Giovanni Pierluigi da Palestrina – kompozytor Renesansu

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Zapoznanie uczniów z życiem i twórczością Palestriny. Przedstawienie najważniejszych dzieł i cech stylistycznych w twórczości Palestriny, jego roli w kształtowaniu się kultury muzycznej. Percepcja wybitnych dzieł kompozytora. Omówienie wpływu Palestriny na muzykę religijną epoki Renesansu.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

1. Omówić życie Giovanniego Pierluigiego da Palestriny i jego i twórczość.

2. Przedstawić najważniejsze gatunki uprawiane przez kompozytora.

3. Wyjaśnić rolę Palestriny w kształtowaniu się kultury muzycznej.

4. Przedstawić formy muzyczne uprawiane przez kompozytora i je omówić.

5. Wyjaśnić wpływ Palestriny na kształtowanie się muzyki religijnej epoki Renesansu i późniejszych epok.

2. Metoda pracy

Metoda opisu z elementami pogadanki. Praca z podręcznikiem. Percepcja muzyczna.

3. Środki dydaktyczne

6. Wacław Panek, Świat muzyki.

7. Stanowisko do odtwarzania płyt.

8. Nagrania utworów Palestriny:

   1. Missa Papae Marceli.

   2. Motety.

9. Karta pracy ucznia.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

- sprawdzenie obecności

- powtórzenie wiadomości poprzez odpytanie jednej osoby, z trzech ostatnich lekcji.

- wspólne zaśpiewanie przy akompaniamencie pianina lub gitary ostatnio poznanej piosenki

- podanie tematu do zeszytu.

(10 min)

b) Faza realizacyjna

1. Metodą opisu, zapoznanie uczniów z życiem Giovanniego Pierluigiego da Palestriny. Wskazanie miejsca kompozytora w kontekście historii muzyki oraz wpływu Giovanniego Pierluigiego da Palestriny na kompozytorów późniejszych epok. Przedstawienie roli Giovanniego Pierluigiego da Palestriny w kształtowaniu się kultury muzycznej, a przede wszystkim muzyki religijnej.

2. Zapisanie notatki:

   • Notatka:

Giovanni Pierluigi da Palestrina urodził się w 1525 roku w Palestrinie, zmarł 2 lutego 1594 roku w Rzymie. Wybitny kompozytor włoski epoki Renesansu. W dzieciństwie uczył się śpiewu i kontrapunktu w Bazylice Santa Maria Maggiore. W roku 1544 został kapelmistrzem katedry S. Agapita w swoim rodzinnym mieście, tam też zawarł ślub z Lucrezią Gori. Gdy w 1550 r. papieżem został Juliusz III, Palestrina otrzymał posadę nauczyciela śpiewu i kapelmistrza w Capella Giulia, przy kościele św. Piotra w Rzymie. W 1554 roku ukazały się pierwsze publikacje jego utworów. Rok później został śpiewakiem w Cappella Pontificia, osobistej kapeli papieskiej. Po niecałym roku, kolejny papież - Paweł IV, wykluczył jednak z kapeli wszystkich żonatych muzyków. Od 1555 roku Palestrina działał jako kapelmistrz w bazylice św. Jana na Lateranie, następnie w Capella Liberiana - przy bazylice S. Maria Maggiore. W 1563 r. ukazał się drukiem jego pierwszy zbiór motetów. Stopniowo kompozytor zyskiwał coraz większy rozgłos. Wydane w latach 1567 i 1570 księgi mszy, zawierające m.in. Missa Papae Marcelli, dedykował - z nadzieją na protektorat - królowi hiszpańskiemu Filipowi II. Około roku 1568 protektorem Palestriny został książę Guglielmo Gonzaga z Mantui. Dla kościoła św. Barbary w Mantui stworzył łącznie 11 mszy. W 1571 roku Palestrina został ponownie maestro di capella w Cappella Giulia. Choć nie był do końca zadowolony ze swojej pensji i przywilejów, piastował to stanowisko aż do śmierci. Pod koniec 1580 roku po śmierci najbliższych oraz ze względu na problemy finansowe, postanowił wstąpić do stanu duchownego - przyjął nawet niższe święcenia kapłańskie. Zmienił jednak zdanie i rok później ożenił się z wdową po handlarzu futer, Virginią Darmoli. W latach kierowania Cappella Giulia Palestrina działał też w Compagnia dei Signori Musici di Roma, w związku zawodowych muzyków, który przekształcił się w Accademia di Santa Cecilia. Pod koniec życia Palestrina zamierzał powrócić do swego rodzinnego miasta na stanowisko, od którego rozpoczynał karierę. Jednak miesiąc przed wyjazdem do Palestriny - 2 lutego 1594 roku - kompozytor zmarł.

3. Metodą pracy z książką, uczniowie wskazują gatunki muzyczne, które uprawiał kompozytor. Zapisują notatkę:

Twórczość:

Palestrina komponował przede wszystkim muzykę religijną. Był kompozytorem bardzo płodnym – znane są 104 msze (4‑8 głosowe), około 370 motetów, około 70 hymnów, 35 magnificatów, kilka lamentacji i litanii, około 140 madrygałów.

4. Słuchamy fragmenty Missa Papa Marceli Palestriny, ze wskazaniem obsady wykonawczej utworu. Metodą pogadanki, wskazanie skojarzeń i emocji, jakie wywołuje w uczniach ten utwór.

(30 min)

c) Faza podsumowująca

Świadome słuchanie Motetów Palestriny i wskazanie - metodą pogadanki - charakterystycznych cech utworu.

(5 min)

5. Bibliografia

1. Wacław Panek, Świat muzyki.

2. Janusz Ekiert, Bliżej muzyki. Encyklopedia.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

Najważniejsze zagadnienia związane z życiem Palestriny i jego twórczością.

b) Zadanie domowe