Epistolografia, czyli o sztuce pisania listów

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• podaje definicję pojęcia epistolografia,

• zna historię rozwoju listu jako formy wypowiedzi,

• zna formy listu,

• wymienia najsłynniejszych polskich epistolografów.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• poprawnie odczytywać treść różnych tekstów kultury,

• poprawnie i świadomie posługiwać się wyrazami epistolografia i epistoła,

• wskazać funkcję listu w minionych stuleciach,

• określić, dlaczego doszło do degradacji formy listu.

2. Metoda i forma pracy

Podająca, rozmowa, praca z tekstem, poszukująca, heureza.

3. Środki dydaktyczne

Podręcznik do kształcenia literackiego, Słownik terminów literackich.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę lekcji. Zachęca ich do swobodnej rozmowy
odnośnie pisania listów. Inspiruje, zadając pytania: czy często piszą listy, czy mają w domu listy od krewnych lub przyjaciół, czy wszystkie listy mają taką samą formę.

b) Faza realizacyjna

1. Nauczyciel podaje definicję listu, przybliża jednocześnie historię tej formy wypowiedzi. [Słownik terminów literackich, pod red. J. Sławińskiego, Zakład Narodowy Ossolińskich, Wrocław 1976, s. 218.]

2. Potem krótko przedstawia najwybitniejszych polskich autorów twórczości epistolarnej:

Jan III Sobieski, Stanisław August, Ignacy Krasicki, Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński, Eliza Orzeszkowa, Henryk Sienkiewicz.

3. Nauczyciel prosi o zapoznanie się z – zamieszczonym w podręczniku – tekstem Stanisława Dubisza Pejzaż romantyczny.

[A. Biała, A. Krawczyk, Język, literatura, kultura. Wypisy i zadania. Podręcznik do języka polskiego dla klasy 1, Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP, Kielce 2002, s. 348‑354.]

4. Nauczyciel zadaje polecenia do tekstu:

   • Jak autor wyjaśnia znaczenie słów epistolografia i epistoła?

   • Dlaczego listy można uznać za najstarsze zabytki języka pisanego?

   • Jakie cechy i funkcje listu wymienia autor przeczytanego tekstu?

   • Z którego wieku pochodzą i czego dotyczą najstarsze polskie teksty listów prywatnych?

   • Określ tematykę i styl listów Jana Sobieskiego do żony Marysieńki.

   • Listy Jana Sobieskiego nazywa się „arcydziełem staropolskiej prozy epistolarnej”. Wyjaśnij, skąd wzięła się ta opinia.

   • Wypisz słowa pełniące funkcję znaków szyfru, jakim Jan Sobieski posługiwał się w listach do Marysieńki.

   • Na podstawie listu, przytoczonego przez Stanisława Dubisza, powiedz, na czym polegała gra uczuć małżonków.

   • Podaj cechy właściwe językowi staropolskiemu.

   • Jaka była konwencjonalna kompozycja listów?

c) Faza podsumowująca

Nauczyciel podaje słownikową definicję epistolografii.

5. Bibliografia

1. Biała A., Krawczyk A., Język, literatura, kultura. Wypisy i zadania. Podręcznik do języka polskiego dla klasy 1, Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP, Kielce 2002.

2. Słownik terminów literackich, pod red. J. Sławińskiego, Zakład Narodowy Ossolińskich, Wrocław 1976.

6. Załączniki

Zadanie domowe

Przeczytaj, zamieszczone w podręczniku, listy Jana Sobieskiego do Marysieńki. Wskaż uczucia wyrażone w utworze. Jak Sobieski opisuje wojnę?

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak