Zbigniew Herbert

Pan Cogito i wyobraźnia

1

Pan Cogito nigdy nie ufał

sztuczkom wyobraźni

fortepian na szczycie Alp

grał mu fałszywe koncerty

nie cenił labiryntów

sfinks napawał go odrazą

mieszkał w domu bez piwnic

luster i dialektyki

dżungle skłębionych obrazów

nie były jego ojczyzną

unosił się rzadko

na skrzydłach metafory

potem spadał jak Ikar

w objęcia Wielkiej Matki

uwielbiał tautologie

tłumaczenie

idem per idem

że ptak jest ptakiem

niewola niewolą

nóż jest nożem

śmierć śmiercią

kochał

płaski horyzont

linię prostą

przyciąganie ziemi

2

Pan Cogito będzie zaliczony

do gatunku minores

obojętnie przyjmie wyrok

przyszłych badaczy literatury

używał wyobraźni

do całkiem innych celów

chciał z niej uczynić

narzędzie współczucia

pragnął pojąć do końca

– noc Pascala

– naturę diamentu

– melancholię proroków

– gniew Achillesa

– szaleństwa ludobójców

– sny Marii Stuart

– strach neandertalski

– rozpacz ostatnich Azteków

– długie konanie Nietzschego

– radość malarza z Lascaux

– wzrost i upadek dębu

– wzrost i upadek Rzymu

zatem ożywić zmarłych

dochować przymierza

wyobraźnia Pana Cogito

ma ruch wahadłowy

przebiega precyzyjnie

od cierpienia do cierpienia

nie ma miejsca w niej

na sztuczne ognie poezji

chciałby pozostać wierny

niepewnej jasności