Scenariusz lekcji

Fryderyk Chopin. Twórca muzyki narodowej.

1. Cele lekcji

a. Wiadomości

1. Zapoznanie uczniów z postacią i twórczością Fryderyka Chopina.

2. Wyjaśnienie, czym jest muzyka narodowa i jakimi cechami jest obdarzona.

3. Wskazanie charakterystycznych cech stylistycznych twórczości Fryderyka Chopina oraz wykorzystywanych form i gatunków.

4. Przedstawienie dzieł kompozytora pod względem obsady wykonawczej wskazując na dominującą rolę i ekspresję fortepianu.

5. Percypując II część Koncertu fortepianowego e‑moll, wyjaśnienie roli i funkcji fortepianu w utworze.

6. Percypowanie utworów pod względem wykorzystywania przez kompozytora elementów i motywów ludowych, narodowych tańców polskich.

7. Wyjaśnienie fenomenu Chopina w kulturze polskiej i światowej.

b. Umiejętności

Uczeń potrafi:

1. opisać życie i twórczość Fryderyka Chopina;

2. wskazać najważniejsze cechy stylistyczne kompozycji Chopina;

3. przedstawić najważniejsze gatunki i formy stosowane przez Chopina;

4. wyjaśnić pojęcie narodowości kompozycji;

5. wskazać cechy narodowe w twórczości Chopina;

6. przedstawić obsadę wykonawczą stosowaną przez kompozytora;

7. wyjaśnić rolę i funkcję fortepianu w utworach Chopina;

8. rozpoznawać w słuchanych utworach rytmy narodowych tańców polskich;

9. rozpoznawać na lekcji przynajmniej trzy słuchane utwory Fryderyka Chopina;

10. wyjaśnić znaczenie Fryderyka Chopina w kulturze polskiej i światowej.

2. Metoda i forma pracy

1. Aktywne słuchanie muzyki.

2. Pogadanka z elementami dyskusji i refleksji.

3. Metoda aktywizująca – praca uczniów w grupach.

3. Środki dydaktyczne

1. Podręcznik: Panek W., Świat muzyki. Podręcznik dla klas 1‑3 gimnazjum, wyd. WSiP, Warszawa 2004.

2. Stanowisko do odtwarzania muzyki.

1. Płyta z nagraniami utworów Fryderyka Chopina:

2. Koncert fortepianowy e‑moll, cz. II.

3. Etiuda c‑moll op.10 – „Rewolucyjna”.

4. Fantazja na tematy polskie, Rondo à la Krakowiak F‑dur.

5. Polonez A‑dur op. 40.

6. Karta pracy ucznia.

7. Papier A‑4.

8. Flamastry.

4. Przebieg lekcji

a. Faza przygotowawcza

Sprawdzenie obecności oraz zadania domowego.

Wspólne zaśpiewanie piosenki poznanej na ostatniej lekcji.

(7 min.)

b. Faza realizacyjna

1. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy i rozdaje wypisane na kartce zagadnienia, które uczniowie będą wspólnie opracowywać według wcześniej przyswojonych wiadomości oraz według podręcznika. Aktywna praca w grupach.

I GRUPA: Wypisz w punktach życiorys Fryderyka Chopina.

II GRUPA: Wymień gatunki muzyczne uprawiane przez Fryderyka Chopina.

III GRUPA: Wypisz w punktach cechy charakterystyczne muzyki narodowej.

IV GRUPA: Jaki instrument umiłował sobie Fryderyk Chopin i jaką funkcję pełnił w twórczości kompozytora. Omów cechy stylistyczne twórczości Fryderyka Chopina.

2. Przygotowaniu w grupach towarzyszy słuchanie Koncertu fortepianowego e‑moll, cz. II – Largo.

(10 min.)

3. Po opracowaniu materiału przez uczniów, kapitan każdej grupy omawia zagadnienia zapisane na kartce, a inna osoba z tej samej grupy w tym samym czasie zapisuje wymieniane cechy na tablicy. Nauczyciel włącza się w rozmowę poprawiając lub pomagając osobie przedstawiającej problem. Wspólna rozmowa na temat zadanych zagadnień.

4. Przed omówieniem grupy II uczniowie słuchają poloneza A‑dur Fryderyka Chopina.

5. Przed omówieniem grupy III uczniowie słuchają Fantazji na tematy polskie, Ronda à la Krakowiak F‑dur.

6. Przed omówieniem grupy IV uczniowie słuchają etiudy c‑moll op.10 – „Rewolucyjnej”, wskazując na ekspresyjną rolę fortepianu.

c. Faza podsumowująca

Podsumowanie wiadomości związanych z tematem lekcji w formie notatki do zeszytu:

Notatka:

Fryderyk Chopin – ur. 1810 r. w Żelazowej Woli, zmarł w 1849 r. w Paryżu. Gry na fortepianie uczył się u Wojciecha Żywnego, a następnie u Józefa Elsnera. Jako pianista‑wirtuoz był ulubieńcem salonów warszawskich, wiedeńskich, paryskich. W 1830 roku osiadł w Paryżu. Gruźlica uniemożliwiła mu dalszą karierę. Pochowany został w Paryżu, a serce powróciło do Polski i znajduje się w Warszawie, w Kościele Świętego Krzyża.

Twórczość:

Chopin pisał z potrzeby ducha narodowe polonezy, mazurki. Tworzył również nastrojowe nokturny, ballady, miniatury: preludia, etiudy, walce, scherza, pieśni np. Życzenie, a także wielkie formy na fortepian i orkiestrę: koncerty fortepianowe (napisał ich dwa, e‑moll i f‑moll). Ponadto skomponował Fantazję na tematy polskie i Rondo à la Krakowiak.

Cechy muzyki narodowej Chopina:

- utwory w języku narodowym,

- wykorzystanie zwyczajów, tekstów, motywów ludowych w muzyce,

- przedstawienie realiów historycznych charakterystycznych dla danej epoki,

- przedstawienie losów i historii narodu.

Cechy stylistyczne twórczości Fryderyka Chopina:

- muzyka osobista, pełna wewnętrznej ekspresji,

- narodowe akcenty poprzez wprowadzanie narodowych tańców polskich,

- nastrojowość, sentymentalizm, liryzm muzyczny,

- styl brillant.

5. Bibliografia

1. Panek W., Świat muzyki. Podręcznik dla klas 1‑3 gimnazjum, wyd. WSiP, Warszawa 2004.

6. Załączniki

a. Karta pracy ucznia

Powtórzenie najważniejszych zagadnień związanych z tematem lekcji.

b. Zadanie domowe

Na podstawie podręcznika, innego źródła lub własnych przemyśleń wyjaśnij, na czym polega fenomen Chopina w kulturze polskiej i światowej.