Eutanazja – jeden z głównych problemów współczesnej etyki
Eutanazja – jeden z głównych problemów współczesnej etyki
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń:
zna zakres podstawowych pojęć dotyczących problemu eutanazji,
zna podstawowe argumenty dotyczące eutanazji używane we współczesnych debatach etycznych,
rozumie istotność i społeczny kontekst poruszanego problemu.
b) Umiejętności
Uczeń:
wykazuje umiejętność dyskutowania na temat „eutanazji”,
umie odnieść teoretyczny problem etyczny do kontekstu praktycznego,
zdobywa umiejętności pracy w grupie,
uczy się analizy tekstu i dyskutowania na temat jego treści,
uczy się poszukiwania informacji i korzystania ze źródeł (prasa, Internet).
c) Podstawy
Lekcja realizuje podstawę programową w zakresie:
celów edukacyjnych – kształtuje refleksyjną postawę wobec człowieka i różnych sytuacji życiowych oraz rodzi refleksję związaną z odpowiedzialnością za siebie i dokonywane wybory moralne,
zadań szkoły – uświadamia ważny problem moralny i sposoby jego rozwiązania oraz umożliwia rozwój umiejętności prezentacji własnego stanowiska w dialogu z innymi,
treści – należy do bloku tematycznego „główne problemy współczesnej etyki”,
osiągnięć – uczy dokonywania wyboru wartości oraz rozstrzygania wątpliwości i problemów moralnych.
2. Metoda i forma pracy
Burza mózgów, dyskusja klasowa (praca w grupie), praca w oparciu o tekst (dyskusja), praca indywidualna.
3. Środki dydaktyczne
Karta pracy.
Aktualny artykuł na temat eutanazji + materiały przygotowane przez uczniów.
Przykładowe artykuły:
Dobra śmierć i złe argumenty J. Hołówka (Polityka),
Wyklęte słowo eutanazja J. Podgórska (Polityka),
Lekarze życia i śmierci Adam Leszczyński (Gazeta Wyborcza 23.V. 2005).
Ćwiczenie do ułożenia.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Na poprzedzających zajęciach nauczyciel zadaje do domu przeczytanie artykułu i wyszukanie w Internecie i prasie materiałów na temat eutanazji. Przed zajęciami nauczyciel przygotowuje kartki do ćwiczenia powtórzeniowego. Przygotowuje pytania do artykułu, który wybrał do omówienia. Na zajęciach nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i informuje o celu zajęć.
b) Faza realizacyjna
Część 1.
1. Nauczyciel przeprowadza burzę mózgów – prosi uczniów o wspólne wypisanie wszystkich wyrażeń, które kojarzą się z eutanazją.
Cel: sprawdzenie poziomu wiedzy uczniów, wydobycie informacji potrzebnych uczniom
podczas późniejszego zadania dotyczącego wypisania argumentów „za” i „przeciw” eutanazji.
2. Nauczyciel dokonuje szybkiej analizy materiału zgromadzonego podczas burzy mózgów. Przechodzi następnie do wyjaśnienia podstawowych pojęć:
a) pojęcie „eutanazja”,
b) eutanazja czynna a eutanazja bierna,
c) eutanazja dobrowolna, niedobrowolna i wbrew woli pacjenta,
d) działanie a powstrzymanie się od działania,
e) informacje historyczne na temat podejścia do eutanazji,
f) zasada podwójnego skutku (św. Tomasza) i piramida uśmierzania bólu,
g) zasada równi pochyłej,
h) problem równych szans i jakości życia (problem wyboru między pacjentami).
3. Dyskusja klasowa:
Czy wolno lekarzowi skrócić życie, jeśli stało się one dla pacjenta na tyle upokarzające i uciążliwe, że pacjent z pełnym rozeznaniem prosi o skrócenie męki?
W jaki sposób różnica przeświadczeń religijnych może wpływać na postawę wobec eutanazji?
Lekarz podaje silne środki, które łagodzą ból. Czy sytuacja, w której za pomocą owych leków chce on spowodować śmierć pacjenta różni się moralnie od tej, gdy tylko wie, że skutkiem użytych medykamentów będzie śmierć.
Cześć 2.
Nauczyciel za pomocą pytań aktywizuje uczniów do dyskusji o przeczytanym artykule.
Uczniowie dzielą się informacjami znalezionymi w prasie i Internecie.
Uczniowie w grupach 3‑osobowych porządkują informacje z materiałów i artykułu i na ich podstawie wpisują w tabelce umieszczonej w karcie pracy argumenty”za” i „przeciw”. Następnie dodają informacje własne (nauczyciel zachęca do wykorzystania notatek z burzy mózgu). Na koniec podają źródła, z których wspólne korzystali.
c) Faza podsumowująca
Nauczyciel podaje trzyosobowym grupom kartki do ułożenia. Każda grupa ma dopasować pojęcie lub nazwisko do definicji lub informacji. Ćwiczenie stanowi powtórzenie materiału. Uczniowie sprawdzają w ten sposób zapamiętaną wiedzę. Nauczyciel pełni rolę koordynatora.
d) Praca domowa
Nauczyciel zadaje napisanie eseju na temat różnicy w ocenie moralnej samobójstwa i eutanazji.
5. Bibliografia
Hołówka J., Etyka w działaniu, Prószyński i S‑ka, Warszawa 2002.
Tejchman J., Etyka społeczna. Oficyna Naukowa, Warszawa 2002.
Vardy P., Grosh P., Etyka, Zysk i S‑ka, Poznań 1995.
6. Załączniki
Karta pracy ucznia
Załącznik 1.
Argumenty ZA eutanazją Argumenty PRZECIW eutanazji
Źródła:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
b) Kartki ćwiczeniowe do wycięcia.
Załącznik 2.
DOBRA ŚMIERĆ
Etymologia słowa „eutanazja”; eu – dobry; thanatos – dobra śmierć
EUTANAZJA CZYNNA
Podjęcie kroków prowadzących do śmierci
EUTANAZJA BIERNA
Powstrzymanie się od działania, zaprzestanie leczenia
EUTANAZJA DOBROWOLNA
Wykonana na prośbę pacjenta, bądź za zgodą pacjenta. Uśmiercanie pacjenta na jego prośbę
EUTANAZJA NIEDOBROWOLNA
Wykonana bez zgody pacjenta, jeśli nie jest w stanie on decydować; dotyczy niezdolnych do podejmowania decyzji np. noworodków
EUTANAZJA WBREW WOLI PACJENTA
Odmówienie leczenia wbrew woli pacjenta
PIRAMIDA UŚMIERZANIA BÓLU
Działanie, którego efektem przewidywalnym ale nie zamierzonym jest śmierć. Działaniem zamierzonym jest uśmierzanie bólu
ZASADA PODWÓJNEGO SKUTKU
Zasada sformułowana przez św. Tomasza, według która polega na odróżnieniu śmierci zamierzonej i śmierci przewidywalnej
ARGUMENT RÓWNI POCHYŁEJ
Argument, według którego eutanazja otwiera drogę do samobójstwa
Thomas More (Morus)
XVI – wieczny myśliciel, który w swym dziele „Utopia” jako pierwszy przeciwstawił się zakazowi eutanazji, uważając ją za niezbędną w idealnym społeczeństwie
PROBLEM RÓWNYCH SZANS
Problem dotyczący kwestii, czy bardziej uzasadnione jest danie szansy życia dziecku, czy człowiekowi dojrzałemu
PROBLEM JAKOŚCI ŻYCIA
Problem dotyczący wyboru, które życie jest bardziej wartościowe – czy życie dziecka czy człowieka dojrzałego
NADZWYCZAJNE ŚRODKI LECZNIA
Środki używane przez lekarzy w celu podtrzymania życia człowieka, bez których pacjent nie miałby szans na przeżycie
7. Czas trwania lekcji
90 minut (2x45 minut)
8. Uwagi do scenariusza
Ćwiczenie powtórzeniowe można również potraktować jako grę „memory” lub krótki sprawdzian wiadomości.