338 p.n.e. – usunięcie z Forum Romanum handlu na fora nad Tybrem
179 p.n.e. – Bazylika emiliańska
81 p.n.e. – Łuk Tytusa
78 p.n.e. – Tabularium
54 p.n.e. – rozpoczęcie budowy Bazyliki julijskiej
29 p.n.e. – Kuria julijska
203 – Łuk Septymiusza Sewera
XIX w. – prace archeologiczne na Forum Romanum
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
RyCLz9ewMdDok1
Scenariusz zajęć do pobrania
Scenariusz zajęć do pobrania
II. W zakresie kompetencji kulturowych. Uczeń:
5. posiada podstawową wiedzę o następujących kluczowych zjawiskach z zakresu kultury materialnej w starożytności:
d) architektura rzymska: wybrane typy budowli i ich przeznaczenie (amfiteatr, cyrk, stadion, termy, łuk triumfalny, akwedukt, willa rzymska, bazylika), najważniejsze budowle starożytnego Rzymu: Forum Romanum.
III. W zakresie kompetencji społecznych. Uczeń:
3) dostrzega znaczenie języka łacińskiego oraz kultury starożytnej Grecji i Rzymu dla kultury polskiej, europejskiej i światowej;
Nauczysz się
interpretować tekst Forum Romanum;
przedstawiać topografię Forum Romanum, szczególnie rejonu komicjum;
przedstawiać życie polityczne i społeczne oraz sztukę Rzymu.
Forum Romanum
Raq2ORAzGAcXX1
Ilustracja przedstawia widok na Forum Romanum za czasów Augusta. Na ilustracji znajdują się rozmaite budynki oraz place. Większość budowli posiada naniesione cyfry, których znaczenie zostało wyjaśnione w poniższym tekście.
Forum Romanum w czasach Augusta [w:] R.A. Staccioli, „Rome. Past and present” („Rzym. Dawniej i dzisiaj”), Rzym 2009, s. 22, CC BY 3.0
Magnus numerus hominum cotidie convenit in forum Romanum, quod multis aedificiis publicis et sacris cingitur. Aedificia publica amplissima sunt duae basilicae, Aemilia (10) et Iulia (4). Basilica est aedificium publicum, in quo multa negotia aguntur, et ius inter cives dicitur. Iuxta basilicam Aemiliam, in ea parte fori, quae dicitur Comitium, locata est Curia (11), id est aedificium, quo senatus Romanus convenire solet. Ante Comitium est locus superior, ex quo oratores verba faciunt ad populum (5). “Rostra” nomen est huius loci, quia rostris navium captarum ornatur. Ex aedibus sacris fori minima, sed veterrima est aedes Iani. Illa aedes duas ianuas vel portas habet, quae tum demum clauduntur, cum per totum imperium populi Romani terra marique pax facta est. In contraria fori parte est aedes Vestae (8) antiquissima, quae formam habet rotundam. In Vestae aede ignis aeternus ardet neque ullum deae simulacrum inest. Iuxta aedem Vestae est atrium Vestae (8), id est domus Vestalium, et Regia (9), domus pontificis maximi, in qua olim reges Romani habitavisse dicuntur. Ab utraque parte basilicae Iuliae magna aedes sita est, a dextra sub clivo Capitolino aedes Saturni (3), a sinistra aedes Castoris et Pollucis (6). Aedes Saturni est aerarium populi Romani, id est locus, ubi pecunia publica deponitur ac servatur. Aedes Castoris consecrata est diis Castori et Polluci, Iovis filiis geminis, qui saepius Romanis in proeliis auxilio venerunt. Infra Capitolium iuxta Tabularium (1) est aedes Concordiae (2). Quae aedificata esse dicitur post longam discordiam inter patricios et plebeios. Multae viae ex omnibus urbis partibus in forum ferunt, ut Argiletum, Sacra via, Nova via, vicus Tuscus, vicus Iugarius atque clivus Capitolinus, quo imperatores triumphantes in Capitolium ascendunt.
[na podstawie: H.H. Orberg, Lingua Latina per se illustrata. Pars II. Roma Aeterna, 1990, s. 11–15]
R1NEBT4BpaPdU1
Fotografia Stefana Bauera przedstawia widok współczesny na Forum Romanum – ruiny jednego z ważniejszych miejsc dla starożytnego Rzymu. Fotografia została wykonana z oddali. W centrum znajdują się pozostałości po kompleksie budynków – głównie są to kolumny oraz fundamenty. Pomiędzy ruinami budynków widoczne są tereny zielone. Na drugim planie znajdują się nowożytne budowle – jeden z nich ma pomarańczowy kolor ścian, drugi ma ściany koloru szaro-białego. Fotografia została wykonana w lekko zachmurzony dzień.
Stefan Bauer (fot.), Widok współczesny na Forum Romanum. Widok od strony Kapitolu, ok. VI w. p.n.e., Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY-SA 2.5
Zaznacz każde błędne tłumaczenie łacińskiego wyrażenia. Możliwe odpowiedzi: 1. in Capitolium ascendere – schodzić z Kapitolu, 2. utraque pars – obie strony, 3. ius dicere – stanowić prawo, 4. pecuniam deponere – przechowywać pieniądze, 5. verba facere – przemawiać, 6. auxilio venire – potrzebować pomocy
Zaznacz każde błędne tłumaczenie łacińskiego wyrażenia. Możliwe odpowiedzi: 1. in Capitolium ascendere – schodzić z Kapitolu, 2. utraque pars – obie strony, 3. ius dicere – stanowić prawo, 4. pecuniam deponere – przechowywać pieniądze, 5. verba facere – przemawiać, 6. auxilio venire – potrzebować pomocy
Wskaż zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Świątynie Westy i Janusa to jedne z najstarszych budowli na Forum. 2. Świątynia Janusa była niewielkich rozmiarów. 3. Na skraju Komicjum stała Kuria. 4. Kuria miała okrągły kształt. 5. W dawnych czasach Dom Westalek zamieszkiwali królowie. 6. Świątynia Saturna znajdowała się po lewej stronie Bazyliki julijskiej. 7. Świątynia Zgody to pamiątka po zakończeniu walk stanowych. 8. Tabularium stało u stóp Kapitolu.
Wskaż zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Świątynie Westy i Janusa to jedne z najstarszych budowli na Forum. 2. Świątynia Janusa była niewielkich rozmiarów. 3. Na skraju Komicjum stała Kuria. 4. Kuria miała okrągły kształt. 5. W dawnych czasach Dom Westalek zamieszkiwali królowie. 6. Świątynia Saturna znajdowała się po lewej stronie Bazyliki julijskiej. 7. Świątynia Zgody to pamiątka po zakończeniu walk stanowych. 8. Tabularium stało u stóp Kapitolu.
Zaznacz zdania prawdziwe.
Świątynie Westy i Janusa to jedne z najstarszych budowli na Forum.
Świątynia Janusa była niewielkich rozmiarów.
Na skraju Komicjum stała Kuria.
Kuria miała okrągły kształt.
W dawnych czasach Dom Westalek zamieszkiwali królowie.
Świątynia Saturna znajdowała się po lewej stronie Bazyliki julijskiej.
Świątynia Zgody to pamiątka po zakończeniu walk stanowych.
1. ............................ tempore pacis ianuas clausas habet.
2. ............................ est domus pontificis maximi.
3. In ............................ senatores conveniunt.
4. ............................ reliquiis navium ornata est.
5. ............................ aerarium populi Romani est.
Ćwiczenie 4
Połącz w pary.
RWoVhv9yRETnX
Ilustracja przedstawia widok na Forum Romanum za czasów Augusta. Na ilustracji znajdują się budynki oraz place, na których umieszczone są cyfry. Wskazanie danego obiektu, wyjaśnienie co to za obiekt, znajduje się w tekście lekcji.
R1OmZO5b97sWx
Jedna z największych świątyń Forum Romanum (6) Możliwe odpowiedzi: 1. Aedes Castoris et Pollucis, 2. Rostra, 3. Basilica Aemilia, 4. Aedes Vestae Jedna z największych budowli cywilnych Forum Romanum (10) Możliwe odpowiedzi: 1. Aedes Castoris et Pollucis, 2. Rostra, 3. Basilica Aemilia, 4. Aedes Vestae W tej świątyni nie było wizerunku boga (8) Możliwe odpowiedzi: 1. Aedes Castoris et Pollucis, 2. Rostra, 3. Basilica Aemilia, 4. Aedes Vestae Z tego podwyższenia wygłaszano mowy do ludu (5) Możliwe odpowiedzi: 1. Aedes Castoris et Pollucis, 2. Rostra, 3. Basilica Aemilia, 4. Aedes Vestae
Jedna z największych świątyń Forum Romanum (6) Możliwe odpowiedzi: 1. Aedes Castoris et Pollucis, 2. Rostra, 3. Basilica Aemilia, 4. Aedes Vestae Jedna z największych budowli cywilnych Forum Romanum (10) Możliwe odpowiedzi: 1. Aedes Castoris et Pollucis, 2. Rostra, 3. Basilica Aemilia, 4. Aedes Vestae W tej świątyni nie było wizerunku boga (8) Możliwe odpowiedzi: 1. Aedes Castoris et Pollucis, 2. Rostra, 3. Basilica Aemilia, 4. Aedes Vestae Z tego podwyższenia wygłaszano mowy do ludu (5) Możliwe odpowiedzi: 1. Aedes Castoris et Pollucis, 2. Rostra, 3. Basilica Aemilia, 4. Aedes Vestae
Rostra, Aedes Vestae, Aedes Castoris et Pollucis, Basilica Aemilia
Jedna z największych świątyń Forum Romanum (6)
Jedna z największych budowli cywilnych Forum Romanum (10)
W tej świątyni nie było wizerunku boga (8)
Z tego podwyższenia wygłaszano mowy do ludu (5)
Inna wersja zadania
Z poniżej wymienionych budowli wskaż tę, która uważana jest za jedną z największych budowli cywilnych Forum Romanum. Możliwe odpowiedzi: 1. Aedes Castorius et Pollucis 2. Rostra 3. Aedes Vestae 4. Bacilica Aemilia
me4a3d3e2560143b8_0000000000003
Wielka liczba ludzi przychodzi codziennie na forum Romanum, które otaczają liczne budowle publiczne i święte. Do najbardziej rozległych budowli publicznych należą dwie bazyliki, emiliańska i julijska. Bazylika to budowla publiczna, w której prowadzi się liczne interesy, a obywatelom wymierzana jest sprawiedliwość. Obok bazyliki emiliańskiej, w tej części forum, która nosi nazwę Komicjum, znajduje się Kuria, tj. budowla, w której zwykle zbiera się senat. Przed Komicjum jest podwyższenie, z którego mówcy wygłaszają mowy do ludu. Nosi ono nazwę „rostra”, czyli „dzioby”, ponieważ zdobią go dzioby zdobytych okrętów. Najmniejsza, ale najstarsza ze świątyń jest świątynia Janusa. Posiada ona parę drzwi albo bram, które wtedy dopiero są zamykane, gdy w całym państwie rzymskim na lądzie i morzu panuje pokój. Po przeciwnej stronie forum znajduje się bardzo stara świątynia Westy, która ma okrągły kształt. Płonie w niej wieczny ogień. Nie ma tam żadnego wizerunku bogini. Obok świątyni Westy jest Atrium Westy, czyli Dom westalek, oraz Regia, siedziba najwyższego kapłana, w której niegdyś mieszkali królowie. Po obu stronach bazyliki julijskiej znajdują się wielkie świątynie: z prawej Saturna, z lewej Kastora i Polluksa. Świątynia Saturna to skarbiec ludu rzymskiego, w którym składa się i przechowuje publiczne pieniądze. Świątynia Kastora została poświęcona bogom Kastorowi i Polluksowi, bliźniaczym synom Jowisza, którzy przychodzili Rzymianom na pomoc w czasie bitew. Poniżej Kapitolu znajduje się świątynia Zgody. Mówi się, że została ona zbudowana po długiej niezgodzie między patrycjuszami i plebejuszami. Ze wszystkich tron miasta w stronę forum biegnie wiele dróg, np. Argiletum, Sacra via, Nova via, vicus Tuscus, vicus Iugarius i clivus Capitolinus, którym triumfatorzy wchodzą na Kapitol.
Forum – serce starożytnego Rzymu
RYhwBVAVhSC4t1
Ilustracja autorstwa Cassiusa Ahenobarbusa przedstawia uproszczoną mapę topograficzną starożytnego Rzymu, na której zostały zaznaczone najważniejsze miejsca w mieście – wśród nich są zaznaczone legendarne wzgórza, na których zostało zbudowane miasto. Poniższe wzgórza to: Mons Testaceus, Aventinus Mons, Mons Murcus, Caelius Mons, Oppius Mons, Cispius Mons, Palatinus Mons. Na zachód od wzgórz biegnie rzeka Tybr, która została oznaczona kolorem niebieskim. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Zanim forum stało się politycznym centrum Rzymu, w połowie VIII w. p.n.e., w czasach królewskich, była tu niegościnna, bagnista dolina, położona między wzgórzami Palatynem, Kapitolem i Welią.
Ilustracja autorstwa Cassiusa Ahenobarbusa przedstawia uproszczoną mapę topograficzną starożytnego Rzymu, na której zostały zaznaczone najważniejsze miejsca w mieście – wśród nich są zaznaczone legendarne wzgórza, na których zostało zbudowane miasto. Poniższe wzgórza to: Mons Testaceus, Aventinus Mons, Mons Murcus, Caelius Mons, Oppius Mons, Cispius Mons, Palatinus Mons. Na zachód od wzgórz biegnie rzeka Tybr, która została oznaczona kolorem niebieskim. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Zanim forum stało się politycznym centrum Rzymu, w połowie VIII w. p.n.e., w czasach królewskich, była tu niegościnna, bagnista dolina, położona między wzgórzami Palatynem, Kapitolem i Welią.
Cassius Ahenobarbus (autor), Uproszczona topografia miasta starożytnego Rzymu ze śladami głównych zabytków i śladami murów serwiańskich i aurelskich, wikimedia.org, CC BY 4.0
R15S0nY7Lq1601
Fotografia autorstwa Kathryna Arnolda przedstawia makietę, na której znajdują się umieszczone na wzgórzu chaty tworzące dzielnicę mieszkalną we wczesnym Rzymie. Chaty są ustawione od siebie w pewnej odległości, pomiędzy domostwami biegną ścieżki. Domostwa mają ściany wykonane z gliny, a ich dachy są pokryte strzechą. Na makiecie umieszczono także drzewo oraz ogrodzenie. Fotografia makiety została wykonana w pomieszczeniu. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Najstarsze osady zakładano na okolicznych wzgórzach, a w dolinie dokonywano pochówków.
Fotografia autorstwa Kathryna Arnolda przedstawia makietę, na której znajdują się umieszczone na wzgórzu chaty tworzące dzielnicę mieszkalną we wczesnym Rzymie. Chaty są ustawione od siebie w pewnej odległości, pomiędzy domostwami biegną ścieżki. Domostwa mają ściany wykonane z gliny, a ich dachy są pokryte strzechą. Na makiecie umieszczono także drzewo oraz ogrodzenie. Fotografia makiety została wykonana w pomieszczeniu. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Najstarsze osady zakładano na okolicznych wzgórzach, a w dolinie dokonywano pochówków.
Kathryn Arnold (autor), makieta przedstawiająca chaty z Palatynu w Starożytnym Rzymie, wikimedia.org, CC BY 4.0
Rb1rMlcTUiCrF1
Fotografia nieznanego autora przedstawia widok współczesny na kanał ściekowy Cloaca Maxima. Jest to główny kanał ściekowy w Rzymie, którego budowę zainicjował Tarkwiniusz Stary w VII w. p.n.e. Kanał ma długość około 600 m. Jest to najstarszy czynny kanał w Rzymie. Na fotografii oprócz kanału znajduje się most, na którym widoczne są auta. W tle widoczne są drzewa, oraz budynki. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Za czasów Tarkwiniusza Starego, w VII w. p.n.e. osuszono dolinę i zbudowano podziemny kanał ściekowy – Cloaca Maxima.
Fotografia nieznanego autora przedstawia widok współczesny na kanał ściekowy Cloaca Maxima. Jest to główny kanał ściekowy w Rzymie, którego budowę zainicjował Tarkwiniusz Stary w VII w. p.n.e. Kanał ma długość około 600 m. Jest to najstarszy czynny kanał w Rzymie. Na fotografii oprócz kanału znajduje się most, na którym widoczne są auta. W tle widoczne są drzewa, oraz budynki. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Za czasów Tarkwiniusza Starego, w VII w. p.n.e. osuszono dolinę i zbudowano podziemny kanał ściekowy – Cloaca Maxima.
Tarkwiniusz Starszy (inicjator budowy), widok współczesny na Cloaca Maxima - główny kanał ściekowy, VII w. p.n.e. (budowa), Rzym, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna
R19atgMEZdpS21
Ilustracja autorstwa Lashy Tskhondii przedstawia komputerowy model 3D Rzymskiego Forum Romanum ze świątyniami, budowlami publicznymi, bazylikami, portykami, pomnikami. Większość budowli na ilustracji oparta jest na kolumnach. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Najpierw położono nawierzchnię z ubitej ziemi. Potem zaczęły powstawać świątynie, budowle publiczne, bazyliki, portyki, pomniki.
Ilustracja autorstwa Lashy Tskhondii przedstawia komputerowy model 3D Rzymskiego Forum Romanum ze świątyniami, budowlami publicznymi, bazylikami, portykami, pomnikami. Większość budowli na ilustracji oparta jest na kolumnach. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Najpierw położono nawierzchnię z ubitej ziemi. Potem zaczęły powstawać świątynie, budowle publiczne, bazyliki, portyki, pomniki.
Lasha Tskhondia (autor), komputerowy model 3D Rzymskiego Forum Romanum, 2012, wikimedia.org, CC BY 3.0
R10zF7NjDKhmS1
Obraz Cesare Maccari pod tytułem „Cyceron potępia Katylinę” na którym przedstawiono salę, w której znajduje się tłum ludzi siedzących w drewnianych ławach. W centrum pomieszczenia znajduje się mównica, na której obecny jest starszy mężczyzna ubrany w białe szaty. Wygłasza on mowę potępiającą Katylinę, który również obecny jest na zebraniu – siedzi w prawej dolnej części obrazu. Wszyscy obecni tam ludzie spoglądają się na Katylinę – na ich twarzach widoczny jest wzrok politowania, niedowierzania oraz potępienia. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Forum stało się centrum miasta: najpierw handlowym, religijnym i sądowym, potem politycznym, którego sercem był plac zgromadzeń oraz miejsce posiedzeń senatu – Kuria.
Obraz Cesare Maccari pod tytułem „Cyceron potępia Katylinę” na którym przedstawiono salę, w której znajduje się tłum ludzi siedzących w drewnianych ławach. W centrum pomieszczenia znajduje się mównica, na której obecny jest starszy mężczyzna ubrany w białe szaty. Wygłasza on mowę potępiającą Katylinę, który również obecny jest na zebraniu – siedzi w prawej dolnej części obrazu. Wszyscy obecni tam ludzie spoglądają się na Katylinę – na ich twarzach widoczny jest wzrok politowania, niedowierzania oraz potępienia. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Forum stało się centrum miasta: najpierw handlowym, religijnym i sądowym, potem politycznym, którego sercem był plac zgromadzeń oraz miejsce posiedzeń senatu – Kuria.
Płaskorzeźba nieznanego autora przedstawia łupienie świątyni jerozolimskiej – dzieło znajduje się na rzymskim łuku triumfalnym. Na płaskorzeźbie znajduje się grupa ludzi ubrana w szaty i tuniki wynosząca różne kosztowności ze świątyni. Płaskorzeźba pokazuje sceny pompa triumphalis z 71 r. n.e. Płaskorzeźba ma kolor piaskowy, a fotografia została wykonana przy użyciu sztucznego oświetlenia. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Odbywały się tu ważne ceremonie religijne, i wydarzenia publiczne: tu obradował senat, gromadzili się obywatele, oglądano pochody triumfalne.
Płaskorzeźba nieznanego autora przedstawia łupienie świątyni jerozolimskiej – dzieło znajduje się na rzymskim łuku triumfalnym. Na płaskorzeźbie znajduje się grupa ludzi ubrana w szaty i tuniki wynosząca różne kosztowności ze świątyni. Płaskorzeźba pokazuje sceny pompa triumphalis z 71 r. n.e. Płaskorzeźba ma kolor piaskowy, a fotografia została wykonana przy użyciu sztucznego oświetlenia. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Odbywały się tu ważne ceremonie religijne, i wydarzenia publiczne: tu obradował senat, gromadzili się obywatele, oglądano pochody triumfalne.
Rzymski łuk triumfalny z Beth Hatefutsoth, przedstawiający łupienie świątyni jerozolimskiej, ok. 81 r., wikimedia.org, CC BY 3.0
RI1NoQsx4j3oU1
Fotografia nieznanego autora przedstawia medalion z wizerunkiem Remusa i Romulusa – dwóch braci bliźniaków, legendarnych założycieli Rzymu. Obaj mężczyźni mają krótkie lokowane włosy oraz pewnie spoglądają się w prawą stronę. Z lewej strony medalionu widnieje napis ROMULUS zaś z prawej REMUS. Wizerunki mężczyzn zostały umieszczone na szarym okrągłym tle. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Forum pomagało Rzymianom podtrzymywać pamięć o przeszłości, np. o śmierci Romulusa. Rzymska tradycja mówi, że został on zabity na forum.
Fotografia nieznanego autora przedstawia medalion z wizerunkiem Remusa i Romulusa – dwóch braci bliźniaków, legendarnych założycieli Rzymu. Obaj mężczyźni mają krótkie lokowane włosy oraz pewnie spoglądają się w prawą stronę. Z lewej strony medalionu widnieje napis ROMULUS zaś z prawej REMUS. Wizerunki mężczyzn zostały umieszczone na szarym okrągłym tle. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Forum pomagało Rzymianom podtrzymywać pamięć o przeszłości, np. o śmierci Romulusa. Rzymska tradycja mówi, że został on zabity na forum.
Medalion z wizerunkiem Romulusa i Remusa, XV w., Klasztor w Certosa Monumento, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna
Rxs2W78BIzLSB1
Fotografia Giovanniego Dore przedstawia inskrypcję na monumencie Lapis Niger z okresu starożytnego Rzymu. Monument został wykonany z kamienia, na pierwszym planie widoczna jest inskrypcja w języku łacińskim. Niestety stan i wiek materiału uniemożliwia odczytanie inskrypcji. Fotografia tego zapisu została wykonana z użyciem lampy błyskowej. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Powstał tu później kompleks zwany Lapis Niger, gdzie znaleziono stelę pokrytą inskrypcją zapisaną w archaicznej łacinie.
Fotografia Giovanniego Dore przedstawia inskrypcję na monumencie Lapis Niger z okresu starożytnego Rzymu. Monument został wykonany z kamienia, na pierwszym planie widoczna jest inskrypcja w języku łacińskim. Niestety stan i wiek materiału uniemożliwia odczytanie inskrypcji. Fotografia tego zapisu została wykonana z użyciem lampy błyskowej. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Powstał tu później kompleks zwany Lapis Niger, gdzie znaleziono stelę pokrytą inskrypcją zapisaną w archaicznej łacinie.
Giovanni Dore (fot.), Łaciński napis na monumencie Lapis Niger w Rzymie, VI w. p.n.e, wikimedia.org, CC BY 3.0
Rl3nyLZRHf3cF1
Czarno-biała ilustracja nieznanego autora przedstawia skan inskrypcji znajdujących się na monumencie Lapis Niger – inskrypcje zapisane są w odbiciu lustrzanym – część napisów widoczna jest w całości, a część jest niedokończona. Obok inskrypcji znajdują się fragmenty tekstu: quoi hoi… sakros es ed sorm… ia. Ias regei ic… evam quos ri… m kalatorem hai… …o iod iouxmenta kapia dotav… m ite ria… … m quoi havelod nequ… … odiovestod… Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Była to klątwa wymierzona w tego, kto pogwałci świętość tego miejsca.
Czarno-biała ilustracja nieznanego autora przedstawia skan inskrypcji znajdujących się na monumencie Lapis Niger – inskrypcje zapisane są w odbiciu lustrzanym – część napisów widoczna jest w całości, a część jest niedokończona. Obok inskrypcji znajdują się fragmenty tekstu: quoi hoi… sakros es ed sorm… ia. Ias regei ic… evam quos ri… m kalatorem hai… …o iod iouxmenta kapia dotav… m ite ria… … m quoi havelod nequ… … odiovestod… Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Była to klątwa wymierzona w tego, kto pogwałci świętość tego miejsca.
Napisy na monumencie Lapis Niger w Rzymie , wikimedia.org, domena publiczna
Ru17BKFaI3XJu1
Czarno-biała fotografia autorstwa Radomila przedstawia płaskorzeźbę znajdującą się na łuku Konstantyna Wielkiego – na dziele został uwieczniony tłum ludzi, którzy spoglądają się na cesarza siedzącego w centrum rzeźby. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. W okresie wczesnej republiki w pobliżu, na Komitium, czyli placu zebrań, w pobliżu kurii powstała mównica – Rostra.
Czarno-biała fotografia autorstwa Radomila przedstawia płaskorzeźbę znajdującą się na łuku Konstantyna Wielkiego – na dziele został uwieczniony tłum ludzi, którzy spoglądają się na cesarza siedzącego w centrum rzeźby. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. W okresie wczesnej republiki w pobliżu, na Komitium, czyli placu zebrań, w pobliżu kurii powstała mównica – Rostra.
Ilustracja autorstwa Lashy Tskhondii przedstawia model pałacu na Forum Romanum, które zamykały z dwóch stron dwie wielkie bazyliki – budowle cywilne, handlowo-sądowe. Budowla posiadała po osiemnaście kolumn na dłuższych bokach i osiem na krótszych. Kolumny na dolnym poziomie wzniesione zostały w porządku toskańskim, na górnym natomiast w jońskim. Między kolumnami znajdowały się rzeźby. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Plac forum zamykały z dwu stron dwie wielkie bazyliki – budowle cywilne, handlowo-sądowe.
Ilustracja autorstwa Lashy Tskhondii przedstawia model pałacu na Forum Romanum, które zamykały z dwóch stron dwie wielkie bazyliki – budowle cywilne, handlowo-sądowe. Budowla posiadała po osiemnaście kolumn na dłuższych bokach i osiem na krótszych. Kolumny na dolnym poziomie wzniesione zostały w porządku toskańskim, na górnym natomiast w jońskim. Między kolumnami znajdowały się rzeźby. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Plac forum zamykały z dwu stron dwie wielkie bazyliki – budowle cywilne, handlowo-sądowe.
Lasha Tskhondia (autor), Model 3D bazyliki Julli na Forum Romanum, 2012, Rzym, Włochy wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
RBQNhDWEmfPV51
Fotografia nieznanego autora przedstawia widok współczesny na ruiny budowli oraz łuk triumfalny na Forum Romanum. Jest to najstarszy plac miejski w Rzymie, otoczony wzgórzami. Łuk triumfalny to budowla w kształcie monumentalnej, wolno stojącej bramy. Była stawiana dla uhonorowania dziesięciolecia sprawowania władzy przez cesarza Konstantyna oraz dla uczczenia jego zwycięstwa nad Maksencjuszem. Brama została zbudowana z jasnego kamienia. W tle widoczne jest Koloseum. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Wielu cesarzy uczczono tu łukami triumfalnymi. Niektóre z nich zachowały się w dobrym stanie, jak np. łuk Tytusa.
Fotografia nieznanego autora przedstawia widok współczesny na ruiny budowli oraz łuk triumfalny na Forum Romanum. Jest to najstarszy plac miejski w Rzymie, otoczony wzgórzami. Łuk triumfalny to budowla w kształcie monumentalnej, wolno stojącej bramy. Była stawiana dla uhonorowania dziesięciolecia sprawowania władzy przez cesarza Konstantyna oraz dla uczczenia jego zwycięstwa nad Maksencjuszem. Brama została zbudowana z jasnego kamienia. W tle widoczne jest Koloseum. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Wielu cesarzy uczczono tu łukami triumfalnymi. Niektóre z nich zachowały się w dobrym stanie, jak np. łuk Tytusa.
Łuk Tytusa na Forum Romanum, ok. I w., Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
RxRIgP1xV37xO1
Fotografia autorstwa Aleksandra Z. przedstawia widok współczesny na fragment Bazyliki Maksencjusza – ostatniej z wielkich bazylik wzniesionych w Rzymie. Znajduje się ona Forum Romanum. Na fotografii uwiecznione zostały ruiny i pozostałości innych budowli, które stoją pomiędzy trawnikami i drzewami. W oddali widoczne są współczesne budowle Rzymu. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Ostatnią wielką budowlą wzniesioną na Forum była ogromna Bazylika Maksencjusza.
Fotografia autorstwa Aleksandra Z. przedstawia widok współczesny na fragment Bazyliki Maksencjusza – ostatniej z wielkich bazylik wzniesionych w Rzymie. Znajduje się ona Forum Romanum. Na fotografii uwiecznione zostały ruiny i pozostałości innych budowli, które stoją pomiędzy trawnikami i drzewami. W oddali widoczne są współczesne budowle Rzymu. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Ostatnią wielką budowlą wzniesioną na Forum była ogromna Bazylika Maksencjusza.
Aleksander Z (fot.), Bazylika Maksencjusza na Forum Romanum, Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
R1dhAeYy3bw2y1
Fotografia autorstwa Hansa E. Johanssona przedstawia widok współczesny na panoramę Forum Romanum, na którym znajdują się pozostałości i ruiny budowli. Z lewej strony znajduje się łuk triumfalny wykonany z białego kamienia. Z prawej strony fotografii widoczne są kolumny, które były fragmentem większej budowli. Pomiędzy ruinami znajdują się ludzie zwiedzający Forum Romanum. Fotografia została wykonana w lekko zachmurzony dzień – na błękitnym niebie znajdują się białe chmury. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Forum długo pełniło swoją reprezentacyjną rolę.
Fotografia autorstwa Hansa E. Johanssona przedstawia widok współczesny na panoramę Forum Romanum, na którym znajdują się pozostałości i ruiny budowli. Z lewej strony znajduje się łuk triumfalny wykonany z białego kamienia. Z prawej strony fotografii widoczne są kolumny, które były fragmentem większej budowli. Pomiędzy ruinami znajdują się ludzie zwiedzający Forum Romanum. Fotografia została wykonana w lekko zachmurzony dzień – na błękitnym niebie znajdują się białe chmury. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Forum długo pełniło swoją reprezentacyjną rolę.
Hans E C Johansson (fot.), Panorama Forum Romanum, Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
R2pOf7IkpE2Zr1
Fotografia nieznanego autora przedstawia plastikową makietę modelu Rzymu z Forum Romanum, na którym znajdują się liczne budowle zbudowane na podstawie kolumn, część budynków posiada duże place, na których mogli gromadzić się ludzie. Zdjęcie makiety zostało wykonane z wysokości. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Przestało wystarczać Rzymowi dopiero w okresie cesarskim. Z czasem obok wyrosły inne fora: Cezara, Augusta, Nerwy, Wespazjana i Trajana.
Fotografia nieznanego autora przedstawia plastikową makietę modelu Rzymu z Forum Romanum, na którym znajdują się liczne budowle zbudowane na podstawie kolumn, część budynków posiada duże place, na których mogli gromadzić się ludzie. Zdjęcie makiety zostało wykonane z wysokości. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Przestało wystarczać Rzymowi dopiero w okresie cesarskim. Z czasem obok wyrosły inne fora: Cezara, Augusta, Nerwy, Wespazjana i Trajana.
Plastikowy model Rzymu przedstawiający Forum Romanum, wikimedia.org, GFDL
RZzVh2wza6Pmy
Ćwiczenie 5
Wskaż zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Forum leżało między Palatynem i Kapitolem. 2. Cloaca Maxima – wielki kanał ściekowy – powstała za Tarkwiniusza Pysznego. 3. Przez Forum Romanum przechodziły pochody triumfalne. 4. Legenda o Romulusie mówi, że zabito go na Forum. 5. Komicjum to plac zgromadzeń obywatelskich. 6. Łuk Tytusa nie zachował się naszych czasów. 7. Obok Forum Romanum zbudowano Forum Iulium.
Wskaż zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Forum leżało między Palatynem i Kapitolem. 2. Cloaca Maxima – wielki kanał ściekowy – powstała za Tarkwiniusza Pysznego. 3. Przez Forum Romanum przechodziły pochody triumfalne. 4. Legenda o Romulusie mówi, że zabito go na Forum. 5. Komicjum to plac zgromadzeń obywatelskich. 6. Łuk Tytusa nie zachował się naszych czasów. 7. Obok Forum Romanum zbudowano Forum Iulium.
Zaznacz zdania prawdziwe.
Forum leżało między Palatynem i Kapitolem.
Cloaca Maxima – wielki kanał ściekowy – powstała za Tarkwiniusza Pysznego.
Przez Forum Romanum przechodziły pochody triumfalne.
Legenda o Romulusie mówi, że zabito go na Forum.
Komicjum to plac zgromadzeń obywatelskich.
Łuk Tytusa nie zachował się naszych czasów.
Obok Forum Romanum zbudowano Forum Iulium.
RrlHETdWZOZ84
Ćwiczenie 6
Jakie funkcje pełni na forum bazylika? Możliwe odpowiedzi: 1. budowla sakralna, 2. budowla handlowa, 3. budowla sądowa, 4. budowla mieszkalna, 5. budowla użyteczności publicznej, 6. budowla rekreacyjna
Jakie funkcje pełni na forum bazylika? Możliwe odpowiedzi: 1. budowla sakralna, 2. budowla handlowa, 3. budowla sądowa, 4. budowla mieszkalna, 5. budowla użyteczności publicznej, 6. budowla rekreacyjna
Jakie funkcje pełni na forum bazylika?
budowla sakralna
budowla handlowa
budowla sądowa
budowla mieszkalna
budowla użyteczności publicznej
budowla rekreacyjna
Comitium – centrum Forum Romanum
Centrum polityczne i sądowe Rzymu stanowiło Comitium – plac zebrań, obok którego umieszczono siedzibę senatu (curia) i mównicę dla urzędników (rostra).
Comitium było przeznaczone dla comitia curiata, zgromadzenia ludowego, które odbywało się według rodów. To ono ogłaszało inaugurację króla, decydowało o sprawach wojny i pokoju, prawa rodzinnego i kultu. Tu także mówcy zwracali się do zgromadzeń trybusowcych (comitia tributa), które zajmowały się ustawodawstem oraz wyborem niższych urzędników.
R10Gf4johnnSW1
Czarno-biała ilustracja nieznanego autora przedstawia widok na Forum Romanum – jeden z placów w starożytnym Rzymie. Na ilustracji uwieczniono budowle, które zbudowane są na kolumnach, liczne rzeźby, ławki oraz ludzi przebywających na placu.
Forum Romanum po 44 r. p.n.e. Ilustracja nieznanego artysty z XIX w. [w:] F.M. Nichols „The Roman Forum: a topographical study” („Rzymskie forum: studia topograficzne)”, 1877, wikimedia.org, domena publiczna
Curia Iulia przetrwała w najlepszym stanie dzięki temu, że w VII w. została przekształcona w kościół. Została ona częściowo zrekonstruowanaRekonstrukcjazrekonstruowana.
Przez wiele wieków na skraju comitium stała Curia Hostilia, którą wzniósł król Tullus Hostiliusz. W I w. p.n.e. budowla ta spłonęła. Nową – w nieco innym miejscu – zaczął wznosić Juliusz Cezar, a ukończył Oktawian August. Jej proporcje zgodne są z tymi, które dla siedziby senatu zaleca Witruwiusz, architekt i pisarz czasów augustowskich: Skarbiec, więzienie i kuria powinny przylegać do forum, przy czym ich wielkość i proporcje powinny odpowiadać wymiarom forum. Przede wszystkim kuria powinna być zbudowana odpowiednio do znaczenia […] miasta (Witruwiusz, O architekturze ksiąg dziesięć V, 2).
Wewnątrz – wzdłuż długich boków Kurii – ciągnęły się trzy stopnie, na których umieszczono siedzenia dla 300 senatrów. Urzędnicy siedzieli z tyłu, na podium. Liczba senatorów zmieniała się: w samym I w. p.n.e. Sulla podwoił ich liczbę, Cezar zwiększył liczebność senatu do 900 osób, jednak została ona później zredukowana.
R7OdmNME6Lbzm1
Fotografia autorstwa macogginsa przedstawia widok współczesny na budowlę Kuria lulia znajdującą się na Forum Romanum. Budynek przeznaczony był na posiedzenia senatu w starożytnym Rzymie. Przez budynkiem znajduje się plac, obok którego znajdują się pozostałości po kolumnach. W tle widoczne są współczesne budynki miasta Rzymu. Fotografia została wykonana w jasny, bezchmurny dzień.
macoggins (fot.), Kuria Iulia na Forum Romanum, 29 r. p.n.e., Rzym, Włochy, wikimedia, CC BY 2.0
Pierwsze podwyższenie dla mówców – Rostrę – wzniesiono ok. IV w. p.n.e. Nazwa ta pochodzi od dziobów okrętów – po łacinie rostrum, którymi po raz pierwszy ozdobiono mównicę w IV w. p.n.e. Przytwierdzono wtedy do niej dzioby okrętów Wolsków, pokonanych w 338 r. p.n.e., a gdy Rzymianie odnieśli pierwsze wielkie zwycięstwo w bitwie morskiej pod Myle (pokonali wtedy Kartagińczyków), trafiły tu także rostra okrętów punickich.
W czasach Cezara mównicę przeniesiono na drugą stronę Komicjum. Odtąd była to półokrągła, marmurowa platforma, połączona ze schodami. Jej kształt ulegał przekształceniom w kolejnych latach.
Rv9YJGZqTCWHC1
Fotografia Cassiusa Ahenobarbusa przedstawia widok współczesny na marmurowe schody znajdujące się na Forum Romanum. Kamienne stopnie zbudowane są z jasnego kamienia, widoczne są na nich liczne ubytki. Obok schodów widoczny jest trawnik na którym rosną maki i inne kwiaty polne.
Cassius Ahenobarbus (fot.), Marmurowe stopnie Rostry na Forum Romanum, Rzym, Włochy, wikimedia, CC BY-SA 3.0
Rmug0A0d2mxvP
Ćwiczenie 7
Uzupełnij zdania. 1. Kurię Hostilię wzniósł król 1. Sulla, 2. Juliusz Cezar, 3. Tullus Hostiliusz, 4. Oktawian August.
2. Kurię Julijską zaczął budować 1. Sulla, 2. Juliusz Cezar, 3. Tullus Hostiliusz, 4. Oktawian August.
3. Ukończył ją 1. Sulla, 2. Juliusz Cezar, 3. Tullus Hostiliusz, 4. Oktawian August.
4. 1. Sulla, 2. Juliusz Cezar, 3. Tullus Hostiliusz, 4. Oktawian August w I w. p.n.e. zwiększył liczbę senatorów do 600 osób.
Uzupełnij zdania. 1. Kurię Hostilię wzniósł król 1. Sulla, 2. Juliusz Cezar, 3. Tullus Hostiliusz, 4. Oktawian August.
2. Kurię Julijską zaczął budować 1. Sulla, 2. Juliusz Cezar, 3. Tullus Hostiliusz, 4. Oktawian August.
3. Ukończył ją 1. Sulla, 2. Juliusz Cezar, 3. Tullus Hostiliusz, 4. Oktawian August.
4. 1. Sulla, 2. Juliusz Cezar, 3. Tullus Hostiliusz, 4. Oktawian August w I w. p.n.e. zwiększył liczbę senatorów do 600 osób.
Uzupełnij zdania.
Oktawian August, Tullus Hostiliusz, Sulla, Juliusz Cezar
1. Kurię Hostilię wzniósł król ...................................
2. Kurię Julijską zaczął budować ...................................
3. Ukończył ją ...................................
4. .................................. w I w. p.n.e. zwiększył liczbę senatorów do 600 osób.
R18BugwwAbxBO
Ćwiczenie 8
Wskaż, o której świątyni jest mowa w poniższym opisie: Była to okrągła, mała budowla, powstała w VI w. p.n.e., okrągła jak chata Romulusa. Stanowiła symbol jedności całego społeczeństwa i łączyła wszystkie ogniska domowe. Trzymano tu Penaty państwa rzymskiego. Możliwe odpowiedzi: 1. Aedes Iani 2. Aedes Vestae 3. Aedes Castoris 4. Aedes Saturni
Wskaż, o której świątyni jest mowa w poniższym opisie: Była to okrągła, mała budowla, powstała w VI w. p.n.e., okrągła jak chata Romulusa. Stanowiła symbol jedności całego społeczeństwa i łączyła wszystkie ogniska domowe. Trzymano tu Penaty państwa rzymskiego. Możliwe odpowiedzi: 1. Aedes Iani 2. Aedes Vestae 3. Aedes Castoris 4. Aedes Saturni
Była to okrągła, mała budowla, powstała w VI w. p.n.e., okrągła jak chata Romulusa. Stanowiła symbol jedności całego społeczeństwa i łączyła wszystkie ogniska domowe. Trzymano tu Penaty państwa rzymskiego.
Aedes Iani
Aedes Vestae
Aedes Castoris
Aedes Saturni
R1QdM0ZMRj5ew
Ćwiczenie 9
Wskaż, o której ulicy mowa w poniższym opisie: Ulica ta przebiegała obok świątyni Saturna, a swoją nazwę i wygląd zawdzięczała temu, że wspinała się po zboczu wzgórza. Była trasą pochodów triumfalnych. Możliwe odpowiedzi: 1. Argiletum 2. Nova Via 3. Clivus Capitolinus 4. Vicus Iugarius
Wskaż, o której ulicy mowa w poniższym opisie: Ulica ta przebiegała obok świątyni Saturna, a swoją nazwę i wygląd zawdzięczała temu, że wspinała się po zboczu wzgórza. Była trasą pochodów triumfalnych. Możliwe odpowiedzi: 1. Argiletum 2. Nova Via 3. Clivus Capitolinus 4. Vicus Iugarius
Ulica ta przebiegała obok świątyni Saturna, a swoją nazwę i wygląd zawdzięczała temu, że wspinała się po zboczu wzgórza. Była trasą pochodów triumfalnych.
Argiletum
Nova Via
Clivus Capitolinus
Vicus Iugarius
RYQsFfXSB0EEn
Ćwiczenie 10
Wskaż datę powstania Świątyni Saturna. Możliwe odpowiedzi: 1. 498 p.n.e. 2. 367 p.n.e. 3. 484 p.n.e.
Wskaż datę powstania Świątyni Saturna. Możliwe odpowiedzi: 1. 498 p.n.e. 2. 367 p.n.e. 3. 484 p.n.e.
Pierwszą tego typu budowlę w Rzymie wzniesiono w 184 r. p.n.e. z inicjatywy Katona Starszego. Miała ona kształt wielkiej hali przeznaczonej na zebrania publiczne i posiedzenia sądowe.
Basilica Aemilia
Rostra
Curia
Tabularium
R1OyzEO7zuo4T
Ćwiczenie 11
Dokończ zdanie: Budowa budynku Curia Julia została rozpoczęta za Cezara, a zakończona podczas panowania: Możliwe odpowiedzi: 1. Oktawiana Augusta 2. Wespezjana 3. Tullusa Hostiliusza
Dokończ zdanie: Budowa budynku Curia Julia została rozpoczęta za Cezara, a zakończona podczas panowania: Możliwe odpowiedzi: 1. Oktawiana Augusta 2. Wespezjana 3. Tullusa Hostiliusza
Jak mówi tradycja rzymska, pierwsza siedziba senatu została zbudowana przez króla Tullusa Hostiliusza. Ilustracja pokazuje budowlę, której budowę rozpoczął Cezar, a ukończył Oktawian August.
Rostra
Tabularium
Curia Iulia
Argiletum
RpJFofseUAHoj
Ćwiczenie 12
Wskaż, o której budowli jest mowa w poniższym opisie. Budowla ta stała wysoko przy Via Sacra, niedaleko Koloseum. Była pomnikiem zwycięstwa Wespazjana i Tytusa, wziesionym, by uczcić zdobycie przez nich Jerozolimy. Płaskorzeźba, która ją zdobi, pokazuje sceny pompa triumphalis z 71 r. n.e. Możliwe odpowiedzi: 1. Argiletum, 2. Arcus Titi, 3. Arcus Severi, 4. Tabularium
Wskaż, o której budowli jest mowa w poniższym opisie. Budowla ta stała wysoko przy Via Sacra, niedaleko Koloseum. Była pomnikiem zwycięstwa Wespazjana i Tytusa, wziesionym, by uczcić zdobycie przez nich Jerozolimy. Płaskorzeźba, która ją zdobi, pokazuje sceny pompa triumphalis z 71 r. n.e. Możliwe odpowiedzi: 1. Argiletum, 2. Arcus Titi, 3. Arcus Severi, 4. Tabularium
Wskaż, o której budowli jest mowa w poniższym opisie.
Budowla ta stała wysoko przy Via Sacra, niedaleko Koloseum. Była pomnikiem zwycięstwa Wespazjana i Tytusa, wziesionym, by uczcić zdobycie przez nich Jerozolimy. Płaskorzeźba, która ją zdobi, pokazuje sceny pompa triumphalis z 71 r. n.e.
Argiletum
Arcus Titi
Arcus Severi
Tabularium
Polecenie 1
Ułóż plan zwiedzania Forum Romanum. Powinno się w nim znaleźć 5–6 miejsc. Każdą propozycję uzasadnij.
R16soNqiE8NXk
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
Słowniki
Słownik pojęć
Penaty
Penaty
opiekuńcze bóstwa italskie, przedstawiane jako dwóch młodzieńców z rogiem obfitości.
Rekonstrukcja
Rekonstrukcja
odtworzenie w oparciu o zachowane fragmenty, szczątki.
Słownik łacińsko‑polski
R92lSZ9XaxJdo1
Słownik łacińsko-polski.
Słownik łacińsko-polski.
Źródło: online skills, licencja: CC0.
Galeria dzieł sztuki
R16lY4OLk0fY0
Fotografia Stefana Bauera przedstawia widok na Forum Romanum – ruiny jednego z ważniejszych miejsc dla starożytnego Rzymu. Fotografia została wykonana z oddali. W centrum znajdują się pozostałości po kompleksie budynków – głównie są to kolumny oraz fundamenty. Pomiędzy ruinami budynków widoczne są tereny zielone. Na drugim planie znajdują się nowożytne budowle – jeden z nich ma pomarańczowy kolor ścian, drugi ma ściany koloru szaro-białego. Fotografia została wykonana w lekko zachmurzony dzień.
Stefan Bauer (fot.), Widok współczesny na Forum Romanum. Widok od strony Kapitolu, ok. VI w. p.n.e., Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY-SA 2.5
R12MjUJZ6jQQ9
Fotografia nieznanego autora przedstawia widok współczesny na kanał ściekowy Cloaca Maxima. Jest to główny kanał ściekowy w Rzymie, którego budowę zainicjował Tarkwiniusz Stary w VII w. p.n.e. Kanał ma długość około 600 m. Jest to najstarszy czynny kanał w Rzymie. Na fotografii oprócz kanału znajduje się most, na którym widoczne są auta. W tle widoczne są drzewa, oraz budynki.
Tarkwiniusz Starszy (inicjator budowy), widok współczesny na Cloaca Maxima - główny kanał ściekowy, VII w. p.n.e. (budowa), Rzym, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna
R4oyV2t6SXW6V
Obraz Cesare Maccari pod tytułem „Cyceron potępia Katylinę” na którym przedstawiono salę, w której znajduje się tłum ludzi siedzących w drewnianych ławach. W centrum pomieszczenia znajduje się mównica, na której obecny jest starszy mężczyzna ubrany w białe szaty. Wygłasza on mowę potępiającą Katylinę, który również obecny jest na zebraniu – siedzi w prawej dolnej części obrazu. Wszyscy obecni tam ludzie spoglądają się na Katylinę – na ich twarzach widoczny jest wzrok politowania, niedowierzania oraz potępienia.
Płaskorzeźba nieznanego autora przedstawia łupienie świątyni jerozolimskiej – dzieło znajduje się na rzymskim łuku triumfalnym. Na płaskorzeźbie znajduje się grupa ludzi ubrana w szaty i tuniki wynosząca różne kosztowności ze świątyni. Płaskorzeźba pokazuje sceny pompa triumphalis z 71 r. n.e. Płaskorzeźba ma kolor piaskowy, a fotografia została wykonana przy użyciu sztucznego oświetlenia.
Rzymski łuk triumfalny z Beth Hatefutsoth, przedstawiający łupienie świątyni jerozolimskiej, ok. 81 r., wikimedia.org, CC BY 3.0
R1YDghl4S9AX9
Fotografia nieznanego autora przedstawia medalion z wizerunkiem Remusa i Romulusa – dwóch braci bliźniaków, legendarnych założycieli Rzymu. Obaj mężczyźni mają krótkie lokowane włosy oraz pewnie spoglądają się w prawą stronę. Z lewej strony medalionu widnieje napis ROMULUS zaś z prawej REMUS. Wizerunki mężczyzn zostały umieszczone na szarym okrągłym tle.
Medalion z wizerunkiem Romulusa i Remusa, XV w., Klasztor w Certosa Monumento, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna
R1Z5UMXFCsBk5
Fotografia Giovanniego Dore przedstawia inskrypcję na monumencie Lapis Niger z okresu starożytnego Rzymu. Monument został wykonany z kamienia, na pierwszym planie widoczna jest inskrypcja w języku łacińskim. Niestety stan i wiek materiału uniemożliwia odczytanie inskrypcji. Fotografia tego zapisu została wykonana z użyciem lampy błyskowej.
Giovanni Dore (fot.), Łaciński napis na monumencie Lapis Niger w Rzymie, VI w. p.n.e, wikimedia.org, CC BY 3.0
R5GqltZefaCmH
Czarno-biała fotografia autorstwa Radomila przedstawia płaskorzeźbę znajdującą się na łuku Konstantyna Wielkiego – na dziele został uwieczniony tłum ludzi, którzy spoglądają się na cesarza siedzącego w centrum rzeźby.
Fotografia nieznanego autora przedstawia widok współczesny na ruiny budowli oraz łuk triumfalny na Forum Romanum. Jest to najstarszy plac miejski w Rzymie, otoczony wzgórzami. Łuk triumfalny to budowla w kształcie monumentalnej, wolno stojącej bramy. Była stawiana dla uhonorowania dziesięciolecia sprawowania władzy przez cesarza Konstantyna oraz dla uczczenia jego zwycięstwa nad Maksencjuszem. Brama została zbudowana z jasnego kamienia. W tle widoczne jest Koloseum. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Wielu cesarzy uczczono tu łukami triumfalnymi. Niektóre z nich zachowały się w dobrym stanie, jak np. łuk Tytusa.
Łuk Tytusa na Forum Romanum, ok. I w., Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
RmWZaX6x2hSSz
Fotografia autorstwa Aleksandra Z. przedstawia widok współczesny na fragment Bazyliki Maksencjusza – ostatniej z wielkich bazylik wzniesionych w Rzymie, znajduje się ona Forum Romanum. Na fotografii uwiecznione zostały ruiny i pozostałości innych budowli, które stoją pomiędzy trawnikami i drzewami. W oddali widoczne są współczesne budowle Rzymu.
Aleksander Z (fot.), Bazylika Maksencjusza na Forum Romanum, Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
RGEcniwOnX13R
Fotografia autorstwa Hansa E. Johanssona przedstawia widok współczesny na panoramę Forum Romanum, na którym znajdują się pozostałości i ruiny budowli. Z lewej strony znajduje się łuk triumfalny wykonany z białego kamienia. Z prawej strony fotografii widoczne są kolumny, które były fragmentem większej budowli. Pomiędzy ruinami znajdują się ludzie zwiedzający Forum Romanum. Fotografia została wykonana w lekko zachmurzony dzień – na błękitnym niebie znajdują się białe chmury.
Hans E C Johansson (fot.), Panorama Forum Romanum, Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0
RGZ78i9b4muq0
Fotografia autorstwa macogginsa przedstawia widok współczesny na budowlę Kuria lulia znajdującą się na Forum Romanum. Budynek przeznaczony był na posiedzenia senatu w starożytnym Rzymie. Przez budynkiem znajduje się plac, obok którego znajdują się pozostałości po kolumnach. W tle widoczne są współczesne budynki miasta Rzymu. Fotografia została wykonana w jasny, bezchmurny dzień.
macoggins (fot.), Kuria Iulia na Forum Romanum, 29 r. p.n.e., Rzym, Włochy, wikimedia, CC BY 2.0
R1bOlHTuRYymi
Fotografia Cassiusa Ahenobarbusa przedstawia widok współczesny na na marmurowe schody znajdujące się na Forum Romanum. Kamienne stopnie zbudowane są z jasnego kamienia, widoczne są na nich liczne ubytki. Obok schodów widoczny jest trawnik na którym rosną maki i inne kwiaty polne.
Cassius Ahenobarbus (fot.), Marmurowe stopnie Rostry na Forum Romanum, Rzym, Włochy, wikimedia, CC BY-SA 3.0
Bibliografia
S. Pescarin, Rzym. Przewodnik archeologiczny po Wiecznym Mieście, Warszawa 2000.
J. A. Ostrowski, Starożytny Rzym. Polityka i sztuka, Warszawa–Kraków 1999.
M. Crawford, Rzym w okresie republiki, Warszawa 2000.
S. Stabryła, Zarys kultury starożytnych Grecji i Rzymu, Warszawa 2016.
Słownik kultury antycznej, red. R. Kulesza, Warszawa 2012
P. Conolly, H. Dodge, Antyczne miasta. Cuda architektury. Życie społeczne, kulturalne, religijne, Warszawa 1998.
L. Winiczuk, Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1983.
