Globalna wioska?Pierwszy raz tego sformułowania użył Hubert Marshall McLuhan [czyt.: marszal macluan] w swojej książce Galaktyka Gutenberga. Nazywając świat globalną wioską, porównał go do zwykłej wioski, w której ludzie żyjąc w niedalekiej odległości, są sobie bliscy, dzielą się wzajemnie swoimi radościami i smutkami.
Po przeczytaniu zamieszczonego tekstu źródłowego, wykonaj zadania, pracując w parach.
Odwołując się do własnego doświadczenia, podaj przykłady potwierdzające tezę postawioną przez Huberta Marshall McLuhan.
Wypisz procesy, które doprowadziły do przekształcenia świata w globalną wioskę.
Zastanów się, czy funkcjonowanie w globalnej wiosce oznacza rzeczywiste zbliżenie, czy izolowanie ludzi. Przeprowadźcie krótką dyskusję w klasie.Świat się skurczył pod względem nawiązywania kontaktów międzyludzkich i przepływu informacji. Portale społecznościowe i komunikatory [Skype, Facebook, Twitter, Instagram], łączą ludzi z odległych stron świata. Na całym świecie obowiązuje ta sama moda, ludzie jeżdżą podobnymi samochodami, używają podobnych urządzeń elektronicznych, słuchają takiej samej muzyki, oglądają te same filmy.
Globalizacja. Dysproporcje rozwojowe współczesnego świata
przedstawić źródła konfliktów na świecie,
wyjaśnić, czym jest społeczność międzynarodowa,
określić, czym zajmują się najważniejsze organizacje międzynarodowe.
wyjaśniać, na czym polega zjawisko globalizacji,
dostrzegać przejawy dysproporcji rozwojowych we współczesnym świecie,
wskazywać różnice między państwami globalnego Południa a globalnej Północy.
Gospodarczy wymiar globalizacji
procesy prowadzące do współzależności i łączenia się państw, społeczeństw i kultur; termin ten odnosi się zarówno do zjawisk politycznych, gospodarczych,
jak i społecznych
Globalizacja oznacza likwidowanie ograniczeń w handlu. W konsekwencji towary, pochodzące z różnych państw, mogą pojawiać się na bardzo odległych rynkach. Dzięki likwidacji barier w handlu międzynarodowym, firmy z różnych kontynentów i krajów konkurują na poszczególnych rynkach. Duże przedsiębiorstwa (korporacje) działają w wielu państwach i na różnych kontynentach.
Skąd się biorą smartfony? Mapa świata z podziałem na kontynenty. Na schemacie zaznaczono państwa, które biorą udział w produkcji smartfonów.
Państwa zaznaczone na schemacie:
Chiny,
Mongolia,
Korea Południowa,
Stany Zjednoczone.
Państwa zostały oznaczone na mapie cyframi:
Chiny i Mongolia jako numer 1,
Korea Południowa jako numer 2,
Chiny jako numer 3,
Stany Zjednoczone jako numer 4.
W Chinach i Mongolii wydobywana jest większość surowców mineralnych niezbędnych do budowy elektroniki.
W Korei Południowej projektowane są podzespoły, takie jak wyświetlacze i procesory.
W Chinach urządzenie jest składane.
W Stanach Zjednoczonych tworzone są najbardziej dochodowe aplikacje do urządzeń mobilnych.
Wybierz pięć przedmiotów, które zabrałeś dzisiaj ze sobą do szkoły.
Czy potrafisz określić, w jakim państwie zostały wyprodukowane? Poszukaj informacji na ten temat.Czas wielkich zakupów. Sprawdź, które z produktów nabytych przez twoją rodzinę w supermarkecie (lub innym sklepie spożywczo‑przemysłowym) zostały wyprodukowane w Polsce.
Polityczny wymiar globalizacji
Globalizacja doprowadziła do powstania organizacji międzynarodowych o charakterze gospodarczym i finansowym, które istotnie oddziałują na gospodarkę światową. Do najważniejszych z nich zaliczamy: Światową Organizację Handlu
(ang. World Trade Organization, WTO) czy Międzynarodowy Fundusz Walutowy
(ang. International Monetary Found, IMF).
Globalizacja wzmacnia także procesy integracji gospodarczej i politycznej. Państwa, aby móc konkurować na rynkach światowych, jednoczą się w ugrupowania integracyjne. Zjawisko to obserwujemy na wszystkich kontynentach. Jedną z takich organizacji jest Unia Europejska.
proces łączenia (scalania)
Społeczno‑kulturowy wymiar globalizacji
GLOBALNA WIOSKA
Globalna wioska to pojęcie związane z rozwojem środków masowego przekazu i komunikacji. W konsekwencji tego rozwoju, mnóstwo informacji dotyczących różnych zjawisk, osób i wydarzeń dociera do nas bardzo szybko. Życie jednostek i społeczeństw, niegdyś odizolowanych od siebie, nabrało przyspieszenia,
a przestrzeń się zmniejszyła. Dzisiaj na bieżąco, w internecie czy telewizji, śledzimy wydarzenia z drugiego końca świata. Dlatego uważa się, że w dobie globalizacji nastąpiło skurczenie się czasu i przestrzeni.
WESTERNIZACJA/AMERYKANIZACJA KULTURY
Dzięki wykorzystywaniu środków masowego przekazu i różnych form komunikacji, następuje szybkie rozprzestrzenianie się określonych wzorców kulturowych związanych z cywilizacją zachodnią (tzw. westernizacja) lub tylko Stanami Zjednoczonymi (tzw. amerykanizacja). Ważnymi elementami tych zjawisk są: film, muzyka czy telewizja.
KONSUMPCJONIZM
Propagowanie przez korporacje określonych stylów życia i konkretnych produktów sprawia, że rozprzestrzenia się konsumpcjonizm, czyli postawa charakteryzująca się dążeniem do zdobywania jak największej ilości dóbr i usług.
Jakie są skutki globalizacji?
Globalizacja, jak niemal każde zjawisko, wywołuje wiele konsekwencji. Część z nich wpływa na nasze życie pozytywnie, część natomiast niesie ze sobą zagrożenia.
Dysproporcje rozwojowe największym dramatem XXI wieku?
dystans między poziomem rozwoju poszczególnych państw i grup państw;
od wielu lat dysproporcje te się pogłębiają
Przyczyny dysproporcji rozwojowych, występujące w państwach rozwijających się: |
---|
wysoki przyrost naturalny |
niekonsekwentna polityka gospodarcza |
kolonializm |
nepotyzm, korupcja |
duże środki przeznaczane na zbrojenia |
konflikty zbrojne (wewnętrzne i międzynarodowe) |
klęski żywiołowe |
Różnice rozwojowe są tak duże, że państwa należące do najbardziej uprzemysłowionych krajów świata, mające ok. 13% populacji świata, wytwarzają prawie 70% światowego produktu krajowego brutto (PKB). Na blisko 20% ludności zamieszkałej w krajach rozwiniętych przypada ok. 87% światowego PKB.
produkt krajowy brutto jest jednym z podstawowych mierników zamożności państwa; jest to łączna wartość dóbr i usług wytworzonych w danym kraju w konkretnym roku
Państwa globalnej Północy i globalnego Południa
Dysproporcje rozwojowe spowodowały podział państw na dwie grupy: państwa rozwijające się i państwa rozwinięte. Są one wyodrębnione głównie na podstawie kryteriów ekonomicznych i społecznych. Grupa państw rozwijających się nazywana jest także Trzecim Światem, państwami słabo rozwiniętymi lub państwami globalnego Południa. W praktyce nie ma jasno określonych norm wskazujących, które państwa zaliczamy do tej grupy. Dlatego rankingi tworzone przez organizacje międzynarodowe różnią się między sobą.
Państwa globalnego Południa
Grupę państw globalnego Południa stanowi ok. 150 krajów, położonych głównie w Afryce, Azji, Ameryce Łacińskiej i Oceanii, które charakteryzują się:
niskim poziomem życia, mierzonym dochodem narodowym na jednego mieszkańca,
dominującą rolą rolnictwa w gospodarce,
niskim stopniem unowocześnienia gospodarki,
niewielką rolą usług i sprzedaży zagranicznej,
przeznaczaniem niewielkich środków na badania naukowe i rozwój,
niskim poziomem edukacji,
trudnościami z dostępem do opieki medycznej,
wysoką śmiertelnością niemowląt, krótką długością życia obywateli.
Niektóre państwa, mimo spełnienia kryterium odpowiednio wysokiego dochodu narodowego na jednego mieszkańca, zaliczymy do grupy państw rozwijających się. Przyczyną jest nierównomierna dystrybucja dochodu narodowego. Przykładem mogą tu być kraje eksportujące ropę naftową (np. Arabia Saudyjska, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Libia), w których dochody właścicieli firm eksploatujących i eksportujących ropę naftową są bardzo wysokie, a reszty mieszkańców niskie.
Państwa globalnej Północy
Grupa państw globalnej Północy charakteryzuje się dużymi wskaźnikami ekonomiczno‑społecznymi i znacznym standardem życia społecznego (wysoką jakością życia). W zależności od przyjętych kryteriów, do grupy państw rozwiniętych zalicza się od 40 do ponad 60 krajów. Praktycznie we wszystkich rankingach uwzględnia się w tej grupie państwa członkowskie Unii Europejskiej, w tym Polskę.
Jak zlikwidować dysproporcje rozwojowe?
W latach 60. XX wieku niektóre kraje rozwijające się zaczęły pokonywać lukę rozwojową, stając się tzw. państwami nowo uprzemysłowionymi. Po ok. 20 latach dołączyły do nich kolejne kraje. Obecnie do grupy państw nowo uprzemysłowionych zaliczamy: Argentynę, Brazylię, Chiny, Meksyk, Republikę Południowej Afryki, Turcję, Tajlandię, Indie, Malezję, Filipiny, Indonezję, Hongkong, Koreę Południową, Singapur, Tajwan. Cechuje je bardzo dynamiczny wzrost gospodarczy, rozwój przemysłów zaawansowanych technologii, wzrost eksportu, duże zasoby taniej siły roboczej.
Negatywne konsekwencje dysproporcji rozwojowych sprawiają, że społeczność międzynarodowa podejmuje wiele działań, których celem jest zmniejszenie tych różnic między państwami. Wśród organizacji, które udzielają pomocy krajom rozwijającym się, możemy wymienić: Unię Europejską (UE) oraz Organizację Narodów Zjednoczonych (ONZ). Do wspomnianych form pomocy zaliczamy: niskooprocentowane kredyty i pożyczki, wsparcie techniczne, przekazywanie technologii, umarzanie zadłużenia, organizowanie programów szkoleniowych, wspomaganie w tworzeniu infrastruktury, czyli dróg, kolei, wodociągów, szpitali.
ONZ w walce z dysproporcjami rozwojowymi
Przykładem organizacji, która szczególnie aktywnie działa na rzecz wyrównywania dysproporcji rozwojowych między państwami globalnego Południa i Północy, jest Organizacja Narodów Zjednoczonych. W 2000 r. państwa w niej skupione zobowiązały się do osiągnięcia do 2015 r. tzw. Milenijnych Celów Rozwoju. Ich zrealizowanie zmniejszyłoby w znacznym stopniu dysproporcje rozwojowe, zlikwidowałoby ubóstwo i nierówność. Mimo wysiłków społeczności międzynarodowej już dziś wiadomo,
że celów tych nie uda się osiągnąć w wyznaczonym terminie.
Milenijne Cele Rozwoju:
likwidacja skrajnego ubóstwa i głodu,
powszechne nauczanie na poziomie podstawowym,
promocja równouprawnienia kobiet i mężczyzn,
zmniejszenie wskaźnika umieralności dzieci,
poprawa stanu zdrowia kobiet ciężarnych,
zwalczanie AIDS, malarii i innych chorób,
zapewnienie stanu równowagi ekologicznej środowiska,
globalne partnerstwo dla rozwoju.
Mapa, która przedstawia obszary objęte głodem i niedożywieniem na świecie. Opis mapy:
Udział ludności głodującej i niedożywionej powyżej 35%:
Kongo,
Demokratyczna Republika Konga,
Erytrea,
Etiopia,
Zambia,
Mozambik,
Tanzania,
Uganda,
Burundi.
Udział ludności głodnej i niedożywionej powyżej 10‑20%:
Sudan,
Sudan Południowy,
Czad,
Republika Środkowoafrykańska,
Burkina Faso,
Paragwaj,
Gwatemala,
Irak,
Mongolia,
Korea Północna,
Benin,
Jemen,
Tadżykistan,
Laos,
Kambodża,
Gruzja.
Udział ludności głodnej i niedożywionej powyżej 20‑35%:
Pakistan,
Indie,
Nepal,
Bangladesz,
Birma (Mjanma),
Filipiny,
Nigeria,
Kamerun,
Liberia,
Sierra Leone,
Boliwia,
Ekwador,
Surinam,
Burundi,
Madagaskar.
Udział ludności głodującej i niedożywionej powyżej 5‑10%:
Brazylia,
Kolumbia,
Peru,
Gujana,
Mauretania,
Mali,
Czas,
Nigeria,
Niger,
Togo,
Maroko,
Uzbekistan,
Kirgistan,
Chiny,
Wietnam,
Tajlandia,
Indonezja.
Udział ludności głodującej i niedożywionej poniżej 5%:
obszary Grenlandii i Ameryki Północnej,
Argentyna,
Algieria,
Libia,
Egipt,
Arabia Saudyjska,
Iran,
obszary Europy i Australii.
Brak danych odnośnie ludności głodującej i niedożywionej:
Afganistan,
Papua,
Nowa Gwinea,
Sahara Zachodnia,
Somalia.
Ludność bez dostępu do czystej wody pitnej (% ogółu ludności):
powyżej 45%: Ghana, Maili, Niger, Czad, Demokratyczna Republika Konga, Zambia, Angola, Madagaskar, Etiopia, Afganistan, Kirgistan, Mongolia, Kambodża, Laos, Papua - Nowa Gwinea,
30‑45%: Liberia, Gwinea, Senegal, Mauretania, Nigeria, Kamerun, Kenia, Erytrea, Sudan,
15‑30%: Namibia, Mozambik, Burundi, Mauretania, Maroko, Tunezja, Libia, Wenezuela, Gujana, Irak, Syria, Oman, Armenia, Turkmenistan, Tadżykistan, Nepal, Bangladesz, Birma, Chiny, Tajlandia, Indonezja, Nowa Zelandia.
Diagram słupkowy, który przedstawia liczbę osób głodnych i niedożywionych na świecie w latach 2005‑2018. Na osi poziomej znajdują się lata: 2005, 2010, 2015, 2016, 2017, 2018 a na osi pionowej oznaczono przedziały liczbowe w milionach: 100, 200, 300, 400, 500, 600, 700, 800, 900 i 1000.
Diagram uwzględnia kontynenty, w których występują osoby głodne i niedożywione.
Wymienione kontynenty:
Azja,
Afryka,
Ameryka Środkowa i Południowa,
uwzględniono zapis „pozostałe”.
Diagram przedstawia zestawienie danych za rok 2005, 2010, 2015, 2016, 2017, 2018 dla liczby osób głodnych i niedożywionych w Azji, Ameryce Środkowej i Południowej i w pozostałych.
Wynoszą one:
liczba osób głodnych i niedożywionych w Azji, Afryce, Ameryce Środkowej i Południowej i w pozostałych w roku 2005 wynosiła 947,2 mln,
liczba osób głodnych i niedożywionych w Azji, Afryce, Ameryce Środkowej i Południowej i w pozostałych w roku 2010 wynosiła 822,3 miliona,
liczba osób głodnych i niedożywionych w Azji, Ameryce Środkowej i Południowej i w pozostałych w roku 2015 wynosiła 785,4 miliona,
liczba osób głodnych i niedożywionych w Azji, Ameryce Środkowej i Południowej i w pozostałych w roku 2016 wynosiła 796,5 miliona,
liczba osób głodnych i niedożywionych w Azji, Ameryce Środkowej i Południowej i w pozostałych w roku 2017 wynosiła 811,7 miliona,
liczba osób głodnych i niedożywionych w Azji, Ameryce Środkowej i Południowej i w pozostałych w roku 2018 wynosiła 821,6 miliona.
Nowe Cele Zrównoważonego Rozwoju do 2030 roku
25 września 2015 r. w siedzibie ONZ 193 państwa określiły największe wyzwania dla świata na najbliższe 15 lat.
W Nowym Jorku przyjęto 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju, które mają nadać nowy kierunek walce z ubóstwem.
Cele Zrównoważonego Rozwoju 2016‑2030 skupione są wokół następujących problemów:
wyeliminować ubóstwo we wszystkich jego formach na całym świecie,
wyeliminować głód, osiągnąć bezpieczeństwo żywnościowe i zapewnić lepsze odżywianie, promować zrównoważone rolnictwo,
zapewnić życie w zdrowiu oraz promować dobrobyt dla wszystkich ludzi w każdym wieku,
zapewnić inkluzyjną i jakościowo dobrą edukację oraz stworzyć wszystkim ludziom możliwość uczenia się przez całe życie,
osiągnąć równość płci i wzmocnić pozycję kobiet i dziewcząt,
zapewnić dostępność wody dla wszystkich ludzi oraz zrównoważone zarządzanie wodą i infrastrukturą sanitarną,
zapewnić wszystkim dostęp do stabilnej, zrównoważonej i nowoczesnej energii po przystępnej cenie,
promować trwały, inkluzyjny i zrównoważony wzrost gospodarczy, pełne i produktywne zatrudnienie oraz godną pracę dla wszystkich ludzi,
budować infrastrukturę odporną na skutki katastrof, promować inkluzyjną i zrównoważoną industrializację oraz wspierać innowacje,
zmniejszyć nierówności w obrębie państw i między państwami,
zrobić wszystko, by miasta i ludzkie osiedla były inkluzyjne, bezpieczne, odporne na skutki katastrof i zrównoważone,
zapewnić zrównoważoną konsumpcję i zrównoważone wzorce produkcyjne,
podjąć pilne działania zwalczające zmiany klimatyczne i ich skutki,
chronić oceany i morza oraz wykorzystywać ich zasoby w zrównoważonych sposób,
chronić, przywrócić i promować zrównoważone wykorzystywania ekosystemów lądowych, gospodarować lasami w sposób zrównoważony, zwalczać pustynnienie, zatrzymać i odwrócić proces degradacji gleby, powstrzymać straty w bioróżnorodności,
promować istnienie pokojowych i inkluzyjnych społeczeństw, co umożliwi zrównoważony rozwój; zapewnić wszystkim ludziom dostęp do wymiaru sprawiedliwości; budować efektywne, odpowiedzialne i inkluzyjne instytucje na wszystkich szczeblach,
wzmocnić mechanizmy powstawania globalnych partnerstw oraz ożywić już istniejące partnerstwa.
17 października – Międzynarodowy Dzień Walki z Ubóstwem
17 października obchodzimy Międzynarodowy Dzień Walki z Ubóstwem. Święto zostało ustanowione na mocy rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ z 1992 roku. Jego celem jest zwrócenie uwagi na problem biedy i związanego z nią wykluczenia społecznego oraz podkreślenie solidarności z osobami dotkniętymi ubóstwem.
Dzień ten poświęcony jest najuboższym jako wyraz hołdu dla ofiar nędzy na całym świecie, znak solidarności i braterstwa z najuboższymi oraz zaangażowania się w poszanowanie i przestrzeganie Praw Człowieka. Obchody mają uświadomić opinii publicznej konieczność likwidacji ubóstwa na całym świecie, zwłaszcza w krajach rozwijających się, oraz zwrócić uwagę, że walka z ubóstwem stała się priorytetem na drodze rozwoju.
Przesłanie Sekretarza Generalnego ONZPrzesłanie Sekretarza Generalnego ONZ António Guterresa z 17 października 2020 roku.
Pandemia COVID-19 jest podwójnym kryzysem dla najbiedniejszych ludzi na świecie.
Po pierwsze, to najbiedniejsi są zagrożeni największym ryzykiem zakażenia się wirusem i to oni mają najbardziej ograniczony dostęp do dobrej jakości opieki zdrowotnej.
Po drugie, najnowsze szacunki pokazują, że w tym roku 115 milionów ludzi może popaść w ubóstwo z powodu pandemii. Jest to pierwszy taki wzrost od dziesięcioleci. Najbardziej zagrożone są kobiety, ponieważ to one są w większym stopniu narażone na utratę pracy i rzadziej korzystają z ochrony socjalnej.
W tym wyjątkowym czasie potrzebujemy nadzwyczajnych wysiłków na rzecz walki z ubóstwem. Pokonanie pandemii wymaga zdecydowanych działań zbiorowych. Państwa muszą przyspieszyć transformację gospodarek poprzez inwestycje w ekologię, bowiem przyczyniają się one do zrównoważonej odbudowy krajów.
Potrzebujemy nowej generacji systemów ochrony socjalnej, które będą uwzględniały również osoby pracujące w gospodarce nieformalnej.
Musimy wszyscy przyłączyć się do naszej wspólnej sprawy. Jest to jedyny sposób na wyjście z tej pandemii w sposób bezpieczny.
W Międzynarodowym Dniu Walki z Ubóstwem wykażmy solidarność z ludźmi żyjącymi w ubóstwie, nie tylko podczas pandemii COVID-19, ale także i po niej.
Na podstawie tekstu źródłowego wyjaśnij, dlaczego Sekretarz Generalny ONZ uważa, że pandemia COVID -19, jest podwójnym kryzysem dla najbiedniejszych ludzi.
Podsumowanie
Czy ja też mogę pomóc?
Likwidacja dysproporcji rozwojowych między państwami globalnej Północy i Południa stanowi jedno z największych wyzwań, z jakimi musi się zmierzyć społeczność międzynarodowa w XXI wieku. Jak dotąd, mimo licznych programów i inicjatyw organizacji międzynarodowych, problemu tego nie udało się rozwiązać. Wiele negatywnych skutków dysproporcji rozwojowych sprawia, że tym bardziej ważne staje się osiągnięcie Celów Zrównoważonego Rozwoju do 2030 chociażby w zakresie likwidacji skrajnego ubóstwa i głodu, ograniczenia umieralności dzieci czy rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych.