Ważne daty

Klasycyzm w Polsce - sylwetki kompozytorów

Józef Ksawery Elsner urodził się w Grodkowie. Już jako dziecko śpiewał w kościelnym chórze i komponował, uczył się także gry skrzypach. W 1791 roku został członkiem orkiestry teatralnej w Brnie, następnie przeprowadził się do Lwowa, gdzie został kapelmistrzem teatru niemieckiego, w którym wystawiał swoje opery. Ożenił się z Polką – Klarą Abt, która pomogła mu w nauce języka polskiego, dzięki czemu mógł pisać polskie libretta, a w swojej muzyce sięgał do motywów ludowych. W 1799 przeniósł się do Warszawy i został dyrektorem Teatru Narodowego, w którym wystawiał opery zagraniczne, a także własne dzieła, m.in.: Leszka Białego czyli Czarownicę z Łysej Góry, Króla Łokietka czyli Wiśliczanki oraz Jagiełłę w Tenczynie. Był założycielem trzech szkół muzycznych, w jednej z nich wykształcił między innymi Fryderyka Chopnia

Maciej Kamiński przypuszczalnie urodził się na Słowacji. Najprawdopodobniej w wieku około trzydziestu lat przeprowadził się do Polski. Zamieszkał w Warszawie, gdzie zasłynął jako nauczyciel gry na fortepianie oraz śpiewu. Do jego najważniejszych dzieł należą opery napisane do librett w różnych językach: niemieckim, francuskim oraz polskim, w którym powstało pięć jego dzieł: Nędza uszczęśliwiona; Zośka, czyli wiejskie zaloty; Prostota cnotliwa; Balik gospodarski; Tradycja dowcipem załatwiona; Słowik, czyli Kasia z Hanką na wydaniu. Nawiązał w nich do polskiego folkloruFolklorfolkloru, tańców narodowych, przyczynił się do powstania polskiej opery narodowej.

R1SrNwm0p0CSz1

Ilustracja przedstawia portret Macieja Kamieńskiego polskiego kompozytora i pedagoga słowackiego pochodzenia. Na ilustracji widoczny jest mężczyzna z kręconymi włosami do ramion. Postać ubrana jest w ciemny frak oraz jasną koszulę z przeplecioną apaszką pod szyją. Kompozytor ukazany jest od pasa w górę oraz w pozycji frontalnej (en face).

Jan Stefani pochodził z Czech. Po przybyciu do Polski związał się z dworem Stanisława Augusta Poniatowskiego, pracował w Teatrze Narodowym. Był twórcą opery Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale, powstałej do libretta Wojciecha Bogusławskiego. Kompozytor połączył w niej polskie motywy ludowe i koloratury wzorowane na francuskich ariachAriaariach, inspirował się także stylem Mozarta. Dzięki tematyce powstańczej i stawianiu opozycji wobec zaborców, dzieło zyskało ogromną popularność, ale w wyniku cenzury wystawione zostało tylko trzykrotnie.

Karol Kurpiński urodził się we Włoszakowicach na Wielkopolsce, w rodzinie organisty oraz kapelmistrza na dworze Sułkowskich. W dzieciństwie pobierał nauki gry na instrumentach klawiszowych i skrzypcach. Po przeprowadzce do Warszawy objął funkcję drugiego dyrygenta Teatru Narodowego. Dzięki wykonaniu kantaty ku czci Napoleona zdobył uznanie wybitnego kompozytora. W 1812 roku stworzył symfonię Bitwa pod Mażajskiem, która pod zmienionym tytułem Wielka symfonia bitwę wyobrażająca zyskała miano dzieła programowego Kurpińskiego. W trakcie powstania listopadowego tworzył opery i pieśni o tematyce patriotycznej, m.in. słynną Warszawiankę, traktowaną wówczas jako hymn narodowy. Dzięki objęciu w 1824 roku funkcji dyrektora Teatru Narodowego mógł upowszechniać dzieła europejskich mistrzów: Giacchina Rossiniego i Karola Marii Webera. Dyrygował prawykonaniem jednego z dwóch koncertów fortepianowych Chopina – koncertu f‑moll op. 21.

Michał Kleofas Ogiński był artystą wszechstronnie utalentowanym - zasłynął jako skrzypek, kompozytor, pisarz oraz polityk. W wieku 21 lat objął funkcję posła na sejm oraz posadę komisarza skarbu Wielkiego Księstwa Litewskiego, a następnie podskarbiego. Dowodził pułkiem strzelców konnych w powstaniu kościuszkowskim. Podczas pobytu w Wilnie organizował wiele koncertów i przedstawień pielęgnujących polskie tradycje. Był twórcą polonezów, walców, mazurków na fortepian, pieśni powstańczych i rewolucyjnych, marszy, a także jednej opery. Najbardziej znanym dziełem Ogińskiego jest Polonez a‑moll Pożegnanie ojczyzny.

Maria Szymanowska jest jedną z niewielu przed współczesnością kobiet‑kompozytorek. Pisała utwory na fortepian, m.in. etiudy, nokturny, walce, polonezy, mazurki, pieśni, a także utwory wokalne. Na jej dorobek składa się ponad sto dwadzieścia kompozycji. Była także pierwszą wybitną pianistką Starego Kontynentu, zasłynęła z wykonań Bacha, Mozarta, Webera, Beethovena, Chopina. Zdobyła popularność w Warszawie i Europie, nazywano ją królową tonów.

Zadania

Słownik pojęć

Słownik pojęć opracowano na podstawie:

encyklopedia.pwn.pl

sjp.pwn.pl

Galeria dzieł sztuki

R1HIONd3PLtjb1

Ilustracja przedstawia portret Józefa Elsnera autorstwa Maksymiliana Fajansa. Na czarno białej ilustracji widoczny jest starszy mężczyzna. Kompozytor ubrany jest w ciemny płaszcz z szeregowymi guzikami. Postać ukazana jest z prawego profilu od pasa w górę.

R1SrNwm0p0CSz1

Ilustracja przedstawia portret Macieja Kamieńskiego polskiego kompozytora i pedagoga słowackiego pochodzenia. Na ilustracji widoczny jest mężczyzna z kręconymi włosami do ramion. Postać ubrana jest w ciemny frak oraz jasną koszulę z przeplecioną apaszką pod szyją. Kompozytor ukazany jest od pasa w górę oraz w pozycji frontalnej (en face).

R1ZfoGxSfaWSl1

Ilustracja przedstawia portret Jana Stefani- czeskiego kompozytora i skrzypka. Na czarno białej ilustracji widoczny jest starszy mężczyzna. Postać ubrana jest w ciemny płaszcz z kołnierzem spod, którego widoczna jest jasna koszula. Kompozytor ma charakterystyczne duże. Postać ukazana jest z lewego półprofil od pasa w górę.

Rfq1iJt9vwKqp1

Ilustracja przedstawia portret Karola Kurpińskiego – polskiego kompozytora. Postać ukazana jest z lewego półprofil od ramion w górę. Mężczyzna ubrany jest w ciemny frak z kołnierzem spod, którego widoczna jest jasna koszula. Postać ma charakterystyczne długie pasma włosów wyrastających ze skroni.

RdfDqH76Mfa3X1

Ilustracja przedstawia portret Michała Kleofasa Ogińskiego autorstwa Françoisa-Xaviera Fabre. Na obrazie widoczny jest mężczyznę od pasa w górę. Postać ubrana jest w czarny frak oraz jasną koszulę. Kompozytor ukazany jest z lewego półprofili. Wzrok mężczyzny skierowany jest odległą przestrzeń. Tło stanowią odcienie szarości i brązów.

Rz8o86UwOdev21

Ilustracja przedstawia portret Marii Szymanowskiej – polskiej pianistki i kompozytorki. Obraz przedstawia siedzącą kobiecą postać. Prawa rękę kobiety oparta jest o stos książek. Postać wygląda na zmęczoną i znudzoną. Kobieta ma charakterystyczne bujne, falowane włosy.

Biblioteka muzyczna

Bibliografia

Andrzej Chodkowski (red.), Encyklopedia muzyki, PWN, Warszawa 1995.

Strumiłło, Tadeusz, Nowak‑Romanowicz Alina, i Kuryłowicz Teresa, Poglądy na muzykę kompozytorów polskich doby przedchopinowskiej: Ogiński, Elsner, Kurpiński., PWM, Kraków, 1960.