Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R4NTK5vD3iX5p1

Faktura dookoła nas. Frotaże jako dokumentacja wybranych fragmentów przestrzeni miejskiej.

Źródło: online-skills.

Ważne daty

Lata 20. XX w. – Max Ernst po raz pierwszy użył techniki frotażu jako metody artystycznej odciskając starą drewnianą podłogę

1926Historia naturalna, Max Ernst, cykl prac wykonany techniką frotażu

1891‑1976 – lata życia Maxa Ernsta, niemieckiego malarza, rzeźbiarza, grafika i poety, jednego z głównych przedstawicieli surrealizmu

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela.

Rm9SJEXyI5enr1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online-skills.

I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:

2) rozróżnia cechy i rodzaje kompozycji w naturze oraz w sztukach plastycznych (odnajduje je w dziełach mistrzów, a także w tworach i zjawiskach przyrody); tworzy różnorodne układy kompozycyjne na płaszczyźnie i w przestrzeni (kompozycje otwarte i zamknięte, rytmiczne, symetryczne, statyczne i dynamiczne); ustala właściwe proporcje poszczególnych elementów kompozycyjnych, umiejętnie równoważy kompozycję, wykorzystując kształt i kontrast form;

6) rozróżnia gatunki i tematykę dzieł w sztukach plastycznych (portret, autoportret, pejzaż, martwa natura, sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna i batalistyczna); niektóre z tych gatunków odnajduje w grafice i w rzeźbie; w rysunku rozpoznaje studium z natury, karykaturę, komiks, rozumie, czym jest w sztuce abstrakcja i fantastyka; podejmuje działania z wyobraźni i z natury w zakresie utrwalania i świadomości gatunków i tematów w sztuce, stosuje w tym zakresie różnorodne formy wypowiedzi (szkice rysunkowe, fotografie zaaranżowanych scen i motywów, fotomontaż).

II. Doskonalenie umiejętności plastycznych – ekspresja twórcza przejawiająca się w działaniach indywidualnych i zespołowych. Uczeń:

1) w zadaniach plastycznych interpretuje obserwowane przedmioty, motywy i zjawiska, stosując środki wyrazu zgodnie z własnym odczuciem; w wyższych klasach podejmuje również próby rysunkowego studium z natury;

2) wyraża w pracach plastycznych uczucia i emocje wobec rzeczywistości, a także płynące z inspiracji muzycznych czy literackich (impresja i ekspresja); rysuje, maluje, ilustruje zjawiska i wydarzenia realne i wyobrażone (także w korelacji z innymi przedmiotami);

6) stosuje różnorodne techniki plastyczne (proste techniki graficzne, rzeźbiarskie, malarskie, elementy obrazowania cyfrowego fotograficznego i z wykorzystaniem wybranych graficznych programów komputerowych);

7) podejmuje działania z zakresu estetycznego kształtowania otoczenia; projektuje i realizuje formy dekoracyjne, podnoszące estetykę otoczenia (wykorzystuje elementy gotowe, aranżując własny pokój, np. projektując nakrycie stołu na uroczystość rodzinną z wykorzystaniem m.in. dekoracji kwiatowej; uwzględnia zasady estetyki podawania potraw).

Nauczysz się

definiować pojęcia: faktura, frotaż, impast, dokumentacja, informel, podobrazie;

identyfikować i analizować prace Maxa Ernsta;

wymieniać rodzaje faktur;

dostrzegać zjawisko impastu w pracach sławnych artystów, między innymi Rembrandta, Clauda Moneta czy Vincenta van Gogha.

Faktury dookoła nas

FakturaFakturaFaktura określa charakterystyczne cechy powierzchni przedmiotu. Najlepiej można ją zbadać przy pomocy zmysłów wzroku i dotyku. Rozejrzyjcie się wokół siebie i zobaczcie, jak wiele różnych faktur Was otacza. Dotknijcie przedmiotów, które macie pod ręką, swojego ubrania, włosów, twarzy.

Przestrzeń miasta również obfituje w zróżnicowane fakturowo powierzchnie, w zależności np. od materiału, z jakiego zostały wykonane. Możecie tam napotkać powierzchnie gładkie (jak np. szyby okien), szorstką (np. ściany budynków czy kora drzew w parku), falistą, pomarszczoną, śliską, twardą lub miękką (np. trawa). Bardzo wiele przedmiotów w przestrzeni miejskiej ma też fakturę niejednorodną.

Możecie oglądać i czuć pod palcami różne powierzchnie: gładką, szorstka, falistą, pomarszczoną, miękką lub też niejednorodną.

RRAZQY5HE4JoT
Ilustracja przedstawia uchylone okno. Widoczne są dwa skrzydła okna. Jedna klamka okna jest przekręcona, a druga część jest zamknięta. Przez okno widać niewyraźnie drzewa. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Gładka faktura
Uchylone okno, online-skills, CC BY 3.0
R1JKFYyI0XuK6
Ilustracja interaktywna przedstawia fragment blatu biurka. Widoczne są na nim słoje drewna. Blat jest wyszlifowany i pokryty lakierobejcą w kolorze jasnego brązu. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Gładka faktura
Widok z góry na biurko z drewna, online-skills, CC BY 3.0
R1EEybBmzTcP6
Ilustracja interaktywna przedstawia fragment ceglanej ściany. Cegły ułożone są na przemian, oddziela je szara zaprawa murarska. Na ilustracji znajduje się interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Szorstka faktura
Ściana, online-skills, CC BY 3.0
RtBoaa8bAIob8
Ilustracja interaktywna przedstawia strukturę kory drzewa w kolorze szarym. Na fotografii widoczne są żłobienia i pęknięcia kory. Na ilustracji znajduje się interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Szorstka faktura
Struktura drzewa, online-skills, CC BY 3.0
R9bQVwUc05QlK
Fotografia przedstawia fragment metalowej, niebieskiej blachy. Jest falowana i znajdują się na niej odpryski farby. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Falista faktura
Tekstura metalowa ściana, online-skills, CC BY 3.0
R1YiKHZoEg23M
Ilustracja interaktywna przedstawia czerwonożółte jabłko. Jest ono wyschnięte i pomarszczone. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Pomarszczona faktura
Jabłko stare i pomarszczone, skóra ze zmarszczkami, online-skills, CC BY 3.0
RGb6rmIzaGzJq
Ilustracja interaktywna przedstawia fragment dywanu w kolorach brązowo-niebiesko-białych. Dywan ma puszyste włosie. Na ilustracji znajduje się interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Miękka faktura
Dywan, online-skills, CC BY 3.0
RuJJ64WSYwVdd
Ilustracja interaktywna przedstawia fragment chodnika z kostką brukową i kamieniami. Ukazuje prostokątne i kwadratowe kostki w kolorze szarym wraz z fragmentem obrzeża. W górnej części znajduje się trójkątny fragment, który wysypany jest kamykami. Na ilustracji znajduje się interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Niejednorodna faktura
Bruk, online-skills, CC BY 3.0

W sztuce fakturaFakturafaktura zależy od tworzywa dzieła, techniki w jakiej zostało wykonane, rodzaju podobrazia, rodzaju farby i tego, co ewentualnie do niej dodamy, sposobu jej nakładania, użytych narzędzi i zamysłu artysty.

ImpastImpastImpast jest techniką stosowaną w malarstwie olejnym i akrylowym, która polega na grubym, wypukłym nakładaniu farby na płótno. Nakładając Impast na całej powierzchni obrazu artysta uzyskiwał szorstką, jakby rzeźbioną fakturę nazywaną pastoso.

Impast stosowali między innymi tacy artyści jak Frans Hals, Rembrandt, Claude Monet i Vincent van Gogh. Była też techniką powszechnie stosowaną przez twórców XX wieku w malarstwie informelInformelinformel.

Twórczość Maxa Ernsta

Technika artystyczna, pozwalająca na odwzorowanie faktury przedmiotu, to frotażFrotażfrotaż. Uzyskuje się go przykładając papier do danej powierzchni i mocne pocieranie ołówkiem, grafitem lub podobnym narzędziem. W ten sposób uzyskuje się odcisk faktury danej rzeczy.

Twórcą, który jako pierwszy posłużył się tą techniką jako metodą artystyczną, był niemiecki artysta Max Ernst. Pierwszą odciśniętą przez niego powierzchnią była stara drewniana podłoga. Później wykonał inne frotaże, wykorzystując stół z suchymi liśćmi, lniany materiał czy rozwiniętą szpulę nici, tworząc w ten sposób wyjątkowe kompozycje rysunkowe.

Zadania

classicmobile
Ćwiczenie 1
RBZuPzO37DJZb1
Polecenie do zadania brzmi: Charakterystyczne cechy powierzchni przedmiotu, to. Poniżej umieszczone są odpowiedzi, z których należy wybrać prawidłową. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
static
classicmobile
Ćwiczenie 2
RrY8iY6zsDNEx1
Odpowiedz na pytanie. Które pojęcia związane są z określeniem faktury? Możliwe odpowiedzi: 1. chropowata, 2. wysoka, 3. gładka, 4. szorstka, 5. głęboka, 6. błyszcząca, 7. długa.
Źródło: online-skills.
static
Zobacz także

Inna wersja zadania

R1aGQR9DYzlSVmbbbc730aade56a01_00000000000061
Ćwiczenie 3
Polecenie do zadania brzmi: Przyjrzyj się ilustracjom i dopasuj powierzchnię do właściwej faktury. Poniżej polecenia są ilustracje oraz umieszczone do wyboru sześć odpowiedzi w postaci list rozwijalnych. Należy wybrać prawidłową odpowiedź pasującą do zdjęcia. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. Pierwsze to ilustracja przedstawiająca fragment metalowej, niebieskiej blachy. Jest falowana i widać już odpryski farby. Drugie zdjęcie to stare i pomarszczone jabłko w kolorze czerwonym z wystającym ogonkiem. Trzecie zdjęcie to włókna dywanu z bliska. Widać kraty w kolorach białym, brązowym i szarym. Czwarte zdjęcie to uchylone okno. Widoczne są dwa skrzydła okna. Jedna klamka okna jest przekręcona, a druga część jest zamknięta. Przez okno widać niewyraźnie drzewa. Piąte zdjęcie to ułożony fragment kostki brukowej. Widać kostkę ułożoną w prostokątny wzór. Kostki są różnej wielkości. Większe są przedzielone mniejszymi. Szóste zdjęcie to ściana zrobiona z cegłówek. Widoczne są czerwone cegły przedzielone zaprawą w kolorze szarym.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
classicmobile
Ćwiczenie 4
Rc8AWuLGsr8Ph1
Wskaż, za pomocą których technik malarskich można oddać fakturę. Do wyboru masz: 1. technikę olejną, 2. technikę akrylową, 3. akwarelę.
Źródło: online-skills.
static
classicmobile
Ćwiczenie 5
RcIpmmnv9wVYN1
Odpowiedz na pytanie. Który z artystów jest impresjonistą? Wybierz jedną z poniższych odpowiedzi: 1. Tadeusz Kantor, 2. Claude Monet, 3. Rembrandt.
Źródło: online-skills.
static
classicmobile
Ćwiczenie 6
RLPF4qWkJUoYI1
Opowiedz na pytanie. Kto jest autorem obrazu „Droga z cyprysem i gwiazdą”? Możliwe odpowiedzi: 1. Vincent van Gogh, 2. Frans Hals, 3. Claude Monet.
Źródło: online-skills.
static
classicmobile
Ćwiczenie 7
R1GAF8NmWhCwb1
Odpowiedz na pytanie Jak nazywa się technika malarska polegająca na nakładaniu wypukłej, grubej warstwy farby, umożliwiająca uzyskanie szorstkiej faktury obrazu? Możliwe odpowiedzi: 1. impast, 2. informel, 3. ikebana.
Źródło: online-skills.
static
classicmobile
Ćwiczenie 8
R1IFmB448SHsi1
Do dzieł dobierz ich autorów. Obraz 1. "Cyganka", Artyści do wyboru: A. Tadeusz Kantor, B. Frans Hals, C. Vincent van Gogh, D. Claude Monet. Obraz 2. „Katedra w Rouen”, Artyści do wyboru: A. Tadeusz Kantor, B. Frans Hals, C. Vincent van Gogh, D. Claude Monet. Obraz 3. „Droga z cyprysem i gwiazdą”, Artyści do wyboru: A. Tadeusz Kantor, B. Frans Hals, C. Vincent van Gogh, D. Claude Monet. Obraz 4. „Informel”, Artyści do wyboru: A. Tadeusz Kantor, B. Frans Hals, C. Vincent van Gogh, D. Claude Monet.
Źródło: online-skills.
static
Zobacz także

Inna wersja zadania

R1c6EC9gX6kShmbbbc730aade56a01_00000000000071
Ćwiczenie 9
Polecenie do zadania brzmi: Przyjrzyj się ilustracjom jeszcze raz i dopasuj dzieła do artystów, którzy stosowali w swoim malarstwie tę technikę. Poniżej polecenia są ilustracje oraz umieszczone do wyboru pięć odpowiedzi w postaci list rozwijalnych. Należy wybrać prawidłową odpowiedź. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest klawisz „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. Pierwsze zdjęcie przedstawia obraz Tadeusza Kantora pt. „Informel”. Jest to jakby fragment maski z otworami na oczy namalowany w ciemnych kolorach od bordowego przechodzącego w czerń. Drugie zdjęcie przedstawia obraz „Autoportret” Rembrandta. Osoba na obrazie to starszy Pan, który przedstawiony został w złotych kolorach. Na głowie ma złotą czapkę, z której wystaje z tyłu pukiel włosów. Mężczyzna lekko się uśmiecha. W tle po lewej stronie widać kawałek innej postaci. Trzecie zdjęcie przedstawia obraz „Cyganka” Fransa Halsa. Jest to portret kobiety ubranej w białą koszulę z czerwonymi szelkami. Postać ma włosy kręcone u dołu w kolorze czarnym opadające do ramion. Kobieta uśmiecha się lekko spoglądając w prawą stronę. Czwarte zdjęcie przedstawia obraz Vincenta van Gogha, „Droga z cyprysem i gwiazdą”. Jest to nocne niebo z ledwo świecącym księżycem, a jego wąski sierp jest niemal niewidoczny w cieniu ziemi. W lewej górnej części jest świecąca gwiazda, róż i zieleń na tle ciemnoniebieskiego nieba, na którym ściga się kilka obłoków. Poniżej droga, obramowana wysokimi, żółtymi zaroślami, stary dom gospodarski z pomarańczowo oświetlonymi oknami i zielonym dachem i bardzo wysoki cyprys. Całkiem prosty i ciemny. Na drodze żółty pojazd zaprzężony w białe konie i dwóch wędrowców. Piąte zdjęcie przedstawia obraz Claude Monet, „Katedra w Rouen”. Obraz przedstawia frontową ścianę wraz z drzwiami. Przedstawiony fragment jest niewyraźny w kolorze piaskowym.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
classicmobile
Ćwiczenie 10
R1WwoMYxBT0Si1
Zdecyduj, które z następujących stwierdzeń są prawdziwe, a które fałszywe: 1. Informel charakteryzuje się dążeniem do swobodnej ekspresji, wykorzystującej metodę automatyzmu. 2. Faktura to charakterystyczne cechy powierzchni przedmiotu. 3. Frans Hals namalował Cyganka w latach 1640‑1645.
Źródło: online-skills.
static
Polecenie 1

Wykonaj pracę plasyczną dokumentującą Twoją drogę ze szkoły do domu, w technice frotażu, składającą się z minimum 10 frotaży w dowolnym formacie. Do swojej pracy wykonaj opis zawierający informacje takie jak:

data,
miejscowość,
ulica,
powierzchnia na której wykonało się frotaż.

mbbbc730aade56a01_0000000000006
mbbbc730aade56a01_0000000000007
mbbbc730aade56a01_0000000000203

Słownik pojęć

Faktura
Faktura

charakterystyczny sposób ukształtowania powierzchni przedmiotu (w plastyce – powierzchni dzieła).

Frotaż
Frotaż

z fr. frottage – tarcie [czyt. frotaż]. Technika odciskania faktury przedmiotów na powierzchni papieru. Powstaje w wyniku przyłożenia papieru do przedmiotu i mocne pocieranie ołówkiem (lub podobnym narzędziem).

Impast
Impast

z wł. impasto – ugniatam. Technika malarska (stosowana głównie w malarstwie olejnym lub akrylowym), polegająca na nakładaniu wypukłej, grubej warstwy farby.

Dokumentacja
Dokumentacja

zbiór materiałów, dokumentów mających wartość dowodową, informacyjną lub opisową. Również tworzenie takich dokumentów.

Informel
Informel

kierunek w sztuce europejskiej powstały na przełomie lat 40 i 50 wieku, polegający na swobodnej ekspresji w malarstwie wynikającej ze stosowania barwnych plam i linii.

Źródło:

encyklopedia.pwn.pl

sjp.pwn.pl

mbbbc730aade56a01_0000000000226

Galeria dzieł sztuki