Futurum I czasowników koniugacji I oraz czasownika sum, esse
Scenariusz lekcji: Igrzyska - Futurum I czasowników koniugacji I oraz czasownika sum, esse.
1. Cele lekcji
a) Wiadomości (cel dydaktyczny) - uczeń wie, w jaki sposób tworzy się futurum I czasowników koniugacji I i II oraz słowa sum, esse; wie również, jak wyglądały igrzyska gladiatorskie w starożytności.
b) Umiejętności (cel kształcący) – uczeń potrafi utworzyć indicativus futuri I i je odmienić.
c) Cel wychowawczy - uczeń dowie się, jak wyglądała walka gladiatorów.
2. Typ lekcji
Lekcja tłumaczeniowo‑gramatyczna.
3. Metoda i forma pracy
Bezpośrednie – powitanie uczniów.
Pośrednie - tłumaczenie tekstu, ćwiczenia**.**
4. Środki dydaktyczne
Mohort‑Kopaczyński W., Wikarjakówna T., Disce Latine, PWN, Warszawa‑Poznań
1999
5. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
► Czynności wstępne (2min.) - Witam uczniów po łacinie: Salvete! Sedete! Sprawdzam listę obecności, zapisuję numer (który uczniowie wymawiają po łacinie) i temat lekcji na tablicy.
b) Faza realizacyjna
► Wprowadzenie nowego materiału (15min):
Krok I:
Zapisuję na tablicy:
Praesens futurum I
2. os. Specta/s specta/b/i/s
Pytam uczniów, w jaki sposób tworzą czas praesens. czasowników I i II koniugacji. Odpowiedź - do tematu praesentis dodaje się końcówkę. Następnie pytam ich, czy widzą coś nowego w strukturze słowa spectabis. Odpowiedź- b- -bi-. Pytam ich, czy wiedzą, w jaki sposób tworzymy nowy czas? Po tej krótkiej pogadance, podsumowuję informacje uzyskane od uczniów.
Formy czasu przyszłego (futurum I) czasowników I i II koniugacji tworzymy, dodając do tematu praesentis cechę czasową (futurum) –b-, a po niej wstawiając krótkie spójki, tak samo, jak w czasie teraźniejszym koniugacji III, na koniec dodając końcówki znane już z odmiany w praesens.
Krok II:
Zatem razem z uczniami zaczynam odmieniać czasownik amo, amare. Odmianę tego wyrazu zapisuję na tablicy.
In tabula: Kon. I amo, amare
Indicativus Futuri I Activi
Singularis Pluralis
ama‑b-o będę kochać, będę kochał/a 1. ama‑b-i‑mus
ama‑b-i‑s 2. ama‑b-i‑tis
ama‑b-i‑t 3. ama‑b-u‑nt
Następnie proszę jednego z uczniów, aby napisał odmianę słowa video, videre.
In tabula: Kon. II video, videre
Indicativus Futuri I Activi
Singularis Pluralis
vide‑b-o będę widzieć, będę widział/a, zobaczę 1. vide‑b-i‑mus
vide‑b-i‑s 2. vide‑b-I‑tis
vide‑b-i‑t 3. vide‑b-unt
Krok III:
Następnie mówię, jak wygląda indicativus futuri I od słowa sum, esse.
Pytam uczniów, jaki jest temat czasownika sum, esse. Odpowiedź - są dwa tematy: 1.-s, 2.-es.
Mówię, iż futurum I tworzymy od tematu –es, dodając do niego najpierw spójki, znane im z III koniugacji, a następnie końcówki!!! Należy jednak pamiętać, iż –s, znajdujące się między dwiema samogłoskami, przeszło w –r (tzw. rotacyzm), dlatego jest ero, a nie eso itd.
Zapisuję odmianę 1. osoby, następne zaś odmiany określają uczniowie.
In tabula: sum, esse
Indicativus Futuri I Activi
Singularis Pluralis
ero będę 1. erimus
eris 2. eritis
erit 3. erunt
► Ćwiczenie sprawności i nawyków (23min).
Krok I:
Mówię uczniom, iż Marek, bohater czytanki, wybiera się na igrzyska gladiatorskie. Odbywały się one w Koloseum (rozdaję uczniom fotografie). Był to monumentalny amfiteatr wybudowany przez cesarza Wespazjana z dynastii Flawiuszów. Igrzyska gladiatorskie to po łacinie ludi gladiatorii / gladiatores (rozdaję uczniom fotografię). W programie igrzysk były walki afrykańskie - walki ludzi ze zwierzętami lub walki zwierząt między sobą. Na arenie „sadzono” w piasku drzewa, usypywano pagórki. Do walk stawali uzbrojeni bądź też nieuzbrojeni gladiatorzy. Gladiatorami byli zwykle jeńcy wojenni, skazańcy. Walki były poprzedzane uroczystym przemarszem (łac. pompa) gladiatorów wokół areny przy wtórze muzyki. Obecnego na widowni cesarza gladiatorzy pozdrawiali okrzykiem: Ave, Caesar, morituri te salutant! Witaj, cezarze, mający umrzeć pozdrawiają cię!
Krok II:
Następnie zaczynamy tłumaczyć tekst.
Igrzyska, [w:] Mohort‑Kopaczyński W., Wikarjakówna T., Disce Latine, PWN, Warszawa‑Poznań 1999, s. 83
(Marcus libellum gladiatorum spectat. Publius et Decimus accedunt.)
-Salve, Marce! Eris cras in amphiteatro? – rogat Publius.
Marcus: - Ero. Ludos libenter spectabo.
Et vos eritis?
-Erimus, certe! Erunt etiam Rufus et Quintus- respondet Decimus.
Publius: Invitabis Iuliam, Marce?
Marcus: -Si potero.
-Hermes optimus erit- dicit Decimus.
-Victores cras videbimus- addit Marcus.
Pueri: - Itaque in crastinum, Marce!
Proszę uczniów, żeby określili wyróżnione formy (tryb, czas, strona, osoba, liczba).
KrokIII:
Następnie robimy ćwiczenie II / 86:
Zamień na czas przyszły (futurum I) i przetłumacz:
Proszę kolejno uczniów, by zapisywali zdania na tablicy:
Pueri in amphiteatro sunt et ludos spectant.
Marcus Iuliam invitat.
Cenamus apud Trymalchionem et res miras videmus.
Tu, Marce, apud eum non cenas.
Tacetis, si ludos spectatis.
Rides, quod simiolum vides.
Andabata nihil videt? Potestne itaque pugnare?
c) Faza podsumowująca
► Podsumowanie i utrwalenie nowego materiału (2min) - Pytam uczniów, czy wszystko jest dla nich zrozumiałe? Proszę o przypomnienie zasad tworzenia Ind. Fut. I czasowników koniugacji I i II.
► Zadanie i objaśnienie pracy domowej (2min) - Jako pracę domową uczniowie mają zadane wykonać ćw. IV/ 86.
► Pożegnanie (1 min) - Żegnam uczniów po łacinie: Valete!
6. Bibliografia
Mohort‑Kopaczyński W., Wikarjakówna T., Disce Latine, PWN, Warszawa‑Poznań
1999
7. Załącznik
Zadanie domowe
Ćw. IV/86:
Przetłumacz na język polski:
Salvete, amici! Eritis cras in amphiteatro?
Salve, Marce! Quid erit cras in amphiteatro?
Ignoratis? Consul ludos magnificos parabit.
Bestias horrendas populo monstrabit.
Ad meridiem africanas spectabimus.
Post meridiem murmillones et retiarios videbimus.
Pugnabunt quoque andabate.
Ridebimus certe, nam andabatae nihil videbunt.
Hercle! Tam pulchros ludos non videbo, quod cras Baiis ero!
Animum itaque bene relaxabis.
Vos quoque animum relaxabitis in amphiteatro.
Ilustracje:
Fotografie: Koloseum, gladiator podczas igrzysk:
Koloseum, [na:] http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Colloseum_exterior.jpg
Wnętrze Koloseum, [na:] http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Colosseum.jpg
Gladiator podczas igrzysk, [na:] http://pl.wikipedia.org/wiki/Grafika:Jean‑Leon_Gerome_Pollice_Verso.jpg
