Scenariusz lekcji – Głos ludzki

Cele lekcji

Wiadomości

Zapoznanie uczniów z instrumentem muzycznym, jakim jest głos ludzki. Wskazanie grupy, do której zaliczany jest głos. Przedstawienie prawidłowego sposobu wydobywania dźwięków. Omówienie narządów odpowiadających za prawidłowe wydobywanie dźwięków. Wskazanie rodzajów głosów ludzkich. Wysłuchanie fragmentów utworów wokalnych. Rozpoznawanie głosów i ich wysokości w utworach. Ćwiczenia na prawidłową emisję głosu.

Umiejętności

Uczeń potrafi:

1. omówić budowę i funkcje aparatu głosowego oraz zjawiska fizjologiczne związane z tworzeniem głosu, jego emisją i higieną;

2. wyjaśnić do jakiej grupy instrumentów zaliczamy głos ludzki i dlaczego;

3. wyjaśnić, w jaki sposób prawidłowo wydobywamy z siebie dźwięki;

4. wskazać i scharakteryzować rodzaje głosów ludzkich;

5. w wysłuchanych utworach rozróżnić głosy ludzkie;

6. opanować umiejętność prawidłowego operowania głosem, jego ustawienia, odpoczynku oraz doboru technik wymowy.

Metoda i forma pracy

Aktywna metoda pracy z uczniem – ćwiczenia na poprawną emisję głosu. Metoda pogadanki z elementami opisu. Percepcja muzyczna.

3. 1. Stanowisko do odtwarzania muzyki.

   2. Nagrania utworów:

1. W. A. Mozart – „Czarodziejski flet”, aria Królowej Nocy.

2. W. A. Mozart – „Don Giovann”i, La ci darem la mano.

3. Stanisław Moniuszko – „Straszny dwór”, aria Skułoby.

4. Karta pracy ucznia.

5. Plansze z rysunkami aparatu mowy.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Sprawdzenie obecności.

2. Sprawdzenie zadania domowego.

3. Zaśpiewanie piosenki poznanej na ostatniej lekcji.

4. Podanie tematu lekcji.

(10 min.)

b) Faza realizacyjna

Zapoznanie uczniów z budową i funkcjami aparatu głosowego oraz zjawiskami fizjologicznymi związanymi z tworzeniem głosu. Wyjaśnienie powstawania dźwięku w organizmie ludzkim. Porównanie głosu ludzkiego do instrumentów dętych ze względu na źródło wydobycia dźwięku. Przedstawienie elementów prawidłowego używania głosu.

Notatka:

Dźwięk wydawany jest przez krtań przy współudziale układu oddechowego z szeregiem naturalnych rezonatorów. Impulsy z odpowiednich ośrodków mózgowych wywołują za pośrednictwem układu nerwowego łańcuch reakcji: skurcz mięśni krtani, napięcie i drganie strun głosowych przenoszone na drgania słupa powietrza dostarczanego przez płuca i wzmacniane przez rezonans głowy (jama ustna z językiem, nosowa z zatokami, gardło) i piersi (płuca, oskrzela, tchawica). Krtań i znajdujące się w niej dwie struny głosowe pełnią taką rolę jak piszczałka i stroik dętych instrumentów stroikowych (aerofony).

Omówienie cech charakterystycznych głosu ludzkiego oraz wskazanie rodzajów głosów.

Notatka:

Cechy charakterystyczne głosu ludzkiego:

- wysokość,

- barwa,

- siła natężenia dźwięku,

- wibracja,

Rodzaje głosów ludzkich:

- dziecięce: sopran, mezzosopran, alt.

- żeńskie: sopran, mezzosopran, alt

- męskie: tenor, baryton, bas.

Wysłuchanie fragmentów utworów W. A. Mozarta – Arii Królowej Nocy z opery „Czarodziejski flet” oraz La ci darem la mano z opery „Don Giovanni”. Wskazanie wysokości, skali, barwy i wszystkich innych cech charakterystycznych dotyczących głosów solistów śpiewających w tych utworach.

Wysłuchanie Arii Skułoby z opery „Straszny dwór” Stanisława Moniuszki. Metodą pogadanki wskazanie rodzaju głosu solowego i jego cech charakterystycznych.

(25 min.)

c) Faza podsumowująca

W oparciu o podręcznik Bogumiły Tarasiewicz, wprowadzenie na lekcji ćwiczeń emisji głosu.

Przykładowe ćwiczenia:

Ćwiczenia fonacyjne (ćwiczenia na samogłoskach):

cha, cha, cha, cha, cha;

op, op, op, op, op;

fe, fe, fe, fe, fe;

rak, rak, rak, rak, rak;

naśladowanie głosów ptaków i zwierząt;

naśladowanie odgłosów maszyn, pojazdów i urządzeń.

Ćwiczenia narządów artykulacyjnych:

- nadymanie policzków;

- zataczanie językiem kółka po dziąsłach przy zamkniętych ustach;

- sztuczny uśmiech chi, chi, chi, chi, chi;

- naśladowanie odgłosu podkówek, ,,kląskanie”.

Wyliczanka:

Raz, dwa, trzy – kury szły ko, ko, ko;

cztery, pięć – z nimi gęś gę, gę, gę;

sześć i siedem – kacząt wiele kwa, kwa, kwa;

ósma koza me, me, me;

dziewięć, dziesięć – wół i cielę muu, muu, muu;

oraz świnka chrum, chrum, chrum;

podwórkowa to rodzinka,

(Odzywają się wszystkie zwierzęta jednocześnie lub według kolejności występowania. Zwierzęta mogą naśladować poszczególne grupy dzieci lub cała klasa).

Zabawa ruchowo‑naśladowcza z elementami dykcyjnym.

Nauczyciel: mówi i pokazuje

Dzieci: powtarzają na zasadzie echa

Dalej bierzcie młot (improwizacja ruchowa)

Buch! buch! buch!

Kłod*!* kłod*!* kłod*!*

Co to będzie? (gest rękoma)

- podkowa (dzieci pokazują kształt podkowy)

Nóżkę koniom zachowa, (ruch nogi, kląskanie – pracuje język i wargi)

Jak to? – może kto spyta.

Łatwo zniszczyć kopyta (ruch nogi i kląskanie)

Kowal zrobi podkowy

Buch! buch! buch! (ruch rąk)

Kłod*!* kłod*!* kłod*!*

Więc to ludzie uczuli,

I koniki podkuli. (ruch nogi i kląskanie)

(10 min.)

5. Bibliografia

1. Ekiert J., Bliżej Muzyki. Encyklopedia, Wiedza Powszechna, Warszawa 1994.

2. Tarasiewicz B., Mówię i śpiewam świadomie. Podręcznik do nauki emisji głosu, wyd. Universitas, Warszawa 2003.

6. Załączniki

Karta pracy ucznia

Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji „Głos ludzki”.

Zadanie domowe