Kolorowa ilustracja przedstawia czarny profil kobiecej twarzy z szeroko otwartymi ustami na niebieskim tle.
Kolorowa ilustracja przedstawia czarny profil kobiecej twarzy z szeroko otwartymi ustami na niebieskim tle.
Głoski nosowe i ustne
Źródło: pixaby, domena publiczna.
Twoje cele
przypomnisz sobie podstawowy podział głosek,
dowiesz się, w jaki sposób narządy mowy pracują podczas wypowiadania głosek,
poznasz zasady dotyczące pisowni i wymowy wyrazów z „ą”, „ę”, „om”, „on”, „em” i „en”.
Polecenie 1
Przypomnij sobie wiadomości o głoskach nosowych i ustnych. Możesz skorzystać z materiału pt. Nosowa czy ustna?DPp3WWlAYNosowa czy ustna?
R8Dn1WZX6mb0w
Miejsce na notatki
Zapoznaj się z animacją o powstawaniu głosek nosowych i ustnych, a następnie wykonaj polecenia.
RMf1VTuMnVIBQ
Animacja z audiodeskrypcją pt. „Ustna czy nosowa?”. Nagranie rozpoczyna plansza z tytułem. Następnie na ekranie pojawiają się informacje dotyczące głosek ustnych i nosowych.
Animacja z audiodeskrypcją pt. „Ustna czy nosowa?”. Nagranie rozpoczyna plansza z tytułem. Następnie na ekranie pojawiają się informacje dotyczące głosek ustnych i nosowych.
Animacja z audiodeskrypcją pt. „Ustna czy nosowa?”. Nagranie rozpoczyna plansza z tytułem. Następnie na ekranie pojawiają się informacje dotyczące głosek ustnych i nosowych.
Polecenie 2
Wymień trzy inne niż w animacji wyrazy, które mają różną liczbę głosek od liter. Podaj, ile głosek i liter ma każdy z wybranych przez ciebie wyrazów.
R1FJO53rdwBx9
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 1
Wyjaśnij, gdzie znajduje się języczek i jaka jest jego rola w powstawaniu głosek nosowych.
R1SNEcQjSekpj
Miejsce na notatki
Obejrzyj jeszcze raz animację i zwróć uwagę na narządy mowy biorące udział w powstawaniu głosek nosowych.
Języczek znajduje się w tylnej części jamy ustnej, na końcu podniebienia miękkiego. Położenie języczka wpływa na to, czy powstające głoski są nosowe albo ustne. Jeśli nie przylega do ściany gardła, powietrze wychodzi przez usta i przez nos. W ten sposób powstaje głoska nosowa.
Ćwiczenie 2
Wyjaśnij, jak powstają głoski ustne.
RSVqlJs6TnOAo
Miejsce na notatki
Obejrzyj jeszcze raz animację i zwróć uwagę na narządy mowy biorące udział w powstawaniu głosek ustnych.
Kiedy powstają głoski ustne, podniebienie miękkie jest uniesione. Języczek przylega do tylnej ściany gardła, zamyka przepływ powietrza do nosa. Powietrze kieruje się do jamy ustnej, wówczas powstają głoski ustne.
Polecenie 3
Wyjaśnij, w jaki sposób można sprawdzić, czy głoska jest nosowa.
R1XwYNM3ElIbE
Miejsce na notatki
RxFZrWTK5TdE9
Ćwiczenie 3
Zadanie interaktywne polegające na zaznaczeniu kolorami odpowiednich fragmentów tekstu.
Zadanie interaktywne polegające na zaznaczeniu kolorami odpowiednich fragmentów tekstu.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R16tIt7f0uaWs
Ćwiczenie 3
Zadanie interaktywne polega na wybraniu prawidłowych odpowiedzi spośród podanych wariantów.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ważne!
Litery ą i ę piszemy głównie w wyrazach rodzimych np. trębacz, kąpiel, wąsko, kąt, bąk, lęk, prąd. Samogłoski ę i ą wymieniają się wzajemnie w różnych formach wyrazów pokrewnych np. trębacz - trąbić - trąbka; ręka - rączka - rękodzieło.
Litery om, on, em, en piszemy w wyrazach pochodzenia obcego np. benzyna, temperówka, tenis, konto, argument, kompozycja.
Polecenie 4
Wymień pięć wyrazów zawierających głoski nosowe.
R1INkIEIxb9ZZ
(Uzupełnij).
RhznXGFdzkDgD
Ćwiczenie 4
Zadanie interaktywne polegające na uporządkowaniu elementów w logiczną całość.
Zadanie interaktywne polegające na uporządkowaniu elementów w logiczną całość.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RdDRRZGn4EQ8j
Ćwiczenie 5
Zadanie interaktywne polegające na zaznaczeniu kolorem odpowiednich fragmentów tekstu.
Zadanie interaktywne polegające na zaznaczeniu kolorem odpowiednich fragmentów tekstu.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RR3oCa3qzxcau
Ćwiczenie 5
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu prawidłowych informacji.
Zadanie interaktywne polega na zaznaczeniu prawidłowych informacji.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 6
RQ7e186TNRSH3
Tego lata część wakacji spędziłam z rodzicami nad Tu uzupełnij.
Tego lata część wakacji spędziłam z rodzicami nad Tu uzupełnij.
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Rm1XYW0XmVEwM
Ćwiczenie 7
Zadanie interaktywne polegające na uzupełnianiu luk w tekście odpowiednimi wyrazami z pól tekstowych zamieszczonych poniżej.
Zadanie interaktywne polegające na uzupełnianiu luk w tekście odpowiednimi wyrazami z pól tekstowych zamieszczonych poniżej.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 8
R1UXRa0voRsDt
Zadanie interaktywne polega na dobraniu do wyrazów z kolumny lewej odpowiednich głosek z kolumny prawej.
Zadanie interaktywne polega na dobraniu do wyrazów z kolumny lewej odpowiednich głosek z kolumny prawej.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Ważne!
Litery ą i ę piszemy w formach czasownikowych przed ł i l, mimo iż wymawiamy o i e np. przyjęła, krzyknął.
Ry5VJ8oBnXaax
Ćwiczenie 9
Zadanie interaktywne polegające na uzupełnianiu luk w tekście. Przykładowe zdanie brzmi "Otrzymałam dobrą wiadomość". Litera "ą" w słowie "dobrą" jest wyróżniona pogrubieniem.
Zadanie interaktywne polegające na uzupełnianiu luk w tekście. Przykładowe zdanie brzmi "Otrzymałam dobrą wiadomość". Litera "ą" w słowie "dobrą" jest wyróżniona pogrubieniem.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 5
Stwórz wpis do pamiętnika, w którym opowiesz o swojej ostatniej podróży lub o podróży, którą chciałbyś przeżyć. Użyj co najmniej po jednym wyrazie z „ą”, „ę”, „om”, „on”, „em” i „en”.
R12wAargAfhyK
Miejsce na notatki
Dla zainteresowanych
Zapoznaj się z filmem na temat błędów w wymowie głosek nosowych.
Rcjxi1UJkrcsE
Film z audiodeskrypcją pt. „Ustna czy nosowa?”. Nagranie rozpoczyna plansza z tytułem. Następnie na ekranie pojawia się starsza kobieta, która siedzi na krześle. U dołu ekranu napis: „dr Izabela Różycka, filolog‑językoznawca, Uniwersytet Łódzki”. W filmie wyświetlane są również plansze z pytaniami.
Film z audiodeskrypcją pt. „Ustna czy nosowa?”. Nagranie rozpoczyna plansza z tytułem. Następnie na ekranie pojawia się starsza kobieta, która siedzi na krześle. U dołu ekranu napis: „dr Izabela Różycka, filolog‑językoznawca, Uniwersytet Łódzki”. W filmie wyświetlane są również plansze z pytaniami.
Co wiemy na temat najczęstszych błędów w wymowie ę, ą, em, en, om, on?
Co wiemy na temat najczęstszych błędów w wymowie ę, ą, em, en, om, on?
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Film z audiodeskrypcją pt. „Ustna czy nosowa?”. Nagranie rozpoczyna plansza z tytułem. Następnie na ekranie pojawia się starsza kobieta, która siedzi na krześle. U dołu ekranu napis: „dr Izabela Różycka, filolog‑językoznawca, Uniwersytet Łódzki”. W filmie wyświetlane są również plansze z pytaniami.
Słownik
kluczowy
kluczowy
podstawowy, najważniejszy
Notatki ucznia
RadwwPgeZK7BK
Miejsce na notatki
Bibliografia
Bralczyk J., Drabik L. (red.), (2005), Słownik języka polskiego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, wydanie elektroniczne [dostęp dn. 20.02.2023].
