Formy okresowe

Zapoznanie uczniów z podziałem form okresowych. Omówienie rodzajów form okresowych ze szczególnym zaakcentowaniem form prostych i złożonych. Wyjaśnienie sposobu podziału form oraz wskazanie poszczególnych reprezentantów stosujących okresowe formy muzyczne: duże i małe. Wysłuchanie utworów przedstawicieli form okresowych oraz dokonanie analizy ich poszczególnych dzieł.

Umiejętności

Uczeń potrafi:

1. Przedstawić podział form okresowych oraz je omówić.

2. Wskazać przedstawicieli form okresowych: dużych i małych.

3. W wybranym przykładzie muzycznym omówić budowę formalną utworu.

4. Omówić budowę ronda małego.

Metoda pracy

Metoda pogadanki z elementami opisu. Percepcja muzyczna. Praca z partyturami.

Środki dydaktyczne

1. Podręcznik –Wójcik D., ABC form muzycznych, wyd. Musica Iagellonica, Kraków 1999

2. Stanowisko do odtwarzania muzyki.

3. Nagrania utworów:

1. Fryderyk Chopin – „Preludium A‑dur nr 7”

2. W. A. Mozart - „Eine kleine Nachtmusik – cz. III, Menuet“

4. Partytury wyżej wymienionych utworów.

5. Karta pracy ucznia

4. Przebieg lekcji

1. 1. Sprawdzenie obecności.

   2. Sprawdzenie zadania domowego.

   3. Wspólne zaśpiewanie piosenki poznanej na ostatniej lekcji.

   4. Podanie tematu do zeszytu.

(10 min)

2. 1. Metodą pogadanki, zapoznanie uczniów z pojęciem formy okresowej. Wskazanie jej podstawowych elementów formalnych oraz omówienie tych elementów.

   2. Wyróżnienie dwóch rodzajów form okresowych – małych i dużych. Wskazanie przedstawicieli tych form okresowych.

• Notatka:

Formy okresowe dzielimy na małe (proste) i duże (złożone). Podział zależy od wewnętrznej budowy utworu. W zależności od wykonawców formy te dzielimy również na wokalne i instrumentalne. 

Małe formy okresowe:

W formach małych poszczególne części są niewielkie. W związku z tym, że są pojedynczymi okresami zbudowane są z kilku - kilkunastu taktów. 
Formy okresowe małe dzielimy na:
- jednoczęściowe:
(a) – mają jednolity charakter, zbudowane są z jednego okresu 
- dwuczęściowe:
(aa') – mają dwie podobne części 
(ab) – mają dwie różne części
- trzyczęściowe:
abc - wszystkie części są różne 
aba - forma repryzowa (repryza - powtórzenie), abb' - z jedną powtarzającą się częścią
- czteroczęściowe jednorodne:
aaaa lub podobnie, np. aa'aa
- małe rondo – abaca

Wszystkie te formy mogą być wzbogacone o kilkutaktowy wstęp oraz o kilkutaktowe zakończenie, zwane w muzyce codą.

5. Wysłuchanie „Preludium A – dur nr 7” Fryderyka Chopina. Praca z partyturami – analiza muzyczna dzieła.

6. Omówienie małej formy okresowej – rondo małe.

• Notatka:

Rondo małe: Rondo to klasyczna forma instrumentalna wywodząca się z francuskiej muzyki klawesynowej i operowej. Polega na kilkakrotnym powtarzaniu wyrazistego tematu zwanego refrenem. Powtórzenia tematu oddzielane są od siebie częściami zwanymi kupletami. Charakter kupletów jest zwykle kontrastujący z refrenem. Formę ronda można zapisać schematem: a b a c a.

7. Omówienie - metodą opisu - dużych form okresowych.

• Notatka:

Duże formy okresowe:

W formach dużych jedna część złożona jest z kilku małych cząstek, przez co utwory te są obszerniejsze (większe), a ich części zbudowane są z wielu okresów. Każda część formy dużej posiada zatem budowę wewnętrzną, części składowe form dużych zbudowane są z (poznanych już) małych form okresowych.
Do podstawowych form dużych zaliczamy:
- wielką formę dwuczęściową o schemacie AB
- wielką formę trzyczęściową ABA lub ABA' 

(25 min)

3. 8. Wysłuchanie utworu pt. „Eine kleine Nachtmusik” – cz. III Menuet” W. A. Mozarta. Na podstawie partytury utworu dokonanie analizy muzycznej dzieła.

   9. Zapisanie notatki do zeszytu.

(10 min)

5. 3. Wójcik D., A B C form muzycznych, wyd. Musica Iagellonica, Kraków 1999

Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji - Formy okresowe.

Zadanie domowe