odtworzenia muzyki. Na nagraniu wesoły utwór, w szybkim tempie. Wykonywany jest przez instrumenty smyczkowe, grające pizzicato (czyli bez użycia smyczka, szarpiąc struny palcami).
Fritz Luckhardt (fot.), Portret Johanna Straussa II, 1899, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja); Johann Strauss (syn), „Pizzicato Polka” (fragment), online-skills, CC BY 3.0 (dźwięk)
ReSKpRhecjHPV
Na starym zdjęciu Cesar Frank przy organach w kościele świętej Klotildy w Paryżu. Kompozytor jest starszym mężczyzną z siwymi włosami i siwą brodą. Ubrany jest w ciemny surdut. Przed nim znajdują się manuały i registry organów. Po naciśnięciu punktu aktywnego pojawia się napis: Fuga i wariacje h-moll opus osiemnaste (Preludium), autorstwa Cesara Francka. Na nagraniu bardzo smutny i delikatny utwór wykonany na fortepianie.
Na starym zdjęciu Cesar Frank przy organach w kościele świętej Klotildy w Paryżu. Kompozytor jest starszym mężczyzną z siwymi włosami i siwą brodą. Ubrany jest w ciemny surdut. Przed nim znajdują się manuały i registry organów. Po naciśnięciu punktu aktywnego pojawia się napis: Fuga i wariacje h-moll opus osiemnaste (Preludium), autorstwa Cesara Francka. Na nagraniu bardzo smutny i delikatny utwór wykonany na fortepianie.
Jeanne Roniger (fot.), Cesar Franck przy organach w kościele św. Klotildy, Paryż, 1885, wikimedia.org, domena publiczna (ilustracja), Césara Francka „Preludium Fugi i wariacji h-moll op.18”, online-skills, CC BY 3.0 (dźwięk)
R1Ggs34AaEXcO
Ćwiczenie 1
Określ nastrój utworów muzycznych. J.S. Bach, Jezu, meine Freude Możliwe odpowiedzi: 1. żartobliwy nastrój, 2. uduchowiony nastrój, 3. smutny nastrój J. Strauss, Pizzicato polka Możliwe odpowiedzi: 1. żartobliwy nastrój, 2. uduchowiony nastrój, 3. smutny nastrój C. Franck, Preludium Fugi i wariacji h-moll op.18 Możliwe odpowiedzi: 1. żartobliwy nastrój, 2. uduchowiony nastrój, 3. smutny nastrój
Określ nastrój utworów muzycznych. J.S. Bach, Jezu, meine Freude Możliwe odpowiedzi: 1. żartobliwy nastrój, 2. uduchowiony nastrój, 3. smutny nastrój J. Strauss, Pizzicato polka Możliwe odpowiedzi: 1. żartobliwy nastrój, 2. uduchowiony nastrój, 3. smutny nastrój C. Franck, Preludium Fugi i wariacji h-moll op.18 Możliwe odpowiedzi: 1. żartobliwy nastrój, 2. uduchowiony nastrój, 3. smutny nastrój
Odpowiedzi: A - smutny nastrój B - żartobliwy nastrój C - uduchowiony nastrój D - pogodny nastrój
Rozwiązanie: 1‑C 2‑B 3‑D 4‑A
Kolejne elementy dzieła muzycznego
Podstawowe określenia agogiczne:
AGOGIKA
TEMPO WOLNE
TEMPO UMIARKOWANE
TEMPO SZYBKIE
grave - ciężko, poważnie, wolno
andante - (wł.) idąc
allegro - wesoło, żwawo, dość szybko
largo - szeroko, bardzo wolno i spokojnie
andantino - szybciej niż andante, wolniej niż allegretto
vivo - żywo, szybko, błyskotliwie
lento - powoli; szybciej niż largo, a wolniej niż adagio
moderato - umiarkowanie
vivace - żywo, ruchliwie
adagio - powoli
allegretto - żywo, szybciej niż moderato, wolniej niż allegro
presto - szybko
W utworze muzycznym tempo może ulegać zmianom, które oznacza się za pomocą odpowiednich określeń muzycznych np.:
Re2ES0EhKVLiM
Ilustracja przedstawia fermate jest to element notacji muzycznej. Znak ten wygląda jak półkole położone otworem do dołu z kropką w środku. Fermata zwiększa czas trwania nuty lub pauzy o dowolną długość, w zależności od interpretacji wykonawcy.
Fermata, Wikipedia, CC BY-SA 3.0
Rkpjz8GUztyYy
Ćwiczenie 2
Podziel oznaczenia na te które dotyczą: dynamiki, agogiki i artykulacji. Diminuendo Możliwe odpowiedzi: A. Dynamika B. Agogika C. Artykulacja, Frulatto Możliwe odpowiedzi: A. Dynamika B. Agogika C. Artykulacja, Moderato Możliwe odpowiedzi: A. Dynamika B. Agogika C. Artykulacja, Presto Możliwe odpowiedzi: A. Dynamika B. Agogika C. Artykulacja, Lento Możliwe odpowiedzi: A. Dynamika B. Agogika C. Artykulacja, Piano Możliwe odpowiedzi: A. Dynamika B. Agogika C. Artykulacja, Legato Możliwe odpowiedzi: A. Dynamika B. Agogika C. Artykulacja, Fortissimo possibile Możliwe odpowiedzi: A. Dynamika B. Agogika C. Artykulacja, Grave Możliwe odpowiedzi: A. Dynamika B. Agogika C. Artykulacja, Pizzicato Możliwe odpowiedzi: A. Dynamika B. Agogika C. Artykulacja, Forte Możliwe odpowiedzi: A. Dynamika B. Agogika C. Artykulacja.
Podziel oznaczenia na te które dotyczą: dynamiki, agogiki i artykulacji. Diminuendo Możliwe odpowiedzi: A. Dynamika B. Agogika C. Artykulacja, Frulatto Możliwe odpowiedzi: A. Dynamika B. Agogika C. Artykulacja, Moderato Możliwe odpowiedzi: A. Dynamika B. Agogika C. Artykulacja, Presto Możliwe odpowiedzi: A. Dynamika B. Agogika C. Artykulacja, Lento Możliwe odpowiedzi: A. Dynamika B. Agogika C. Artykulacja, Piano Możliwe odpowiedzi: A. Dynamika B. Agogika C. Artykulacja, Legato Możliwe odpowiedzi: A. Dynamika B. Agogika C. Artykulacja, Fortissimo possibile Możliwe odpowiedzi: A. Dynamika B. Agogika C. Artykulacja, Grave Możliwe odpowiedzi: A. Dynamika B. Agogika C. Artykulacja, Pizzicato Możliwe odpowiedzi: A. Dynamika B. Agogika C. Artykulacja, Forte Możliwe odpowiedzi: A. Dynamika B. Agogika C. Artykulacja.
Przyporządkuj elementy do odpowiedniej grupy.
frullato, mezzo piano, portato, grave, moderato, lento, diminuendo, fortissimo possibile, pizzicato, legato, presto, piano, forte, col legno, andantino
Dynamika
Artykulacja
Agogika
Kolejny element dzieła muzycznego to artykulacja.
Podstawowe określenia artykulacyjne:
ARTYKULACJA
OZNACZENIE W ZAPISIE NUTOWYM
WŁOSKA NAZWA
ZNACZENIE
Rdhp3qjJLBHOq
Na ilustracji trzy nuty różnej wysokości połączone łukiem, który znajduje się pod nutami.
legato
łączenie dźwięków
RpO3405CxpClN
Na ilustracji cztery nuty umieszczone na pięciolinii, pod każdą nutą narysowana kropeczka.
staccato
ostre oddzielanie dźwięków
RqPkCnubfdF7V
Na ilustracji cztery nuty narysowane na pięciolinii. Pod każdą nutą znajduje się kropka, wszystkie nuty połączone są łukiem.
portato
oznacza „przenosząc”; sposób pośredni między staccato i legato
R1Hzx6XNcah3Y
Na ilustracji dwie nuty jedna na pierwszym polu pięciolinii druga na 4 polu pięciolinii, między nutami znajduje się zygzakowata linia oznaczająca glissando.
glissando
z wł. „przeslizgując się po dzwiękach”; przejście z jednej wysokości dźwięku do innej w płynny sposób
R1H6OOpSkTAz4
Na ilustracji trzy nuty położone jedna pod drugą, przed nutami znajduje się pionowa zygzakowata linia oznaczająca arpeggio.
arpeggio
szybkie zagranie kolejnych dźwięków w dół lub w górę, przez co akordAkordakord nie brzmi równocześnie
frull./frullato
frullato
z wł. „ćwierkając”; wymawianie głoski „trrr” w czasie wdmuchiwania powietrza, umożliwia uzyskanie drgającego dźwięku (wykorzystywane na instrumentach dętych)
Rvjc8Arka35ZB
Na ilustracji ćwierćnuta przekreślona trzema równoległymi liniami.
tremolo
szybkie powtarzanie jednego lub kilku dźwięków
pizz./pizzicato
pizzicato
szarpanie struny palcem na instrumentach smyczkowych
arco
arco
gra smyczkiem
col legno
col legno
uderzenie strun drzewcem smyczka
con sord./con sordino
con sordino
gra przy użyciu tłumika
senza sord./senza sordino
senza sordino
gra bez tłumika
ma72b019f9427c6c3_0000000000043
ma72b019f9427c6c3_0000000000043
W każdej rubryce tabelki wstaw określenie, które nie pasuje do reszty.
Połącz sposoby artykulacji z ich opisem.
A. szybkie zagranie kolejnych dźwięków w dół lub w górę, przez co akord nie brzmi równocześnie Możliwe odpowiedzi: 1. arpeggio, 2. glissando , 3. legato , 4. pizzicato. B. szarpanie struny palcem na instrumentach smyczkowych Możliwe odpowiedzi: 1. arpeggio, 2. glissando , 3. legato , 4. pizzicato. C. przejście z jednej wysokości dźwięku do innej w płynny sposób Możliwe odpowiedzi: 1. arpeggio, 2. glissando , 3. legato , 4. pizzicato. D. łączenie dźwięków Możliwe odpowiedzi: 1. arpeggio, 2. glissando , 3. legato , 4. pizzicato.
Połącz sposoby artykulacji z ich opisem.
A. szybkie zagranie kolejnych dźwięków w dół lub w górę, przez co akord nie brzmi równocześnie Możliwe odpowiedzi: 1. arpeggio, 2. glissando , 3. legato , 4. pizzicato. B. szarpanie struny palcem na instrumentach smyczkowych Możliwe odpowiedzi: 1. arpeggio, 2. glissando , 3. legato , 4. pizzicato. C. przejście z jednej wysokości dźwięku do innej w płynny sposób Możliwe odpowiedzi: 1. arpeggio, 2. glissando , 3. legato , 4. pizzicato. D. łączenie dźwięków Możliwe odpowiedzi: 1. arpeggio, 2. glissando , 3. legato , 4. pizzicato.
R1FF2MwnJcTZ9
Ćwiczenie 4
Uszereguj oznaczenia dynamiczne od najcichszego do najgłośniejszego. Elementy do uszeregowania: 1. p, 2. ppp, 3. ff, 4. mp, 5. mf , 6. fff, 7. pp, 8. f
Uszereguj oznaczenia dynamiczne od najcichszego do najgłośniejszego. Elementy do uszeregowania: 1. p, 2. ppp, 3. ff, 4. mp, 5. mf , 6. fff, 7. pp, 8. f
Uszereguj oznaczenia dynamiczne od najcichszego do najgłośniejszego.
fff
p
ppp
ff
mp
f
pp
mf
Wszystkie przedstawione elementy, czyli melodyka, rytmika, kolorystyka, harmonia, dynamika, agogika i artykulacja wpływają na każdy utwór muzyczny nadając mu określony kształt i charakter.
Film pt. Elementy dzieła muzycznego
R1YYkoIXFqY1C
Film pt. Elementy dzieła muzycznego. Film wyjaśnia istotę elementów takich jak: artykulacja, dynamika, agogika i harmonia w kontekście przygotowywania koncertu przez duży zespół muzyków pod kierunkiem dyrygenta. Na początku filmu na scenie stoją kontrabasista i skrzypek. Na tym tle lektor czyta: Dzieło muzyczne składa się z wielu elementów. Potrzebne jest wiele pracy, aby końcowy efekt w postaci koncertowego wykonania był w pełni zadowalający. Obowiązujące w nutach oznaczenia nakierowują muzyków i pozwalają na wykonanie najbardziej zbliżone do koncepcji kompozytora. Chociaż utwór muzyczny wykonywany jest przez duży zespół, ważna jest praca każdego z osobna. Następnie przedstawiona jest praca pojedynczych muzyków nad swoim partiami. Skrzypek i kontrabasista ćwiczą swoje partie instrumentalne z utworu Habanera z opery Carmen Georgesa Bizeta. Po fragmencie instrumentalnym lektor czyta: Każdy z muzyków musi dobrze znać swoją partię tak, aby możliwe było rozpoczęcie pracy w zespole i wypracowanie jednej interpretacji dzieła. Nad całością czuwa dyrygent. To on egzekwuje od zespołu poprawną i wspólną: - artykulację, czyli sposób wydobywania dźwięków, np. legato, staccato, pizzicato, - dynamikę, czyli siłę natężenia dźwięku, np. cicho, głośno, - agogikę, czyli tempo, np. wolne, umiarkowane lub szybkie, - harmonię, czyli prawidłowe współbrzmienia zgodne z zapisem kompozytora. Prace nad przygotowaniem dzieła rozpoczynają się od prób w mniejszych grupach. Na scenie widać solistkę i dyrygenta. Słychać próbę solistki z pianistą. Następnie lektor czyta: W dalszym etapie prac mniejsze grupy muzyków łączą się w coraz większe składy. Kolejne wykonanie słyszalne w filmie to solistka śpiewająca już z towarzyszeniem pełnej orkiestry symfonicznej. Lektor podsumowuje: Dyrygent odpowiedzialny za końcowy efekt, musi zespolić wypracowane osobno z chórem i orkiestrą elementy. Tak liczna grupa osób tworzy jeden, "wieloosobowy" instrument. Zwieńczeniem wielogodzinnych prób i zaangażowania ogromnej liczyby osób jest koncertowe wykonanie, dające satysfakcję nie tylko muzykom, ale także publiczności. Na zakończenie słyszymy pełne wykonanie: Habanery z opery Carmen Georgesa Bizeta.
Film pt. Elementy dzieła muzycznego. Film wyjaśnia istotę elementów takich jak: artykulacja, dynamika, agogika i harmonia w kontekście przygotowywania koncertu przez duży zespół muzyków pod kierunkiem dyrygenta. Na początku filmu na scenie stoją kontrabasista i skrzypek. Na tym tle lektor czyta: Dzieło muzyczne składa się z wielu elementów. Potrzebne jest wiele pracy, aby końcowy efekt w postaci koncertowego wykonania był w pełni zadowalający. Obowiązujące w nutach oznaczenia nakierowują muzyków i pozwalają na wykonanie najbardziej zbliżone do koncepcji kompozytora. Chociaż utwór muzyczny wykonywany jest przez duży zespół, ważna jest praca każdego z osobna. Następnie przedstawiona jest praca pojedynczych muzyków nad swoim partiami. Skrzypek i kontrabasista ćwiczą swoje partie instrumentalne z utworu Habanera z opery Carmen Georgesa Bizeta. Po fragmencie instrumentalnym lektor czyta: Każdy z muzyków musi dobrze znać swoją partię tak, aby możliwe było rozpoczęcie pracy w zespole i wypracowanie jednej interpretacji dzieła. Nad całością czuwa dyrygent. To on egzekwuje od zespołu poprawną i wspólną: - artykulację, czyli sposób wydobywania dźwięków, np. legato, staccato, pizzicato, - dynamikę, czyli siłę natężenia dźwięku, np. cicho, głośno, - agogikę, czyli tempo, np. wolne, umiarkowane lub szybkie, - harmonię, czyli prawidłowe współbrzmienia zgodne z zapisem kompozytora. Prace nad przygotowaniem dzieła rozpoczynają się od prób w mniejszych grupach. Na scenie widać solistkę i dyrygenta. Słychać próbę solistki z pianistą. Następnie lektor czyta: W dalszym etapie prac mniejsze grupy muzyków łączą się w coraz większe składy. Kolejne wykonanie słyszalne w filmie to solistka śpiewająca już z towarzyszeniem pełnej orkiestry symfonicznej. Lektor podsumowuje: Dyrygent odpowiedzialny za końcowy efekt, musi zespolić wypracowane osobno z chórem i orkiestrą elementy. Tak liczna grupa osób tworzy jeden, "wieloosobowy" instrument. Zwieńczeniem wielogodzinnych prób i zaangażowania ogromnej liczyby osób jest koncertowe wykonanie, dające satysfakcję nie tylko muzykom, ale także publiczności. Na zakończenie słyszymy pełne wykonanie: Habanery z opery Carmen Georgesa Bizeta.
„Elementy dzieła muzycznego: agogika, dynamika, artykulacja, harmonia”, online-skills, CC BY 3.0
„Elementy dzieła muzycznego: agogika, dynamika, artykulacja, harmonia”, online-skills, CC BY 3.0
Film pt. Elementy dzieła muzycznego. Film wyjaśnia istotę elementów takich jak: artykulacja, dynamika, agogika i harmonia w kontekście przygotowywania koncertu przez duży zespół muzyków pod kierunkiem dyrygenta. Na początku filmu na scenie stoją kontrabasista i skrzypek. Na tym tle lektor czyta: Dzieło muzyczne składa się z wielu elementów. Potrzebne jest wiele pracy, aby końcowy efekt w postaci koncertowego wykonania był w pełni zadowalający. Obowiązujące w nutach oznaczenia nakierowują muzyków i pozwalają na wykonanie najbardziej zbliżone do koncepcji kompozytora. Chociaż utwór muzyczny wykonywany jest przez duży zespół, ważna jest praca każdego z osobna. Następnie przedstawiona jest praca pojedynczych muzyków nad swoim partiami. Skrzypek i kontrabasista ćwiczą swoje partie instrumentalne z utworu Habanera z opery Carmen Georgesa Bizeta. Po fragmencie instrumentalnym lektor czyta: Każdy z muzyków musi dobrze znać swoją partię tak, aby możliwe było rozpoczęcie pracy w zespole i wypracowanie jednej interpretacji dzieła. Nad całością czuwa dyrygent. To on egzekwuje od zespołu poprawną i wspólną: - artykulację, czyli sposób wydobywania dźwięków, np. legato, staccato, pizzicato, - dynamikę, czyli siłę natężenia dźwięku, np. cicho, głośno, - agogikę, czyli tempo, np. wolne, umiarkowane lub szybkie, - harmonię, czyli prawidłowe współbrzmienia zgodne z zapisem kompozytora. Prace nad przygotowaniem dzieła rozpoczynają się od prób w mniejszych grupach. Na scenie widać solistkę i dyrygenta. Słychać próbę solistki z pianistą. Następnie lektor czyta: W dalszym etapie prac mniejsze grupy muzyków łączą się w coraz większe składy. Kolejne wykonanie słyszalne w filmie to solistka śpiewająca już z towarzyszeniem pełnej orkiestry symfonicznej. Lektor podsumowuje: Dyrygent odpowiedzialny za końcowy efekt, musi zespolić wypracowane osobno z chórem i orkiestrą elementy. Tak liczna grupa osób tworzy jeden, "wieloosobowy" instrument. Zwieńczeniem wielogodzinnych prób i zaangażowania ogromnej liczyby osób jest koncertowe wykonanie, dające satysfakcję nie tylko muzykom, ale także publiczności. Na zakończenie słyszymy pełne wykonanie: Habanery z opery Carmen Georgesa Bizeta.
ma72b019f9427c6c3_0000000000046
ma72b019f9427c6c3_0000000000046
Dzieło muzyczne składa się z wielu elementów. Potrzebne jest wiele pracy, aby końcowy efekt w postaci koncertowego wykonania był w pełni zadowalający. Obowiązujące w nutach oznaczenia nakierowują muzyków i pozwalają na wykonanie najbardziej zbliżone do koncepcji kompozytora. Chociaż utwór muzyczny wykonywany jest przez duży zespół, ważna jest praca każdego z osobna. Każdy z muzyków musi dobrze znać swoją partię tak, aby możliwe było rozpoczęcie pracy w zespole i wypracowanie jednej interpretacji dzieła. Nad całością czuwa dyrygent. To on egzekwuje od zespołu poprawną i wspólną: - artykulację, czyli sposób wydobywania dźwięków np. legato, staccato, pizzicato - dynamikę – czyli siłę natężenia dźwięku np. cicho, głośno, - agogikę – czyli tempo np. wolne, umiarkowane lub szybkie - i harmonię czyli prawidłowe współbrzmienia zgodne z zapisem kompozytora. Prace nad przygotowaniem dzieła rozpoczynają się od prób w mniejszych grupach. W dalszym etapie prac mniejsze grupy muzyków łączą się w coraz większe składy. Chór i solistka rozpoczynają próby z orkiestrą. Dyrygent odpowiedzialny za końcowy efekt, musi zespolić wypracowane osobno z chórem i orkiestrą elementy. Tak liczna grupa osób tworzy jeden, „wieloosobowy” instrument. Zwieńczeniem wielogodzinnych prób i zaangażowania ogromnej liczby osób jest koncertowe wykonanie, dające satysfakcję nie tylko muzykom, ale także publiczności. Muzyka jest językiem dusz, przekazuje emocje zrozumiałe dla każdego bez względu na to jakim językiem się posługuje.
Zadania
RY3is4aOuIMA3
Na nagraniu Preludium c-moll opus dwudzieste ósme, numer 20 autorstwa Fryderyka Chopina. Utwór jest wykonany na fortepianie. Rozpoczyna się serią dramatycznych i smutnych akordów, później akordy są grane coraz ciszej , przez co potęguję się uczucie smutku i beznadziei.
Na nagraniu Preludium c-moll opus dwudzieste ósme, numer 20 autorstwa Fryderyka Chopina. Utwór jest wykonany na fortepianie. Rozpoczyna się serią dramatycznych i smutnych akordów, później akordy są grane coraz ciszej , przez co potęguję się uczucie smutku i beznadziei.
Fryderyk Chopin, „Preludium c-moll” op. 28 nr 20, online skills, CC BY 3.0
Fryderyk Chopin, „Preludium c-moll” op. 28 nr 20, online skills, CC BY 3.0
Na nagraniu Preludium c-moll opus dwudzieste ósme, numer 20 autorstwa Fryderyka Chopina. Utwór jest wykonany na fortepianie. Rozpoczyna się serią dramatycznych i smutnych akordów, później akordy są grane coraz ciszej , przez co potęguję się uczucie smutku i beznadziei.
R1XeTTkjX3uqg
Ćwiczenie 5
Opisz jak zmienia się dynamika w Preludium c-moll Fryderyka Chopina.
Opisz jak zmienia się dynamika w Preludium c-moll Fryderyka Chopina.
Poniżej zamieszczono nuty Preludium c-moll op. 28 nr 20 Fryderyka Chopina. Słuchając utworu wpisz odpowiednie oznaczenia dynamiczne w wyznaczone w nutach miejsca.
pp, ff, p
.................
.................
.................
Ćwiczenie 6
R1JZZzpgeuU1S
Na nagraniu fragment Kaprysu dwudziestego czwartego Niccolo Paganiniego. Skrzypek wykonuje bardzo szybkie pasaże zagrane staccato.
R18DltNCwXAic
Na nagraniu fragment Kaprysu dwudziestego czwartego Niccolo Paganiniego. Skrzypek wykonuje dwudźwięki, niektóre z nich zawierają flażolety.
RtUeIl66cnojZ
Na nagraniu fragment Kaprysu dwudziestego czwartego Niccolo Paganiniego. Skrzypek wykonuje bardzo szybkie pasaże grając pizzicato.
Posłuchaj fragmentów Kaprysu nr 24 Nicolo Paganiniego i określ jaki rodzaj artykulacji został w nich zastosowany.
staccato, glissando, pizzicato, tremolo, legato, col legno , frullato , flażolety, con sordino
Utwór 1- ......................
Utwór 2- ......................
Utwór 3- ......................
Ćwiczenie 7
R1L6ZlavBnuBs
Nagranie utworu Echo autorstwa Orlando di Lasso. Utwór wykonany jest przez chór mieszany. Chór naśladuje echo. Jedna grupa śpiewa frazę głośno inna grupa powtarza ją ciszej a jeszcze inna jeszcze ciszej.
RvW7VvUDrtSiS
Nagranie fragmentu utworu Johanna Straussa Polka Trisch-Trasch. Utwór jest bardzo szybki i wesoły. W nagranym fragmencie jest dużo zaskakujących i nagłych zmian tempa.
RI736KbuPG6kO
Nagranie Scherza h-moll Fryderyka Chopina. Po dwóch dramatycznych akordach następuje seria bardzo szybkich przebiegów dźwięków. Utwór jest dramatyczny i nerwowy.
R1VWZ1MqHT1Js
Nagranie Jesu, meine Freude, autorstwa Jana Sebastiana Bacha. Na nagraniu chorał wykonywany przez czterogłosowy chór mieszany. Głosy śpiewają tekst równocześnie, a śpiewane przez nie dźwięki pasują do siebie i tworzą piękną harmonię. Utwór jest spokojny, medytacyjny.
Wysłuchaj przykładów muzycznych. Każdy z nich reprezentuje jeden z elementów dzieła muzycznego – harmonię, dynamikę, agogikę lub artykulację. Przyporządkuj je do odpowiednich nagrań.
harmonia, agogika, artykulacja, dynamika
Orlando di Lasso, Echo
Johann Strauss Strauss, Trish trash polka
Fryderyk Chopin, Scherzo h-moll
Jan Sebastian Bach, Jezu, meine Freude
Słownik pojęć
Adagio
Adagio
z wł. „powoli”
Accelerando
Accelerando
włoskie określenie tempa oznaczające: „przyspieszając”
Akord
Akord
trzy lub więcej dźwięków brzmiących jednocześnie
Allegretto
Allegretto
z wł. „żywo”; „szybciej niż moderato, a wolniej niż allegro”
Allegro
Allegro
z wł. „wesoło, żwawo, dość szybko”
Andante
Andante
z wł. „idąc” – określenie umiarkowanego tempa
Andantino
Andantino
określenie umiarkowanego tempa nieco szybszego od andante, lecz wolniejszego od allegretto
Arco
Arco
oznacza na instrumentach smyczkowych grę smyczkiem (np. na skrzypcach)
Arpeggio
Arpeggio
to niejednoczesne wykonanie akordu, jego składniki grane są szybko po kolei w górę lub w dół; charakterystyczne dla harfy, używane też na innych instrumentach np. skrzypcach, fortepianie, gitarze
Col legno
Col legno
jest osiągalne do wykonania tylko na instrumentach smyczkowych – to uderzanie strun drzewcem smyczka
Con sordino
Con sordino
„gra przy użyciu tłumika”; możliwe na instrumentach smyczkowych, klawiszowych, dętych blaszanych, jego użycie powoduje zmianę barwy dźwięku
Crescendo
Crescendo
z wł.: „coraz głośniej”
Decrescendo/diminuendo
Decrescendo/diminuendo
z wł.: „coraz ciszej”
Dyrygent
Dyrygent
osoba kierująca zespołem wokalno‑instrumentalnym, chórem lub orkiestrą
Fermata
Fermata
dowolne przedłużenie wartości rytmicznej, oznaczone w nutach za pomocą znaku umieszczonego nad nutą, nad współbrzmiącymi nutami lub pauzą w utworze
Forte
Forte
włoskie określenie oznaczające: „mocno, głośno”
Fortissimo
Fortissimo
włoskie określenie oznaczające: „bardzo mocno, bardzo głośno”
Fortissimo possibile
Fortissimo possibile
włoskie określenie oznaczające: „możliwie najgłośniej”
Frullato
Frullato
z wł. „ćwierkając”; na instrumentach dętych poprzez trzepotanie językiem uzyskiwać drżące brzmienie podobne do tremola
Glissando
Glissando
z wł. „prześlizgując się po dźwiękach”; przejście z jednej wysokości do innej w sposób płynny, nieprzerwany; wykorzystywane np. w grze na skrzypcach, fortepianie, puzonie
Grave
Grave
włoskie określenie tempa oznaczające: „ciężko, poważnie, wolno”
Kompozytor
Kompozytor
twórca utworów muzycznych
Largo
Largo
włoskie określenie tempa oznaczające: „szeroko, bardzo wolno i spokojnie”
Legato
Legato
z wł. oznacza „łącząc”; dźwięki są powiązane ze sobą
Lento
Lento
włoskie określenie tempa oznaczające: „powoli; szybciej niż largo, a wolniej niż adagio”
Mezzo forte
Mezzo forte
włoskie określenie oznaczające: „średnio głośno”
Mezzo piano
Mezzo piano
włoskie określenie oznaczające: „średnio cicho”
Moderato
Moderato
z wł. „umiarkowanie”; określenie tempa
Orkiestra
Orkiestra
wieloosobowy zespół instrumentalny
Pianissimo
Pianissimo
włoskie określenie oznaczające: „bardzo cicho”
Pianissimo possibile
Pianissimo possibile
włoskie określenie oznaczające: „możliwie najciszej”
Piano
Piano
włoskie określenie oznaczające: „cicho, łagodnie”
Pizzicato
Pizzicato
polega na szarpaniu struny palcem na instrumentach smyczkowych
Presto
Presto
włoskie określenie tempa oznaczające: „szybko”
Ritardando
Ritardando
włoskie określenie tempa oznaczające: „opóźniając, stopniowo zwalniając”
Senza sordino
Senza sordino
powrót do gry bez tłumika
Solista
Solista
wokalista lub instrumentalista wykonujący partię solową
Staccato
Staccato
z wł. „odrywając”; dźwięki są krótkie, ostre, grane z przerwami
Tremolo
Tremolo
z wł. „drżąco”; jest to szybkie powtarzanie odpowiednio jednego lub kilku dźwięków; wykonalne na instrumentach smyczkowych, klawiszowych, perkusyjnych
Vivace
Vivace
włoskie określenie tempa oznaczające: „żywo, ruchliwie”
Vivo
Vivo
włoskie określenie tempa oznaczające: „żywo, szybko, błyskotliwie”
Źródła:
D. Gwizdalanka, Słowniczek oznaczeń i skrótów muzycznych, PWM, Kraków 2011, s. 5.
D. Wójcik, Nauka o muzyce. Wiadomości wstępne, instrumenty, formy i polska muzyka ludowa, Musica Iagellonica, Kraków 2006, s. 21.
www.muzykotekaszkolna.pl
J. Habela, Słowniczek muzyczny, PWM, Kraków 1998, s. 15.
Biblioteka muzyczna
R4h8watctylot
Nagranie „Jesu, meine Freude”, autorstwa Johanna Sebastiana Bacha. Na nagraniu utwór wykonywany przez czterogłosowy chór mieszany. Głosy śpiewają tekst równocześnie, a śpiewane przez nie dźwięki pasują do siebie i tworzą piękną harmonię. Utwór jest spokojny, medytacyjny.
RSyft494UrWEx
Utwór Pizzicato polka, autorstwa Johanna Straussa (syn) Wykonawca: Royal Philharmonic Orchestra. Na nagraniu wesoły utwór, w szybkim tempie. Wykonywany jest przez instrumenty smyczkowe, grające pizzicato (czyli bez użycia smyczka, szarpiąc struny palcami).
R160TiNDnmW2w
Utwór muzyczny Fuga i wariacje h-moll opus osiemnaste (Preludium), autorstwa Cesara Francka. Na nagraniu bardzo smutny i delikatny utwór wykonany na fortepianie.
RY3is4aOuIMA3
Na nagraniu Preludium c-moll opus dwudzieste ósme, numer 20 autorstwa Fryderyka Chopina. Utwór jest wykonany na fortepianie. Rozpoczyna się serią dramatycznych i smutnych akordów, później akordy są grane coraz ciszej , przez co potęguję się uczucie smutku i beznadziei.
R1JZZzpgeuU1S
Na nagraniu fragment Kaprysu dwudziestego czwartego Niccolo Paganiniego. Skrzypek wykonuje bardzo szybkie pasaże zagrane staccato.
R18DltNCwXAic
Na nagraniu fragment Kaprysu dwudziestego czwartego Niccolo Paganiniego. Skrzypek wykonuje dwudźwięki, niektóre z nich zawierają flażolety.
RtUeIl66cnojZ
Na nagraniu fragment Kaprysu dwudziestego czwartego Niccolo Paganiniego. Skrzypek wykonuje bardzo szybkie pasaże grając pizzicato.
R1L6ZlavBnuBs
Nagranie utworu Echo autorstwa Orlando di Lasso. Utwór wykonany jest przez chór mieszany. Chór naśladuje echo. Jedna grupa śpiewa frazę głośno inna grupa powtarza ją ciszej a jeszcze inna jeszcze ciszej.
RvW7VvUDrtSiS
Nagranie fragmentu utworu Johanna Straussa Polka Trisch-Trasch. Utwór jest bardzo szybki i wesoły. W nagranym fragmencie jest dużo zaskakujących i nagłych zmian tempa.
RI736KbuPG6kO
Nagranie Scherza h-moll Fryderyka Chopina. Po dwóch dramatycznych akordach następuje seria bardzo szybkich przebiegów dźwięków. Utwór jest dramatyczny i nerwowy.
R1VWZ1MqHT1Js
Nagranie Jesu, meine Freude, autorstwa Jana Sebastiana Bacha. Na nagraniu chorał wykonywany przez czterogłosowy chór mieszany. Głosy śpiewają tekst równocześnie, a śpiewane przez nie dźwięki pasują do siebie i tworzą piękną harmonię. Utwór jest spokojny, medytacyjny.
Przewiń
Głośność
Bibliografia
Encyklopedia muzyczna PWM pod red. E. Dziębowskiej, PWM, Kraków 1998