Górnictwo i kopalnictwo

Cele lekcji

a. Wiadomości

uczeń zna i klasyfikuje surowce mineralne

• uczeń wskazuje na mapie i nazywa obszary występowania surowców mineralnych

b. Umiejętności

omawia sposoby pozyskiwania surowców mineralnych

podaje przyczyny spadku wydobycia węgla kamiennego

• interpretuje diagramy ilustrujące wielkość wydobycia wybranych surowców mineralnych

• wskazuje potrzebę racjonalnego wykorzystania surowców naturalnych

• uczeń omawia na przykładach wpływ wydobycia surowców mineralnych na środowisko przyrodnicze

Metoda i forma pracy

Formy pracy: praca w grupach.

Metody : mapa mentalna, JGSAW, praca z mapą.

Środki dydaktyczne

Podręcznik do geografii „Planeta 3”, wyd. M. Rożak (tekst str.90 – 93), Mapa gospodarcza Polski lub mapa w Atlasie geograficznym dla gimnazjum PPWK, Szkolny słownik geograficzny – J. Flis, karty pracy.

Przebieg lekcji

a. Faza przygotowawcza

• część organizacyjna (powitanie, sprawdzenie obecności)

• nauczyciel zadaje pytania utrwalające wiadomości o surowcach mineralnych, a dotyczące tworzenia się w określonych warunkach surowców mineralnych, np. węgla kamiennego, ropy naftowej, złóż soli, siarki, gipsu. Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie podziału surowców mineralnych.

• uczniowie tworzą na tablicy mapę mentalną obrazującą podział surowców mineralnych,

• nauczyciel prosi uczniów o odliczenie od 1‑6 lub w inny sposób dzieli klasę na 6 osobowe grupy ekspertów.

b. Faza realizacyjna

• nauczyciel przedstawia klasie temat lekcji: „Górnictwo i kopalnictwo w Polsce”. Omawia cele lekcji, informuje uczniów o wymaganiach edukacyjnych co do tematu

• nauczyciel rozdaje zagadnienia do opracowania dla ekspertów – każdy uczeń 1,2,3,4,5,6 otrzymuje do opracowania jeden przydzielony mu punkt głównego zagadnienia.

- grupy początkowo pracują wg schematu:

• w 1 etapie uczniowie samodzielnie rozwiązują zadanie, które otrzymali w swoich 6‑osobowych grupach (przy jednym stole zadaniowym uczniowie 1‑2-3‑4-5‑6)

• w 2 etapie uczniowie przemieszczają się tworzą grupy ekspertów czyli członkowie grupy, którzy opracowują część zadania- punkt pierwszy zbierają się przy oddzielnym stoliku i dyskutują nad opracowanym materiałem, korzystając z różnych źródeł. To samo czynią uczniowie opracowując punkt 2, 3, 4, 5,6

• praca w grupach ekspertów

• nauczyciel kontroluje pracę grup ekspertów, pomaga i wyjaśnia ewentualne problemy

  • uczniowie wracają do swoich wcześniejszych grup i prezentują materiał, który opracowali w grupach ekspertów. W ten sposób wszyscy uczą się od siebie. Kolejno w grupach eksperci przekazują sobie odpowiedzi i wnioski .

c. Faza podsumowująca

• nauczyciel zadaje pytania podsumowujące i utrwalające wiadomości sprawdza stopień opanowania zagadnienia i ocenia pracę uczniów wg własnych kryteriów zgodnych z PSO

Przykładowe pytania:

• wymień nazwy najważniejszych surowców mineralnych w Polsce i określ jaką metodą są eksploatowane

• wskaż na mapie miejsca występowania złóż.... ( węgla kamiennego, brunatnego, rud żelaza itp.)

• omów wpływ wydobycia surowców mineralnych na środowisko geograficzne

• podaj przykłady wykorzystania ...( nazwa określonego surowca mineralnego)

• dlaczego polskie górnictwo węgla przeżywa kryzys?

Bibliografia

1. Atlas geograficzny – „Polska, kontynenty, świat”, Wydawnictwo „Nowa Era” Redakcja Kartograficzna Wrocław 2005.

2. Ćwiklińska Ewa, Wawrzkiewicz Anna, Zeszyt ćwiczeń do geografii Planeta 3 Geografia fizyczna i społeczno‑ekonomiczna Polski, Wydawnictwo M. Rożak Gdańsk –Straszyn.2004

3. Czekańska Zdzisława, Wojtkowicz Zofia, Aktywne metody w edukacji geograficznej. Propozycje metodyczne do pracy z uczniem w gimnazjum część I i II, SOP Toruń 1999.

4. Flis Jan, Szkolny słownik geograficzny, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Warszawa 1982.

5. Ilustrowany Atlas Świata dla gimnazjum, Wydawnictwo Rożak. Straszyn k. Gdańska 2006

6. Książka nauczyciela zintegrowana z podręcznikiem „Planeta 3” Wydawnictwo M. Rożak. Gdańsk –Straszyn 2004.

7. Szubert Mariusz. Podręcznik do geografii „Planeta 3”.Geografia fizyczna i społeczno‑ekonomiczna Polski (str.50–53) Wyd. M. Rożak Gdańsk –Straszyn.2004.

Załączniki

a. Karta pracy ucznia

b. Uwaga dla nauczyciela

W zapisie mapy mentalnej „Podział surowców mineralnych” powinny znaleźć się grupy:

1. Surowce energetyczne: węgiel kamienny, węgiel brunatny, ropa naftowa, gaz ziemny,

2. Surowce skalne: granity, bazalty, piaski, marmury, gips, wapienie,

3. Surowce chemiczne: siarka, sól kamienna, sól potasowa,

4. Rudy metali: rudy żelaza, rudy miedzi, cynku i ołowiu.