Temat lekcji: Epoki w dziejach muzyki - klasycyzm w Polsce jest zapisany na tle zdjęcia harfy. Widać część instrumentu ok. 20 strun i górną część ramy instrumentu. Na zdjęciu harfa jest pięknie oświetlona, światło tworzy żółto-czerwone refleksy.
Ważne daty
1750‑1820 – klasycyzm,
1732‑1809 – Józef Haydn,
1756‑1791 – Wolfgang Amadeusz Mozart,
1770‑1827 – Ludwig van Beethoven,
1769‑1854 – Józef Elsner,
1734‑1821 – Maciej Kamieński,
1746‑1829 – Jan Stefani,
1785‑1857 – Karol Kurpiński,
1765‑1833 – Michał Kleofas Ogiński,
1789‑1831 – Maria Szymanowska.
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela:
RLgct7PZ6DFFb
I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.
4. W zakresie słuchania i percepcji muzyki. Uczeń:
1) świadomie słucha wybranych dzieł literatury muzycznej (fragmentów lub/i w całości):
a) reprezentatywnych dla kolejnych epok (od średniowiecza do współczesności),
2) rozpoznaje ze słuchu:
a) brzmienie instrumentów muzycznych,
4) przedstawia słuchaną muzykę za pomocą środków pozamuzycznych (łącząc muzykę z innymi obszarami wiedzy):
d) opisuje słowami cechy i charakter słuchanych utworów.
II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania.
6. Wymienia nazwy epok w dziejach muzyki (średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm, muzyka XX w.) oraz potrafi wskazać kompozytorów reprezentatywnych dla nich.
8. Potrafi uzasadnić własne preferencje muzyczne, argumentując swoje wybory.
III. Kultura muzyczna, narodowe i światowe dziedzictwo kulturowe. Uczeń:
1) zna repertuar kulturalnego człowieka, orientując się w sztandarowych utworach z dziejów historii muzyki i współczesnej kultury muzycznej oraz wartościowej muzyki popularnej.
Nauczysz się
rozróżniać muzykę wokalną, wokalno – instrumentalną, instrumentalną;
przedstawiać przykłady polskiej twórczości muzycznej klasycyzmu: J. Elsner, M. Kamieński, J. Stefani, K. Kurpiński, M. K. Ogiński, M Szymanowska;
rozróżniać utwory polskich kompozytorów okresu klasycyzmu.
Klasycyzm w Polsce - sylwetki kompozytorów
Józef Ksawery Elsner urodził się w Grodkowie. Już jako dziecko śpiewał w kościelnym chórze i komponował, uczył się także gry skrzypach. W 1791 roku został członkiem orkiestry teatralnej w Brnie, następnie przeprowadził się do Lwowa, gdzie został kapelmistrzem teatru niemieckiego, w którym wystawiał swoje opery. Ożenił się z Polką – Klarą Abt, która pomogła mu w nauce języka polskiego, dzięki czemu mógł pisać polskie libretta, a w swojej muzyce sięgał do motywów ludowych. W 1799 przeniósł się do Warszawy i został dyrektorem Teatru Narodowego, w którym wystawiał opery zagraniczne, a także własne dzieła, m.in.: Leszka Białego, czyli Czarownicę z Łysej Góry, Króla Łokietka, czyli Wiśliczanki oraz Jagiełłę w Tenczynie. Był założycielem trzech szkół muzycznych, w jednej z nich wykształcił między innymi Fryderyka Chopnia.
R3JOKthPJ3KGM
Zobacz także
Poszukaj w Internecie utworu Msza a‑moll op. 81 Józefa Elsnera. Wysłuchaj jej fragmentów i wymień jej obsadę wykonawczą.
Maciej Kamieński przypuszczalnie urodził się na Słowacji. Najprawdopodobniej w wieku około trzydziestu lat przeprowadził się do Polski. Zamieszkał w Warszawie, gdzie zasłynął jako nauczyciel gry na fortepianie oraz śpiewu. Do jego najważniejszych dzieł należą opery napisane do librett w różnych językach: niemieckim, francuskim oraz polskim, w którym powstało pięć jego dzieł: Nędza uszczęśliwiona; Zośka, czyli wiejskie zaloty; Prostota cnotliwa; Balik gospodarski; Tradycja dowcipem załatwiona; Słowik, czyli Kasia z Hanką na wydaniu. Nawiązał w nich do polskiego folkloruFolklorfolkloru, tańców narodowych, przyczynił się do powstania polskiej opery narodowej.
R1SrNwm0p0CSz1
Jan Stefani pochodził z Czech. Po przybyciu do Polski związał się z dworem Stanisława Augusta Poniatowskiego, pracował w Teatrze Narodowym. Był twórcą opery Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale, powstałej do libretta Wojciecha Bogusławskiego. Kompozytor połączył w niej polskie motywy ludowe i koloratury wzorowane na francuskich ariachAriaariach, inspirował się także stylem Mozarta. Dzięki tematyce powstańczej i stawianiu opozycji wobec zaborców dzieło zyskało ogromną popularność, ale w wyniku cenzury wystawione zostało tylko trzykrotnie.
RaW9J4g1kiTn8
Karol Kurpiński urodził się we Włoszakowicach na Wielkopolsce, w rodzinie organisty oraz kapelmistrza na dworze Sułkowskich. W dzieciństwie pobierał nauki gry na instrumentach klawiszowych i skrzypcach. Po przeprowadzce do Warszawy objął funkcję drugiego dyrygenta Teatru Narodowego. Dzięki wykonaniu kantaty ku czci Napoleona zdobył uznanie wybitnego kompozytora. W 1812 roku stworzył symfonię Bitwa pod Mażajskiem, która pod zmienionym tytułem Wielka symfonia bitwę wyobrażająca zyskała miano dzieła programowego Kurpińskiego. W trakcie powstania listopadowego tworzył opery i pieśni o tematyce patriotycznej, m.in. słynną Warszawiankę, traktowaną wówczas jako hymn narodowy. Dzięki objęciu w 1824 roku funkcji dyrektora Teatru Narodowego mógł upowszechniać dzieła europejskich mistrzów: Giacchina Rossiniego i Karola Marii Webera. Dyrygował prawykonaniem jednego z dwóch koncertów fortepianowych Chopina – koncertu f‑moll op. 21.
R1LaE7g0TihVt
Polecenie 1
Wysłuchaj fragmentu Koncertu na klarnet B‑dur Karola Kurpińskiego. Opisz wrażenia towarzyszące Ci podczas słuchania.
Rb0hlAWtpep311
R1PoGwtSG4sd3
Michał Kleofas Ogiński był artystą wszechstronnie utalentowanym - zasłynął jako skrzypek, kompozytor, pisarz oraz polityk. W wieku 21 lat objął funkcję posła na sejm oraz posadę komisarza skarbu Wielkiego Księstwa Litewskiego, a następnie podskarbiego. Dowodził pułkiem strzelców konnych w powstaniu kościuszkowskim. Podczas pobytu w Wilnie organizował wiele koncertów i przedstawień pielęgnujących polskie tradycje. Był twórcą polonezów, walców, mazurków na fortepian, pieśni powstańczych i rewolucyjnych, marszy, a także jednej opery. Najbardziej znanym dziełem Ogińskiego jest Polonez a‑moll Pożegnanie ojczyzny.
R184OaLrPlMSg
Polecenie 2
Wysłuchaj ponownie fragmentu Pożegnania Ojczyzny Michała Kleofasa Ogińskiego, wykonanego na fortepianie, a następnie wystukaj rytm tego poloneza.
Re7ANUuRBrS0h
Rq7resLKGyfOy
Maria Szymanowska jest jedną z niewielu przed współczesnością kobiet‑kompozytorek. Pisała utwory na fortepian, m.in. etiudy, nokturny, walce, polonezy, mazurki, pieśni, a także utwory wokalne. Na jej dorobek składa się ponad sto dwadzieścia kompozycji. Była także pierwszą wybitną pianistką Starego Kontynentu, zasłynęła z wykonań Bacha, Mozarta, Webera, Beethovena, Chopina. Zdobyła popularność w Warszawie i Europie, nazywano ją królową tonów.
RtnUEWmN66ay2
Zadania
R1M4Bpwfh0z6Z
Ćwiczenie 1
R1T0v9LD94lXM
Ćwiczenie 2
1
Rmu8JaVpeYGZ81
Ćwiczenie 3
RiYZ4wkZLl4RX1
Ćwiczenie 3
Ćwiczenie 4
Wysłuchaj utworów.
RlbN63NPbp6AD1
Rb0hlAWtpep311
Re7ANUuRBrS0h1
RwjNwd3XtHX2j
RwNPhTfWch0Rt
Ćwiczenie 4
RaaoThorwSgCD
Ćwiczenie 5
R1X0TOeNVT7dr1
Ćwiczenie 6
RZrwtI4uOgysT
Ćwiczenie 7
Słownik pojęć
Aria
Aria
pieśń solowa z akompaniamentem instrumentalnym wchodząca w skład opery, oratorium, operetki lub kantaty.
Basso continuo
Basso continuo
bas cyfrowany, muzyczny typ instrumentalnego towarzyszenia, stanowiącego harmoniczną podstawę utworu, stosowany we wszystkich gatunkach muzyki 1600–ok. 1750.
Folklor
Folklor
ludowa twórczość artystyczna.
Homofonia
Homofonia
typ budowy wielogłosowych utworów muzycznych, w których tylko jeden głos prowadzi melodię.
Koncert solowy
Koncert solowy
instrumentalny utwór muzyczny przeznaczony do wykonania przez solistę i orkiestrę symfoniczną.
Libretto
Libretto
tekst słowny opery, operetki; też: literacko opracowana treść baletu lub pantomimy.
Opera
Opera
sceniczny dramat muzyczny.
Partytura
Partytura
zapis nutowy utworu muzycznego, podzielony na partie wokalne i instrumentalne.
Polifonia
Polifonia
muzyka mająca wiele linii melodycznych współbrzmiących ze sobą.
Sonata
Sonata
instrumentalny utwór muzyczny składający się zwykle z trzech lub czterech odrębnych części.
Symfonia
Symfonia
utwór muzyczny przeznaczony na orkiestrę.
Słownik pojęć opracowano na podstawie:
encyklopedia.pwn.pl
sjp.pwn.pl
Galeria dzieł sztuki
R1HIONd3PLtjb1
R1SrNwm0p0CSz1
R1ZfoGxSfaWSl1
Rfq1iJt9vwKqp1
RdfDqH76Mfa3X1
Rz8o86UwOdev21
m8ea95c93c920414f_1515760609469_0
Biblioteka muzyczna
Bibliografia
Andrzej Chodkowski (red.), Encyklopedia muzyki, PWN, Warszawa 1995.
Strumiłło, Tadeusz, Nowak‑Romanowicz Alina, i Kuryłowicz Teresa, Poglądy na muzykę kompozytorów polskich doby przedchopinowskiej: Ogiński, Elsner, Kurpiński., PWM, Kraków, 1960.