Gargantua i Pantagruel Franciszka Rabelais’go - groteska i satyra w arcydziele francuskiego renesansu
Gargantua i Pantagruel Franciszka Rabelais’go. Groteska
i satyra w arcydziele francuskiego renesansu
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Po przeprowadzonej lekcji uczeń:
zna główne założenia renesansu,
wie, co to jest humanizm,
zna biografię Franciszka Rabelais’go,
zna fragmenty Gargantui i Pantagruela,
wie, co to jest groteska i satyra.
b) Umiejętności
Uczeń:
czyta ze zrozumieniem fragmenty utworu i opisuje własne odczucia związane
z lekturą,porównuje idee determinujące myśli średniowiecza i renesansu,
konfrontuje światopoglądy dominujące w powyższych epokach z czasami współczesnymi,
odczytuje dzieło literackiego w kontekście ducha epoki,
odnajduje elementy groteski w dziele literackim,
odnajduje elementy humanizmu w utworze Rabelais’go.
2. Metoda i forma pracy
Metoda ekspresywna: uczniowie przedstawiają własne wrażenia wywołane przeczytanym fragmentem utworu.
Metoda podająca: nauczyciel wprowadza uczniów w świat idei i wartości epoki renesansu.
Metoda problemowa: uczniowie porównują światopogląd średniowiecza i renesansu ze współczesnością.
Metoda praktyczna: analiza utworu.
3. Środki dydaktyczne
Skopiowane fragmenty Gargantui i Pantagruela.
Słownik terminów literackich.
Portret Franciszka Rabelais’go.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel lub jeden z uczniów czyta głośno rozdział XVI i XVII Gargantui i Pantagruela. Uczniowie opowiadają o swoich wrażeniach po wysłuchaniu przeczytanych fragmentów. Mówią o tym, co wydało im się osobliwe i intrygujące. Zastanawiają się, jakich chwytów używa autor przy opisie świata przedstawionego? Nauczyciel wyjaśnienie, czym jest groteska. Czyta definicję ze słownika terminów literackich.
b) Faza realizacyjna
Franciszek Rabelais na tle epoki renesansu:
wprowadzenie w atmosferę renesansu – nowe spojrzenie na świat i nowe modele życia wypracowane i uformowane w epoce odrodzenia,
humanizm jako myśl przewodnia renesansu; przytoczenie definicji ze słownika terminów literackich,
odniesienie epoki renesansu i średniowiecza do współczesności; uczniowie odpowiadają na pytanie: który światopogląd, renesansowy czy średniowieczny jest bliższy naszym czasom,
przybliżenie sylwetki Franciszka Rabelais’go.
Omówienie fragmentu Gargantui i Pantagruela:
treść przeczytanego fragmentu utworu,
świat przedstawiony,
charakterystyka głównego bohatera,
elementy groteski,
omówienie języka utworu (m.in. wykwintności przeplatanej wulgaryzmami),
co ośmiesza i piętnuje Rabelais – Gargantua i Pantagruel jako utwór satyryczny.
c) Faza podsumowująca
Rabelais jako piewca humanizmu. Wskazanie na renesansowość Gargantui i Pantagruela.
W jaki sposób autor realizuje humanistyczną miłość do człowieka?
5. Bibliografia
Bachtin M., Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowiecza
i renesansu, przekł. A. i A. Goreniowie, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1975.Rabelais F, Gargantua i Pantagruel, przekł. T. Boy Żeleński, Zielona Sowa,
Kraków 2003.Słownik terminów literackich, pod red. Janusza Sławińskiego, Ossolineum,
Wrocław 2000.
6. Załączniki
a) Zadanie domowe
Tadeusz Boy Żeleński o humanizmie Rabelais’go napisał: „bojujący, oszalały, wyzwalający się z powijaków średniowiecza.” Na podstawie wiadomości z lekcji i w oparciu o przeczytany fragment Gargantui i Pantagruela napisz, w jaki sposób autor wyraża swoją afirmację dla człowieka i jego nieskrępowanego, wszechstronnego rozwoju. Swoje myśli i opinie zilustruj właściwymi cytatami.
7. Czas trwania lekcji
2 x 45 minut
8. Uwagi do scenariusza
Scenariusz jest przewidziany na dwie godziny lekcyjne. Pierwsza – poza wprowadzeniem, którego zadaniem jest rozbudzenie uwagi uczniów za pomocą rubasznego fragmentu
z Rabelais’go – będzie poświęcona zarysowaniu głównych cech charakteryzujących renesans. Na tym tle przedstawiona zostanie również sylwetka autora Gargantui i Pantagruela. Druga część zajęć będzie analizą utworu ze szczególnym uwzględnieniem treści poruszonych w trakcie pierwszej lekcji, a dotyczących w głównej mierze zagadnień filozofii humanistycznej.