Epoki w dziejach muzyki – klasycyzm
Ważne daty
1732‑1809 – lata życia Józefa Haydna
1756‑1791 – lata życia Wolfganga Amadeusza Mozarta
1770‑1827 – lata życia Ludwiga van Beethovena
1778 – powstawnie pierwszej polskiej śpiewogry Nędza uszczęśliwiona Macieja Kamieńskiego
1786 – skomponowanie opery Wesele Figara Wolfganga Amadeusza Mozarta
1794 – powstanie Krakowiaków i górali z muzyką Jana Stefaniego
1797 – powstanie Mazurka Dąbrowskiego
1807 – powstanie Księstwa Warszawskiego
1808 – skomponowanie V Symfonii Ludwiga van Beethovena
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.
4. W zakresie słuchania i percepcji muzyki. Uczeń:
1) świadomie słucha wybranych dzieł literatury muzycznej (fragmentów
lub/i w całości):
a) reprezentatywnych dla kolejnych epok (od średniowiecza do
współczesności).
II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania.
4. Uczeń wykazuje się znajomością i dokonuje charakterystyki:
3) form muzycznych: budowa okresowa, AB, ABA, ABA1, kanon, rondo, wariacje, pieśń, opera, balet, operetka, musical, koncert, symfonia.
6. Wymienia nazwy epok w dziejach muzyki (średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm, muzyka XX w.) oraz potrafi wskazać kompozytorów reprezentatywnych dla nich.
opowiadać o życiu i twórczości J. Haydna, W. A. Mozarta, L. van Beethovena;
omawiać cechy stylistyczne epoki klasycyzmu;
rozpoznawać utwory: Wolfganga Amadeusza Mozarta (Alla turca allegretto, Aria Królowej Nocy), Josepha Haydna (Symfonia nr 94: Niespodzianka) oraz Ludviga van Beethovena (V Symfonia c‑moll op. 67).
Klasyczny, czyli jaki?
Po okresie wielkiego przepychu nastał czas perfekcyjnego piękna. Powrócono do starożytnych koncepcji, a kolejną próbą przywrócenia ponadczasowych, starożytnych ideałów piękna była epoka klasycyzmuklasycyzmu.
Słowo klasycyzm swoje źródło ma w starożytnym Rzymie, gdzie mianem civis classicus określano obywateli należących do najwyższej klasy społecznej. Dla pozostałych Rzymian stanowili wzór zachowania, cnót i postawy obywatelskiej. Od tego momentu termin „klasyczny” oznaczał doskonałość i mistrzostwo. Stąd właśnie mowa o „klasycznych proporcjach”, przyjmując, że określone w ten sposób zjawiska uznajemy za typowe, tradycyjne i doskonałe. W okresie klasycyzmu koncepcje w sztuce ponownie nawiązują do starożytności. Wcześniej do czasów starożytnych odwoływano się już w renesansie. Potem nastał barok, w którym dominowała różnorodność, i przepych. Klasycyzm uznawany jest więc za kolejną próbę przywrócenia ponadczasowych, starożytnych ideałów piękna.
Klasycyzm objawił się przede wszystkim w architekturze, malarstwie, rzeźbie i muzyce. Nowo powstające gmachy i budowle zawierały elementy architektury greckiej i rzymskiej. W dziedzinie rzeźby powróciła tematyka mitologiczna, w malarstwie bardzo duże znaczenie zyskała tematyka historyczna.
![Budowle w stylu klasycystycznym. Od lewej: Belweder (Pałac Prezydencki) w Warszawie (biały dwupiętrowy budynek, z zielonym dachem, prosty w formie, z wysokimi kolumnami), Teatr Wielki w Warszawie (imponujący, olbrzymi gmach z jasnego kamienia, nad wejściem z wysokimi kolumnami, kwadryga - rzeźba opiekuna sztuk Apollina, kierującego czterokonnym rydwanem), Biały Dom w Waszyngtonie (biały dwupiętrowy, prosty w formie budynek, z wejściem pomiędzy prostymi kolumnami), Pałac na Wyspie w Warszawie (biały, prosty w formie pałac znajdujący się nad wodą, wejście do budynku wieńczą kolumny), Brama Brandenburska w Berlinie (budowla składająca się z 6 prostych kolumn i łączącego je “dachu”, zwieńczonego kwadrygą), Budynek komisji wojewódzkiej w Radomiu (biały prosty w formie 3 piętrowy budynek, z wejściem między 3 prostymi kolumnami).](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1R3a03afNZXW/1/jerpl5Bh9Wgy5yUmfjxxgQuKGQd0FS4A.jpeg)
Klasycy wiedeńscy
Mianem klasyków wiedeńskich określa się trzech kompozytorów tworzących w okresie klasycyzmu tj. Józefa Haydna, Wolfganga Amadeusza Mozarta oraz Ludwiga van Beethovena. Nazwa wiedeńscy wzięła się od miejsca, w którym żyli i tworzyli kompozytorzy.
![3 obrazy na każdym przedstawiony jeden z 3 klasyków wiedeńskich. Na pierwszym obrazie Joseph Haydn. Mężczyzna w średnim wieku, twarz pociągła, wyrazisty nos, wąskie usta, ciemne oczy. Na głowie biała peruka na wysokości ucha ułożone loki. Ubrany jest w białą koszulę z żabotem i ciemny surdut. W prawej ręce, pod lewym ramieniem trzyma książkę. Na drugim obrazie Wolfgang Amadeusz Mozart. Dość młody mężczyzna, raczej drobnej postury, twarz raczej pociągła, dość duży nos, wąskie usta, niebieskie oczy. Na głowie biała peruka, na wysokości ucha ułożone loki, z tyłu pozostałe włosy związane kokardą. Ubrany w białą koszulę z żabotem i czerwony surdut. Na trzecim obrazie Ludwig van Beethoven. Starszy mężczyzna, twarz raczej kwadratowa, wyraźnie zarysowana szczęka, wysokie czoło, ciemne oczy, smutne usta. Włosy siwe, średniej długości. Pod szyją biała apaszka, widoczne są też żółta kamizelka i brązowy surdut.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R1J474wQEl0oI/1/2UXUYKKRs8QJYHzuy8vGgKb6Lrr4Aarw.jpeg)
Józef Haydn urodził się w 1732 r. w małej wiosce w Austrii. Chłopięce lata spędził w Wiedniu, gdzie śpiewał w chórze katedry św. Stefana. Uczył się śpiewu, gry na fortepianie i skrzypcach, a także zaczął komponować. Nauczał, grywał w zespołach, a przede wszystkim uzupełniał swoje wykształcenie. W roku 1761 rozpoczął służbę na dworze książąt. Prowadził tam orkiestrę i teatr operowy. Służbę na dworze książąt pełnił prawie 30 lat. W 1790 r. Haydn przeniósł się do Wiednia. Odbył dwie długie i pełne sukcesów podróże artystyczne do Londynu. Przez krótki czas był nauczycielem Beethovena. Ostatnie lata swojego życia spędził głównie w Wiedniu, gdzie zmarł w 1809 r.
![](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res/R17oxXWkFqUu5/1701941324/O3CzGipeEuCKY5Kv59F529lZnLMsP8dp.zip_extracted/ALTERNATIVE-STATIC/1wfQmfgu0omRgZAINivTkdQezIGVAVwA.jpg)
1. Haydn tworzył niemal wszystkie gatunki i formy muzyczne uprawiane w tym czasie. Przełomową rolę odegrał w dziejach muzyki instrumentalnej. Bywa nazywany „ojcem symfonii”, których skomponował 104. Haydn uważany jest także za „ojca kwartetu”. Tworzył także utwory fortepianowe. Twórczość wokalno-instrumentalna to przede wszystkim opery, oratoria, msze i inne utwory religijne.
Wolfgang Amadeusz Mozart urodził się 27 stycznia 1756 roku w Salzburgu. Gdy miał cztery lata, rozpoczął u swego ojca naukę muzyki, zaś w rok później zaczął komponować. Dzieciństwo Mozarta upłynęło na ciągłych podróżach koncertowych. W wieku trzynastu lat Mozart został mianowany na pierwszego skrzypka w nadwornej orkiestrze arcybiskupa Hieronymusa von Colloredo w Salzburgu. Kilka lat później opuścił Salzburg i osiedlił się w Wiedniu. W epoce klasycyzmu był to bardzo ryzykowny krok, ponieważ jego sytuacja była zależna od gustów zamożnych arystokratów i mieszczan. Nad życiem Mozarta zawisły czarne chmury – jego sztuka nie budziła już takich zachwytów jak niegdyś, nie był już bowiem „cudownym dzieckiem”, jego występy przestały być sensacją, a prawdziwych miłośników muzyki, zdolnych docenić wielkość talentu kompozytora było niewielu. Skomplikowana sytuacja życiowa nie wpłynęła jednak na osłabienie sił twórczych. Jego muzyka wciąż była pogodna, optymistyczna, pełna harmonii i równowagi. Mozart miał słabe zdrowie, w różnych okresach swojego życia cierpiał m.in. na przewlekłe zapalenie krtani, ospę, zapalenie wątroby, zatrucia pokarmowe, bóle głowy i zębów. Naukowcy cały czas sprzeczają się co do przyczyn śmierci kompozytora. Powstało blisko 120 teorii na ten temat. Choroba, która w 15 dni doprowadziła go do śmierci, objawiała się gorączką, bólem głowy, obfitymi potami, postępującym obrzękiem całego ciała. Nagła śmierć Mozarta stała się przyczyna powstania wielu legend – z nich najbardziej popularna jest teza o otruciu Mozarta przez Salieriego (co stało się kanwą sztuki Petera Shaffera, która następnie była podstawą scenariusza filmu biograficznego Milosa Formana Amadeusz). Ciało Mozarta złożono w nie oznaczonym zbiorowym grobie na cmentarzu St. Marxer w Wiedniu.
![](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res/RIxyCs5PFhI6t/1701941324/27xA4PcO7URmJt8kzHlXovtNCO0Eoa1J.zip_extracted/ALTERNATIVE-STATIC/2KXZhibO1yFtaX11JuWwzp6JlgQzfhI1.jpg)
1. Twórczość Mozarta jest niezwykle bogata, co tłumaczy się rzadką cechą talentu, jaką był obdarzony: przystępując do komponowania utworu miał w wyobraźni obraz całości gotowy w najdrobniejszych szczegółach. Tworzył z niezwykłą łatwością i szybkością, co potwierdzone jest faktem, że w rękopisach Mozarta brak skreśleń i poprawek, tak charakterystycznych dla większości kompozytorów. Komponował przede wszystkim opery, a także utwory religijne, pieśni, arie, symfonie, koncerty.
Ludwig van Beethoven urodził się w Bonn w 1770 roku. Pierwszym muzykiem w rodzinie Beethovenów był dziadek kompozytora, który zdobył posadę nadwornego muzyka w pałacu arcybiskupa. Ojciec Beethovena był także nadwornym muzykiem i to właśnie on zaczął uczyć muzyki utalentowanego syna. Pierwszy publiczny koncert Beethoven wykonał w wieku ośmiu lat. W późniejszym czasie przeprowadził się do Wiednia – największego ośrodka muzycznego ówczesnych czasów. W wieku 27 lat dokonał przerażającego odkrycia – jego słuch zaczął słabnąć. Lekarze nie potrafili mu pomóc. Do tej pory towarzyski, ograniczył kontakty z ludźmi, stopniowo zaczął wycofywać się z czynnego życia koncertowego. Narastająca głuchota pozwalała kompozytorowi tylko na ograniczony kontakt z otoczeniem za pomocą tzw. zeszytów konwersacyjnych, służących do zapisywania pytań i odpowiedzi. Umarł, mając lat 56.
![](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res/RuBlga1OgtSeh/1701941325/81E31mLKrruABGYZlHxTYC2SncQ3zyne.zip_extracted/ALTERNATIVE-STATIC/OaKzcXyCX5kMxPMn4nXCgTey1Hqk1bC4.jpg)
1. Szczególną pozycję w twórczości Beethovena zajmuje muzyka symfoniczna (dziewięć symfonii, uwertury, koncerty), fortepianowa (sonaty, ronda, wariacje) i kameralna.
Przykłady polskiej muzyki okresu klasycyzmu
Maciej Kamieński
![](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res/R1AuSMlD93M9q/1701941325/AVciRaES91BUyB3tVgBPF7HL54laVZXF.zip_extracted/ALTERNATIVE-STATIC/qAxGBH2ZSN6B6pG186jtzQ9KOSPSJXBn.jpg)
1. Maciej Kamieński, (ur. 13 października 1734, zm. 25 stycznia 1821 w Warszawie) – polski kompozytor słowackiego pochodzenia.
Swoje młode lata spędził w Sopronie, gdzie zdobył wykształcenie muzyczne; w 1760 przeniósł się do Wiednia. Niecałe dwa lata później osiadł w Warszawie, gdzie zyskał sławę jako nauczyciel gry na fortepianie. Pochowany został na Powązkach w Warszawie.
Kamieński tworzył opery, msze i oratoria. Do najważniejszych jego dzieł zalicza się:
Nędza uszczęśliwiona (1778)
Prostota cnotliwa (1779)
Zośka, czyli wiejskie zaloty (1779)
Sześć lat po pierwszym rozbiorze (1778) odbyła się premiera pierwszej polskiej opery z muzyką Macieja Kamieńskiego i librettem Wojciecha Bogusławskiego. Nędza uszczęśliwiona uchodziła do niedawna za pierwszą polską operę. Spektakl składa się z dwóch aktów i rozgrywa się w osiemnastowiecznej polskiej wsi.
Pierwszy akt opowiada o tym, jak to wieśniaczka Anna próbuje wydać za mąż swoją córkę Kasię bogatemu mieszczaninowi Janowi. Kasia darzy jednak uczuciem ubogiego Antka, który mieszka w tej samej wiosce. Katarzyna rozumie intencje matki i nie chce się jej sprzeciwiać. Zrozpaczony Antek udaje się do dziedzica wioski i prosi go o pomoc.
W drugim akcie Katarzyna waha się i informuje Jana, że swoją rękę mu odda, ale jej uczucia nadal będą skierowane do Antka. Anna, matka Katarzyny widząc działania swojej córki postanawia wymyślić historię, o tym, że przygotowuje się już do wyjścia z domu na żebraczą tułaczkę, ponieważ ich sytuacja będzie tragiczna, jeżeli Kasia nie zdecyduje się poślubić Jana. W międzyczasie pojawia się wysłannik dziedzica i oznajmia, iż dobry pan, postanowił pomóc Kasi i Antkowi, aby mogli założyć własne gospodarstwo i szczęśliwie żyć ze sobą. Ostatecznie Jan rezygnuje z ręki Katarzyny i wprasza się na wesele.
Karol Kurpiński
![](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res/RGfFnF0P59rUP/1701941326/1DrVqemOyO8z9T9dYN0IvuGWgUMYaVvL.zip_extracted/ALTERNATIVE-STATIC/1PHt2HSgTqVBe2R5jyDc6xMVlIovB4MA.jpg)
1. Karol Kazimierz Kurpiński (urodzony w 1785 we Włoszakowicach, zmarł 18 września 1857 w Warszawie), polski kompozytor okresu klasycyzmu, dyrygent i pedagog.
Pierwszym nauczycielem Karola był jego ojciec, który edukował go w grze na skrzypcach, organach i podstawach kompozycji. W wieku 12 lat, został organistą w kościele w Sarnowie pod Rawiczem, u swojego wuja, księdza proboszcza Karola Wańskiego. W 1800 jego drugi wuj, wiolonczelista Roch Wański zaproponował mu pracę jako drugi skrzypek w orkiestrze na dworze starosty Feliksa Polanowskiego w Moszkowie. Po zlikwidowaniu kapeli w 1808 Kurpiński przeprowadził się do Lwowa, gdzie przez dwa lata utrzymywał się z lekcji gry na fortepianie. W 1810 Kurpiński zamieszkał w Warszawie. Tam, dzięki rekomendacji Józefa Elsnera i Jana Nepomucena Szczurowskiego dostał propozycję pracy jako drugi dyrygent orkiestry Teatru Narodowego. Funkcję dyrygenta Karol Kurpiński pełnił przez 30 lat, najpierw wraz z Elsnerem, później (od 1824) samodzielnie. Lata 1810-1820 są uznawane za okres najobfitszej twórczości operowej oraz działalności publicystycznej Kurpińskiego. Jego debiut kompozytorski przypadł 4 grudnia 1810 kantatą ku czci Napoleona. W maju 1811 miała premierę jego pierwsza opera: Dwie chatki. W 1820 rozpoczął wydawanie i sprzedaż czasopisma muzycznego pod tytułem: „Tygodnik Muzyczny”, w którym publikował artykuły na temat estetyki, historii muzyki, recenzował opery i koncerty. Niestety, po półtora roku pismo przestało się ukazywać z powodu braku czytelników.
W 1823 wyjechał jako stypendysta rządu w ośmiomiesięczną podróż po Europie w celu zaznajomienia się z organizacją teatrów operowych w Zachodniej Europie i przeniesienia ich osiągnięć na grunt sceny warszawskiej. Z podróży tych zachował się dziennik.
Karol Kurpiński uznawany jest za kompozytora przełomu klasycyzmu i romantyzmu. Łączył klasyczne elementy z polskim folklorem muzycznym. W centrum jego zainteresowań znajdowały się opery. Z 27 wystawionych przez niego dzieł scenicznych, zachowało się 18. Tematyką jego oper były często błahe historie miłosne, tematyka historyczna, ludowa i fantastyczna. Wpływ Josepha Haydna i Wolfganga Amadeusza Mozarta jest w muzyce Kurpińskiego bardzo wyraźny. To od nich polski kompozytor przejmował wzory formalne, instrumentację, brzmienie.
Kurpiński tworzył utwory orkiestrowe, fortepianowe, pieśni, kantaty, opery, balety oraz utwory religijne. Jednym z najważniejszych utworów jest Koncert klarnetowy B‑dur.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DwTQSVJY2
Na nagraniu koncert klarnetowy B‑dur, autorstwa Karola Kurpińskiego. Utwór jest pogodny, partia klarnetu jest bardzo popisowa, zawiera pasaże i szybkie przebiegi dźwięków. Soliście akompaniuje pianista.
Józef Elsner
![](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res/RzNDnt2SkKlq6/1670330391/2a2GMsEnEklRsDOdAHErOrO35663Z9hp.zip_extracted/ALTERNATIVE-STATIC/1oFDGKRnZ6Z6f0LmQLrgi9hyk8kOSv2s.jpg)
1. Józef Elsner (urodzony 1 czerwca 1769 w Grodkowie, zmarł 18 kwietnia 1854 w Elsnerowie) – polski kompozytor pochodzenia niemieckiego, pedagog, i nauczyciel Fryderyka Chopina.
Od najmłodszych lat interesował się muzyką, i śpiewał w chórze kościelnym. W wieku 12 lat został wysłany do gimnazjum we Wrocławiu, gdzie uczył się gry na skrzypcach, śpiewu oraz basso continuo. Rok później bo w 1782 w kościele św. Wojciecha we Wrocławiu został wykonany jego motet Ave Maria gratiae plena na dwa głosy solowe z towarzyszeniem instrumentów. Jesienią 1791 przeniósł się do Brna na posadę skrzypka w orkiestrze teatralnej. Wiosną 1792 zamieszkał we Lwowie i objął tam stanowisko kapelmistrza teatru, w którym wystawił dwie swoje opery. Od 1795 zaczął współpracować z Wojciechem Bogusławskim - dyrektorem niemieckiego teatru lwowskiego. Od tego momentu Elsner komponował opery polskie do tekstów Bogusławskiego. W tym samym czasie zainteresował się polską muzyką ludową.
W roku 1799 Elsner przeniósł się na stałe ze Lwowa do Warszawy. Do roku 1824 prowadził operę w Teatrze Narodowym. W latach 1802–1825 pisał recenzje i artykuły do czasopism polskich. W latach 1821-31 Elsner otworzył trzy szkoły muzyczne, każda prezentowała inny poziom nauczania, wśród nich była Szkoła Główna Muzyki. W niej właśnie uczył się Fryderyk Chopin, któremu wystawił słynną ocenę: — szczególna zdatność, geniusz muzyczny.
Elsner tworzył msze, oratoria, kantaty, balety, opery, koncerty, symfonie oraz drobne utwory orkiestrowe i instrumentalne.
Wysłuchaj lub zapoznaj się z opisem Hymnu Święta miłości kochanej ojczyzny Józefa Elsnera. Wskaż obsadę instrumentalną i zwróć uwagę na powtórzenia. Określ czy są one dokładne, czy coś się w nich zmienia.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DwTQSVJY2
Na nagraniu: Hymn „Święta Miłości Kochanej Ojczyzny” Józefa Elsnera. Utwór wokalno‑instrumentalny, wykonywany przez wysoki głos kobiecy z akompaniamentem fortepianu. Muzyka jest dostojna, wręcz majestatyczna. Kobieta śpiewa następujący tekst: „Święta miłości kochanej Ojczyzny, Czują Cię tylko umysły poczciwe! Dla ciebie zjadłe smakują trucizny, Dla ciebie więzy, pęta nie zelżywe. Kształcisz kalectwo przez chwalebne blizny, Gnieździsz w umyśle rozkoszy prawdziwe. Byle cię można wspomóc, byle wspierać, Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać.”
Zadania
Wskaż prawdziwą informację o artyście w dobie klasycyzmu.
- był zależny od Kościoła
- był zależny od dworu
- osiągał coraz większą swobodę twórczą
Wskaż miasto, które było uznawane za centrum kultury muzycznej klasycyzmu.
- Paryż
- Wiedeń
- Bonn
Zaznacz prawdziwe zdanie o klasycyzmie.
- preferowano różnorodność i rezygnowano z zasady umiaru
- próbowano przywrócić ponadczasowe, starożytne ideały piękna
- sztuka nie była odzwierciedleniem wydarzeń politycznych i społecznych
Do definicji dopasuj pojęcie:
solo wokalne z akompaniamentem instrumentów, najczęściej pochodzi z opery lub oratorium., utwór wokalny, na ogół do tekstu lirycznego, solowy lub chóralny, wykonywany: a) z towarzyszeniem instrumentu solo, zwykle strunowego; b) z towarzyszeniem kameralnego zespołu instrumentalnego; c) z towarzyszeniem orkiestry; d) a cappella, utwór sceniczny będący połączeniem tekstu (zwanego librettem) i muzyki, wykonywany przez śpiewaków - solistów, chóry, orkiestrę, zwykle w teatralnej oprawie, z wykorzystaniem scenografii, kostiumów, gry aktorskiej, czasem tańca.
Aria | |
Opera | |
Pieśń |
Twórczość Józefa Haydna
Wysłuchaj lub zapoznaj się z opisem poniższego utworu. Zwróć uwagę na charakterystyczne elementy utworu. Spróbuj określić obsadę wykonawczą.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DwTQSVJY2
Na nagraniu fragment Symfonii nr 94 „Niespodzianka” Józefa Haydna. Utwór wykonywany przez orkiestrę. Utwór zaczyna się delikatnie, cichą melodią, prowadzą instrumenty smyczkowe. Muzyka trochę przypomina skradanie, spacer na paluszkach. Słuchacz zostaje zaskoczony podczas powtórzenia pierwszego tematu. Ostatni akord jest głośny oprócz instrumentów smyczkowych, grają go również kotły. Później muzyka rozwija się, dość często zmienia się jej charakter, są momenty wesołe i smutne, łagodne i groźne. Główne tematy są wykonywane przez różną obsadę instrumentalną: czasami smyczki, czasami flet, czasami obój. Często powraca pierwszy temat, ten przypominający skradanie, spacer na paluszkach.
Niespodzianka Haydna polega na nagłym uderzeniu w kocioł. Legenda głosi, że pierwotnie niespodzianki w partyturze nie było, a kompozytor dodał ów zaskakujący akcent już dyrygując premierą utworu, kiedy usłyszał chrapanie dobiegające z pierwszego rzędu widowni. Postawił tym samym znużonego muzyką na równe nogi.
Twórczość Wolfganga Amadeusza Mozarta.
Wysłuchaj lub zapoznaj się z opisem poniższego utworu oraz zwróć uwagę na charakterystyczne elementy utworu. Spróbuj określić w jakim nastroju jest ten utwór - smutny, wesoły, energiczny, etc.
![](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res/R5Sz4E8VhX9tb/1701941329/2WyRAMJIYg1v7I68bcvuIcZM0FX7RUyC.zip_extracted/ALTERNATIVE-STATIC/2hS9OUawG8erEmric0ktRYKgMQPghefk.jpg)
1. Utwór: Aria Królowej Nocy z opery Czarodziejski flet, autorstwa Wolfganga Amadeusza Mozarta
Wykonawca: Muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy {audio}
Wysłuchaj lub zapoznaj się z opisem poniższego utworu. Zwróć uwagę na tempo utworu oraz na instrument, na którym jest wykonany.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DwTQSVJY2
Nagranie Marsza tureckiego Wolfganga Amadeusza Mozarta. Żywy, radosny, utwór wykonany na fortepianie. Utwór miał naśladować instrumenty i sposób gry głośnych orkiestr wojskowych armii tureckiej - kapel janczarskich. W utworze wiele tematów, melodii powtarza się.
Twórczość instrumentalna Beethovena
Wysłuchaj lub zapoznaj się z opisem poniższego utworu i zwróć uwagę na obsadę wykonawczą, tempo i charakter prezentowanego utworu.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DwTQSVJY2
Nagranie fragmentu V Symfonii c‑moll Ludwiga van Beethovena. Żarliwy, pełen grozy i dramatyzmu utwór wykonywany przez orkiestrę symfoniczną. Rozpoczyna się tzw. motywem losu, czyli schematem „trzy krótkie dźwięki i jeden długi”. Motyw ten powraca wielokrotnie w utworze.
* Zadanie dla chętnych
Zapoznaj się z informacjami dotyczącymi nagrań i dopasuj tytuły utworów do nagrań. Tytuły nagrań: 1. V Symfonia c‑moll op. 67, 2. Sonata fortepianowa A‑dur - cz.III Alla turca allegretto, 3. Aria Królowej Nocy z opery Czarodziejski flet KV 620, 4. Symfonia nr 94 Niespodzianka.
Utwór 1: Utwór wykonywany przez orkiestrę. Utwór zaczyna się delikatnie, cichą melodię prowadzą instrumenty smyczkowe. Muzyka trochę przypomina skradanie, spacer na paluszkach. Słuchacz zostaje zaskoczony podczas powtórzenia pierwszego tematu. Ostatni akord jest głośny oprócz instrumentów smyczkowych, grają go również kotły. Później muzyka rozwija się, dość często zmienia się jej charakter, są momenty wesołe i smutne, łagodne i groźne. Główne tematy są wykonywane przez różną obsadę instrumentalną: czasami smyczki, czasami flet, czasami obój. Często powraca pierwszy temat, ten przypominający skradanie, spacer na paluszkach.
Utwór 2: Żywy, radosny utwór wykonany na fortepianie. Utwór miał naśladować instrumenty i sposób gry głośnych orkiestr wojskowych armii tureckiej - kapel janczarskich. W utworze wiele tematów, melodii powtarza się.
Utwór 3: Żarliwy, pełen grozy i dramatyzmu utwór wykonywany przez orkiestrę symfoniczną. Rozpoczyna się tzw. motywem losu, czyli schematem „trzy krótkie dźwięki i jeden długi”. Motyw ten powraca wielokrotnie w utworze.
Utwór 4: Arię wykonuje bardzo wysoki głos żeński - sopran koloraturowy, aria jest bardzo trudna, oszałamiająca, zawiera bardzo trudne do zaśpiewania, powtarzające się bardzo wysokie dźwięki. Na tym nagraniu utwór wykonany jest z akompaniamentem fortepianu. Utwór jest energiczny, pełen zapału, szybki, porywający.
Słownik pojęć
solo wokalne z akompaniamentem instrumentów, najczęściej pochodzi z opery lub oratorium.
w najszerszym rozumieniu epoka w historii kultury europejskiej obejmująca zjawiska artystyczne od końca XVI do połowy XVIII w.; w sensie najwęższym pojęcie to określa kierunek w sztukach plastycznych Włoch i Hiszpanii, występujący również w krajach środkowej Europy (Austria, Niemcy); pomiędzy tymi skrajnymi wariantami istnieje wiele koncepcji pośrednich, dotyczących zarówno topografii baroku, jak i jego ram chronologicznych.
instrument wykonujący utwór.
(z łac. classicus – doskonały, pierwszorzędny, wzorowy, wyuczony) – styl w muzyce, sztuce, literaturze oraz architekturze odwołujący się do kultury starożytnych Rzymian i Greków. Styl ten nawiązywał głównie do antyku.
instrument klawiszowo‑strunowy, podobny do fortepianu. Nacisnięcie klawisza powoduje szarpnięcie struny.
utwór muzyczny na cztery instrumenty. Za najwcześniejszy uważany jest kwartet smyczkowy. Przeważnie występujący w składzie: pierwsze skrzypce, drugie skrzypce, altówka, wiolonczela.
utwór sceniczny będący połączeniem tekstu (zwanego librettem) i muzyki, wykonywany przez śpiewaków - solistów, chóry, orkiestrę, zwykle w teatralnej oprawie, z wykorzystaniem scenografii, kostiumów, gry aktorskiej, czasem tańca.
utwór wokalny, na ogół do tekstu lirycznego, solowy lub chóralny, wykonywany: a) z towarzyszeniem instrumentu solo, zwykle strunowego; b) z towarzyszeniem kameralnego zespołu instrumentalnego; c) z towarzyszeniem orkiestry; d) a cappella.
muzyczna cykliczna forma orkiestrowa, zazwyczaj 4‑częściowa, zbudowana zgodnie z zasadami cyklu sonatowego.
Źródła:
encyklopedia.pwn.pl
sjp.pwn.pl
Galeria dzieł sztuki
Biblioteka muzyczna
Bibliografia
A. Kolb, Mozart, przeł. M. L. Kalinowski, Warszawa 1990.
G. R. Marek, Beethoven: biografia geniusza, Warszawa 1976.
J. Habela, Słowniczek muzyczny , Kraków 1988.
K. Geiringer, Haydn, Kraków 1985.