Scenariusz lekcji: Graficzny sposób przedstawiania danych

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• zna różne sposoby przedstawiania danych,

• rozróżnia typy diagramów i wykresów, rozumie celowość ich tworzenia.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• porządkować dane,

• tworzyć i formatować tabele,

• tworzyć i formatować diagramy i wykresy,

• czytać ze zrozumieniem teksty naukowe,

• wyciągać wnioski, omawiać i zaprezentować swoją pracę.

c) Postawy

Uczeń:

• uczy się pracować w grupie,

• uczy się dokładności, precyzji,

• umie ocenić efekty własnej pracy oraz pracy kolegów.

2. Metoda i forma pracy

• Metody: poszukująca, problemowa, aktywizująca ucznia

• Formy: praca grupowa (grupy 2–4‑osobowe), praca indywidualna ucznia

3. Środki dydaktyczne

• Komputer z zainstalowanym arkuszem kalkulacyjnym Excel oraz drukarką kolorową (do drukowania zostanie użyta folii)

• Rzutnik pisma

• Karty pracy ucznia opracowane przez nauczyciela

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

b) Faza realizacyjna

c) Faza podsumowująca

5. Bibliografia

1. Bartol W., Dałek K, Łakoma E i inni, Matematyka się liczy, podręcznik do klasy 1 liceum ogólnokształcącego, profilowanego i technikum, WSIP, Warszawa 2002.

2. Kłaczkow K., Kurczab M., Świda E., Matematyka dla gimnazjalistów. Zbiór zadań. Klasa II, Oficyna Edukacyjna Krzysztof Pazdro, Warszawa 2000.

3. strony internetowe: http://office.microsoft.com/pl ; pl/assistance/HA010346071045.aspx

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

załącznik 1

FOLIOGRAM

Program Microsoft Excel obsługuje wiele rodzajów diagramów i wykresów, które ułatwiają wyświetlanie danych w sposób zrozumiały dla odbiorców.

Podczas tworzenia wykresów przy użyciu Kreatora wykresów lub podczas zmieniania istniejącego wykresu przy użyciu polecenia Typ wykresu z listy standardowych lub niestandardowych typów wykresów można łatwo wybrać żądany typ.

Każdy standardowy typ wykresu ma kilka podtypów. Aby zobaczyć, w jaki sposób będzie wyglądał wykres, należy wybrać dowolny podtyp wykresu, a następnie kliknąć przycisk Naciśnij i przytrzymaj, aby zobaczyć przykład.

Standardowe typy wykresów i ich podtypy:

WYKRESY (DIAGRAMY) KOLUMNOWE

Wykres kolumnowy służy do pokazywania zmian danych w czasie lub porównywania elementów. Wykresy kolumnowe mają następujące podtypy:

• RVBWehi6ossSv

  

  kolumnowy grupowany

Na wykresie tego typu wartości są porównywane według kategorii. Dostępna jest również wersja z efektem wizualnym 3‑W. Jak pokazano na poniższym wykresie, kategorie są uporządkowane poziomo, a wartości pionowo, aby podkreślić zmiany w czasie.

• skumulowany kolumnowy

Na wykresie tego typu są przedstawione relacje między poszczególnymi elementami i całością przez porównanie udziału poszczególnych wartości do sum dla kategorii. Dostępna jest również wersja z efektem wizualnym 3‑W.

• R14A6i03sajv0

  

  100% skumulowany kolumnowy

Na wykresie tego typu jest przedstawione porównanie procentowych udziałów poszczególnych wartości do sumy dla kategorii. Dostępna jest również wersja z efektem wizualnym 3‑W.

• kolumnowy 3‑W

Na wykresie tego typu jest przedstawione porównanie punktów danych* wzdłuż dwóch osi. Na przykład na poniższym wykresie 3‑W można porównać wyniki sprzedaży w Europie z czterech kwartałów z wynikami uzyskanymi przez dwa inne oddziały.

* punkty danych: pojedyncze wartości kreślone na wykresie i reprezentowane przez kolumny, słupki, linie, wycinki koła, wycinki pierścieniowe, punkty lub inne kształty, nazywane znacznikami danych; znaczniki danych tego samego koloru tworzą serię danych

WYKRESY (DIAGRAMY) SŁUPKOWE

Wykres słupkowy służy do porównywania indywidualnych elementów. Wykresy słupkowe mają następujące podtypy:

• słupkowy grupowany

Na wykresie tego typu jest przedstawione porównanie wartości w różnych kategoriach. Dostępna jest również wersja z efektem wizualnym 3‑W. Jak pokazano na poniższym wykresie, kategorie są uporządkowane pionowo, a wartości poziomo, aby bardziej skupić uwagę na porównywaniu wartości.

RktqfN4e7BgQB

• skumulowany słupkowy

Na wykresie tego typu są przedstawione relacje między poszczególnymi elementami i całością. Dostępna jest również wersja z efektem wizualnym 3‑W.

ROtNGfxE0BaTo

• 100 % skumulowany słupkowy

Na wykresie tego typu jest przedstawione porównanie procentowych udziałów poszczególnych wartości do sumy dla kategorii. Dostępna jest również wersja z efektem wizualnym 3‑W.

WYKRESY LINIOWE

Wykres liniowy służy do pokazywania trendów danych w równych interwałach.

Wykresy liniowe mają następujące podtypy:

• liniowy

Na wykresie tego typu są przedstawione trendy w czasie lub dla różnych kategorii. Dostępna jest również wersja ze znacznikami wyświetlanymi przy każdej wartości danych.

R7MIjPTbxvvtl

• skumulowany liniowy

Ten typ wykresu przedstawia trend udziału każdej wartości w czasie lub dla różnych kategorii. Dostępna jest również wersja ze znacznikami wyświetlanymi przy każdej wartości danych.

• 100% skumulowany liniowy

Ten typ wykresu przedstawia trend procentowych udziałów każdej wartości w czasie lub dla różnych kategorii. Dostępna jest również wersja ze znacznikami wyświetlanymi przy każdej wartości danych.

• liniowy 3‑W

Jest to wykres liniowy z efektem wizualnym 3‑W.

WYKRESY (DIAGRAMY) KOŁOWE

Wykres kołowy służy do pokazywania rozmiaru elementów tworzących serię danych* proporcjonalnie do sumy elementów. Na wykresie jest uwzględniana zawsze tylko jedna seria danych, a jest on używany, gdy trzeba zwrócić uwagę na istotny element danych.

* seria danych: powiązane punkty danych, które są kreślone na wykresie; każda seria danych na wykresie ma unikatowy kolor lub wzór i jest reprezentowana w legendzie wykresu; na wykresie można wykreślić jedną lub kilka serii danych, wykresy kołowe mają tylko jedną serię danych

Wykresy kołowe mają następujące podtypy:

• kołowy

Na wykresie tego typu jest przedstawiony udział poszczególnych wartości w porównaniu z sumą. Dostępna jest również wersja z efektem wizualnym 3‑W, jak pokazano na poniższym wykresie.

R1LJVkuQi6f8x

• kołowy rozsunięty

Na wykresie tego typu jest przedstawiony udział poszczególnych wartości w porównaniu z sumą, z podkreśleniem poszczególnych wartości. Dostępna jest również wersja z efektem wizualnym 3‑W.

• kołowy kołowego

Jest to wykres kołowy ze zdefiniowanymi przez użytkownika wartościami wyodrębnionymi i połączonymi w drugi wykres kołowy. Na przykład: aby niewielkie wycinki były lepiej widoczne, można zgrupować je razem na wykresie kołowym jako pojedynczy element, a następnie rozbić taki element na poszczególne części i wyświetlić je na mniejszym wykresie kołowym lub na wykresie słupkowym towarzyszącym wykresowi głównemu.

R80hu7EwvfIkw

załącznik 2

Wszystkie utworzone tabele, wykresy oraz diagramy powinny zostać odpowiednio sformatowane oraz wydrukowane na folii.

Zadanie 1.

W 1999 r. zadłużenie zagraniczne następujących krajów wyniosło w przybliżeniu (w mld dolarów): Brazylia – 180, Rosja – 125, Turcja – 80, Polska – 40, Węgry – 27, Czechy – 20, Bułgaria – 10, Ukraina – 9. Przedstaw poniższe dane w tabeli oraz na diagramie słupkowym.

Zadanie 2.

W 1931 r. w Polsce zamieszkiwało ogółem 31,2 mln mieszkańców, w tym Polaków – 21 mln, Ukraińców – 5 mln, Żydów – 3 mln, Białorusinów – 1 mln, Niemców – 1 mln, Litwinów – 0,2 mln. Dane umieść w tabeli oraz na diagramie kołowym przedstaw strukturę narodowościową Polski w 1931 r.

Zadanie 3.

Natężenie dźwięku jest uzależnione od tego, z jakiego źródła on pochodzi i podawane jest w decybelach (dB): szelest liści – 10 dB, szept – 30 dB, hałas w małym sklepie – 50 dB, głośna muzyka – 70 dB, samochód osobowy – 80 dB, głośna orkiestra – 100 dB, klakson samochodu – 110 dB, młot pneumatyczny – 120 dB, odrzutowiec – 130 dB, start rakiety – 190 dB. Dane przedstaw w tabeli oraz na diagramie kolumnowym.

Zadanie 4.

Sprzedaż nowych samochodów w Polsce w latach 1993‑1999 przedstawia się następująco (w sztukach): rok 1993 – 241698, rok 1994 – 250282, rok 1995 – 266033, rok 1996 – 381628, rok 1997 – 479516, rok 1998 – 520450, rok 1999 – 640183. Dane przedstaw w tabeli oraz na wykresie liniowym.

Zadanie 5.

Kaloryczność (ilość kilokalorii, jakich dostarcza organizmowi 100 g spożywanego produktu) niektórych produktów przedstawia się następująco: czekolada – 560, jabłko – 57, fasola – 346, ziemniaki – 87, kasza – 350, bułka – 250, karp – 102, wołowina – 265, wieprzowina 453, ser żółty – 307, mleko – 61. Dane przedstaw w tabeli oraz na wykresie punktowym.

załącznik 3

Zadanie

W tabeli przedstawiono wyniki pomiarów temperatury oraz ciśnienia prowadzonych przez 48 godzin pewnego dnia w Gdańsku.

Przedstaw te dane w postaci diagramu niestandardowego liniowo‑kolumnowego, zawierającego dwie osie. Dla przedstawienia zmian temperatury użyj diagramu kolumnowego, dla zmian ciśnienia wykresu liniowego.

b) Zadanie domowe

brak

7. Czas trwania lekcji

2 x 45 minut (realizowane w jednym bloku)

8. Uwagi do scenariusza

Zajęcia te mogą odbyć się także w ramach innej lekcji, np. na lekcjach ogólnozawodowych w liceum profilowanym o profilu zarządzanie informacją.