Ewolucja życia – podsumowanie

Zastanów się, czym zajmuje się paleontologia.

• Skamieniałości, np. szkielety, muszle, kości, zęby, pancerze, skorupki jaj, odchody, odciski stóp, fragmenty pni roślin drzewiastych, ziarna pyłku.

• Formy pośrednie, np. archeopteryks.

Zastanów się, czy wszystkie cechy osobnika przekazywane są potomstwu.

Zmienność dziedziczna ma znaczenie w procesie ewolucji, ponieważ umożliwia powstawanie różnic genetycznych pomiędzy osobnikami, które stanowią podstawę dla naturalnej selekcji, gdzie korzystne cechy sprzyjają przetrwaniu, rozmnażaniu i przekazywania cech potomstwu.

Zwróć uwagę na przyczyny, skutki, celowość i znaczenie doboru naturalnego i doboru sztucznego.

Dobór naturalny od doboru sztucznego różni się:

• czynnikiem decydującym o doborze: w przypadku doboru naturalnego są to warunki środowiska, a w przypadku doboru sztucznego – człowiek;

• celowością działań: dobór naturalny zachodzi przypadkowo, a sztuczny – celowo,

• skutkiem: w wyniku doboru naturalnego powstają organizmy lepiej przystosowane do warunków środowiska, a w przypadku doboru sztucznego – organizmy o pożądanych przez hodowcę cechach,

• powstałymi organizmami: podczas doboru naturalnego powstają nowe gatunki roślin i zwierząt, a podczas doboru sztucznego – nowe odmiany roślin i nowe rasy zwierząt,

• znaczeniem – dobór naturalny jest podstawą ewolucji, a dobór sztuczny – podstawą hodowli.

Zwróć uwagę na cechy budowy, sposób poruszania i zdolności intelektualne.

Cechy wspólne człowieka i szympansa:

• brak ogona,

• chwytne dłonie z przeciwstawnym kciukiem i paznokciami,

• rozróżnianie barw,

• długi okres dzieciństwa,

• szybkie uczenie się,

• zdolność komunikacji,

• bogata mimika.

Cechy specyficzne dla człowieka:

• pionizacja ciała,

• dwunożność,

• posługiwanie się mową artykułowaną,

• zaawansowany stopień rozwoju mózgu,

• zredukowane owłosienie ciała,

• spłaszczona twarzowa część czaszki,

• małe kły,

• esowaty kręgosłup,

• krótka i szeroka miednica,

• górne kończyny krótsze od dolnych.

Przypomnij sobie, na czym polega ewolucja.

Stwierdzenie, że proces ewolucji jest nieodwracalny, oznacza, że powstałe cechy nie mogą być cofnięte do wcześniejszego stanu. Procesy ewolucyjne prowadzą do trwałych zmian w organizmach, a zmiany te zazwyczaj przystosowują populacje do środowiska ich życia. Gdyby warunki środowiska wróciły do pierwotnego stanu, organizmy mogłyby się do nich przystosować w zupełnie inny sposób.

Przypomnij sobie, czym jest zmienność genetyczna i z czego wynika.

Dzięki zmienności genetycznej organizmy mogą w różny sposób przystosować się do warunków środowiska. Organizmy mające korzystne cechy w danych warunkach mają większe szanse na przeżycie i przekazanie swoich genów potomstwu. Jeśli warunki środowiska się zmienią, a co za tym idzie inne cechy organizmów będą korzystne, wtedy dzięki zmienności genetycznej gatunek będzie miał szansę na przetrwanie.

Zastanów się, czy zawsze istniał współczesny podział kontynentów.

Wszystkie kontynenty były ze sobą kiedyś połączone w jeden kontynent, na którym żył Lystrosaurus. Dopiero dryf kontynentów doprowadził do rozdzielenia się lądów, dlatego szczątki tego gada można spotkać w różnych częściach Ziemi.

1. Przypomnij sobie, czym są dowody ewolucji, i jak się je dzieli.

2. Zwróć uwagę na trwałość DNA.

3. Zauważ, że sekwencjonowanie DNA jest w tym przypadku niemożliwe.

4. Zastanów się, co dzieje się ze szczątkami po pobraniu próbki do badań.

1. Skamieniałość.

2. Genetycy nie mogli badać szczątków DNA, ponieważ mogli analizować tylko sekwencję DNA, a w dawno wymarłych gatunkach DNA jest mocno uszkodzone.

3. Obecnie do badań kości stosuje się metodę sekwencjonowania aminokwasów w białkach.

4. Problemem podczas stosowania tej metody jest zniszczenie szczątków.

1. Przypomnij sobie cechy doboru naturalnego i doboru sztucznego.

2. Zastanów się, jakie cechy są potrzebne do ucieczki przed drapieżnikami i zdobywania pokarmu.

1. Dobór naturalny.

2. Surykatki, które dożyły dorosłości, są szybkie i mają lepsze zdolności w polowaniu, dzięki czemu mogą zdobywać więcej pożywienia. Są lepsze w obronie przed drapieżnikami i szybko reagują na zagrożenie.

Zwróć uwagę na przekonania religijne ludzi w XIX wieku oraz stan wiedzy z genetyki.

Przykładowe odpowiedzi:

• przekonania religijne: wielu ludzi w XIX wieku wierzyło w dosłowną interpretację opowieści biblijnej o stworzeniu świata, a teoria ewolucji kwestionowała tradycyjne przekonania religijne, co wywołało opór wśród osób, które uznawały stworzenie świata za akt boski;

• brak pełnych dowodów: w czasach Darwina były pewne luki w zrozumieniu procesów ewolucyjnych, a niektóre mechanizmy dziedziczenia i ewolucji genetycznej nie były jeszcze znane, dlatego brak pełnych dowodów naukowych sprawił, że niektórzy sceptycznie podchodzili do teorii.

Zastanów się, czy wszystkie wymarłe organizmy zachowały się w postaci skamieniałości.

Odtworzenie pełnego obrazu historii życia na Ziemi jedynie na podstawie skamieniałości jest trudne, ponieważ niewielki odsetek organizmów zachował się w postaci skamieniałości, a większość organizmów uległa rozkładowi lub zniszczeniu po śmierci. Ponadto skamieniałości to zazwyczaj szczątki twardych struktur, takich jak kości, skorupy, a nie tkanek miękkich, które często zachowują się w formie fragmentów, a brak niektórych części ciała uniemożliwia pełną rekonstrukcję wyglądu.

Zastanów się, w jakim kierunku ewoluują bakterie.

Nadmiernie częste i nieprawidłowe stosowanie antybiotyków może prowadzić do rozwoju oporności bakterii na antybiotyki. Bakterie, które są narażone na antybiotyki, mogą stopniowo rozwijać mechanizmy obronne, które sprawiają, że leki stają się mniej skuteczne. To zjawisko stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego, ponieważ oporne bakterie są trudniejsze do zwalczania, co może prowadzić do poważnych infekcji.