Filmowa opowieść o losach uzdolnionego chłopca
Scenariusz zajęć
II etap edukacyjny, język polski
Temat: Filmowa opowieść o losach uzdolnionego chłopca
Treści kształcenia:
II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela.
2. Analiza. Uczeń:
9) omawia akcję, wyodrębnia wątki i wydarzenia.
Cele operacyjne:
Uczeń:
Potrafi omówić akcję filmu: miejsce, czas, poszczególne fazy,
Umie określić bohatera dzieła filmowego,
Potrafi scharakteryzować postać literacką i filmową,
Przedstawia wydarzenia, określa ich rolę w rozwoju akcji,
Odtwarza przebieg wydarzeń w postaci planu,
Wskazuje zawiązanie akcji, rozwinięcie i zakończenie oraz punkty zwrotne,
Umie przedstawić plan wydarzeń dzieła filmowego.
Nabywane umiejętności:
Znajomości elementów dramaturgicznych dzieła filmowego: bohaterów, bohatera głównego, dynamiki akcji, wątków,
Rozumienia pojęcia wątku: wątek główny i poboczny,
Znajomości konstrukcji filmu historycznego,
Tworzenia ruchomych obrazów i dźwięków,
Nabywania kompetencji w zakresie świadomego odbioru dzieła filmowego,
Kształcenia umiejętności formułowania własnych opinii na temat dzieła filmowego.
Kompetencje kluczowe:
Porozumiewanie się w języku ojczystym,
Umiejętność uczenia się
Świadomość i ekspresja kulturalna.
Środki dydaktyczne:
Film „Historia żółtej ciżemki”Indeks górny 11,
Plansze (arkusze bristolu), pisaki,
Zasób multimedialny: film „Co to jest scenariusz?”,
Sprzęt multimedialny: komputer, projektor multimedialny, tablica interaktywna,
Plansze z hasłami (kartki).
Metody nauczania:
Podająca: wyjaśnienie,
Problemowa: rozmowa kierowana,
Aktywizująca: dyskusja dydaktyczna,
Eksponująca: film,
Praktyczne: ćwiczenia przedmiotowe.
Formy pracy:
Zbiorowa,
Indywidualna jednolita,
Grupowa zróżnicowana.
Przebieg zajęć:
Etap przygotowawczy
Organizacja zajęć wymaga od uczniów znajomości ekranizacji powieści Janiny Domańskiej, dlatego przed zaplanowaniem i realizacją lekcji nauczyciel umożliwia uczniom projekcję filmu „Historia żółtej ciżemki”. Dzieci powinny zwrócić uwagę na następujące kwestie:
Bohaterowie filmu: miejsce i czas, w jakim żyją, czy są to postaci fantastyczne, czy realistyczne;
Wydarzenie rozpoczynające akcję;
Sceneria, w jakiej rozgrywają się wydarzenia;
Reżyseria, odtwórcy głównych ról.
Etap wstępny
Nauczyciel wita się z uczniami. Po dokonaniu czynności porządkowych nawiązuje do projekcji filmu, zachęcając uczniów do podzielenia się wrażeniami na temat ekranizacji. Podczas wypowiedzi dzieci nie komentuje ich spostrzeżeń i uwag. Prosi natomiast o krótkie przypomnienie przebiegu wydarzeń akcji filmowej. Następnie zapoznaje klasę z tematem zajęć: pyta uczniów, czy domyślają się, o kim jest w nim mowa; czy określenie „uzdolniony chłopiec” może dotyczyć głównego bohatera „Historii żółtej ciżemki” – jeśli tak, to dlaczego. Dzieci pokrótce charakteryzują Wawrzka, relacjonują jego losy.
Prowadzący zajęcia prosi, by uczniowie zastanowili się, w jaki sposób film przedstawia historię chłopca. Krótko przypomina, że ten środek przekazu opowiada wydarzenia przy pomocy ruchomych obrazów i dźwięków; przytacza pojęcia: scenariusz, narracja filmowa, fabuła. Następnie proponuje obejrzenie filmu z zasobu multimedialnego – wywiadu z reżyserem Juliuszem Machulskim, który wyjaśnia, czym jest scenariusz i co buduje narrację w filmie.
Po emisji materiału zachęca uczniów do komentarzy wypowiedzi Machulskiego. Kieruje rozmową tak, by w dalszej jej części dzieci wskazały elementy konstrukcji dramaturgicznej dzieła filmowego. W tym celu wypisuje na tablicy następujące pojęcia:
Bohater indywidualny lub zbiorowy,
Dynamika akcji,
Organizowanie treści w temacie wiodącym i wątkach pobocznych.
Następnie uczniowie zapisują do zeszytów samodzielne wyjaśnienia haseł obecnych na tablicy. Po zakończeniu pracy kilkoro chętnych odczytuje swoje notatki; pozostali weryfikują ich informacje oraz zapisy, których sami dokonali.
Etap realizacji
Nauczyciel proponuje pracę w grupach, z których każda zajmie się innym elementem opowiedzianej historii. Uczniowie tworzą spośród siebie pięć zespołów: otrzymują planszę papierową i pisaki.
Zadaniem każdej grupy jest wykonanie planszy/plakatu z następującymi informacjami:
Grupa 1: Bohaterowie filmu: główni i drugoplanowi, postacie historyczne,
Grupa 2: Czas i miejsca, w których rozgrywają się wydarzenia (tło historyczne),
Grupa 3: Historia Wawrzka,
Grupa 4: Przebieg wydarzeń według fabuły filmowej,
Grupa 5: Twórcy filmu, jego obsada.
Uczniowie mogą podczas pracy korzystać z pomocy nauczyciela, konsultować z nim swoje pomysły na wykonanie tego zadania.
Po zakończeniu pracy grupy prezentują wyniki: wieszają plansze na tablicy, ich przedstawiciele opisują wykonane zadanie. Uczniowie z innych zespołów mogą zgłaszać ewentualne uwagi lub uzupełniać informacje. Nauczyciel może zadawać pytania pomocnicze, np.:
W jaki sposób pierwszy raz w filmie pojawiają się Wawrzek i Czarny Rafał?
Jak twórcy filmu informują o epoce, w której rozgrywa się akcja? Skąd mamy informacje, o tym, w jakich czasach rozgrywa się akcja filmu?
Jakie wydarzenia wiążą się z głównym bohaterem, a które dotyczą bohaterów drugoplanowych?
Na zakończenie analizy dzieła filmowego nauczyciel wyjaśnia pojęcie wątku. Uczniowie powinni zanotować definicję w zeszytach.
Etap końcowy
Nauczyciel pyta uczniów: „Na czym polega opowiadanie historii w dziele filmowym?”.
Ponownie wyjaśnia konstrukcję wątku fabularnego; rozdaje następnie grupom plansze z wypisanym hasłem:
Wątek Wawrzka,
Wątek Wita Stwosza,
Wątek Czarnego Rafała,
Wątek gospodarza, opiekuna Wawrzka,
Wątek Fronka, wędrownego kuglarza.
Wyjaśnia zadanie: „Wypunktujcie kolejno wydarzenia związane z tymi postaciami”. Uczniowie przystępują do pracy: po jej zakończeniu odczytują plan wydarzeń. Nauczyciel jeszcze raz podkreśla, że wypisane przez nich punkty akcji związane z konkretnymi postaciami tworzą wątek opowieści.
Na zakończenie prowadzący zajęcia zadaje pracę domową:
Stwórz kilkuzdaniową wypowiedź na temat: „Film Historia żółtej ciżemki podobał mi się/nie podobał mi się, ponieważ…”. Postaraj się uzasadnić swoje zdanie.
Proponowane źródło: Historia żółtej ciżemki, reż. Sylwester Chęciński, film DVD, wydany w ramach „Platynowej kolekcji polskiego kina” przez SF Iluzjon, w dystrybucji MediaWay, w 2004 r.↩
