190‑100 p.n.e. – lata życia Kornelii Afrykańskiej Młodszej
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
R12WA5rZNHklZ
I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń: 1. zna i rozpoznaje następujące formy morfologiczne z zakresu gramatyki języka łacińskiego, 2. zna i rozpoznaje następujące zjawiska składniowe z zakresu gramatyki języka łacińskiego: a) szyk zdania łacińskiego. 4. identyfikuje, z wykorzystaniem posiadanej wiedzy na temat gramatyki łacińskiej, formy podstawowe słów występujących w tłumaczonym tekście, 7. zna zasady tworzenia spójnego i zgodnego z polską normą językową przekładu z języka łacińskiego na język polski, 8. dokonuje następujących transformacji gramatycznych w zakresie morfologii: o) potrafi czytać ze zrozumieniem prozatorski tekst łaciński (z zakresu tekstów określonych w kanonie), posługując się w tym celu słownikiem.
Nauczysz się
rozróżniać formy przypadków (Nominativus, Genetivus, Dativus, Accusativus, Ablativus, Vocativus);
rozwiązywać ćwiczenia przy użyciu rzeczowników łacińskich;
czytać oraz tłumaczyć wiersz Katullusa.
Zapoznaj się z ilustracjami interaktywnymi, a następnie wykonaj ćwiczenie.
R1VybD0AoWWen1
R1BNPGK6QrkDe1
RU7l8F5mxnjmx1
RBY25FkKnTOdh1
RfOSlZq3GdJut1
R1UFHyiDq3VpZ
Ćwiczenie 1
R8Z76y7hxbqER
Ćwiczenie 2
Przetłumacz na polski podane niżej łacińskie zdania i zwroty. Iuppiter rex deorum a poetis nominatur Możliwe odpowiedzi: 1. Cyceron i Antoniusz zostali ogłoszeni konsulami, 2. Jestem szczęśliwy/-a i pozostanę szczęśliwy/-a, 3. Jowisz jest nazywany przez poetów władcą bogów Sum felix felixque manebo Możliwe odpowiedzi: 1. Cyceron i Antoniusz zostali ogłoszeni konsulami, 2. Jestem szczęśliwy/-a i pozostanę szczęśliwy/-a, 3. Jowisz jest nazywany przez poetów władcą bogów Cicero et Antonius consules declarati sunt. Możliwe odpowiedzi: 1. Cyceron i Antoniusz zostali ogłoszeni konsulami, 2. Jestem szczęśliwy/-a i pozostanę szczęśliwy/-a, 3. Jowisz jest nazywany przez poetów władcą bogów
Przetłumacz na polski podane niżej łacińskie zdania i zwroty. Iuppiter rex deorum a poetis nominatur Możliwe odpowiedzi: 1. Cyceron i Antoniusz zostali ogłoszeni konsulami, 2. Jestem szczęśliwy/-a i pozostanę szczęśliwy/-a, 3. Jowisz jest nazywany przez poetów władcą bogów Sum felix felixque manebo Możliwe odpowiedzi: 1. Cyceron i Antoniusz zostali ogłoszeni konsulami, 2. Jestem szczęśliwy/-a i pozostanę szczęśliwy/-a, 3. Jowisz jest nazywany przez poetów władcą bogów Cicero et Antonius consules declarati sunt. Możliwe odpowiedzi: 1. Cyceron i Antoniusz zostali ogłoszeni konsulami, 2. Jestem szczęśliwy/-a i pozostanę szczęśliwy/-a, 3. Jowisz jest nazywany przez poetów władcą bogów
Przetłumacz na polski podane niżej łacińskie zdania i zwroty.
Jowisz jest nazywany przez poetów władcą bogów, Jestem szczęśliwy/-a i pozostanę szczęśliwy/-a, Cyceron i Antoniusz zostali ogłoszeni konsulami
Iuppiter rex deorum a poetis nominatur.
Sum felix felixque manebo.
Cicero et Antonius consules declarati sunt.
RXYU2i8yTTFzh
Ćwiczenie 3
Polecenie 1
Sparafrazuj po łacinie podane niżej zdania i zwroty, rozpoczynając je od słowa wskazanego pod zdaniem.
Przetłumacz na polski podane niżej łacińskie zdania i zwroty. Non scholae, sed vitae discimus. Możliwe odpowiedzi: 1. Mam na imię Klaudia., 2. Nie dla szkoły, ale dla życia się uczymy., 3. Mój przyjaciel ma białego psa. Mihi est nomen Claudia. Możliwe odpowiedzi: 1. Mam na imię Klaudia., 2. Nie dla szkoły, ale dla życia się uczymy., 3. Mój przyjaciel ma białego psa. Amico meo canis albus est. Możliwe odpowiedzi: 1. Mam na imię Klaudia., 2. Nie dla szkoły, ale dla życia się uczymy., 3. Mój przyjaciel ma białego psa.
Przetłumacz na polski podane niżej łacińskie zdania i zwroty. Non scholae, sed vitae discimus. Możliwe odpowiedzi: 1. Mam na imię Klaudia., 2. Nie dla szkoły, ale dla życia się uczymy., 3. Mój przyjaciel ma białego psa. Mihi est nomen Claudia. Możliwe odpowiedzi: 1. Mam na imię Klaudia., 2. Nie dla szkoły, ale dla życia się uczymy., 3. Mój przyjaciel ma białego psa. Amico meo canis albus est. Możliwe odpowiedzi: 1. Mam na imię Klaudia., 2. Nie dla szkoły, ale dla życia się uczymy., 3. Mój przyjaciel ma białego psa.
Przetłumacz na polski podane niżej łacińskie zdania i zwroty.
Nie dla szkoły, ale dla życia się uczymy., Mam na imię Klaudia., Mój przyjaciel ma białego psa.
Non scholae, sed vitae discimus.
Mihi est nomen Claudia.
Amico meo canis albus est.
R17sbxzsOgqqT1
Ćwiczenie 5
Rby1joz9BijIT
Ćwiczenie 6
R1XjczVvlyssJ
Ćwiczenie 7
Do wskazanych konstrukcji składniowych, dobierz ich nazwy i opisy. Konstrukcja: olearum. Zdanie: Optimas olearum sume! Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności. Konstrukcja: Viridi colore. Zdanie: Viridi colore sunto! Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności. Konstrukcja: tibi. Zdanie: Oleae tibi in aqua submergendae sunt! Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności. Konstrukcja: parum salis. Zdanie: Adde parum salis, satis aceti et nonnulla folia myrtea. Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności. Konstrukcja: Tertio die. Zdanie: Tertio die misce omnia et gusta! Si necesse est, sal adde! Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności. Konstrukcja: tibi. Zdanie: Quo facto cibus bonus tibi erit. Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności. Konstrukcja: cibus sapidissimus; habebatur. Zdanie: Ille cibus sapidissimus a Catone habebatur. Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności.
Do wskazanych konstrukcji składniowych, dobierz ich nazwy i opisy. Konstrukcja: olearum. Zdanie: Optimas olearum sume! Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności. Konstrukcja: Viridi colore. Zdanie: Viridi colore sunto! Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności. Konstrukcja: tibi. Zdanie: Oleae tibi in aqua submergendae sunt! Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności. Konstrukcja: parum salis. Zdanie: Adde parum salis, satis aceti et nonnulla folia myrtea. Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności. Konstrukcja: Tertio die. Zdanie: Tertio die misce omnia et gusta! Si necesse est, sal adde! Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności. Konstrukcja: tibi. Zdanie: Quo facto cibus bonus tibi erit. Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności. Konstrukcja: cibus sapidissimus; habebatur. Zdanie: Ille cibus sapidissimus a Catone habebatur. Możliwe odpowiedzi: 1. Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość. 2. Ablativus temporis, oznaczający czas. 3. Ablativus qualitatis, oznaczający cechę. 4. Podwójny nominativus. 5. Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu esse). 6. Genetivus partitivus, oznaczający część z całości. 7. Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności.
Do zaznaczonych pogrubieniem konstrukcji składniowych, występujących w przepisie na oliwki wg Katona, dobierz ich nazwy i opisy.
Genetivus materiae, oznaczający materiał lub ilość., Genetivus partitivus, oznaczający część z całości., Dativus possessivus, oznaczający posiadacza (przy orzeczeniu <i>esse</i>)., Ablativus temporis, oznaczający czas., Ablativus qualitatis, oznaczający cechę., Dativus auctoris, oznaczający wykonawcę czynności., Podwójny nominativus.
Optimas olearum sume!
Viridi colore sunto!
Oleae tibi in aqua submergendae sunt!
Adde parum salis, satis aceti et nonnulla folia myrtea.
Tertio die misce omnia et gusta! Si necesse est, sal adde!
Quo facto cibus bonus tibi erit.
Ille cibus sapidissimus a Catone habebatur.
R1ROg4jib5hQj
Ćwiczenie 8
R1ZDt6fdHHErO
Ćwiczenie 9
RdIWqYAMuwdwc
Ćwiczenie 10
RoVpvO0iuW2Mr
Ćwiczenie 11
R12Zvdlnct3nZ
Ćwiczenie 12
RyEuvuodjBgJZ
Ćwiczenie 13
Połącz w pary zdania i zwroty oraz poprawne nazwy struktur składniowych w nich występujących. Non sibi homo natus est. Możliwe odpowiedzi: 1. Dativus possessivus, 2. Dativus incommodi, 3. Genetivus criminis, 4. Ablativus pretii Accusatus est necis. Możliwe odpowiedzi: 1. Dativus possessivus, 2. Dativus incommodi, 3. Genetivus criminis, 4. Ablativus pretii Magno pretio villam suam vendit. Możliwe odpowiedzi: 1. Dativus possessivus, 2. Dativus incommodi, 3. Genetivus criminis, 4. Ablativus pretii Pecunia mihi non est. Możliwe odpowiedzi: 1. Dativus possessivus, 2. Dativus incommodi, 3. Genetivus criminis, 4. Ablativus pretii
Połącz w pary zdania i zwroty oraz poprawne nazwy struktur składniowych w nich występujących. Non sibi homo natus est. Możliwe odpowiedzi: 1. Dativus possessivus, 2. Dativus incommodi, 3. Genetivus criminis, 4. Ablativus pretii Accusatus est necis. Możliwe odpowiedzi: 1. Dativus possessivus, 2. Dativus incommodi, 3. Genetivus criminis, 4. Ablativus pretii Magno pretio villam suam vendit. Możliwe odpowiedzi: 1. Dativus possessivus, 2. Dativus incommodi, 3. Genetivus criminis, 4. Ablativus pretii Pecunia mihi non est. Możliwe odpowiedzi: 1. Dativus possessivus, 2. Dativus incommodi, 3. Genetivus criminis, 4. Ablativus pretii
Połącz w pary zdania i zwroty oraz poprawne nazwy struktur składniowych w nich występujących.
Przetłumacz poniższy łaciński tekst (Catullus, carmen 49):
Disertissime Romuli nepotum, quot sunt quotque fuere [=fuerunt], Marce Tulli, quotque post aliis erunt in annis, gratias tibi maximas Catullus agit, pessimus omnium poeta, tanto pessimus omnium poeta, quanto tu optimus omnium patronus.
O KorneliiCorneliaKornelii, matce Tyberiusza i Gajusza Grakchusa, mawiano, że była femina eximia virtute. Jak rozumiesz to określenie? Napisz krótkie wypracowanie (500 słów), w którym opiszesz historyczną, współczesną lub literacką bohaterkę, zasługującą, Twoim zdaniem, na określenie femina eximia virtute.
R16HZZn5OZR26
mcc28798b97c36afd_0000000000007
1. Vercingetorix a Gallis dux creatus est. 2. Homines Bacchum deum magnum putant. 3. Me populus consulem designavit!
mcc28798b97c36afd_0000000000008
O najwymowniejszy z potomków Romulusa Ilu jest i ilu było, Marku Tulliuszu, I ilu będzie w przyszłych latach Dzięki ci największe Katullus Składa, najgorszy ze wszystkich poeta. O tyle najgorszy ze wszystkich poeta, O ile ty jesteś najlepszym ze wszystkich adwokatem.
Tłumaczenie: Autor opracowania
Słowniki
Słownik pojęć
Amor
Amor
bóg miłości.
Cato
Cato
Katon, rzymski polityk i autor dzieła O gospodarstwie wiejskim, zawierającego m.in. przepisy kulinarne.
Catullus
Catullus
Gajusz Waleriusz Katullus, poeta rzymski.
Cornelia
Cornelia
Kornelia, córka Scypiona Afrykańskiego, matka braci Grakchów, znana ze szlachetności, odwagi i mądrości.
Vercingetorix
Vercingetorix
Wercyngetoryks, wódz galijski.
Wenus
Wenus
bogini miłości, matka Amora.
Słownik łacińsko‑polski
RrMq1ZKj8gcKh1
Galeria dzieł sztuki
R1EjrUh7Xty0s
ReiKTx8UME7qt
R5R5m4Wc3IJck1
RmUWhXCImGMgc1
RFktToFDGWWM31
R17U1FACTitlz1
Bibliografia
J. Wikarjak, Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Warszawa 2013.
H. Wolanin, Gramatyka opisowa klasycznej łaciny w ujęciu strukturalnym, Kraków 2012.
O. Jurewicz, L. Winniczuk, J. Żuławska, Język łaciński. Podręcznik dla lektoratów szkół wyższych, Warszawa 1998.