Forma bez zmian – nieodmienne części mowy
Części mowy dzielimy na odmienne i nieodmienne. Nieodmienne części mowy to takie, których wyrazy nie zmieniają formy gramatycznej (przy odmianie przez osoby, czasy czy przypadki). Te części mowy pozostają takie same, bez względu na inne wyrazy w zdaniu. Mogą jednak ulegać stopniowaniu.
Pamiętaj, że przysłówek odpowiada na pytania jak?, gdzie?, kiedy?
Posegreguj tytuły książek w zależności od tego, czy zawierają spójnik, czy przyimek.
Bon czy ton, Opowieści o pilocie Pirxie, Tomek wśród łowców głów, Ania z Avonlea, Mikołajek i inne chłopaki, Tata, a Marcin powiedział..., Most do Terabhitii, Dolina Muminków w listopadzie, Awantura w Niekłaju, Harry Potter i Kamień Filozoficzny
| Tytuły ze spójnikiem | |
|---|---|
| Tytuły z przyimkiem |
Wyrażeniem przyimkowym nazywamy połączenie przyimka z:
rzeczownikiem (np. do szkoły);
przymiotnikiem (np. za duży);
liczebnikiem (np. do dziesięciu);
zaimkiem (np. bez was);
przysłówkiem (np. na pewno).
Wyrażenia przyimkowe zawsze piszemy oddzielnie.
Z tytułów książek z poprzedniego ćwiczenia wypisz wyrażenia przyimkowe i określ przypadki rzeczowników. Zapisz je tutaj lub w zeszycie.
Do podanych wyrazów dodaj przyimki i utwórz powiedzenia. Wyjaśnij ich znaczenia.
sypać piaskiem ............ oczy
pędzić ............ łeb ............ szyję
wrzucić ............ jednego worka
szukać igły ............ stogu siana
wywracać ............ góry nogami
przyjąć ............ dobrą monetę
Wyjaśnij znaczenie związków frazeologicznych z poprzedniego ćwiczenia.
Ułóż wyrażenia przyimkowe i użyj ich jako synonimów podanych wyrażeń.
w, nad, razu, ogródek, ogóle, od, pewno, powrotem, z, na, po, prostu, pod, bez
zwyczajnie – ................ ................
w kierunku odwrotnym – ................ ................
w sumie – ................ ................
natychmiast – ................ ................
wprost – ................ ................
z pewnością – ................ ................
Zastąp podane słowa wyrażeniami przyimkowymi według wzoru: przeważnie − na ogół. Zwróć uwagę na ich pisownię. Jeśli masz wątpliwości, zajrzyj do słownika ortograficznego.
codziennie − ........................
pewność − ................
ogólnie − ................
poprzecznie − ..................
natychmiast − ..............
Wstaw w zdania odpowiednie spójniki, żeby wypowiedzenia miały sens.
ponieważ, i, czy, ale, żeby, żebym, niż
Mama prosiła, .................. wyniósł śmieci.
Miałem więcej szczęścia .................. rozumu.
Poprosił o chleb, .................. nie podziękował.
Kupił wędkę .................. poszedł łowić ryby.
Nie zagrają meczu, .................. będzie padało.
Spotkaliśmy się w klasie, .................. spokojnie pogadać.
Dopasuj do siebie spójniki o podobnym znaczeniu.
aby, bądź, iż, oraz, lecz, ponieważ, toteż
| więc | |
| ale | |
| albo | |
| bo | |
| i | |
| że | |
| żeby |
Z poniższego tekstu wypisz po 3 przykłady wyrazów:
odmiennych podlegających stopniowaniu
nieodmiennych podlegających stopniowaniu.
Podczas przeglądania zdjęć z ulic miast i miasteczek z przełomu XX i XXI wieku trudno nie zauważyć, że wiele się zmieniło. Przede wszystkim zmniejszyła się liczba małych firm, sklepików czy zakładów. Coraz rzadziej można zobaczyć szyldy: 'Usługi kaletnicze', 'Naprawa radioodbiorników', 'Szewc' czy 'Antykwariat'. Zastąpiły je banki, sklepy znanych sieci czy apteki wraz z kolorowymi, często elektronicznymi reklamami na witrynach.
Jeśli jednak nadal lubisz szelest książkowych stron i zapach papieru, to warto sprawdzić, czy w okolicy nie działa jeszcze jakiś antykwariat. Wizyta w takim miejscu to okazja do zdobycia ciekawych książek w niższej cenie, a także okazja do poznania interesujących wiadomości o Twoim mieście.
Uzupełnij zdania odpowiednimi partykułami.
Oby, no, że, by, niech, Bodaj
Proszę, ............ pan wejdzie.
............byś pękł.
Podejdź ............ do płota.
............ w zdrowiu żyli.
Ileż razy mam powtarzać?
Słuchaj............ mnie w końcu.
Marznął............ na takim śniegu.
Z podanego dialogu wypisz tutaj lub w zeszycie wykrzykniki i partykuły.
– Hej, poczekaj! Wszystkiego najlepszego z okazji urodzin! Oby ci się spełniały sny!
– Och, dziękuję! Ach, jaki wspaniały prezent! Jakie urocze wzorki!
– Niech ci się dobrze noszą! Zróbże porządek z tymi starymi.
– O rany, jak późno! Czy możesz wpaść do mnie wieczorem, żeby porozmawiać?
– Jasne!
– No, to pa. Lecę pokazać mamie…
(…)
– Ech, mamo, kolejne skarpetki. Nie chciałabym jej robić przykrości, ale...
Opisz w kilku zdaniach, co działo się poprzedniego dnia, używając spójników i wyrażeń przyimkowych. Możesz to zrobić tutaj lub w zeszycie.