Formy współpracy między własnym regionem a partnerskimi regionami zagranicznymi
Polska jako kraj jest aktywnym członkiem wielu organizacji międzynarodowychorganizacji międzynarodowych. Warto też pamiętać, że poszczególne regiony i miasta Polski współpracują na różnych płaszczyznach z regionami i miastami położonymi w różnych krajach Europy i świata.

jakie są zadania Unii Europejskiej.
podział polityczny Europy.
Wyjaśnisz, czym są euroregiony.
Określisz cele funkcjonowania wybranych euroregionów w Polsce.
Wyjaśnisz rolę regionów partnerskich oraz miast i gmin bliźniaczych (partnerskich).
Współpraca zagraniczna regionów jest bardzo ważna dla tworzenia wspólnej przestrzeni, w której regiony te integrują się społecznie i gospodarczo. Ma na celu wpierać ich procesy rozwojowe poprzez nawiązywanie i pogłębianie kontaktów z partnerami zagranicznymi oraz realizację projektów. Kooperacja regionów zagranicznych jest częścią polityki zagranicznej Polski.
1. Euroregiony
Regiony leżące w obrębie różnych państw i współpracujące z regionami państw ościennych nazywamy euroregionamieuroregionami. Realizują one wspólne cele związane ze zjawiskami czy problemami, których granice nie pokrywają się z granicami państwowymi. Dotyczą one m.in.:
ochrony terenów cennych przyrodniczo,
pomocy w razie klęsk żywiołowych, katastrof naturalnych, np. lawiny czy powodzi,
współpracy międzyludzkiej zacieśniającej więzi, np. poprzez organizację międzynarodowych wydarzeń kulturalnych,
wzajemnej współpracy gospodarczej,
wyrównywania poziomu rozwoju gospodarczego,
współpracy w zakresie oświaty, ochrony zdrowia, kultury, sportu i turystyki
wspólnego planowania przebiegu ważnych dróg międzynarodowych, w tym autostrad.
Do przyczyn powstania euroregionów zaliczyć należy m.in.: zmiany polityczne na przełomie lat 80. i 90. XX w., wzrost roli polityki regionalnej i rozwój przyjaznych stosunków z sąsiadami.
W Polsce działa 16 euroregionów. Każdy z nich obejmuje tereny przygraniczne co najmniej dwóch państw, w tym Polski. Wzajemną współpracę prowadzą lokalne władze, np. powiaty i gminy.
Podaj nazwę euroregionu, na obszarze którego mieszkasz lub który znajduje się najbliżej Twojej miejscowości. Wymień nazwy państw, których obszary graniczne leżą na jego obszarze.
Wymień cele funkcjonowania euroregionu znajdującego się najbliżej miejsca Twojego zamieszkania lub tego, w którym mieszkasz.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RAVPal6upQqLB
Film nawiązujący do treści materiału
Na podstawie filmu opisz, czym są i czym się zajmują euroregiony.
Na podstawie filmu wskaż dwa euroregiony, do których należy Polska.
Na podstawie filmu wskaż, z jakim regionem położonym w Azji współpracuje województwo małopolskie.
Współpraca euroregionów na przykładzie Euroregionu Karpackiego
Euroregion Karpacki powstał w 1993 roku. Ma on na celu wspierać współpracę transgraniczną na terenach, które obejmuje swoim zasięgiem. Państwa wchodzące w skład regionu to Polska, Słowacja, Rumunia, Węgry i Ukraina. W Polsce w skład okręgu wchodzi 180 gmin z dwóch województw: małopolskiego i podkarpackiego. W Słowacji do regionu należą dwa kraje: koszycki i preszowski, a w Ukrainie są to 4 obwody: lwowski, zakarpacki, iwanofrankowski i czerniowiecki. Na terenie regionu działa Stowarzyszenie Euroregion Karpacki Polska. Skupia się ono na wspieraniu jednostek samorządowych z obszaru tego euroregionu. Stowarzyszenie realizuje wiele projektów na rzecz rozwoju euroregionu. Przykładem jest projekt „Poznaj bogactwo kultur pogranicza polsko‑słowackiego” którego partnerem są Miejski Dom Kultury Vranov nad Topľou oraz Muzeum Okręgowe w Rzeszowie. Głównym celem projektu jest rozwój i promocja dziedzictwa kulturowego pogranicza polsko‑słowackiego poprzez opracowanie produktu turystycznego EtnoCarpathia opartego o zasoby kultury karpackiej. Projekt zakończono w czerwcu 2022 roku. Produktem finalnym projektu jest e‑przewodnik w formie aplikacji mobilnej. Przewodnik zawiera 7 całkowicie lub częściowo zniszczonych obiektów, które są wyświetlane w postaci hologramu na ekranie urządzenia na tle rzeczywistego obrazu miejsca, w którym znajduje się turysta.

2. Regiony partnerskie
Każde z województw w naszym kraju współpracuje z regionami partnerskimi zlokalizowanymi w różnych częściach Europy i świata. Oto przykładowe płaszczyzny takie współpracy (według Urzędu Województwa Kujawsko‑Pomorskiego):
wymiana informacji i doświadczeń w dziedzinie ochrony środowiska;
promocja rozwoju stosunków instytucjonalnych w dziedzinie kultury w celu popierania wymiany doświadczeń i wiedzy obydwu społeczności;
popieranie rozwoju kontaktów pomiędzy szkołami, uniwersytetami i ośrodkami badawczo‑rozwojowymi za ich zgodą;
wymiana informacji i doświadczeń w dziedzinie turystyki i sportu;
wymiana informacji i doświadczeń w dziedzinie rolnictwa i produkcji rolno‑spożywczej;
wymiana informacji i doświadczeń w różnych dziedzinach życia społeczno‑gospodarczego, ze szczególnym uwzględnieniem wspierania kontaktów pomiędzy wskazanymi przez strony współpracujące przedstawicielami i organizacjami przedsiębiorstw;
promowanie rozwoju stosunków pomiędzy instytucjami, organizacjami i stowarzyszeniami.
W poniższej tabeli dla przykładu przedstawiono najważniejsze informacje dotyczące regionów partnerskich naszego największego regionu – województwa mazowieckiego.
Region partnerski | Rok nawiązania współpracy | Główne płaszczyzny współpracy |
|---|---|---|
Stan Nevada (Stany Zjednoczone Ameryki Północnej) | 2018 | szkolnictwo wyższe, zarządzanie zasobami wodnymi, systemy autonomiczne, w tym bezzałogowe statki powietrzne oraz samochody bezzałogowe, technologie i innowacje, w tym wspólne programy wspomagające, powstawanie i rozwój nowych firm technologicznych (start‑upystart‑upy), misje handlowe sektora wysokich technologii oraz współpraca z technologicznie zaawansowanymi firmami |
Żupania Zagrzebska (Chorwacja) | 2016 | rozwój działalności gospodarczej, ze szczególnym uwzględnieniem wspierania kontaktów pomiędzy przedstawicielami i organizacjami małych i średnich przedsiębiorstw, rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich, ochrona środowiska, zdrowia, polityka rynku pracy, przeciwdziałanie bezrobociu, kształcenie zawodowe, szkolnictwo, kultura, tworzenie warunków dla wymiany grup młodzieży, także sport i turystyka |
Prowincja Hebei (Chińska Republika Ludowa) | 2016 | gospodarka, nauka i technologia, ochrona środowiska, edukacja, ochrona zdrowia oraz kultura |
Prowincja Szantung (Chińska Republika Ludowa) | 2015 | gospodarka, nauka i technologia, ochrona środowiska, edukacja, ochrona zdrowia oraz kultura |
Obwód Winnicki (Ukraina) | 2012 | rolnictwo, przetwórstwo rolno‑spożywcze, nauka i technika, kultura, transport, ochrona środowiska i gospodarka wodna, sport i turystyka, ochrona zdrowia i polityka społeczna, a także wspieranie rozwoju gospodarczego |
Obwód Odeski (Ukraina) | 2012 | obszary współpracy społeczno‑gospodarczej, naukowo‑technicznej i kulturalnej |
Obwód Kijowski (Ukraina) | 2010 | rolnictwo i przetwórstwo rolno‑spożywcze, ochrona zdrowia, ochrona środowiska, kultura, oświata, sport i turystyka |
Region Helsinki‑Uusimaa (Finlandia) | 2008 | zagadnienia planowania i rozwoju regionalnego, innowacyjności i społeczeństwa informacyjnego, kontaktów gospodarczych oraz ochrony środowiska |
Obwód Akmoliński (Republika Kazachstanu) | 2007 | branża rolno‑spożywcza, farmaceutyczna i turystyczna |
„Mały Trójkąt Weimarski”, czyli współpraca województwa mazowieckiego (Polska), regionu Ile‑de‑France (Francja) i Kraju Związkowego Brandenburgia (Niemcy) | 2006 | wymiana informacji i dobrych praktyk między instytucjami gospodarczymi i przedsiębiorstwami, zacieśnienie współpracy między przedstawicielstwami w Brukseli, wspieranie i doradztwo dla szkół, wymiana artystyczna i kulturalna, wymiana doświadczeń w zakresie ochrony środowiska, a także wymiana młodzieży. |
Województwo środkowo‑czeskie (Czechy) | 2006 | sprawy gospodarcze i handlowe, z dziedziny kultury, turystyki, ochrony środowiska, transportu i komunikacji |
Obwód Lwowski (Ukraina) | 2004 | współpraca przy realizacji projektów inwestycyjnych, w tym współfinansowanych ze środków pochodzących z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej |
Samorządowe Województwo Bratysławskie (Słowacja) | 2004 | sprawy gospodarcze i handlowe związane z kulturą, turystyką, ochroną środowiska, transportem i komunikacją |
Obwód Moskiewski (Federacja Rosyjska) | 2004 | kultura, ochrona zdrowia i infrastruktura |
Obwód Smoleński (Federacja Rosyjska) | 2003 | zagadnienia samorządu terytorialnego, ochrony zdrowia, oświaty, kultury i turystyki, rolnictwa, w tym przetwórstwa rolno‑spożywczego |
Region Sztokholmski (Szwecja) | 2002 | ochrona zdrowia i polityka społeczna, rozwój regionalny i planowanie przestrzenne, działania w zakresie gospodarki odpadami, a także wymiany kulturalnej |
Kraj Związkowy Saksonia‑Anhalt (Niemcy) | 2002 | wymiana kulturalna, gospodarka, ochrona środowiska |
Kraj Związkowy Brandenburgia (Niemcy) | 2002 | drogownictwo, wymiana kulturalna, opieka zdrowotna, kształcenie zawodowe |
Komitat Peszt (Węgry) | 2002 | ochrona zdrowia, gospodarka, turystyka |
Region Bruksela - Stolica (Belgia) | 2001 | ochrona środowiska, promocja kulturalna, gospodarcza, instytucjonalna i turystyczna |
Region Ile‑de‑France (Francja) | 2000 | wdrażanie funduszy strukturalnych, gospodarka odpadami, innowacyjność, edukacja specjalna i kultura |
Region Veneto (Włochy) | 2000 | dziedziny wykorzystywania funduszy unijnych, ochrony środowiska, promocji ochrony zdrowia, szkolnictwa i kultury, szkolenia zawodowego, produkcji rolno‑spożywczej oraz ograniczania społeczno‑ekonomicznych skutków bezrobocia |
Wyszukaj w dostępnych źródłach informacji, z którymi regionami zagranicznymi współpracuje Twoje województwo. W jakim zakresie odbywa się ta współpraca?
3. Miasta i gminy bliźniacze
Na poziomie lokalnym odbywa się partnerstwo miast i gmin (ang. town‑twinning). Podejmują one współpracę w zakresie gospodarki komunalnej, kultury, edukacji, turystyki i sportu, wymieniają się doświadczeniami samorządowymi oraz uczestniczą w wymianach studenckich i uczniowskich. Przykładem jest partnerstwo Opola z włoskim miastem Carrara. Miasta te biorą czynny udział w wymianie kulturalnej, m. in. poprzez warsztaty rzeźbiarskie, które odbywają się co jakiś czas w Opolu. W stolicy województwa opolskiego można również znaleźć rzeźby i mury wykonane z włoskich marmurów, które dotarły do naszego kraju z kamieniołomu w Carrarze. | ![]() Tablice informujące o miastach bliźniaczych Opola Źródło: dostępny w internecie: https://pixabay.com/pl/photos/oznaki-miasto-polska-opolskie-533404/, licencja: CC BY-SA 3.0. |
Korzystając z dostępnych źródeł informacji, podaj nazwy miast bliźniaczych Twojego miasta lub miasta znajdującego się w pobliżu Twojego miejsca zamieszkania.
Współpraca miast partnerskich na przykładzie:
Warszawa‑Berlin
Warszawa i Berlin są miastami partnerskimi od 1991 roku. Zakres współpracy tych miast skupia się na aspektach gospodarczych, technologicznych, planowania przestrzennego, komunikacji miejskiej, budownictwa, zaopatrzenia i oczyszczania miast, ochrony środowiska i ochrony dziedzictwa kulturowego. W ramach współpracy w 2020 roku Berlin przesłał Warszawie 14 respiratorów i 300 pulsoksymetrów. Dar dla Warszawskiego szpitala był prezentem z okazji 30 rocznicy współpracy.
Toruń‑Łuck
Toruń i Łuck współpracują ze sobą od maja 2008 roku. W związku z wojną w Ukrainie Toruń, aby wesprzeć swojego partnera, udzielił w 2022 roku pomocy materialnej mieszkańcom Łucka. Toruńska społeczność przeprowadziła zbiórki najbardziej potrzebnych rzeczy dla mieszkańców miasta partnerskiego.
Ułóż krzyżówkę dotyczącą tego tematu. Następnie poproś kolegę lub koleżankę o jej rozwiązanie i wyjaśnienie hasła.
Podsumowanie
Euroregiony to regiony na pograniczu co najmniej dwóch państw, współpracujących ze sobą na płaszczyźnie społecznej, gospodarczej, ekologicznej i wielu innych. Terytorium Polski obejmuje 16 euroregionów.
Innymi formami współpracy międzynarodowej regionów Polski są: regiony partnerskie oraz miasta i gminy bliźniacze (partnerskie).
Słownik
forma współpracy transgranicznej funkcjonująca na podstawie porozumień między władzami lokalnymi lub regionalnymi, a czasem między podmiotami gospodarczymi i społecznymi
forma współpracy między państwami określona na podstawie umów międzynarodowych, której głównym zadaniem jest kształtowanie współpracy na różnych płaszczyznach
nowo utworzone przedsiębiorstwo lub tymczasowa organizacja poszukująca modelu biznesowego, który zapewniłby jej zyskowny rozwój
Ćwiczenia
Spośród podanych państw wskaż 3 współpracujące ze sobą w ramach Euroregionu Karpackiego.
Wskaż prawidłową odpowiedź na poniższe pytanie.
Ile euroregionów znajduje się na obszarach przygranicznych naszego kraju?
Dopasuj do każdej nazwy regionu nazwy państw, na obszarach których on występuje.
Poniżej przedstawiono główne zadania pewnego euroregionu. Wybierz z wymienionych, o który euroregion chodzi.
Euroregion ten powstał na początku lat 90. ubiegłego stulecia i obejmuje obszary przygraniczne Polski i dwóch innych państw. Jednym z jego głównych celów stało się przeciwdziałanie negatywnym skutkom działalności człowieka na obszarze tych państw w związku z wydobyciem i wykorzystaniem węgla brunatnego, co wiązało się z poprawą jakości życia ludności i rozwojem gospodarczym regionu. Możliwe odpowiedzi: 1. Euroregion Nysa, 2. Euroregion Pomerania, 3. Euroregion Karpacki, 4. Euroregion Silesia
Na podstawie własnej wiedzy i informacji z e‑materiału opisz poniżej, czym jest region partnerski.
Wybierz spośród podanych płaszczyzny funkcjonowania regionów partnerskich.
Na podstawie dostępnych źródeł i własnej wiedzy przyporządkuj wymienione współprace do odpowiednich kategorii.
Przeczytaj poniższy tekst źródłowy dotyczący małych miast partnerskich w Polsce, a następnie na jego podstawie wykonaj polecenia.
Pod koniec 2017 roku aż 95 na 105 miast liczących od 10 000 do 15 000 mieszkańców posiadało przynajmniej jedno miasto partnerskie. Średnio każde miasto podpisało trzy umowy partnerskie. Oznacza to, że przynajmniej w sensie teoretycznym prawie każde z analizowanych miast posiada bezpośrednią możliwość tworzenia sieci współpracy w wymiarze międzynarodowym, co zgodnie z ideą miast partnerskich prowadzi do poprawy funkcjonowania instytucji samorządowych oraz podniesienia jakości życia mieszkańców. Dominującym celem współpracy zawieranych umów dla lokalnych samorządów małych miast w Polsce jest rozwój gospodarczy. Równie ważna dla samorządów analizowanych małych miast jest wymiana mieszkańców (w tym wymiana młodzieży, wymiana kulturalna, wymiana sportowa). Jako dziedziny współpracy w umowach pojawia się również zakładany rozwój w sferze: edukacji, ochrony środowiska, promocji miast czy turystyki (...). Potwierdza się również geopolityczna zależność dotycząca pomocy materialnej i administracyjnej (...). Początkowo to Nowe Miasto Lubawskie było beneficjentem „zachodniej” pomocy od niemieckiej gminy Hude (np. projekt dotyczący koncepcji przeciwpowodziowej rzeki Drwęcy), natomiast obecnie samo oferuje pomoc dla położonego w trudnej sytuacji geopolitycznej Biełogorska na Krymie.
Indeks górny Źródło: L. S. Dąbrowski, S. Środa‑Murawska, P. Smoliński, Współpraca partnerska wybranych małych miast w Polsce, SPACE − SOCIETY − ECONOMY, 28, >2019, 29–44. Indeks górny koniecŹródło: L. S. Dąbrowski, S. Środa‑Murawska, P. Smoliński, Współpraca partnerska wybranych małych miast w Polsce, SPACE − SOCIETY − ECONOMY, 28, >2019, 29–44.
Wymień trzy płaszczyzny współpracy miast partnerskich w Polsce.
Podaj dwie geograficzne prawidłowości dotyczące miast partnerskich w Polsce.
Bibliografia
Dąbrowski L. S., Środa‑Murawska S., Smoliński P., Współpraca partnerska wybranych małych miast w Polsce, SPACE − SOCIETY − ECONOMY, 28, >2019, 29–44.
Kisiel R., Wojarska M., Wybrane aspekty rozwoju regionalnego, Wyd. Fundacja „Wspieranie i Promocja Przedsiębiorczości na Warmii i Mazurach”, Olsztyn, cop. 2013.
Trzcielińska‑Polus A., Samorządowy wymiar polityki zagranicznej regionów (na przykładzie Śląska Opolskiego), https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/14694/trzcielinska-polus_t3n2.pdf?sequence=1&isAllowed=y (dostęp: 30.09.2022).
