Estry – pachnąca chemia

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• wie, jakie związki nazywamy estrami,

• rozumie, na czym polega reakcja estryfikacji,

• wie, jakie właściwości wykazuje octan etylu,

• zna zastosowanie estrów w życiu codziennym.

b) Umiejętności

Uczeń:

• umie napisać wzory sumaryczny i strukturalny octanu etylu,

• potrafi zbudować model cząsteczki octanu etylu,

• umie opisać budowę estrów,

• umie zaprojektować doświadczenie, w którym można otrzymać octan etylu,

• potrafi podać nazwy związków, których należy użyć w reakcji, aby otrzymać podany ester,

• umie zapisać równania reakcji otrzymywania innych estrów, np. octanu butylu, mrówczanu etylu.

2. Metoda i forma pracy

Podająca – pogadanka, praktyczna – pokaz, aktywizująca – burza mózgów.

3. Środki dydaktyczne

Szkło laboratoryjne: zlewki, pipeta, probówki, palnik

Odczynniki: kwas octowy, etanol, stężony kwas siarkowy (VI)

Pręcikowo – kulkowe modele atomów

„Pachnąca wystawa” (owoce, perfumy, aromaty do ciast itp.)

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i uświadamia im cele zajęć. Przed lekcjami nauczyciel przygotowuje karty pracy (załącznik 1).

b) Faza realizacyjna

1. Nauczyciel zapisuje na tablicy temat problemu: Czy kwasy reagują z alkoholami? Następnie w formie pokazu wykonuje doświadczenie: Otrzymywanie i badanie właściwości octanu etylu.

Uczniowie zapisują obserwacje i wnioski, zwracają uwagę na zapach powstającej substancji, a także podają informację, jak nazywa się reakcja alkoholu z kwasem i substancja, która powstaje w wyniku tej reakcji.

2. Nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy (załącznik 1). Uczniowie rozwiązują szyfrogram.

3. Nauczyciel omawia mechanizm i warunki reakcji estryfikacji.

Uczniowie zapisują równanie reakcji otrzymywania octanu etylu, a także budują model tej cząsteczki.

4. Nauczyciel bierze z „pachnącej wystawy” kilka produktów. Uczniowie pracują w grupach: na podstawie informacji z podręcznika podają nazwę i budują model estru zawartego w danym produkcie.

5. Nauczyciel prosi zespoły uczniowskie o zapisanie równań reakcji otrzymywania danego estru.

6. Nauczyciel wyjaśnia różnicę pomiędzy reakcją zobojętniania a reakcją estryfikacji.

7. Uczniowie omawiają występowanie i zastosowanie estrów.

c) Faza podsumowująca

1. Uczniowie rozwiązują zadania zawarte w karcie pracy ucznia (załącznik 2).

2. Nauczyciel ocenia aktywność uczniów.

5. Bibliografia

J. Kulawik, T. Kulawik M. Litwin, Chemia dla gimnazjum, część 3, Nowa Era, Warszawa 2003.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

załącznik 1

SZYFROGRAM

Hasło: .....................- pachnąca chemia

Klucz do hasła (litera / liczba liter)

1. 1 \ 6

2. 4 \ 4

3. 1 \ 4

4. 2 \ 7

5. 6 \ 8

1. Nazwa chemiczna spirytusu.

2. Występuje w akumulatorze.

3. Liczba grup – OH w glicerolu.

4. Woda służąca do identyfikacji wiązań wielokrotnych.

5. Materiał na świece.

załącznik 2

Zadanie

Napisz równania reakcji otrzymywania propionianu etylu i hydrolizy maślanu propylu.

b) Zadanie domowe

• Napisz równania reakcji otrzymywania:

  1. mrówczanu metylu,

  2. propianu etylu.

• Wyjaśnij różnicę między kisielem przygotowanym fabrycznie a kisielem przyrządzonym z mąki ziemniaczanej i naturalnego soku owocowego.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak