SCENARIUSZ ZAJĘĆ „Eten i etyn”

Chemia, III etap edukacyjny

Temat: Eten i etyn.

Treści kształcenia

Podstawa programowa: Punkt (8.7) [uczeń] opisuje właściwości (spalanie, przyłączanie bromu i wodoru) oraz zastosowania etenu i etynu.

Cele zoperacjonalizowane

UCZEŃ

definiuje pojęcia: alken, alkin, wiązanie wielokrotne, spalanie całkowite, spalanie niecałkowite, szereg homologiczny, izomer;

zapisuje wzory ogólne alkenów i alkinów;

podaje wzory sumaryczne, półstrukturalne i strukturalne etenu i etynu;

potrafi napisać, uzgodnić i odczytać równania reakcji spalania całkowitego, niecałkowitego i półspalania dowolnego węglowodoru nienasyconego;

potrafi napisać, uzgodnić i odczytać równania reakcji przyłączania bromu, chloru lub wodoru do węglowodorów nienasyconych;

wymienia szereg homologiczny alkenów do dekenu;

wymienia szereg homologiczny alkinów do dekinu;

tłumaczy wpływ obecności wiązania wielokrotnego na właściwości chemiczne węglowodorów nienasyconych.

Nabywane umiejętności

UCZEŃ

poznaje różnice w budowie cząsteczek alkanów, alkenów i alkinów;

potrafi określić właściwości fizyczne i chemiczne acetylenu;

umie zaplanować reakcję doświadczalnego sprawdzenia właściwości chemicznych węglowodorów nienasyconych;

wyciąga wnioski z przebiegu reakcji przyłączania bromu, chloru lub wodoru do węglowodorów nienasyconych;

wnioskuje, jak będzie przebiegała reakcja spalania węglowodoru w zależności od dostępu tlenu.

Kompetencje kluczowe

  • porozumiewanie się w języku ojczystym

  • umiejętność uczenia się

  • kompetencje informatyczne

  • podstawowe kompetencje matematyczne i kompetencje naukowo‑techniczne

Etapy lekcji

  1. Wstęp:

Powtórzenie wiadomości na temat węglowodorów nasyconych. Wprowadzenie do zagadnienia węglowodorów nienasyconych. Wprowadzenie pojęcia izomery. Zdefiniowanie wiązania wielokrotnego oraz szeregów homologicznych alkenów i alkinów:

Alkeny – węglowodory łańcuchowe nienasycone, zawierające w cząsteczkach jedno wiązanie podwójne pomiędzy atomami węgla

Alkiny – węglowodory łańcuchowe nienasycone, zawierające w cząsteczkach jedno wiązanie potrójne pomiędzy atomami węgla.

  1. Przebieg zajęć:

W formie pogadanki nauczyciel omawia budowę alkenów i alkinów na przykładzie etenu i etynu. Wprowadza wzory ogólne alkenów i alkinów.

Wzór ogólny alkenów – CIndeks dolny nHIndeks dolny 2n
Wzór ogólny alkinów – CIndeks dolny nHIndeks dolny 2n‑2

Uczniowie zapoznają się z budową węglowodorów nienasyconych, wykorzystując ilustrację interaktywną.

W tym czasie nauczyciel zapisuje na tablicy wzory sumaryczne związków z szeregów homologicznych alkenów i alkinów. Objaśnia na ich podstawie zasady nomenklatury węglowodorów nienasyconych - nazwy alkenów tworzy się od nazwy węglowodorów nasyconych o tej samej liczbie atomów węgla w cząsteczce, zmieniając końcówkę z „-an” na „-en”. Nazwy aliknów tworzy się podobnie: zmieniając końcówkę z „-an” na „-yn”.

W dyskusji kierowanej omawia z uczniami właściwości chemiczne węglowodorów nienasyconych oraz reakcje charakterystyczne (spalanie, przyłączanie bromu i wodoru):

- alkeny i alkiny powodują odbarwienie wody bromowej. Świadczy to o dużej aktywności chemicznej związanej z obecnością wiązania wielokrotnego między atomami węgla: CIndeks dolny 2HIndeks dolny 2 + 2 BrIndeks dolny 2 -> CIndeks dolny 2HIndeks dolny 2BrIndeks dolny 4

- reakcja z wodorem

CIndeks dolny 2HIndeks dolny 2+ HIndeks dolny 2→CIndeks dolny 2HIndeks dolny 4

CIndeks dolny 2HIndeks dolny 4+ HIndeks dolny 2→CIndeks dolny 2HIndeks dolny 6

- reakcja spalania

2CIndeks dolny 2HIndeks dolny 2+ OIndeks dolny 2→4C+ 2 HIndeks dolny 2O

Wskazani uczniowie rozwiązują na tablicy zadania:

1. Zapisują równania reakcji:

- całkowitego spalania węglowodoru alkenu, który zawiera 7 atomów węgla w cząsteczce;

- półspalania alkenu, którego masa cząsteczkowa wynosi 42[u];

- niecałkowitego spalania alkinu, w którego cząsteczce znajduje się 6 atomów wodoru.

2. Uzupełniają i uzgadniają równania reakcji:

CIndeks dolny 4HIndeks dolny 8 + ……. → CIndeks dolny 4HIndeks dolny 10

CIndeks dolny 5HIndeks dolny 12 + …….. → COIndeks dolny 2 + HIndeks dolny 2O

………. + ………→ CIndeks dolny 3HIndeks dolny 6BrIndeks dolny 2

CIndeks dolny 3HIndeks dolny 6 + HCl → ……….

Nauczyciel omawia zastosowanie acetylenu, wykorzystując prezentację multimedialną. Następnie uczniowie, pracując w parach, odnajdują w dostępnych źródłach zastosowania etenu. Wspólne omówienie wyników pracy:

1. Tworzywa sztuczne - w zależności od warunków produkcji z etenu uzyskuje się tworzywa sztuczne o rożnych właściwościach.

2. Rolnictwo - zwiększa wydajność zbiorów.

3. Przemysł chemiczny - eten jest jednym z surowców do produkcji związków organicznych, np. kwasu octowego.

4. Rozpuszczalniki - rozpuszczalniki farb i lakierów otrzymuje się m.in. w reakcji etenu z wodą.

  1. Podsumowanie:

Uczniowie rozpoznają wzory i podają nazwy alkenów do dekenu i alkinów do dekinu:

Alkeny

Alkiny

CIndeks dolny 2HIndeks dolny 4

eten

CIndeks dolny 2HIndeks dolny 2

etyn

CIndeks dolny 3HIndeks dolny 6

propen

CIndeks dolny 3HIndeks dolny 4

propyn

CIndeks dolny 4HIndeks dolny 8

buten

CIndeks dolny 4HIndeks dolny 6

butyn

CIndeks dolny 5HIndeks dolny 10

penten

CIndeks dolny 5HIndeks dolny 8

pentyn

CIndeks dolny 6HIndeks dolny 12

heksen

CIndeks dolny 6HIndeks dolny 10

heksyn

CIndeks dolny 7HIndeks dolny 14

hepten

CIndeks dolny 7HIndeks dolny 12

heptyn

CIndeks dolny 8HIndeks dolny 16

okten

CIndeks dolny 8HIndeks dolny 14

oktyn

CIndeks dolny 9HIndeks dolny 18

nonen

CIndeks dolny 9HIndeks dolny 16

nonyn

CIndeks dolny 10HIndeks dolny 20

deken

CIndeks dolny 10HIndeks dolny 18

dekyn

Zadanie domowe

1.Przyporządkuj nazwom węglowodorów wzory sumaryczne:

CIndeks dolny 3HIndeks dolny 6, CIndeks dolny 2HIndeks dolny 6, CIndeks dolny 2HIndeks dolny 4, CIndeks dolny 4HIndeks dolny 10, CIndeks dolny 3HIndeks dolny 4, CIndeks dolny 3HIndeks dolny 8, CIndeks dolny 2HIndeks dolny 2, CIndeks dolny 4HIndeks dolny 6.

etan, butan, propyn, propan, eten, buten, etyn, metan, propan, butyn.

2.Podaj wzór sumaryczny, strukturalny i półstrukturalny węglowodorów:

  1. Pentyn

  2. Oktyn

  3. Hepten

3.Podaj nazwy węglowodorów:

  1. CIndeks dolny 5HIndeks dolny 7

  2. CHIndeks dolny 2=CH-(CHIndeks dolny 2)Indeks dolny 5-CHIndeks dolny 3

  3. CH≡C-(CHIndeks dolny 2)Indeks dolny 3-CHIndeks dolny 3

    Środki dydaktyczne

  • ilustracja interaktywna „Cząsteczki etanu i etynu”

  • prezentacja multimedialna „Zastosowania acetylenu”

  • komputery połączone z Internetem

  • podręcznik, encyklopedia

  • układ okresowy pierwiastków

Metody nauczania

  • pogadanka

  • rozmowa kierowana

  • praca z książką

Formy pracy

  • praca zbiorowa

  • praca w parach

  • praca indywidualna

Zadanie dla chętnych

Oblicz zawartość procentową (% masowy) pierwiastków w butynie.

R1RsFAjRB4QLr

Pobierz załącznik

Plik DOC o rozmiarze 110.00 KB w języku polskim
RDbcm4OXimc0f

Pobierz załącznik

Plik ODT o rozmiarze 58.69 KB w języku polskim
R1Pf7KpDcRqn3