Gazy i ich własności
SCENARIUSZ ZAJĘĆ „Gazy i ich własności”
Chemia, III etap edukacyjny
Temat: Gazy i ich własności.
Treści kształcenia
Podstawa programowa: Punkt (4.2) [uczeń] opisuje właściwości fizyczne i chemiczne azotu, tlenu, wodoru, tlenku węgla (IV); odczytuje z układu okresowego pierwiastków i innych źródeł wiedzy informacje o azocie, tlenie i wodorze; planuje i wykonuje doświadczenia dotyczące badania właściwości wymienionych gazów.
Cele zoperacjonalizowane
UCZEŃ: | opisuje właściwości fizyczne i chemiczne azotu, tlenu, wodoru, tlenku węgla (IV) |
wie, gdzie występuje oraz jakie jest zastosowanie azotu, tlenu, wodoru i tlenku węgla (IV) | |
zna obieg azotu, tlenu w przyrodzie | |
wie, czym jest proces fotosyntezy i oddychania komórkowego | |
wyjaśnia pojęcia: suchy lód, czad |
Nabywane umiejętności
UCZEŃ: | odczytuje z układu okresowego pierwiastków i innych źródeł informacje o azocie, tlenie i wodorze |
potrafi zapisać schematycznie przebieg procesu fotosyntezy | |
potrafi zaprojektować proste doświadczenia, w których bada własności azotu, tlenu i wodoru | |
wykonuje doświadczenie zgodnie z instrukcją | |
obserwuje przebieg oraz analizuje i wyciąga wnioski z przeprowadzanych doświadczeń | |
posługuje się w sposób bezpieczny odczynnikami chemicznymi, sprzętem i szkłem laboratoryjnym |
Kompetencje kluczowe
Kompetencje naukowe
Porozumiewanie się w języku ojczystym
Umiejętność uczenia się
Umiejętność pracy indywidualnej oraz w parach
Etapy lekcji
Wstęp:
Nauczyciel sprawdza obecność oraz wiadomości uczniów z poprzednich lekcji. Podaje temat zajęć i uświadamia jego główne założenia.
Przebieg zajęć:
Nauczyciel wprowadza uczniów do zajęć. W formie krótkiej pogadanki przedstawia azot jako główny składnik powietrza. Nauczyciel wyznacza dziesięcioro uczniów (pięć zespołów dwuosobowych), którzy będą przeprowadzać doświadczenia. Pierwsza para wykonuje demonstrację, reszta uczniów zapisuje obserwacje oraz wyciąga wnioski.
Korzystając z ilustracji multimedialnej przedstawiającej układ okresowy uczeń wyznaczony przez nauczyciela próbuje wymienić podstawowe informacje o azocie (np. określanie numeru grupy, numeru okresu, liczby atomowej, masowej, liczby elektronów, liczby protonów, liczby neutronów oraz liczby powłok elektronowych i liczby elektronów walencyjnych).
Uczniowie wyszukują w podręczniku, encyklopedii lub w Internecie informacje dotyczące obiegu azotu w przyrodzie. Nauczyciel może wyświetlić na tablicy interaktywnej obrazek ilustrujący krążenie azotu, jeden z uczniów opisuje ten obieg.
Uczniowie w trakcie „burzy mózgów” wymieniają właściwości i zastosowanie azotu. Nauczyciel podsumowuje wiadomości, uczniowie zapisują notatki w zeszycie.
W rozmowie kierowanej przez nauczyciela uczniowie zastanawiają się, czy bez tlenu możliwe byłoby życie na Ziemi. Korzystając z ilustracji multimedialnej przedstawiającej układ okresowy uczeń wyznaczony przez nauczyciela próbuje wymienić podstawowe informacje o tlenie (np. określanie numeru grupy, numeru okresu, liczby atomowej, masowej, liczby elektronów, liczby protonów, liczby neutronów oraz liczby powłok elektronowych i liczby elektronów walencyjnych).
Omawiany jest proces fotosyntezy oraz oddychania komórkowego. Nauczyciel wyznacza ucznia, który przy pomocy ilustracji wyświetlonej na tablicy interaktywnej próbuje opisać obieg tlenu w przyrodzie. Nauczyciel podsumowuje wiadomości, uczniowie zapisują notatki do zeszytu.
Kolejne dwie pary wykonują doświadczenie wykrywania i otrzymywania tlenu. Uczniowie zapisują obserwacje, wyciągają wnioski.
W trakcie „burzy mózgów” uczniowie zastanawiają się, jakie są właściwości i zastosowanie tlenu.
Nauczyciel poleca uczniom wyszukanie podstawowych informacji w Internecie o dwutlenku węgla. Następnie kolejna wyznaczona wcześniej przez nauczyciela para wykonuje demonstracyjne doświadczenie dla klasy. Wszyscy zapisują obserwacje, wyciągają wnioski. W formie pogadanki z nauczycielem uczniowie wymieniają właściwości i zastosowanie dwutlenku węgla. Nauczyciel wprowadza pojęcie suchy lód oraz zapoznaje uczniów z istotą problemu, jakim jest zatrucie tlenkiem węgla (czadem). Wyświetla film pt. „Groźny tlenek węgla”.
W ostatniej części lekcji nauczyciel krótko przedstawia uczniom najważniejsze informacje o wodorze. Korzystając z ilustracji multimedialnej przedstawiającej układ okresowy uczeń wyznaczony przez nauczyciela próbuje wymienić podstawowe informacje o wodorze (np. określanie numeru grupy, numeru okresu, liczby atomowej, masowej, liczby elektronów, liczby protonów, liczby neutronów oraz liczby powłok elektronowych i liczby elektronów walencyjnych).
Ostatnia z par wykonuje pokazowe doświadczenie. Uczniowie zapisują obserwacje i wyciągają wnioski. Klasa w trakcie „burzy mózgów” wymienia właściwości i zastosowanie wodoru.
Instrukcja przeprowadzenia obserwacji
1. Opis teoretyczny omawianego zjawiska:
Najbardziej rozpowszechnione gazy to tlen, azot, dwutlenek węgla oraz wodór. Każdy z gazów możemy otrzymać oraz zbadać jego właściwości za pomocą różnych doświadczeń chemicznych.
2. Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań:
Celem doświadczeń jest wykrywanie azotu, otrzymywanie i wykrywanie tlenu, wykrywanie dwutlenku węgla oraz otrzymywanie wodoru.
3. Sposób przygotowania obserwacji (czas, miejsce itd.):
Doświadczenia są prowadzone podczas lekcji chemii w klasie. Nauczyciel wyznacza dziesięcioro uczniów (pięć zespołów dwuosobowych), którzy będą przeprowadzać doświadczenia. Potrzebny jest następujący sprzęt oraz odczynniki: 2 mg manganianu(VII) potasu, azotan(V) potasu, pył żelazny, piasek woda wapienna, magnez, kwas solny, woda, probówki, zlewki, korek z rurką odprowadzającą, rurka, krystalizator, palnik, łuczywo, zapałki
4. Sposób przeprowadzenia obserwacji:
Przykładowe doświadczenia do przeprowadzenia przez zespoły dwuosobowe w formie pokazu.
Doświadczenie nr 1- Otrzymywanie azotu i badanie jego właściwości
Zmieszaj azotan(V) potasu, pył żelazny oraz piasek. Mieszaninę wsyp do probówki z rurką odprowadzającą, zamknij korkiem i ogrzewaj. Gromadzący się w wyniku reakcji gaz zbierz w probówce pod wodą. Następnie do probówki włóż zapalone łuczywko.
Doświadczenie nr 2- Otrzymywanie tlenu
Do probówki wsyp 2g manganianu (VII) potasu. Zamknij ją korkiem z rurką odprowadzającą. Drugi koniec rurki zanurz w probówce odwróconej do góry dnem oraz zanurzonej w krystalizatorze z wodą. Probówkę z manganianem (VII) potasu ogrzewaj do momentu, aż woda z drugiej probówki zostaje wypchnięta przez powstający gaz. Zbierz gaz do probówki.
Doświadczenie nr 3 – Wykrywanie tlenu
Do probówki z poprzedniego doświadczenie zbliż żarzące się łuczywo.
Doświadczenie nr 4 – Wykrywanie dwutlenku węgla (IV)
Do zlewki z wodą wapienną wydychaj powietrze z płuc przez rurkę.
Doświadczenie nr 5 – Otrzymywanie wodoru i badanie jego właściwości.
Do probówki z magnezem wlej rozcieńczony kwas solny. Gaz, który się zacznie wydzielać zbierz do probówki wypełnionej wodą. Do probówki z gazem zbliż palące się łuczywo.
Uczniowie po każdym doświadczeniu zapisują obserwacje i próbują sformułować wnioski.
Podsumowanie:
Nauczyciel podsumowuje najważniejsze wiadomości. Ocenia pracę uczniów. Wyjaśnia pracę domową.
Środki dydaktyczne
Podręcznik, encyklopedia
Komputery połączone z Internetem
Odczynniki oraz sprzęt i szkło laboratoryjne
Film „Groźny tlenek węgla”
Ilustracja multimedialna „Układ okresowy pierwiastków”
Metody nauczania
Pogadanka
„Burza mózgów”
Rozmowa kierowana
Praca z podręcznikiem, encyklopedią, Internetem
Demonstracja – doświadczenia laboratoryjne
Formy pracy
Praca indywidualna
Praca zbiorowa
Praca domowa
Opisz obieg dwutlenku węgla w przyrodzie.
Zadanie dla chętnych
Co to jest ozon?
Lista załączników multimedialnych
Film „Groźny tlenek węgla”
Ilustracja multimedialna „Układ okresowy pierwiastków”
