Fragment krajobrazu
Natura nie przestaje zaskakiwać człowieka – pozwala mu na zachwyt, odpoczynek czy zadumę. Jest ona niekończącym się źródłem inspiracji dla artystów, którzy opisują ją i oddają jej hołd w swoich dziełach. Takie opisy możemy odnaleźć w wielu dziełach polskich pisarzy, m.in. Adama Mickiewicza czy Elizy Orzeszkowej.
Zapoznaj się z poniższym fragmentem, a następnie wykonaj ćwiczenia.
Pan TadeuszKsięga II. Zamek
Był sad.
Drzewa owocneowocne, zasadzone w rzędy,
Ocieniały szerokie pole; spodem grzędy,
Tu kapusta, sędziwesędziwe schylając łysiny,
Siedzi i zda się dumać o losach jarzyny;
Tam, plącząc strąki w marchwi zielonej warkoczu,
Wysmukły bob obraca na nią tysiąc oczu;
Owdzie podnosi złotą kitę kukuruzakukuruza;
Gdzieniegdzie otyłego widać brzuch harbuzaharbuza,
Który od swej łodygi aż w daleką stronę
Wtoczył się jak gość między buraki czerwone.
Grzędy rozjęterozjęte miedzą; na każdym przykopie
Stoją jakby na straży w szeregach konopie,
Cyprysy jarzyn: ciche, proste i zielone.
Ich liście i woń służą grzędom za obronę,
Bo przez ich liście nie śmie przecisnąć się żmija,
A ich woń gąsienice i owad zabija,
Dalej maków białawe górują badyle;
Na nich, myślisz, iż rojem usiadły motyle,
TrzepiecącTrzepiecąc skrzydełkami, na których się mieni
Z rozmaitością tęczy blask drogich kamieni;
TyląTylą farb żywych, różnych mak zrzenicę mami.
W środku kwiatów, jak pełnia pomiędzy gwiazdami
Krągły słonecznik licem wielkiem, gorejącem,
Od wschodu do zachodu kręci się za słońcem.Źródło: Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, Wrocław 2015, s. 207.
![Kliknij żeby powiększyć Grafika przedstawiająca łysą dziecięcą głowę z otwartą buzią. Przy niej znajduje się dymek z następującym tekstem: Zapamiętaj! Ożywienie (animizacja) - rodzaj przenośni przypisującej przedmiotom, zjawiskom martwej natury oraz pojęciom abstrakcyjnym właściwości istot żywych. Uosobienie (personifikacja) - przenośnia ukazująca pojęcia abstrakcyjne, zjawiska itp. jako postacie ludzkie.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/ROcoxjmM8EaO2/1668785933/2BgeZPyvSo1BhnUfphpskgPUmj2oDp7N.jpg)
Nazwij zmysł, na który najbardziej oddziałuje opis sadu. Uzasadnij swoją odpowiedź.
Porównania – Uzupełnij luki brakującymi członami porównawczymi.
Gdzieniegdzie otyłego widać brzuch harbuza,
Który od swej łodygi aż w daleką stronę
Wtoczył się ....................................................................
na każdym przykopie
Stoją .......................................................... konopie
W środku kwiatów ..............................................................
Krągły słonecznik licem wielkiem, gorejącem
Od wschodu do zachodu kręci się za słońcem.
Oto osiem zdań dotyczących „Sadu” A. Mickiewicza. Zdecyduj, czy są prawdziwe, czy fałszywe, oznaczając je odpowiednio P – prawda, F – fałsz. Swoje wybory uzasadnij.
Zdanie | Prawda | Fałsz |
1. Opis sadu jest fragmentem dłuższego utworu pt. „Pan Tadeusz”. | □ | □ |
2. Opisywany przez A. Mickiewicza ogród jest bardzo zaniedbany. | □ | □ |
3. Najważniejszą rolę w opisywanym ogrodzie pełnią rośliny ozdobne. | □ | □ |
4. Postać mówiąca w utworze zwraca się do czytelnika. | □ | □ |
5. Sad to miejsce, gdzie rosną przede wszystkim jarzyny i kwiaty. | □ | □ |
6. A. Mickiewicz opisał różne gatunki drzew owocowych. | □ | □ |
7. Konopie pełnią funkcje strażników, ponieważ służą grzędom za obronę. | □ | □ |
8. Opis sadu wprowadza nastrój grozy. | □ | □ |
Naszkicuj plan sadu przedstawiony we fragmencie Pana Tadeusza. W tym celu:
wykorzystaj informacje o rozmieszczeniu roślin zawarte w tekście,
zastosuj symboliczne rysunki roślin,
sporządź legendę.
Możesz skorzystać z dostępnego poniżej szkicownika.
Opisz, jakie zmiany wprowadziłbyś w opisanym przez poetę sadzie.
Przyjrzyj się zamieszczonym poniżej obrazom przedstawiającym sad. Wybierz jeden z nich i opisz jak najdokładniej.
Opisz w kilku zdaniach twoje skojarzenia związane z sadem. Mogą to być np. wrażenia dotykowe, dźwięki, zapachy, przedmioty, osoby lub jakieś wspomnienie.
![Kliknij żeby powiększyć Na obrazie ludzie zbierający jabłka w sadzie. Na pierwszym planie, po prawej i lewej stronie trzy drzewka owocowe, których gałęzie uginają się pod ciężarem owoców. Kilkuletnia dziewczynka w czerwonej czapce stoi tyłem, ubrana jest w ciemne buty i rajstopy, niebieski płaszczyk, spod którego wystaje sukienka. Na plecach ma skrzyżowane pasy materiału, to mocowanie do torby umieszczonej na brzuchu, do której zbiera owoce. Jest zwrócona w kierunku klęczącej kobiety (przysłania ją), która zbiera jabłka do wiklinowego kosza. Ubrana jest w długą suknię, ramiona okryte ma wzorzystą chustą, ciemne nakrycie głowy. Za nią stoi oparta o drzewo drabina oraz kolejne dwa pełne kosze. W głębi widać drzewa, po prawej stronie stoi drewniany parterowy dom z poddaszem i dwuspadzistym dachem. Pomiędzy domem a postaciami z pierwszego planu rozciąga się teren porośnięty trawą. Widzimy kobietę w kapeluszu i długiej sukni, z dużym koszem w ręce, zmierza w stronę zbierających owoce. Znajduje się ona w centrum obrazu, pomiędzy domem a zbierającymi owoce.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R149AEu7kdv6m/1668785936/2anF6KoE1am4W6wjy2n9QAvl8AFOZlkq.jpg)
![Kliknij żeby powiększyć Na obrazie kwitnący sad z perspektywy osoby stojącej na dróżce pomiędzy drzewami. Wzdłuż dróżki, po jej obu stronach rosną niskie, zielone rośliny. W głębi widać postać mężczyzny. Teren z dwóch stron otoczony jest drewnianym, prostym płotem. Drzewa mają długie, splątane gałęzie, wyrastające w górę i na boki z niskich pni. Kwitnących kwiatów i młodych liści jest tak wiele, że przysłaniają niebo i przestrzeń w głębi sadu.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R108Pl2uUbedh/1668785936/17Am9qGypODExOonzEa91LkWrVbR1Kpa.jpg)
![Kliknij żeby powiększyć Na obrazie widok na ogród z trawą i niską roślinnością oraz strumykiem na pierwszym planie. Przepływa on pod kładką obok niedużej, drewnianej chatki z lewej strony obrazu. Przysłania ją pojedyncze, kwitnące drzewo. Przez środek, równolegle do strumyka, biegnie ścieżka w kierunku dużego budynku. Po prawej stronie stoi druga drewniana chata, z dachem krytym słomą. W głębi posadzone w równych odstępach kwitnące drzewa owocowe. Z dwóch stron otoczone są wysokimi cyprysami. Ich zieleń kontrastuje z jasną kolorystyką pozostałych elementów.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R13RSOyDe4XPo/1668785937/1n9YZ2QVIAbTSYRDtDhBHt6O6NXRiiHx.jpg)