Zwróć uwagę na sytuację polityczną Królestwa Polskiego, stosunek Rosji do ziem polskich i Polaków, a także założenia Świętego Przymierza i stosunek caratu do ruchów rewolucyjnych. Zastanów się, jaką rolę w przebiegu powstania odegrała np. sprawa chłopska, kwestia wsparcia zrywu przez wyższą kadrę oficerską, moment wybuchu powstania.

Przykładowa odpowiedź:

Historycy różnie oceniają powstanie listopadowe – niektórzy sądzą, że gdyby tylko ten niepodległościowy zryw był lepiej kierowany, powstanie mogłoby zakończyć się zwycięstwem. Według innych od początku nie miało ono szans, a doprowadziło do jeszcze większych represji Polaków i znaczne ograniczenie autonomii Królestwa Polskiego.

Przyczyn wybuchu powstania listopadowego było kilka.Przede wszystkim warto w podsumowaniu zwrócić uwagę na sytuację społeczno‑polityczną w Królestwie Polskim przed listopadem 1830 roku. Car oraz wielki książę Konstanty coraz częściej łamali nadaną Królestwu konstytucję, nasiliła się inwigilacja carskiej policji, rosła liczba aresztowanych polskich działaczy niepodległościowych i przedstawicieli środowisk spiskowych. Zaborcy konsekwentnie niszczyli kulturę polską i przejawy polskiego patriotyzmu. Polacy obawiali się też, że Rosja, realizując założenia Świętego Przymierza, zechce wykorzystać polskie wojsko do tłumienia innych rewolucji europejskich. To wszystko powodowało, że członkowie spisku podchorążych zostali poniekąd popchnięci do działań zbrojnych, nawet jeśli były one nie do końca dobrze przygotowane. Powstańcy mieli też nadzieję, że uda się wykorzystać sytuację polskich chłopów, którzy domagali się prawa do ziemi i reform – hasła powszechnego uwłaszczenia i poprawy ich sytuacji materialnej mogłyby wpłynąć na zaangażowanie tej grupy społecznej w walkę o niepodległość. Biorąc pod uwagę te czynniki, można uznać, że wybuch powstania listopadowego był nieuchronny, a jednocześnie uzasadniony – przede wszystkim, aby bronić tożsamości narodowej i przeciwstawić się coraz brutalniejszym działaniom caratu.

Czy można było postąpić lepiej w zaistniałej sytuacji? Ważnym powodem klęski powstania było właśnie przyspieszenie daty jego wybuchu i słabe przygotowanie jego uczestników. Być może gdyby spiskowcy mieli więcej czasu na zaplanowanie zrywu i właściwą organizację najważniejszych struktur (wojskowych i politycznych), sytuacja potoczyłaby się inaczej. Zapewne inaczej potoczyłyby się wydarzenia również w sytuacji, gdyby dowodzący polskim wojskiem generałowie byli przekonani do sprawy i przyłączyli się już na samym początku, umiejętnie prowadząc walki polskich oddziałów z rosyjskim wojskiem. Tymczasem generalicja polska przeważnie nie wierzyła w powodzenie walki zbrojnej, a kolejni dyktatorzy powstania szukali sposobów na porozumienie z caratem. Istotne znaczenie w momencie zbrojnej walki o niepodległość ma jedność różnych ugrupowań wobec wspólnego celu i prowadzenie działań pod hasłem podobnie rozumianej niepodległości. Natomiast polskie organizacje polityczne miały różne wizje i odmienne podejście np. do kwestii ustępstw wobec Rosji czy kwestii społecznych i uwłaszczenia chłopów. To zaś doprowadziło do chaosu politycznego oraz niewykorzystania potencjału sprawy chłopskiej dla wywalczenia niepodległości Polski.

Ustal, czy opinie historyków są zbieżne, czy też mają oni odmienne zdania. Zwróć uwagę na oceny dotyczące czynników wewnętrznych i zewnętrznych.

Opinie historyków są różne. Jerzy Łojek uważa, że Polacy dysponowali wystarczającym zapleczem militarnym w powstaniu, aby móc liczyć na zwycięstwo, jednak szansę na nie zaprzepaściła dbająca o własne interesy arystokracja i nieudolne dowództwo. Tadeusz Łepkowski jest bardziej sceptyczny, utrzymując, że szans na zwycięstwo w ówczesnej sytuacji międzynarodowej i przy ówczesnym niskim potencjale militarnym powstańców, wynikającym z braku reform społecznych, nie było.