SCENARIUSZ zajęć „emulsje”

Chemia, IV etap edukacyjny

Temat: Emulsje .

Treści kształcenia:

Podstawa programowa: Punkt 2. 5. [uczeń]: opisuje tworzenie się emulsji, ich zastosowania; analizuje skład kosmetyków (na podstawie etykiety kremu, balsamu, pasty do zębów itd.) i wyszukuje w dostępnych źródłach informacje na temat ich działania.

Cele zoperacjonalizowane

Nabywane umiejętności

Kompetencje kluczowe:

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• myślenie przyczynowo - skutkowe i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne;

• umiejętność uczenia się.

Etapy lekcji

1. Wstęp:

Nauczyciel informuje uczniów, że zwykle substancje występują w układach zwanych mieszaninami. Mieszaninę, w której cząstki jednej substancji (tzw. substancja/faza rozproszona) są rozproszone pomiędzy cząstkami drugiej substancji (tzw. substancja/faza rozpraszająca) to układ dyspersyjny.

2. Przebieg zajęć:

Kosmetyki i środki czystości produkuje się w postaci mieszanin, często wieloskładnikowych. Jeśli za kryterium podziału mieszanin przyjmiemy stan skupienia substancji rozproszonej i rozpraszającej, to mamy do czynienia z różnymi postaciami fizykochemicznymi kosmetyków i środków czystości, jak: roztwory gazowe, właściwe, mgły, piany, emulsje, aerozole, zawiesiny, koloidy etc.

Najczęstszą formą kosmetyków i środków czystości spośród podanych jest emulsja.

Nauczyciel proponuje uczniom obejrzenie prezentacji nt. emulsji i ich zastosowań oraz poleca wypisanie samodzielne przez uczniów z prezentacji definicji emulsji, emulgatora i typów emulsji (W/O i O/W) oraz zastosowań. (można wykorzystać poniższą przykładową kartę pracy ucznia).

Nauczyciel przedstawiając uczniom prezentację omawia poszczególne slajdy

Karta pracy ucznia:

Po wykonaniu ćwiczenia nauczyciel omawia sposób tworzenia się emulsji.

Emulsja to rodzaj koloidu, układ dwufazowy ciecz polarna – ciecz niepolarna. Te dwie ciecze nie mieszają się wzajemnie, a cały układ jest nietrwały, chyba że obniżymy napięcie powierzchniowe każdej cieczy stosując emulgator. Emulgator to substancja, której część polarna („głowa”) kieruje się w stronę cieczy polarnej, a część niepolarna („ogon”) wnika w ciecz niepolarną. W ten sposób możliwym jest utrzymanie emulsji w całości i faza wodna (polarna ) nie oddziela się od fazy olejowej (niepolarnej).

Nauczyciel przedstawia uczniom film pokazujący w praktyczny sposób, jak można przygotować emulsję i poleca zwrócić uwagę na składniki fazy olejowej, składniki fazy wodnej oraz kolejne etapy przygotowywania kremowej emulsji. (Można wykorzystać poniższą przykładową kartę pracy ucznia.)

Karta pracy ucznia:

Nauczyciel proponuje uczniom zadanie do wykonania w grupach 2‑3 osobowych (zależnie od liczebności klasy). Zadanie wymaga przygotowania przez nauczyciela etykiet z wybranych środków czystości i kosmetyków np. farby do włosów, szamponu, kremu do twarzy, pasty do zębów, środka do czyszczenia kuchenek, środka do sanitariatów; balsamu do ciała, mleczka do demakijażu itp.

Nauczyciel wyjaśnia, że etykiety zamieszczane na produktach kosmetycznych i czyszczących powinny zawierać informację o składzie i zawartości, terminie ważności, informacje o producencie, nazwę handlową, nr partii, ilość; zasady bezpiecznego użytkowania etc. (zgodnie m. in. z ustawą o kosmetykach z 2001r.).

Na opakowaniach kosmetyków (– czyli substancji do oczyszczania, ochrony i upiększania ciała) i środków czystości stosuje się zapis składu z wykorzystaniem Międzynarodowego Nazewnictwa Składników Kosmetycznych (tzw. INCI) wprowadzonego przez organizację amerykańską CFTA w 1997r. Składniki kosmetyków i środków czystości podaje się w języku angielskim (dotyczy to nazw zw. chemicznych – nazwy roślin podaje się w języku łacińskim) w kolejności zgodnie z malejącą ich zawartością, przy czym nazwy barwników zawsze wymienia się na końcu listy. Wprawnemu chemikowi analiza składu pozwala na określenie właściwości, typu kosmetyku (emulsja W/O czy O/W), przewidzenie efektów jego zastosowania, możliwości łączenia z innymi preparatami itp.

Uczniowie mają przeanalizować skład wylosowanych kosmetyków i środków czystości, określić rodzaj składników wraz z działaniem, ich nazwy wg systemu INCI oraz nazwy polskie (zgodnie z załączonym wzorem karty pracy grupowej). Do wykorzystania – zasoby Internetu i/lub zgromadzone materiały przez nauczyciela np. wykazy grup substancji ich funkcji w kosmetykach i preparatach

Karty pracy grupowej

Po zakończeniu pracy zespołowej nauczyciel zbiera karty pracy grupowej do oceny.

Nauczyciel może również wspomnieć o konieczności dobrego (nie pobieżnego) zapoznania się informacjami – często w postaci piktogramów – na temat bezpiecznego użytkowania preparatów i środków czyszczących. Często jest tak, że skład preparatu czyszczącego wyklucza jego zastosowanie z innym preparatem, nawet jeśli sądzimy, że to wzmocni jego działanie. Np. zmieszanie Domestosa 24H i Domestosa Zero Kamienia spowoduje wydzielanie się trującego chloru.

3. Podsumowanie:

Nauczyciel przypomina definicję emulsji, jej podstawowe rodzaje, podkreśla rolę emulgatora.

Krotko przypomina sposób tworzenia się emulsji.

Podkreśla wagę umiejętności określania właściwości kosmetyków i środków czystości.

A jest to umiejętność ważna nie tylko ze względów bezpieczeństwa, ale również dlatego, że nie zawsze reklamowany produkt ma rzeczywiście właściwości wynikające z jego składu. Ale także jest to informacja ważna dla osób, u których składniki mogą potencjalnie wywołać reakcję uczuleniową (alergię).

Środki dydaktyczne:

• komputery z dostępem do Internetu;

• karty pracy (na grupę i dla każdego ucznia – opisy w scenariuszu);

• film „Zrób sobie krem” (zasób nr 1);

• prezentacja „Zastosowania emulsji” (zasób nr 2);

• ew. dodatkowe materiały przygotowane przez nauczyciela, jak wykazy grup substancji i ich funkcji w kosmetykach oraz preparatach (opis w scenariuszu).

Metody dydaktyczne:

• pogadanka;

• praca z tekstem przewodnim (film);

• wykład ilustrowany;

• praca w grupie zadaniowej.

Formy dydaktyczne:

• zbiorowa;

• indywidualna.

Zadanie dla chętnych

Propozycje zadań:

1. Jakie substancje stosuje się w kosmetykach i środkach czystości jako emulgatory? Która z substancji w prezentowanym filmie pełniła taką funkcję?

2. Które z produktów kosmetycznych nie posiadają podanej daty /okresu trwałości i dlaczego?

3. Czy i dlaczego preparatem do udrażniania rur można odetkać rurę aluminiową zatkaną budyniem?

4. Czy i dlaczego można zmieszać ze sobą Domestos 24H z preparatem do czyszczenia przedmiotów miedzianych.

Dodatkowe propozycje wykorzystania

Multimedialne zasoby edukacyjne wykorzystywane w tym scenariuszu nadają się również do wykorzystania na IV etapie edukacyjnym w zakresie nauczania przyrody i informatyki.

R1Pf7KpDcRqn3