Scenariusz lekcji - Geografia muzą artysty

1. uczeń zna treść omawianych utworów

1. wskazuje motywy miejsc literaturotwórczych u różnych autorów;

2. porównuje utwory literackie z różnych epok o podobnych motywach;

3. umie porównać dzieła o podobnej tematyce, ale różniące się środkami wyrazu;

4. potrafi argumentować swoją wypowiedź i podpierać się cytatami z omawianych utworów;

5. potrafi wypowiadać się w sposób zgodny z ogólnopolską normą wymowy;

6. potrafi dyskutować;

7. umie wyszukiwać potrzebne informacje w dostępnych źródłach: słownikach, encyklopediach, przewodnikach literackich i geograficznych;

8. umie posługiwać się mapą i znać jej części składowe, szczególnie legendę;

9. umie wskazać na mapie Polski omawiane miejsca.

Metoda i forma pracy

praca w grupach, analiza tekstu, definiowanie, dyskusja, przekład intersemiotyczny

Środki dydaktyczne

teksty literackie, geograficzna mapa Polski, kontury Polski

Przebieg lekcji

1. Nauczyciel dzieli klasę na grupy. Każda grupa otrzymuje komplet utworów poszczególnych autorów.

2. Członkowie każdej grupy wybierają ze swojego grona reprezentantów. Jeden będzie przedstawiać wspólne wnioski, zaś drugi wskaże na mapie Polski omawiane przez grupę miejsce. Grupy pracują indywidualnie przez 20 minut. W tym czasie wyszukują miejsca literaturotwórcze w wylosowanych utworach, czyli miejsca, które zaprezentowane są wyjątkowo: jako źródło weny twórczej, najmilszy zakątek świata czy będące podmiotem albo głównym bohaterem utworu. Mają to być: u Kochanowskiego – lipa w Czarnolesie, u Gałczyńskiego – leśniczówka Pranie, u Harasymowicza – Bieszczady, u Stasiuka – Dukla. Grupy wypisują przykłady szczególnego prezentowania omawianych miejsc, co zadecydowało o rozpoznaniu danego miejsca literaturotwórczego. Na podstawie dostępnych słowników, encyklopedii, przewodników literackich i geograficznych wyszukują, gdzie w rzeczywistości leżą dane miejscowości czy krainy w Polsce.

3. Reprezentanci grup czytają najważniejsze, potwierdzające ich sądy fragmenty utworów, a także przedstawiają reszcie klasy wnioski grupy.

4. Klasa, wspólnie z nauczycielem, próbuje określić różnice wielkości geograficznych poszczególnych miejsc: od punktu (drzewo‑lipa), poprzez gospodarstwo (leśniczówka Pranie), miasto (Dukla) do krainy (Bieszczady). Uwzględnia wskazówki nauczyciela (Czarnolas – ziemia radomska, Pranie – Mazury, Dukla – Beskid Niski).

5. Nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy, na których umieszczone są kontury Polski.

6. Pojedynczy uczniowie wskazują na mapie geograficznej Polski te miejsca, zaś reszta klasy zaznacza je na rozdanych przez nauczyciela konturach Polski. Jednocześnie każdy wymyśla indywidualny sposób oznaczenia tych miejsc na mapie i wypełnia legendę przygotowaną pod mapą Polski).

7. Uczniowie wskazują środki wyrazu opisujące poszczególne miejsca, a także określają sytuację liryczną podmiotu w utworach lirycznych oraz sytuację narracyjną osoby mówiącej w utworze epickim.

Bibliografia

1. Jan Kochanowski „Fraszki”;

2. Konstanty Ildefons Gałczyński „Wiersze z Prania”;

3. Jerzy Harasymowicz „Wiersze z połonin”;

4. Andrzej Stasiuk „Opowieści galicyjskie”.

(wybrane utwory – w przypadku poezji – lub fragmenty utworów – w przypadku prozy)

Wyszukaj przykłady miejsc kulturotwórczych w 3 innych tekstach literackich i pozaliterackich (film, muzyka, zdjęcia, malarstwo itp.). Ustal ich realne umiejscowienie i cechy wskazujące na ich wyjątkowe prezentowanie.