Ważne daty

Gerundium

PrzekładPrzekładPrzekład

Na podstawie zadania 1 można ustalić, że:

1. rzeczownik odczasownikowy (gerundium) tworzymy, dodając do tematu praesentis (cogita-, doce-, scrib-, audi-) przyrostek -nd- poprzedzony w koniugacji III i IV spójką -e-.

2. gerundium odmieniamy w deklinacji II.

3. gerundium występuje w liczbie pojedynczej.

4. w akuzatiwie używa się takiej samej formy jak w nominatiwie.

5. accusativus występuje także z przyimkiem ad, np. ad legendum – do czytania.

6. ablativus można tłumaczyć imiesłowem zakończonym na –ąc, np. Scribere scribendo disces. – Pisania nauczysz się, pisząc.

R1GnJZ08Dx7gr

Ilustracja przedstawia obraz „Daedalus i Icarus” autorstwa Laurent Pécheux. Obraz ukazuje dwie uszkrzydlone postacie Dedala i Ikara. Jedna z postaci stoi na podwyższeniu, druga natomiast siedzi na podeście. W tle widoczny jest mur. Na ziemi rorzucone są narzędzia i naczynia.

RWre4cdW6OeIw1

Ilustracja przedstawia obraz „Ikar i Dedal” autorstwa Charlesa Paula Landona. Na obrazie widoczne są uskrzydlone postacie Dedala i Ikara, stojące na skarpie. Dedal spycha Ikara w przepaść, aby nauczyć go latać. W tle widoczne jest bezkresne niebo.

R1U4ArOyqwJfO

Ilustracja przedstawia obraz „Dedal i Ikar” autorstwa Maso da San Friano. Obraz ukazuje postacie Dedala i Ikara podczas lotu. Dedal spogląda na spadającego w dół Ikara. Na ziemi zebrani są ludzie obserwujący tę scenę.

Ru4IsfFRX1sDq1

Ilustracja przedstawia obraz „Krajobraz z upadkiem Ikara” autorstwa Pietera Bruegela Starszego. Na obrazie po lewej stronie widoczne są skały, które nadają scenie głębi. W centrum obrazu znajduję się ogromny statek, lapiący wiatr w żagle. U dołu można dostrzec nogi Ikara wystające ponad powierzchnie wody.

Wynalazki starożytnych Greków

DedalDedalDedal to w mitologii greckiej niezwykle zręczny rzemieślnik. Wygnany z Aten za zabicie siostrzeńca, który wynalazł koło garncarskie, piłę i cyrkiel, znalazł schronienie na Krecie. Jej władca MinosMinosMinos uwięził Dedala, by nikt inny nie mógł cieszyć się owocami jego talentu. Największym wynalazkiem Dedala okazała się nie jałówka skonstruowana dla żony MinosaMinosMinosa, PazyfaePazyfaePazyfae, ani labirynt – zbudowany dla MinotauraMinotaurMinotaura, ale skrzydła, które wymyślił po to, by wraz z synem IkaremIkarIkarem mógł uciec z wyspy.

RfZmnR8YAq7WO

Ilustracja interaktywna 1. Dedal przypuszczalnie nie istniał, ale osiągnięcia techniczne ludzi podobnych do niego istnieją od tysięcy lat. Matematyka rozwijała się na przykład w Mezopotamii już między 1800 a 1600 r. p.n.e., jednak nauki ścisłe są wynalazkiem Greków.

Ilustracja interaktywna 1. Dedal przypuszczalnie nie istniał, ale osiągnięcia techniczne ludzi podobnych do niego istnieją od tysięcy lat. Matematyka rozwijała się na przykład w Mezopotamii już między 1800 a 1600 r. p.n.e., jednak nauki ścisłe są wynalazkiem Greków.

1

1. Dedal przypuszczalnie nie istniał, ale osiągnięcia techniczne ludzi podobnych do niego istnieją od tysięcy lat. Matematyka rozwijała się na przykład w Mezopotamii już między 1800 a 1600 r. p.n.e., jednak nauki ścisłe są wynalazkiem Greków.

W dziedzinie matematyki wielkie zasługi położyła AkademiaAkademiaAkademia Platońska. Szkoła Arystotelesa – LiceumLiceumLiceum – rozwijała nauki ścisłe i chętnie stosowała metodę empiryczną, miała także wspaniałą bibliotekę i organizowała wokół niej pracę naukowców. Stała się także prototypem instytutów naukowych, z których pierwszym w historii był Museion założony przez Ptolemeusza I. Aleksandria m.in. dzięki temu stała się głównym ośrodkiem greckiej nauki: filologii, matematyki, geografii, astronomii i medycyny.

Jednym z największych uczonych w historii świata był wybitny matematyk i fizyk , Archimedes, który działał w III w. p.n.e. w Syrakuzach. Studiował on w Aleksandrii, a w późniejszych latach prowadził ożywioną korespondencję z tamtejszymi uczonymi.

Rj8TWeN3XvJgi

Ilustracja interaktywna 1. Archimedes był twórcą hydrostatyki. Określił w przybliżeniu liczbę potrzebną do obliczenia powierzchni i obwodu koła i nazwał ją perimetros – „obwód koła” (p to pierwsza litera tego wyrazu). Znał zasady rachunku różniczkowego. Był twórcą mechaniki teoretycznej („Elementy mechaniki”). Zaproponował sposób zapisywania wielkich liczb. Zajmował się astronomią (skonstruował planetarium i globus). Wykazał wielką wynalazczość w czasie II wojny punickiej, gdy zbudował potężne machiny służące do obrony Syrakuz przed Rzymianami.

Ilustracja interaktywna 1. Archimedes był twórcą hydrostatyki. Określił w przybliżeniu liczbę potrzebną do obliczenia powierzchni i obwodu koła i nazwał ją perimetros – „obwód koła” (p to pierwsza litera tego wyrazu). Znał zasady rachunku różniczkowego. Był twórcą mechaniki teoretycznej („Elementy mechaniki”). Zaproponował sposób zapisywania wielkich liczb. Zajmował się astronomią (skonstruował planetarium i globus). Wykazał wielką wynalazczość w czasie II wojny punickiej, gdy zbudował potężne machiny służące do obrony Syrakuz przed Rzymianami.

1

1. Archimedes był twórcą hydrostatyki. Określił w przybliżeniu liczbę potrzebną do obliczenia powierzchni i obwodu koła i nazwał ją perimetros – „obwód koła” (p to pierwsza litera tego wyrazu). Znał zasady rachunku różniczkowego. Był twórcą mechaniki teoretycznej („Elementy mechaniki”). Zaproponował sposób zapisywania wielkich liczb. Zajmował się astronomią (skonstruował planetarium i globus). Wykazał wielką wynalazczość w czasie II wojny punickiej, gdy zbudował potężne machiny służące do obrony Syrakuz przed Rzymianami.

Zdobycze myśli greckiej na polu matematyki i mechaniki sprzyjały postępowi w dziedzinie astronomii, również z tego powodu, że w Aleksandrii zbudowano obserwatorium astronomiczne i udoskonalono przyrządy naukowe. Pracował tu m.in. Arystarch z Samos, który na 1800 lat przed Kopernikiem wysunął hipotezę, że ziemia i inne planety krążą wokół słońca. To założenie zostało odrzucone przez prawie wszystkich astronomów tamtych czasów.

Twórcą geografii fizycznej i matematycznej był kierownik biblioteki w Aleksandrii, Eratostenes. Jego obliczenie długości południka jest bardzo zbliżone do rzeczywistej. Eratostenes stworzył nową metodę pomiarów szerokości geograficznej na podstawie danych astronomicznych. Twierdził, że płynąc na zachód od Gibraltaru, można dotrzeć do Indii.

Jednym z najciekawszych greckich wynalazków w dziedzinie astronomii jest tzw. mechanizm z AntykiryAntykiraAntykiry z (prawdopodobnie) I w. p.n.e. Jest to rodzaj starożytnego astrolabium – przyrządu stosowanego w nawigacji do pomiaru położenia ciał niebieskich. Składał się on z 37 ruchomych kół, ukazujących położenie słońca, księżyca i planet. Mechanizmy o takiej złożoności w dobie nowożytnej zaczęto budować dopiero w okresie renesansu. Niezwykle skomplikowany mechanizm nazywany czasem starożytnym „komputerem” kryje jeszcze wiele tajemnic: nie wiemy, kto go zbudował i kiedy dokładnie.

RJR6YRA22H6IX

Ilustracja interaktywna 1. Jednym z najciekawszych greckich wynalazków w dziedzinie astronomii jest tzw. mechanizm z Antykiry z (prawdopodobnie) I w. p.n.e. Jest to rodzaj starożytnego astrolabium – przyrządu stosowanego w nawigacji do pomiaru położenia ciał niebieskich. Składał się on z 37 ruchomych kół, ukazujących położenie słońca, księżyca i planet. Mechanizmy o takiej złożoności w dobie nowożytnej zaczęto budować dopiero w okresie renesansu. Niezwykle skomplikowany mechanizm nazywany czasem starożytnym „komputerem” kryje jeszcze wiele tajemnic: nie wiemy, kto go zbudował i kiedy dokładnie.

Ilustracja interaktywna 1. Jednym z najciekawszych greckich wynalazków w dziedzinie astronomii jest tzw. mechanizm z Antykiry z (prawdopodobnie) I w. p.n.e. Jest to rodzaj starożytnego astrolabium – przyrządu stosowanego w nawigacji do pomiaru położenia ciał niebieskich. Składał się on z 37 ruchomych kół, ukazujących położenie słońca, księżyca i planet. Mechanizmy o takiej złożoności w dobie nowożytnej zaczęto budować dopiero w okresie renesansu. Niezwykle skomplikowany mechanizm nazywany czasem starożytnym „komputerem” kryje jeszcze wiele tajemnic: nie wiemy, kto go zbudował i kiedy dokładnie.

1

1. Jednym z najciekawszych greckich wynalazków w dziedzinie astronomii jest tzw. mechanizm z Antykiry z (prawdopodobnie) I w. p.n.e. Jest to rodzaj starożytnego astrolabium – przyrządu stosowanego w nawigacji do pomiaru położenia ciał niebieskich. Składał się on z 37 ruchomych kół, ukazujących położenie słońca, księżyca i planet. Mechanizmy o takiej złożoności w dobie nowożytnej zaczęto budować dopiero w okresie renesansu. Niezwykle skomplikowany mechanizm nazywany czasem starożytnym „komputerem” kryje jeszcze wiele tajemnic: nie wiemy, kto go zbudował i kiedy dokładnie.

RKzbQPRBKlWJq1

Ilustracja przedstawia replikę mechanizmu z Antykiry. Eksponat znajduję się w muzeum. Mechanizm zbudowany jest z wielu, wzajemnie ze sobą połączonych, kół zębatych. Największe z kół znajduje się w centrum mechanizmu. Całość obudowana jest drewnianą ramką.

R1QLZdq8lHuJK

Ilustracja interaktywna przedstawia banię wynalazcy z Aleksandrii, Herona; jest to prototyp turbiny parowej. Dodatkowo na ilustracji umieszczono informację: 1. W III w. p.n.e. wśród Greków było wielu zdolnych konstruktorów, niewiele jednak ich pomysłów – poza młynem wodnym – znalazło zastosowanie w produkcji. Źródła wspominają o niezwykłych wynalazkach: zegarze wodnym, pompie ssąco‑tłoczącej, organach hydraulicznych, sikawce przeciwogniowej, turbinie wodnej, turbinie parowej, drogomierzu i wielu innych, wykorzystywanych w teatrach lub świątyniach. Postęp techniczny służył prowadzeniu wojen (wynalazki tego rodzaju są niezliczone: katapulty, machiny oblężnicze, telegraf wodny, aerotonon – broń ręczna do miotania pocisków), podczas gdy inne pomysły, które mogły służyć postępowi technicznemu warunków gospodarczych i społecznych, minęły bez echa.

Ilustracja interaktywna przedstawia banię wynalazcy z Aleksandrii, Herona; jest to prototyp turbiny parowej. Dodatkowo na ilustracji umieszczono informację: 1. W III w. p.n.e. wśród Greków było wielu zdolnych konstruktorów, niewiele jednak ich pomysłów – poza młynem wodnym – znalazło zastosowanie w produkcji. Źródła wspominają o niezwykłych wynalazkach: zegarze wodnym, pompie ssąco‑tłoczącej, organach hydraulicznych, sikawce przeciwogniowej, turbinie wodnej, turbinie parowej, drogomierzu i wielu innych, wykorzystywanych w teatrach lub świątyniach. Postęp techniczny służył prowadzeniu wojen (wynalazki tego rodzaju są niezliczone: katapulty, machiny oblężnicze, telegraf wodny, aerotonon – broń ręczna do miotania pocisków), podczas gdy inne pomysły, które mogły służyć postępowi technicznemu warunków gospodarczych i społecznych, minęły bez echa.

1

1. W III w. p.n.e. wśród Greków było wielu zdolnych konstruktorów, niewiele jednak ich pomysłów – poza młynem wodnym – znalazło zastosowanie w produkcji. Źródła wspominają o niezwykłych wynalazkach: zegarze wodnym, pompie ssąco‑tłoczącej, organach hydraulicznych, sikawce przeciwogniowej, turbinie wodnej, turbinie parowej, drogomierzu i wielu innych, wykorzystywanych w teatrach lub świątyniach. Postęp techniczny służył prowadzeniu wojen (wynalazki tego rodzaju są niezliczone: katapulty, machiny oblężnicze, telegraf wodny, aerotonon – broń ręczna do miotania pocisków), podczas gdy inne pomysły, które mogły służyć postępowi technicznemu warunków gospodarczych i społecznych, minęły bez echa.

Narodziny filologii

Filologia to wynalazek Greków. Impulsem do podjęcia badań nad tekstem stało się stworzenie przez Ptolemeusza I Sotera wielkiej biblioteki w Aleksandrii. W I w. p.n.e., w czasach Cezara, liczyła ona podobno ok. 700 tys. zwojów.

Jednym z ciekawszych i bardziej przydatnych wynalazków tamtejszych uczonych było wymyślenie sposobu katalogowania zbiorów biblioteki. Jego pomysłodawcą był znany poeta, Kallimach z Cyreny, który ułożył katalog znakomitych pisarzy i ich dzieł w 120 księgach. Podzielił on ich twórczość na dwa działy – poezję i prozę, te z kolei miały swoje poddziały.

Kierownicy biblioteki aleksandryjskiej musieli pokonywać na co dzień nieznane dotąd, rozmaite trudności, np. ustalać, czy teksty są autentyczne, decydować, który z nich będzie obowiązywał, skoro istnieje kilka różniących się między sobą rękopisów, oceniać, czy wymagają one objaśnień gramatycznych lub rzeczowych. Dzieła tych uczonych filologów są opatrzone wieloma komentarzami: językowymi, rzeczowymi, z dziedziny ortografii, fleksji, składni i akcentu. Można w nich znaleźć uwagi towarzyszące wyrazom niezwykłym, podejrzanym lub powtarzającym się. Spadkiem po greckich filologach są także terminy z zakresu morfologii, nazwy części mowy i przypadków. Powstały tam również pierwsze znaki interpunkcyjne.

R11WAoAjcpxS3

Ilustracja interaktywna przedstawia XIX-wieczną rycinę O. Von Corvena „Wielka Biblioteka Aleksandryjska”. Dodatkowo na ilustracji umieszczono informacje: 1. Szkoła filologiczna aleksandryjczyków nie była jedyną taką stworzoną w starożytności. Druga zaczęła rozwijać się nieco wcześniej w bibliotece w Pergamonie, założonej przez królów z dynastii Attalidów, i zajmowała się – inaczej niż aleksandryjska – głównie prozą. Przypadek zaś zrządził, że to właśnie ona przyczyniła się do powstania filologii w Rzymie. Stało się to za sprawą jej twórcy, Kratesa z Mallos. Krates wysłany jako poseł do Rzymu wygłosił tam wiele wykładów, które zainteresowały Rzymian i zachęciły do naśladowania szkoły pergameńskiej.

Ilustracja interaktywna przedstawia XIX-wieczną rycinę O. Von Corvena „Wielka Biblioteka Aleksandryjska”. Dodatkowo na ilustracji umieszczono informacje: 1. Szkoła filologiczna aleksandryjczyków nie była jedyną taką stworzoną w starożytności. Druga zaczęła rozwijać się nieco wcześniej w bibliotece w Pergamonie, założonej przez królów z dynastii Attalidów, i zajmowała się – inaczej niż aleksandryjska – głównie prozą. Przypadek zaś zrządził, że to właśnie ona przyczyniła się do powstania filologii w Rzymie. Stało się to za sprawą jej twórcy, Kratesa z Mallos. Krates wysłany jako poseł do Rzymu wygłosił tam wiele wykładów, które zainteresowały Rzymian i zachęciły do naśladowania szkoły pergameńskiej.

1

1. Szkoła filologiczna aleksandryjczyków nie była jedyną taką stworzoną w starożytności. Druga zaczęła rozwijać się nieco wcześniej w bibliotece w Pergamonie, założonej przez królów z dynastii Attalidów, i zajmowała się – inaczej niż aleksandryjska – głównie prozą. Przypadek zaś zrządził, że to właśnie ona przyczyniła się do powstania filologii w Rzymie. Stało się to za sprawą jej twórcy, Kratesa z Mallos. Krates wysłany jako poseł do Rzymu wygłosił tam wiele wykładów, które zainteresowały Rzymian i zachęciły do naśladowania szkoły pergameńskiej.

Prezentacja 3D pt. Stara kobieta z koszem

Słowniki

Galeria dzieł sztuki

RRMsjzU2omLPj

Ilustracja przedstawia mozaikę podłogową. Mozaika ukazuje półnagie postacie umieszczone w jej centrum. Dookoła postaci umieszczono barwny labirynt zbudowany przez Dedala dla Minotaura. W kompozycji dominuje kolor brązowy. Mozaika nosi widoczne ślady upływu czasu.

R1bmeAqGMmfAc

Ilustracja przedstawia obraz „Zamyślony Archimedes” autorstwa Domenico Fetti. Obraz ukazuje postać Archimedesa podpierającego ręką brodę. Druga ręka postaci spoczywa na globusie. Archimedes wbija wzrok w swoje zapiski. Dookoła na biurku rozrzucone są przyrządy matematyczne, książki, lusterko, klepsydra oraz pióro w kałamarzu.

R1GnJZ08Dx7gr1

Ilustracja przedstawia obraz „Daedalus i Icarus” autorstwa Laurent Pécheux. Obraz ukazuje dwie uszkrzydlone postacie Dedala i Ikara. Jedna z postaci stoi na podwyższeniu, druga natomiast siedzi na podeście. W tle widoczny jest mur. Na ziemi rorzucone są narzędzia i naczynia.

RWre4cdW6OeIw1

Ilustracja przedstawia obraz „Ikar i Dedal” autorstwa Charlesa Paula Landona. Na obrazie widoczne są uskrzydlone postacie Dedala i Ikara, stojące na skarpie. Dedal spycha Ikara w przepaść, aby nauczyć go latać. W tle widoczne jest bezkresne niebo.

R1U4ArOyqwJfO

Ilustracja przedstawia obraz „Dedal i Ikar” autorstwa Maso da San Friano. Obraz ukazuje postacie Dedala i Ikara podczas lotu. Dedal spogląda na spadającego w dół Ikara. Na ziemi zebrani są ludzie obserwujący tę scenę.

Ru4IsfFRX1sDq1

Ilustracja przedstawia obraz „Krajobraz z upadkiem Ikara” autorstwa Pietera Bruegela Starszego. Na obrazie po lewej stronie widoczne są skały, które nadają scenie głębi. W centrum obrazu znajduję się ogromny statek, lapiący wiatr w żagle. U dołu można dostrzec nogi Ikara wystające ponad powierzchnie wody.

Bibliografia

Maria Ludwika Bernhard, Sztuka hellenistyczna, Warszawa 1992

Pierre Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Ossolineum 2008

Kazimierz Kumaniecki, Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1965

Elżbieta Makowiecka, Sztuka grecka, Warszawa 2007

Katarzyna Marciniak, Mitologia grecka i rzymska, Warszawa–Bielsko‑Biała 2002

Słownik kultury antycznej, red. Ryszard Kulesza, Warszawa 2012

Stanisław Stabryła, Zarys kultury starożytnych Grecji i Rzymu, Warszawa 2016.