190‑100 p.n.e. – lata życia Kornelii Afrykańskiej Młodszej
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
R12WA5rZNHklZ
Scenariusz zajęć do pobrania.
Scenariusz zajęć do pobrania.
I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń: 1. zna i rozpoznaje następujące formy morfologiczne z zakresu gramatyki języka łacińskiego, 2. zna i rozpoznaje następujące zjawiska składniowe z zakresu gramatyki języka łacińskiego: a) szyk zdania łacińskiego. 4. identyfikuje, z wykorzystaniem posiadanej wiedzy na temat gramatyki łacińskiej, formy podstawowe słów występujących w tłumaczonym tekście, 7. zna zasady tworzenia spójnego i zgodnego z polską normą językową przekładu z języka łacińskiego na język polski, 8. dokonuje następujących transformacji gramatycznych w zakresie morfologii: o) potrafi czytać ze zrozumieniem prozatorski tekst łaciński (z zakresu tekstów określonych w kanonie), posługując się w tym celu słownikiem.
Nauczysz się
rozróżniać formy przypadków (Nominativus, Genetivus, Dativus, Accusativus, Ablativus, Vocativus);
rozwiązywać ćwiczenia przy użyciu rzeczowników łacińskich;
czytać oraz tłumaczyć wiersz Katullusa.
Zapoznaj się z ilustracjami interaktywnymi, a następnie wykonaj ćwiczenie.
R1VybD0AoWWen1
Fotografia nieznanego autora przedstawia rzeźbę wodza germańskiego Arminiusa, który zwyciężył Rzymian w bitwie w Lesie Teutoburskim. W geście triumfu unosi on do góry miecz. Lewą rękę ma opartą na tarczy. Ubrany jest w strój do walki. Fotografia została wykonana w jasny i lekko zachmurzony dzień. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Germani sunt fortissimi barbarorum. 2. Germanie są najdzielniejsi z barbarzyńców.
Fotografia nieznanego autora przedstawia rzeźbę wodza germańskiego Arminiusa, który zwyciężył Rzymian w bitwie w Lesie Teutoburskim. W geście triumfu unosi on do góry miecz. Lewą rękę ma opartą na tarczy. Ubrany jest w strój do walki. Fotografia została wykonana w jasny i lekko zachmurzony dzień. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Germani sunt fortissimi barbarorum. 2. Germanie są najdzielniejsi z barbarzyńców.
Rzeźba przedstawiająca Arminiusa, wodza germańskiego, który zwyciężył Rzymian w bitwie w Lesie Teutoburskim, Detmold, Niemcy, pinimg.com, CC BY 3.0
R1BNPGK6QrkDe1
Ilustracja interaktywna przedstawia mapę obrazującą Drugą Wojnę Punicką i terytoria Republiki Rzymskiej i Kartaginy. Mapa przedstawia widok na południową Europę i Afrykę północną. Kolorem żółtym zostały oznaczone granice Republiki Rzymskiej, kolorem pomarańczowym oznaczono terytorium Imperium Kartagińskiego. Zieloną strzałką oznaczono trasę przemarszu Hannibala w latach 218-203 przed naszą erą. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Bello Punico secundo, 2. Podczas II wojny punickiej
Ilustracja interaktywna przedstawia mapę obrazującą Drugą Wojnę Punicką i terytoria Republiki Rzymskiej i Kartaginy. Mapa przedstawia widok na południową Europę i Afrykę północną. Kolorem żółtym zostały oznaczone granice Republiki Rzymskiej, kolorem pomarańczowym oznaczono terytorium Imperium Kartagińskiego. Zieloną strzałką oznaczono trasę przemarszu Hannibala w latach 218-203 przed naszą erą. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Bello Punico secundo, 2. Podczas II wojny punickiej
Mapa przedstawiająca podział terytoriów w trakcie trwania drugiej wojny punickiej, iplsc.com, CC BY 3.0
RU7l8F5mxnjmx1
Ilustracja interaktywna autorstwa Heinricha Leutemanna pod tytułem „Zdrajca zrzucony ze skały Tarpejskiej w Rzymie” przedstawia scenę tytułowego zrzucenia mężczyzny ze skały. Na pierwszym planie widoczny jest zrzucony mężczyzna ze skały, który spada głową skierowaną do dołu. Przepasany jest zieloną szatą, jego ręce są skrępowane liną. Na drugim planie znajdują się ludzie obserwujący wyrok. W tle widoczny jest kolejny mężczyzna, na którym zostanie wykonany wyrok śmierci. W oddali z lewej strony widoczna jest płacząca kobieta, która zakrywa swoją twarz czerwoną suknią. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Miles proditionis accusatus est. 2. Żołnierz został oskarżony o zdradę.
Ilustracja interaktywna autorstwa Heinricha Leutemanna pod tytułem „Zdrajca zrzucony ze skały Tarpejskiej w Rzymie” przedstawia scenę tytułowego zrzucenia mężczyzny ze skały. Na pierwszym planie widoczny jest zrzucony mężczyzna ze skały, który spada głową skierowaną do dołu. Przepasany jest zieloną szatą, jego ręce są skrępowane liną. Na drugim planie znajdują się ludzie obserwujący wyrok. W tle widoczny jest kolejny mężczyzna, na którym zostanie wykonany wyrok śmierci. W oddali z lewej strony widoczna jest płacząca kobieta, która zakrywa swoją twarz czerwoną suknią. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Miles proditionis accusatus est. 2. Żołnierz został oskarżony o zdradę.
Heinrich Leutemann, „Zdrajca zrzucony ze skały Tarpejskiej w Rzymie” [w:] Adolf Stahr, „Ilustracje z czasów starożytnych”, 1866, pinimg.com, CC BY 3.0
RBY25FkKnTOdh1
Obraz autorstwa Prospero Piattiego pod tytułem „Floralia”, na którym znajduje się tłum ludzi przebywający w dużej sali. Na pierwszym planie widoczna jest grupa roznegliżowanych kobiet. Część kobiet jest naga. Obok nich widoczne są dwa psy, osioł i zające. Na drugim planie widoczna jest wysoka rzeźba przedstawiająca postać kobiecą. Rzeźba została wykonana z jasnego kamienia. W tle widoczni są bogato ubrani mężczyźni oraz kobiety. Na ścianach pomieszczenia są widoczne liczne rzeźby i zdobienia. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Multitudo hominum, 2. Tłum ludzi
Obraz autorstwa Prospero Piattiego pod tytułem „Floralia”, na którym znajduje się tłum ludzi przebywający w dużej sali. Na pierwszym planie widoczna jest grupa roznegliżowanych kobiet. Część kobiet jest naga. Obok nich widoczne są dwa psy, osioł i zające. Na drugim planie widoczna jest wysoka rzeźba przedstawiająca postać kobiecą. Rzeźba została wykonana z jasnego kamienia. W tle widoczni są bogato ubrani mężczyźni oraz kobiety. Na ścianach pomieszczenia są widoczne liczne rzeźby i zdobienia. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Multitudo hominum, 2. Tłum ludzi
Prospero Piatti, „Floralia” - święto na część Bogini Flory, 1899, dom aukcyjny Dorotheum, wikimedia.org, domena publiczna
RfOSlZq3GdJut1
Fotografia nieznanego autora przedstawia cztery osoby odpoczywające na łonie natury. Z lewej strony widoczny jest kosz z owocami – winogrono, jabłka, banany. W centralnej części widoczny jest duży kosz z którego wystają szklane butelki. Za koszem siedzą cztery osoby – mężczyźni i kobiety. Jeden z mężczyzn i dwie kobiety piją napoje, zaś drugi gra na gitarze.
Fotografia nieznanego autora przedstawia cztery osoby odpoczywające na łonie natury. Z lewej strony widoczny jest kosz z owocami – winogrono, jabłka, banany. W centralnej części widoczny jest duży kosz z którego wystają szklane butelki. Za koszem siedzą cztery osoby – mężczyźni i kobiety. Jeden z mężczyzn i dwie kobiety piją napoje, zaś drugi gra na gitarze.
Grupa przyjaciół, online-skills, CC BY 3.0
R1UFHyiDq3VpZ
Ćwiczenie 1
Do nazw funkcji przypadków dobierz właściwe przykłady Przykład 1. Ablativus temporis – Możliwe odpowiedzi: 1. Germani sunt fortissimi barbarorum (Germanie są najdzielniejsi z barbarzyńców.) 2. Multitudo hominum (Tłum ludzi) 3. Mihi amici boni sunt. (Mam dobrych przyjaciół.) 4. Miles proditionis accusatus est. (Żołnierz został oskarżony o zdradę) 5. Bello Punico secundo (podczas II wojny punickiej)
Przykład 2. Genetivus partitivus – Możliwe odpowiedzi: 1. Germani sunt fortissimi barbarorum (Germanie są najdzielniejsi z barbarzyńców.) 2. Multitudo hominum (Tłum ludzi) 3. Mihi amici boni sunt. (Mam dobrych przyjaciół.) 4. Miles proditionis accusatus est. (Żołnierz został oskarżony o zdradę) 5. Bello Punico secundo (podczas II wojny punickiej)
Przykład 3. Genetivus criminis – Możliwe odpowiedzi: 1. Germani sunt fortissimi barbarorum (Germanie są najdzielniejsi z barbarzyńców.) 2. Multitudo hominum (Tłum ludzi) 3. Mihi amici boni sunt. (Mam dobrych przyjaciół.) 4. Miles proditionis accusatus est. (Żołnierz został oskarżony o zdradę) 5. Bello Punico secundo (podczas II wojny punickiej)
Przykład 4. Genetivus materiae – Możliwe odpowiedzi: 1. Germani sunt fortissimi barbarorum (Germanie są najdzielniejsi z barbarzyńców.) 2. Multitudo hominum (Tłum ludzi) 3. Mihi amici boni sunt. (Mam dobrych przyjaciół.) 4. Miles proditionis accusatus est. (Żołnierz został oskarżony o zdradę) 5. Bello Punico secundo (podczas II wojny punickiej)
Przykład 5. Dativus possessivus – Możliwe odpowiedzi: 1. Germani sunt fortissimi barbarorum (Germanie są najdzielniejsi z barbarzyńców.) 2. Multitudo hominum (Tłum ludzi) 3. Mihi amici boni sunt. (Mam dobrych przyjaciół.) 4. Miles proditionis accusatus est. (Żołnierz został oskarżony o zdradę.) 5. Bello Punico secundo (podczas II wojny punickiej)
Do nazw funkcji przypadków dobierz właściwe przykłady Przykład 1. Ablativus temporis – Możliwe odpowiedzi: 1. Germani sunt fortissimi barbarorum (Germanie są najdzielniejsi z barbarzyńców.) 2. Multitudo hominum (Tłum ludzi) 3. Mihi amici boni sunt. (Mam dobrych przyjaciół.) 4. Miles proditionis accusatus est. (Żołnierz został oskarżony o zdradę) 5. Bello Punico secundo (podczas II wojny punickiej)
Przykład 2. Genetivus partitivus – Możliwe odpowiedzi: 1. Germani sunt fortissimi barbarorum (Germanie są najdzielniejsi z barbarzyńców.) 2. Multitudo hominum (Tłum ludzi) 3. Mihi amici boni sunt. (Mam dobrych przyjaciół.) 4. Miles proditionis accusatus est. (Żołnierz został oskarżony o zdradę) 5. Bello Punico secundo (podczas II wojny punickiej)
Przykład 3. Genetivus criminis – Możliwe odpowiedzi: 1. Germani sunt fortissimi barbarorum (Germanie są najdzielniejsi z barbarzyńców.) 2. Multitudo hominum (Tłum ludzi) 3. Mihi amici boni sunt. (Mam dobrych przyjaciół.) 4. Miles proditionis accusatus est. (Żołnierz został oskarżony o zdradę) 5. Bello Punico secundo (podczas II wojny punickiej)
Przykład 4. Genetivus materiae – Możliwe odpowiedzi: 1. Germani sunt fortissimi barbarorum (Germanie są najdzielniejsi z barbarzyńców.) 2. Multitudo hominum (Tłum ludzi) 3. Mihi amici boni sunt. (Mam dobrych przyjaciół.) 4. Miles proditionis accusatus est. (Żołnierz został oskarżony o zdradę) 5. Bello Punico secundo (podczas II wojny punickiej)
Przykład 5. Dativus possessivus – Możliwe odpowiedzi: 1. Germani sunt fortissimi barbarorum (Germanie są najdzielniejsi z barbarzyńców.) 2. Multitudo hominum (Tłum ludzi) 3. Mihi amici boni sunt. (Mam dobrych przyjaciół.) 4. Miles proditionis accusatus est. (Żołnierz został oskarżony o zdradę.) 5. Bello Punico secundo (podczas II wojny punickiej)
Do nazw funkcji przypadków dobierz właściwe przykłady
Mihi amici boni sunt. (Mam dobrych przyjaciół.), Germani sunt fortissimi barbarorum (Germanie są najdzielniejsi z barbarzyńców.), Multitudo hominum (Tłum ludzi), Miles proditionis accusatus est. (Żołnierz został oskarżony o zdradę), Bello Punico secundo (podczas II wojny punickiej)
Przetłumacz na polski podane niżej łacińskie zdania i zwroty. Iuppiter rex deorum a poetis nominatur Możliwe odpowiedzi: 1. Cyceron i Antoniusz zostali ogłoszeni konsulami, 2. Jestem szczęśliwy/-a i pozostanę szczęśliwy/-a, 3. Jowisz jest nazywany przez poetów władcą bogów Sum felix felixque manebo Możliwe odpowiedzi: 1. Cyceron i Antoniusz zostali ogłoszeni konsulami, 2. Jestem szczęśliwy/-a i pozostanę szczęśliwy/-a, 3. Jowisz jest nazywany przez poetów władcą bogów Cicero et Antonius consules declarati sunt. Możliwe odpowiedzi: 1. Cyceron i Antoniusz zostali ogłoszeni konsulami, 2. Jestem szczęśliwy/-a i pozostanę szczęśliwy/-a, 3. Jowisz jest nazywany przez poetów władcą bogów
Przetłumacz na polski podane niżej łacińskie zdania i zwroty. Iuppiter rex deorum a poetis nominatur Możliwe odpowiedzi: 1. Cyceron i Antoniusz zostali ogłoszeni konsulami, 2. Jestem szczęśliwy/-a i pozostanę szczęśliwy/-a, 3. Jowisz jest nazywany przez poetów władcą bogów Sum felix felixque manebo Możliwe odpowiedzi: 1. Cyceron i Antoniusz zostali ogłoszeni konsulami, 2. Jestem szczęśliwy/-a i pozostanę szczęśliwy/-a, 3. Jowisz jest nazywany przez poetów władcą bogów Cicero et Antonius consules declarati sunt. Możliwe odpowiedzi: 1. Cyceron i Antoniusz zostali ogłoszeni konsulami, 2. Jestem szczęśliwy/-a i pozostanę szczęśliwy/-a, 3. Jowisz jest nazywany przez poetów władcą bogów
Przetłumacz na polski podane niżej łacińskie zdania i zwroty.
Jowisz jest nazywany przez poetów władcą bogów, Jestem szczęśliwy/-a i pozostanę szczęśliwy/-a, Cyceron i Antoniusz zostali ogłoszeni konsulami
Iuppiter rex deorum a poetis nominatur.
Sum felix felixque manebo.
Cicero et Antonius consules declarati sunt.
RXYU2i8yTTFzh
Ćwiczenie 3
Jak nazywa się konstrukcja składniowa użyta w pierwszym przykładzie powyższego zadania? Możliwe odpowiedzi: 1. Accusativus duplex, 2. Nominativus duplex, 3. Ablativus temporis
Jak nazywa się konstrukcja składniowa użyta w pierwszym przykładzie powyższego zadania? Możliwe odpowiedzi: 1. Accusativus duplex, 2. Nominativus duplex, 3. Ablativus temporis
Jak nazywa się konstrukcja składniowa użyta w pierwszym przykładzie powyższego zadania?
Accusativus duplex
Nominativus duplex
Ablativus temporis
Polecenie 1
Sparafrazuj po łacinie podane niżej zdania i zwroty, rozpoczynając je od słowa wskazanego pod zdaniem.
Przetłumacz na polski podane niżej łacińskie zdania i zwroty. Non scholae, sed vitae discimus. Możliwe odpowiedzi: 1. Mam na imię Klaudia., 2. Nie dla szkoły, ale dla życia się uczymy., 3. Mój przyjaciel ma białego psa. Mihi est nomen Claudia. Możliwe odpowiedzi: 1. Mam na imię Klaudia., 2. Nie dla szkoły, ale dla życia się uczymy., 3. Mój przyjaciel ma białego psa. Amico meo canis albus est. Możliwe odpowiedzi: 1. Mam na imię Klaudia., 2. Nie dla szkoły, ale dla życia się uczymy., 3. Mój przyjaciel ma białego psa.
Przetłumacz na polski podane niżej łacińskie zdania i zwroty. Non scholae, sed vitae discimus. Możliwe odpowiedzi: 1. Mam na imię Klaudia., 2. Nie dla szkoły, ale dla życia się uczymy., 3. Mój przyjaciel ma białego psa. Mihi est nomen Claudia. Możliwe odpowiedzi: 1. Mam na imię Klaudia., 2. Nie dla szkoły, ale dla życia się uczymy., 3. Mój przyjaciel ma białego psa. Amico meo canis albus est. Możliwe odpowiedzi: 1. Mam na imię Klaudia., 2. Nie dla szkoły, ale dla życia się uczymy., 3. Mój przyjaciel ma białego psa.
Przetłumacz na polski podane niżej łacińskie zdania i zwroty.
Nie dla szkoły, ale dla życia się uczymy., Mam na imię Klaudia., Mój przyjaciel ma białego psa.
Non scholae, sed vitae discimus.
Mihi est nomen Claudia.
Amico meo canis albus est.
R17sbxzsOgqqT1
Ćwiczenie 5
Na podstawie wiedzy zdobytej na lekcji, wskaż imię wodza germańskiego, który pokonał Rzymian w bitwie w Lesie Teutoburskim. Możliwe odpowiedzi: 1. Arminius 2. Terminius 3. Katullus
Na podstawie wiedzy zdobytej na lekcji, wskaż imię wodza germańskiego, który pokonał Rzymian w bitwie w Lesie Teutoburskim. Możliwe odpowiedzi: 1. Arminius 2. Terminius 3. Katullus
Rby1joz9BijIT
Ćwiczenie 6
Przetłumacz na łacinę podane niżej zdania i zwroty. Zdanie: Najmądrzejsza z ludzi. Możliwe odpowiedzi: 1. Amori sagittae sunt. , 2. Homo magnae virtutis., 3. Temporibus bellorum Punicorum., 4. Sapientissima hominum.
Zdanie: Człowiek o wielkiej dzielności. Możliwe odpowiedzi: 1. Amori sagittae sunt. , 2. Homo magnae virtutis., 3. Temporibus bellorum Punicorum., 4. Sapientissima hominum.
Zdanie: W czasach wojen punickich. Możliwe odpowiedzi: 1. Amori sagittae sunt. , 2. Homo magnae virtutis., 3. Temporibus bellorum Punicorum., 4. Sapientissima hominum.
Zdanie: Amor ma strzały. Możliwe odpowiedzi: 1. Amori sagittae sunt. , 2. Homo magnae virtutis., 3. Temporibus bellorum Punicorum., 4. Sapientissima hominum.
Przetłumacz na łacinę podane niżej zdania i zwroty. Zdanie: Najmądrzejsza z ludzi. Możliwe odpowiedzi: 1. Amori sagittae sunt. , 2. Homo magnae virtutis., 3. Temporibus bellorum Punicorum., 4. Sapientissima hominum.
Zdanie: Człowiek o wielkiej dzielności. Możliwe odpowiedzi: 1. Amori sagittae sunt. , 2. Homo magnae virtutis., 3. Temporibus bellorum Punicorum., 4. Sapientissima hominum.
Zdanie: W czasach wojen punickich. Możliwe odpowiedzi: 1. Amori sagittae sunt. , 2. Homo magnae virtutis., 3. Temporibus bellorum Punicorum., 4. Sapientissima hominum.
Zdanie: Amor ma strzały. Możliwe odpowiedzi: 1. Amori sagittae sunt. , 2. Homo magnae virtutis., 3. Temporibus bellorum Punicorum., 4. Sapientissima hominum.
Przetłumacz na łacinę podane niżej zdania i zwroty.
Amori sagittae sunt. , Temporibus bellorum Punicorum., Homo magnae virtutis., Sapientissima hominum.
Najmądrzejsza z ludzi. ............................................................
Człowiek o wielkiej dzielności. ............................................................
W czasach wojen punickich. ............................................................
Amor ma strzały. ............................................................
R1XjczVvlyssJ
Ćwiczenie 7
Do wskazanych konstrukcji składniowych, dobierz ich nazwy i opisy. Konstrukcja: olearum. Zdanie: Optimas olearum sume! Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności. Konstrukcja: Viridi colore. Zdanie: Viridi colore sunto! Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności. Konstrukcja: tibi. Zdanie: Oleae tibi in aqua submergendae sunt! Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności. Konstrukcja: parum salis. Zdanie: Adde parum salis, satis aceti et nonnulla folia myrtea. Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności. Konstrukcja: Tertio die. Zdanie: Tertio die misce omnia et gusta! Si necesse est, sal adde! Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności. Konstrukcja: tibi. Zdanie: Quo facto cibus bonus tibi erit. Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności. Konstrukcja: cibus sapidissimus; habebatur. Zdanie: Ille cibus sapidissimus a Catone habebatur. Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności.
Do wskazanych konstrukcji składniowych, dobierz ich nazwy i opisy. Konstrukcja: olearum. Zdanie: Optimas olearum sume! Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności. Konstrukcja: Viridi colore. Zdanie: Viridi colore sunto! Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności. Konstrukcja: tibi. Zdanie: Oleae tibi in aqua submergendae sunt! Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności. Konstrukcja: parum salis. Zdanie: Adde parum salis, satis aceti et nonnulla folia myrtea. Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności. Konstrukcja: Tertio die. Zdanie: Tertio die misce omnia et gusta! Si necesse est, sal adde! Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności. Konstrukcja: tibi. Zdanie: Quo facto cibus bonus tibi erit. Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności. Konstrukcja: cibus sapidissimus; habebatur. Zdanie: Ille cibus sapidissimus a Catone habebatur. Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności.
Do zaznaczonych pogrubieniem konstrukcji składniowych, występujących w przepisie na oliwki wg Katona, dobierz ich nazwy i opisy.
Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość., Genetivus partitivus, oznaczający część z całości., Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu <i>esse</i>)., Ablativus temporis, oznaczający czas., Ablativus qualitatis, oznaczający cechę., Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności., Podwójny nominativus.
Optimas olearum sume!
Viridi colore sunto!
Oleae tibi in aqua submergendae sunt!
Adde parum salis, satis aceti et nonnulla folia myrtea.
Tertio die misce omnia et gusta! Si necesse est, sal adde!
Quo facto cibus bonus tibi erit.
Ille cibus sapidissimus a Catone habebatur.
R1ROg4jib5hQj
Ćwiczenie 8
Podane zdania wymagają użycia ablatiwu qualitatis. Uzupełnij je wyrażeniami: o niezwykłej urodzie (Nominativus: eximia pulchritudo), o największej pobożności (Nominativus: summa pietas) i o ogromnej wysokości (Nominativus: magna altitudo), tak, aby uzyskać sensowne zdania. Pamiętaj, że musisz najpierw przekształcić podane formy nominatiwu na ablativus! Montem Możliwe odpowiedzi: 1. magna altitudine, 2. summa pietate, 3. eximia pulchritudine videmus. Aeneas Montem Możliwe odpowiedzi: 1. summa pietate, 2. magna altitudine, 3. eximia pulchritudine erga deos erat.
Femina eius Montem Możliwe odpowiedzi: 1. summa pietate, 2. magna altitudine, 3. eximia pulchritudine erat.
Podane zdania wymagają użycia ablatiwu qualitatis. Uzupełnij je wyrażeniami: o niezwykłej urodzie (Nominativus: eximia pulchritudo), o największej pobożności (Nominativus: summa pietas) i o ogromnej wysokości (Nominativus: magna altitudo), tak, aby uzyskać sensowne zdania. Pamiętaj, że musisz najpierw przekształcić podane formy nominatiwu na ablativus! Montem Możliwe odpowiedzi: 1. magna altitudine, 2. summa pietate, 3. eximia pulchritudine videmus. Aeneas Montem Możliwe odpowiedzi: 1. summa pietate, 2. magna altitudine, 3. eximia pulchritudine erga deos erat.
Femina eius Montem Możliwe odpowiedzi: 1. summa pietate, 2. magna altitudine, 3. eximia pulchritudine erat.
Podane zdania wymagają użycia ablatiwu qualitatis. Uzupełnij je wyrażeniami o niezwykłej urodzie (Nominativus: eximia pulchritudo), o największej pobożności (Nominativus: summa pietas) i o ogromnej wysokości (Nominativus: magna altitudo), tak, aby uzyskać sensowne zdania. Pamiętaj, że musisz najpierw przekształcić podane formy nominatiwu na ablativus!
summa pietate, eximia pulchritudine, magna altitudine
Montem ........................................ videmus.
Aeneas ........................................ erga deos erat.
Femina eius ........................................ erat.
R1ZDt6fdHHErO
Ćwiczenie 9
Uzupełnij zdanie, wybierając poprawną odpowiedź spośród trzech podanych. Tauri tu uzupełnij 1. cornuum, 2. cornibus, 3. cornus se defendunt.
Uzupełnij zdanie, wybierając poprawną odpowiedź spośród trzech podanych. Tauri tu uzupełnij 1. cornuum, 2. cornibus, 3. cornus se defendunt.
Uzupełnij zdanie, wybierając poprawną odpowiedź spośród trzech podanych.
cornus, cornibus, cornuum
Tauri ................ se defendunt.
RdIWqYAMuwdwc
Ćwiczenie 10
Uzupełnij zdanie, wybierając poprawną odpowiedź spośród trzech podanych. Ciceroni nemo par est tu uzupełnij 1. eloquentiam, 2. eloquentiarum, 3. eloquentia.
Uzupełnij zdanie, wybierając poprawną odpowiedź spośród trzech podanych. Ciceroni nemo par est tu uzupełnij 1. eloquentiam, 2. eloquentiarum, 3. eloquentia.
Uzupełnij zdanie, wybierając poprawną odpowiedź spośród trzech podanych.
eloquentiam, eloquentia, eloquentiarum
Ciceroni nemo par est ...........................
RoVpvO0iuW2Mr
Ćwiczenie 11
Uzupełnij zdanie, wybierając poprawną odpowiedź spośród trzech podanych. Rex tu uzupełnij 1. amore, 2. amores, 3. amorem commotus puellam in matrimonio duxit.
Uzupełnij zdanie, wybierając poprawną odpowiedź spośród trzech podanych. Rex tu uzupełnij 1. amore, 2. amores, 3. amorem commotus puellam in matrimonio duxit.
Uzupełnij zdanie, wybierając poprawną odpowiedź spośród trzech podanych.
amores, amore, amorem
Rex ............ commotus puellam in matrimonio duxit.
R12Zvdlnct3nZ
Ćwiczenie 12
Do podanych zwrotów i zdań dopasuj ich poprawne uzupełnienia. Optimus tu uzupełnij 1. via, 2. loco, 3. oculis, 4. omnium patronus.
Ibam tu uzupełnij 1. via, 2. loco, 3. oculis, 4. omnium Sacra.
Illa est mihi carior tu uzupełnij 1. via, 2. loco, 3. oculis, 4. omnium.
Vir humili tu uzupełnij 1. via, 2. loco, 3. oculis, 4. omnium natus.
Do podanych zwrotów i zdań dopasuj ich poprawne uzupełnienia. Optimus tu uzupełnij 1. via, 2. loco, 3. oculis, 4. omnium patronus.
Ibam tu uzupełnij 1. via, 2. loco, 3. oculis, 4. omnium Sacra.
Illa est mihi carior tu uzupełnij 1. via, 2. loco, 3. oculis, 4. omnium.
Vir humili tu uzupełnij 1. via, 2. loco, 3. oculis, 4. omnium natus.
Do podanych zwrotów i zdań przeciągnij ich poprawne uzupełnienia.
oculis, via, omnium, loco
Optimus ............ patronus.
Ibam ............ Sacra.
Illa est mihi carior .............
Vir humili ............ natus.
RyEuvuodjBgJZ
Ćwiczenie 13
Połącz w pary zdania i zwroty oraz poprawne nazwy struktur składniowych w nich występujących. Non sibi homo natus est. Możliwe odpowiedzi: 1. Dativus possessivus, 2. Dativus incommodi, 3. Genetivus criminis, 4. Ablativus pretii Accusatus est necis. Możliwe odpowiedzi: 1. Dativus possessivus, 2. Dativus incommodi, 3. Genetivus criminis, 4. Ablativus pretii Magno pretio villam suam vendit. Możliwe odpowiedzi: 1. Dativus possessivus, 2. Dativus incommodi, 3. Genetivus criminis, 4. Ablativus pretii Pecunia mihi non est. Możliwe odpowiedzi: 1. Dativus possessivus, 2. Dativus incommodi, 3. Genetivus criminis, 4. Ablativus pretii
Połącz w pary zdania i zwroty oraz poprawne nazwy struktur składniowych w nich występujących. Non sibi homo natus est. Możliwe odpowiedzi: 1. Dativus possessivus, 2. Dativus incommodi, 3. Genetivus criminis, 4. Ablativus pretii Accusatus est necis. Możliwe odpowiedzi: 1. Dativus possessivus, 2. Dativus incommodi, 3. Genetivus criminis, 4. Ablativus pretii Magno pretio villam suam vendit. Możliwe odpowiedzi: 1. Dativus possessivus, 2. Dativus incommodi, 3. Genetivus criminis, 4. Ablativus pretii Pecunia mihi non est. Możliwe odpowiedzi: 1. Dativus possessivus, 2. Dativus incommodi, 3. Genetivus criminis, 4. Ablativus pretii
Połącz w pary zdania i zwroty oraz poprawne nazwy struktur składniowych w nich występujących.
Przetłumacz poniższy łaciński tekst (Catullus, carmen 49):
Disertissime Romuli nepotum, quot sunt quotque fuere [=fuerunt], Marce Tulli, quotque post aliis erunt in annis, gratias tibi maximas Catullus agit, pessimus omnium poeta, tanto pessimus omnium poeta, quanto tu optimus omnium patronus.
O KorneliiCorneliaKornelii, matce Tyberiusza i Gajusza Grakchusa, mawiano, że była femina eximia virtute. Jak rozumiesz to określenie? Napisz krótkie wypracowanie (500 słów), w którym opiszesz historyczną, współczesną lub literacką bohaterkę, zasługującą, Twoim zdaniem, na określenie femina eximia virtute.
R16HZZn5OZR26
Wykonaj zgodnie z poleceniem.
Wykonaj zgodnie z poleceniem.
mcc28798b97c36afd_0000000000007
1. Vercingetorix a Gallis dux creatus est. 2. Homines Bacchum deum magnum putant. 3. Me populus consulem designavit!
mcc28798b97c36afd_0000000000008
O najwymowniejszy z potomków Romulusa Ilu jest i ilu było, Marku Tulliuszu, I ilu będzie w przyszłych latach Dzięki ci największe Katullus Składa, najgorszy ze wszystkich poeta. O tyle najgorszy ze wszystkich poeta, O ile ty jesteś najlepszym ze wszystkich adwokatem.
Tłumaczenie: Autor opracowania
Słowniki
Słownik pojęć
Amor
Amor
bóg miłości.
Cato
Cato
Katon, rzymski polityk i autor dzieła O gospodarstwie wiejskim, zawierającego m.in. przepisy kulinarne.
Catullus
Catullus
Gajusz Waleriusz Katullus, poeta rzymski.
Cornelia
Cornelia
Kornelia, córka Scypiona Afrykańskiego, matka braci Grakchów, znana ze szlachetności, odwagi i mądrości.
Vercingetorix
Vercingetorix
Wercyngetoryks, wódz galijski.
Wenus
Wenus
bogini miłości, matka Amora.
Słownik łacińsko‑polski
RrMq1ZKj8gcKh1
Słownik łacińsko‑polski.
Słownik łacińsko‑polski.
Źródło: online skills, licencja: CC0.
Galeria dzieł sztuki
R1EjrUh7Xty0s
Ilustracja interaktywna autorstwa Heinricha Leutemanna pod tytułem „Zdrajca zrzucony ze skały Tarpejskiej w Rzymie” przedstawia scenę tytułowego zrzucenia mężczyzny ze skały. Na pierwszym planie widoczny jest zrzucony mężczyzna ze skały, który spada głową skierowaną do dołu. Przepasany jest zieloną szatą, jego ręce są skrępowane liną. Na drugim planie znajdują się ludzie obserwujący wyrok. W tle widoczny jest kolejny mężczyzna, na którym zostanie wykonany wyrok śmierci. W oddali z lewej strony widoczna jest płacząca kobieta, która zakrywa swoją twarz czerwoną suknią.
Heinrich Leutemann, „Zdrajca zrzucony ze skały Tarpejskiej w Rzymie” [w:] Adolf Stahr, „Ilustracje z czasów starożytnych”, 1866, pinimg.com, CC BY 3.0
ReiKTx8UME7qt
Obraz autorstwa Prospero Piattiego pod tytułem „Floralia”, na którym znajduje się tłum ludzi przebywający w dużej sali. Na pierwszym planie widoczna jest grupa roznegliżowanych kobiet. Część kobiet jest naga. Obok nich widoczne są dwa psy, osioł i zające. Na drugim planie widoczna jest wysoka rzeźba przedstawiająca postać kobiecą. Rzeźba została wykonana z jasnego kamienia. W tle widoczni są bogato ubrani mężczyźni oraz kobiety. Na ścianach pomieszczenia są widoczne liczne rzeźby i zdobienia.
Prospero Piatti, „Floralia” - święto na część Bogini Flory, 1899, dom aukcyjny Dorotheum, wikimedia.org, domena publiczna
R5R5m4Wc3IJck1
Ilustracja przedstawia obraz Guidio Reniego pt. „Wenus i kupidyn”. Ukazuje ona nagą leżącą kobietę na łóżku, oraz małego skrzydlatego chłopca stojącego obok.
Guido Reni, „Wenus i kupidyn”, 1639, Galeria Obrazów Starych Mistrzów, Drezno, Niemcy, wikimedia, CC BY 3.0
RmUWhXCImGMgc1
Obraz autorstwa Johna Trumbulla pod tytułem „Śmierć Paulusa Luciusa" ukazuje bitwę pod Kanami, w której udział biorą rzymscy i kartagińscy żołnierze. Na polu bitwy widoczny jest tłum walczących ze sobą ludzi. Na pierwszym planie widzimy leżącego żołnierza, który broni się przed ciosem. Z góry napiera na niego przeciwnik usiłujący zadać mu ostateczny cios. W centrum widoczny jest starszy mężczyzna siedzący na kamieniu. Ubrany jest w zbroję. Mężczyzna trzyma się za brzuch. Obok niego widoczny jest żołnierz z szarym koniem. W oddali widoczne są szarżujące na siebie wojska.
John Trumbull, „Śmierć Paulusa Luciusa, 1832, kolekcja prywatna, wikimedia, CC BY 3.0
RFktToFDGWWM31
Ilustracja przedstawia obraz Laurenta de la Hyre'a pod tytułem „Korona Ptolemeusza" i ukazuje on scenę przekazania korony Ptolemeuszowi. Na pierwszym planie widoczni są dwaj mężczyźni. Nieznany z imienia mężczyzna w średnim wieku, który ma krótkie kręcone brązowe włosy oraz średni zarost. Ubrany jest w białą szatę i czerwoną pelerynę. Przekazuje on młodemu mężczyźnie (Ptolemeuszowi) koronę. Ten odmawia jej przyjęcia. Ptolemeusz ubrany jest w złotą szatę przepasaną niebieskim materiałem. W oddali widoczni są żołnierze oraz ludność miejska obserwująca opisaną scenę.
Laurent de la Hyre, „Korona Ptolemeusza”, 1646, Muzeum Sztuki, Budapeszt, Węgry, wikimedia, CC BY 3.0
R17U1FACTitlz1
Fresk Rafaela Santiego pod tytułem „Szkoła Ateńska” przedstawia spotkanie filozofów i uczonych w dużej hali. W pomieszczeniu widoczna jest duża grupa osób, która ze sobą rozmawia. Pomieszczenie jest bogato zdobione, na ścianach widoczne są liczne reliefy oraz rzeźby przedstawiające greckich bogów.
Rafael Santi, „Szkoła ateńska”, ok. 1509-1511, Pałac Apostolski, Watykan, wikimedia.org, domena publiczna
Bibliografia
J. Wikarjak, Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Warszawa 2013.
H. Wolanin, Gramatyka opisowa klasycznej łaciny w ujęciu strukturalnym, Kraków 2012.
O. Jurewicz, L. Winniczuk, J. Żuławska, Język łaciński. Podręcznik dla lektoratów szkół wyższych, Warszawa 1998.