Glukoza i fruktoza

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń zna:

• podział cukrów na monosacharydy, disacharydy (oligosacharydy) i polisacharydy,

• właściwości glukozy i fruktozy,

• wzory sumaryczne glukozy i fruktozy.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• dokonać klasyfikacji węglowodanów,

• omówić właściwości fizyczne glukozy i fruktozy,

• opisać właściwości fizyczne glukozy i fruktozy,

• wyjaśnić pojęcia cukier redukujący, aldoza, heksoza, ketoza, anomery αalfa i βbeta ,

• zinterpretować próbę Fehlinga,

• przeprowadzić reakcje odróżniania glukozy od fruktozy,

• określić właściwości wynikające z obecności grup: karbonylowej i hydroksylowej,

• wskazać rolę monosacharydów w organizmach żywych,

• wyjaśnić przemianę glukozy z formy łańcuchowej w formę cykliczną,

• omówić właściwości chemiczne i fizyczne omawianej grupy węglowodorów,

• zapisać odpowiednie równania reakcji chemicznych charakterystyczne dla omawianej grupy węglowodorów,

• wykonywać proste doświadczenia,

• postrzegać wynik reakcji.

c) Postawy:

Uczeń umie pracować w grupie.

2. Metoda i forma pracy

Metody:

• burza mózgów,

• eksperyment,

• audiowizualna.

Formy pracy:

• praca z całym zespołem,

• praca w grupach.

3. Środki dydaktyczne

Foliogram, karty pracy, film – A. Burewicz: Odróżnianie glukozy od fruktozy [w]: Otrzymywanie oraz właściwości pierwiastków i związków chemicznych. Doświadczenia chemiczne. Część III, Studio Filmów Edukacyjnych Nauka, Warszawa 1995, magnetowid, sprzęt i odczynniki niezbędne do wykonania doświadczeń.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Wymienianie przez uczniów skojarzeń dotyczących słowa „cukier”.

2. Klasyfikacja cukrów – foliogram.

3. Podanie tematu lekcji.

b) Faza realizacyjna

1. Przypomnienie wzorów glukozy i fruktozy.

2. Badanie przez grupy uczniów właściwości fizycznych glukozy.

3. Ustalenie wzoru strukturalnego glukozy. Wykonanie przez uczniów w grupach doświadczenia mającego na celu identyfikację grupy hydroksylowej (załącznik 1).

4. Wykonanie przez nauczyciela próby Tollensa.

5. Podsumowanie przez uczniów wyników doświadczeń i podanie grup funkcyjnych występujących w cząsteczce glukozy.

6. Przedstawienie przez nauczyciela wzoru Fischera cząsteczki glukozy.

7. Wskazanie przez uczniów asymetrycznych atomów węgla w cząsteczce glukozy

8. Zdefiniowanie przez nauczyciela L‑glukozy i D‑glukozy.

9. Przedstawienie przez nauczyciela procesu tworzenia formy cyklicznej – foliogram.

10. Wprowadzenie pojęcia odmian tatomerycznych i przedstawienie wzorów anomerycznych odmiany glukozy.

11. Projekcja filmu na temat właściwości fruktozy i reakcji pozwalającej na odróżnienie glukozy od fruktozy.

12. Wypisywanie właściwości fruktozy i reakcji pozwalającej na odróżnienie obu cukrów.

c) Faza podsumowująca

Wypisywanie przez uczniów na tablicy cech glukozy i fruktozy i określanie podobieństw i różnic we właściwościach i budowie obu cukrów (załącznik 2).

5. Bibliografia

B. Borowska, V. Panfil, Metody aktywizujące w edukacji biologicznej, chemicznej i ekologicznej – propozycje scenariuszy, Wydawnictwo TEKST sp. z o. o., Bydgoszcz 2001.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

załącznik 1

Reakcja glukozy z Cu(OH)Indeks dolny 2₂

Opis doświadczenia

Przygotujcie w dwóch probówkach zawiesinę Cu(OH)Indeks dolny 2₂. Do jednej dodajcie 2 cmIndeks górny 3³ roztworu glukozy, a do drugiej taką samą ilość glicerolu. Zawartość obu probówek intensywnie wytrząsajcie. Po wykonaniu doświadczenia wypełnijcie kartę pracy.

Obserwacje:

Wnioski:

załącznik 2

b) Zadanie domowe

Zapisz równania reakcji obrazujących procesy fermentacji:

• alkoholowej,

• mlekowej (pod wpływem bakterii hamujących proces gnicia),

• masłowej.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak