Enharmonia gam - koło kwintowe

Enharmonia gam. Koło kwintowe

Zapoznanie uczniów z pojęciem enharmonii. Wyjaśnienie zjawiska enharmonii w oparciu o koło kwintowe wraz z wyjaśnieniem budowy koła. Omówienie dźwięków enharmonicznych i gam będących świadectwem zjawiska enharmonii. Ćwiczenia związane z zapisaniem dźwięków enharmonicznych.

Umiejętności

Uczeń potrafi:

  1. Wyjaśnić pojęcie enharmonii.

  2. Wskazać nazwy poszczególnych dźwięków i ich zamiennych zwanych dźwiękami enharmonicznymi.

  3. Omówić budowę koła kwintowego.

  4. Zapisać dźwięki enharmoniczne w zeszycie nutowym.

  5. Omówić budowę gam enharmonicznych.

Metoda i forma pracy

Metoda pogadanki. Lekcja ćwiczeniowa.

    1. Podręcznik: F. Wesołowski, Zasady muzyki, Polskie Wydawnictwo Muzyczne S.A., Kraków 2002.

    2. Stanowisko do tworzenia muzyki: fortepian.

    3. Zeszyt nutowy.

    4. Karta pracy ucznia.

      1. Powitanie, czynności organizacyjno‑porządkowe.

      2. Powtórzenie wiadomości z trzech ostatnich lekcji metodą pogadanki.

      3. Podanie tematu lekcji.

(10 min.)

    1. Wprowadzenie uczniów w temat lekcji posługując się metodą pogadanki. Wyjaśnienie pojęcia i zjawiska enharmonii. Wyjaśnienie, czym są i jak się odznaczają dźwięki enharmoniczne. Wskazanie dźwięków enharmonicznych na fortepianie i ich objaśnienie.

  • Notatka:

Enharmonia jest to właściwość systemu równomiernie temperowanego umożliwiająca różne nazywanie i zapisywanie tego samego dźwięku, np. fis = ges = eisis.

Do każdej nazwy dźwięku możemy utworzyć pięć różnych nazw:

c

cis

cisis

ces

ceses

d

dis

disis

des

deses

e

eis

eisis

es

eses

f

fis

fisis

fes

feses

g

gis

gisis

ges

geses

a

ais

aisis

as

asas

h

his

hisis

b

heses

Dźwięki o różnej nazwie i pisowni, ale posiadające tę samą wysokość w systemie temperowanym nazwywamy dźwiękami enharmonicznymi.

  1. Zapoznanie uczniów z zapisem dźwięków enharmonicznych w zeszycie nutowym. Ćwiczenia związane z zapisaniem dźwięków enharmonicznych za pomocą krzyżyków, bemoli oraz podwójnych krzyżyków i bemoli.

  2. Wyjaśnienie i omówienie koła kwintowego. Przedstawienie (na podstawie tablicy poglądowej) budowy i zasad działania koła kwintowego. Wyjaśnienie budowy gam i ich enharmonii.

  • Notatka:

Gamy majorowe

Gamy minorowe

nazwa gamy
krzyżykowej

ilość
krzyżyków

nazwa gamy
bemolowej

ilość
bemoli

nazwa gamy
krzyżykowej

ilość
krzyżyków

nazwa gamy
bemolowej

ilość
bemoli

C
G
D
A
E
H
Fis
Cis
Gis
Dis
Ais
Eis
His

0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

Deses
Asas
Eses
Heses
Fes
Ces
Ges
Des
As
Es
B
F
C

12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0

a
e
h
fis
cis
gis
dis
ais
eis
his
fisis
cisis
gisis

0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

heses
fes
ces
ges
des
as
es
b
f
c
g
d
a

12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0

W praktyce muzycznej posługujemy się tonacjami posiadającymi nie więcej niż sześć znaków przykluczowych. Należy jednak zwrócić uwagę, że w minorze używa się gamy es, nie dis, gamy as, nie gis.

4. Wyjaśnienie pojęcia półtonu diatonicznego i chromatycznego a także całego tonu diatonicznego i chromatycznego. Ćwiczenia związane z zapisaniem tych współbrzmień do zeszytu nutowego.

  • Notatka:

Enharmonia oraz system równomiernie temperowany umożliwiają rozróżnienie półtonu diatonicznego i chromatycznego oraz całego tonu diatonicznego i chromatycznego.

Półton diatoniczny zawiera się między kolejnymi stopniami, np. e‑f, g‑as i wówczas jest sekundą małą.

Półton chromatyczny powstaje przez alterację tego samego dźwięku za pomocą znaków chromatycznych, np. f‑fis, e‑es i jest prymą zwiększoną.

(40 min.)

Faza podsumowująca

Podsumowanie wiadomości mówionych na lekcji metodą pogadanki.

(5 min.)

    1. F. Wesołowski, Zasady muzyki, Polskie Wydawnictwo Muzyczne S.A., Kraków 2002.

Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji Enharmonia gam. Koło kwintowe.

Zadanie domowe

RSEpgkpUxB8VX

Pobierz załącznik

Plik DOC o rozmiarze 48.00 KB w języku polskim