RW4UkH45hJdDs
Fotografia przedstawia stanowisko pracy oraz dłonie kobiety, która przy nim stoi. W prawej dłoni kobieta trzyma wałek o czerwonym trzonie, który został zanurzony w czarnej substancji. Kobieta, której paznokcie pomalowane są na czerwono, przeciąga wałek po wzorniku, zamalowując jego powierzchnię w czarne pasy. Ma na sobie fartuch w pasy. Po lewej stronie, na blacie przypominającym kamień leżą dwa narzędzia, różniące się stopniem zużycia, przypominające dłuta o cienkich zakończeniach i małych, drewnianych trzonach.

Grafik

Grafik warsztatowy przy pracy, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Wprowadzenie

Artysta grafik, podobnie jak malarz, zajmuje się tworzeniem kompozycji plastycznych na płaszczyźnie. Czym zatem różnią się te zawody? Słowo grafika pochodzi od greckiego graphein (pisać, rysować) i oznacza przedstawienie przez linie, punkty i płaszczyzny odczuwanych czy postrzeganych form, zwykle wykonane na odpowiednim materiale (matrycaMatrycamatryca) w celu dalszego powielenia dzieła w określonej liczbie egzemplarzy (A. Krejča, Techniki sztuk graficznych. Podręcznik metod warsztatowych i historii grafiki artystycznej, Warszawa 1984, str. 11). Grafika umożliwia więc powielanie pracy na papierze lub tkaninie z wcześniej przygotowanej matrycy.

Ze względu na funkcję wyróżnia się grafikę artystyczną, inaczej określaną także warsztatową oraz grafikę użytkową, inaczej stosowaną. Współcześnie rozwój technologii pozwala na wykorzystywanie w grafice nowatorskich technik i narzędzi komputerowych. Grafika ma także zastosowanie nie tylko w sztuce, ale także w innych dziedzinach – reklamie i sztuce użytkowej.

Nauczysz się
  • określać, czym jest grafika;

  • charakteryzować pracę grafika;

  • nazywać narzędzia pracy grafika;

  • omawiać rodzaje i techniki graficzne;

  • wskazywać konteksty do wybranych grafik;

  • określać zastosowanie i wykorzystanie grafiki;

  • określać czynności właściwe dla technik graficznych.

W materiale znajdują się zagadnienia dotyczące pracy grafika, metod jego pracy, podstawowych technik grafiki warsztatowej.

W_pracowni_graficznej

W pracowni graficznej

Kilka_slow_o_grafice

Kilka słów o grafice

Poniższy film przybliża ogólne informacje o grafice użytkowej, pracy grafika warsztatowego. Zobaczysz w nim, jak wyglądają matryce, usłyszysz o początkach grafiki oraz różnicach pomiędzy grafiką warsztatową a komputerową.

R1D2deXVdcU8N
Film porusza kwestię używanych w grafice materiałów, opowiada o historii ich powstania oraz opowiada o ulubionych technikach graficznych. Na temat grafiki opowiada dr Tamara Sass.
Polecenie 1

W odniesieniu do filmu wyjaśnij, co wspólnego ma matryca z odbitką? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RxjDAi4BgpxIc
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 2

W odniesieniu do filmu odpowiedz, kiedy w sztuce pojawiły się graficzne techniki warsztatowe. Kto przyczynił się do ich rozpowszechnienia? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

Rm1XCD3bQrQFe
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 3

Czym różni się praca grafika komputerowego od pracy grafika warsztatowego?Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R1bBUPPpwP4dr
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Spotkanie_z_akwaforta

Spotkanie z akwafortą – przygotowujemy matrycę

Przygotowanie matrycy jest procesem złożonym z wielu czynności. Potrzebne są do tego odpowiednie narzędzia i niezwykła precyzja. Dokładność wykonania matrycy ma wpływ na efekt końcowy – odbitkę. W tym filmie dowiesz się, jak przygotować płytkę, a następnie wykonać matrycę.

RtWP3QWFg6tMv
Film porusza kwestię używanych w malarstwie materiałów, opowiada o technice akwaforty i jej obróbce. Pokazuje krok po kroku przygotowanie matrycy. Na temat grafiki opowiada dr Tamara Sass.
Polecenie 4

O jakich metalach, z których wykonuje się matrycę akwaforty wspomina artystka? Który z nich najczęściej wykorzystuje i dlaczego? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

Rak75V4xg46RT
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 5

W jakim celu zakleja się taśmą odwrotną stronę metalowej płytki, a właściwą pokrywa się werniksem? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R1JmPMQMgshX7
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 6

Opisz proces wykonania akwaforty – wymień kolejne czynności powstawania grafiki.

R14Pd8JZEW7yl
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Do dzieła – wykonywanie odbitki

Przygotowanie_papieru_do_odbitki

Przygotowanie papieru do odbitki

W tym filmie dowiesz się, jak przygotować papier do odbitki. Graficzka używa do tego specjalnego papieru akwafortowego i pokazuje krok po kroku, jak należy przygotować go do wykonania odbitki.

RH7JPDVw3R0dL
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany "Przygotowanie papieru do odbitki"

Przygotowanie_matrycy_do_druku

Przygotowanie matrycy do druku

W tym filmie dowiesz się, jak przygotować matrycę do druku. Artystka opowie o farbach drukarskich i pokaże jak należy nanieść farby na matrycę.

R8obSVYOu9pcy
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany "Przygotowanie matrycy do druku"

Wykonanie_odbitki

Wykonanie odbitki

W tym filmie zobaczysz, jak wykonać odbitkę. Graficzka pokaże jak położyć matrycę i papier na prasie graficznej i w jaki sposób poprawnie wykonać odbitkę. Dowiesz się także, czym jest grafika autorska.

R19gRLVkL09ck
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany "Wykonanie odbitki"
Polecenie 7

Jakiego przygotowania wymaga papier, na którym zostanie wykonana odbitka? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RgwZtEN6jqYw8
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 8

Opisz czynności, które należy wykonać na przygotowanej płytce przed sporządzeniem odbitki.

R1FMEd7yXKv9e
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 9

Na co należy zwrócić uwagę podczas wykonywania odbitki? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RQzc3Gnw9puvj
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Pracownia_grafiki_warsztatowej

Pracownia grafiki warsztatowej

Praca grafika warsztatowego wymaga umiejętności artystycznych, ponieważ oparta jest na rysunku, a ze względu na stosowanie technik grafiki barwnej, także wiedzy z teorii plastyki. Z powodu konieczności korzystania z preparatów chemicznych (rozpuszczalników, kwasów, i tym podobne) należy zachować wszelkie środki ostrożności.

Techniki_graficzne_artysty_warsztatowego

Techniki graficzne artysty warsztatowego

Grafika warsztatowa zwana również grafiką artystyczną dzielili się na wiele technik druku wypukłego, druku wklęsłego, czy druku płaskiego. Proces nad tworzeniem grafiki zależy od wykonawcy, który pracuje nad projektem, wykonuje matrycę, a następnie odbitki. Trudnością pracy grafika jest brak wizualnego obrazu podczas wykonywania pracy – może jedynie przypuszczać, jaki będzie ostateczny efekt. O rodzaju danej techniki decyduje materiał, z którego wykonano matrycę i w jaki sposób ją opracowano.

druku wypukłym farbą pokrywa się miejsca, które nie zostały wyżłobione. To one są widoczne na odbitce.

Odwrotnie jest w druku wklęsłym, w którym rysunek na odbitce powstaje w wyniku odciśnięcia farby wtartej w miejsca wyżłobione lub wytrawioneWytrawiaćwytrawione.

druku płaskim rysunek opracowuje się bezpośrednio na płaszczyźnie matrycy z kamienia lub blachy offsetowej. Następnie utrwala się go i zabezpiecza przed pokryciem farbą.

RqtxndSBNNjMR
Schemat przedstawiający typy druku, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Schemat przedstawiający typy druku, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
RF9V19ZnWCjvI
Ilustracja interaktywna przedstawia schemat składający się z czterch okręgów – jednego dużego w centrum oraz trzech mniejszych. W centralnym okręgu znajduje się tekst: Techniki druku wypukłego, natomiast w mniejszych, kolejno: Drzeworyt, Gipsoryt, Linoryt. Dodatkowo na ilustracji umieszczono punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje: 1. Drzeworyt. Na drewnianym klocku powleczonym gruntem opracowuje się rysunek; metalowymi dłutami lub rylcami wycina się tło (na odbitce białe), partie wypukłe pokrywa się farbą i odbija ręcznie na papierze (źródło: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/drzeworyt;3894553.html). Dzieło autorstwa Władysława Skoczylasa przedstawia grupę mężczyzn stojących w jaskini. Każdy ze zbójników ubrany jest w czerwone spodnie oraz białą koszulę i czerwoną czapkę. W dłoniach trzymają ciupagi. Jeden ze zbójników przygrywa kompanom na skrzypcach. Władysław Skoczylas, „Pochód zbójników” (z „Teki zbójnickiej”), 1919-1920 r., drzeworyt kolorowany, Muzeum Narodowe, Warszawa, culture.pl, CC BY 3.0 2. Gipsoryt. Matrycę opracowuje się na płycie gipsowej, w której rysunek wycina się rylcami i dłutkami. Technika zbliżona do drzeworytu, ale zamiast klocka drewnianego używa się płyty gipsowej (źródło: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/gipsoryt;3905587.html). Dzieło autorstwa Ryszarda Otręby pod tytułem „Inicjacja I” przedstawia abstrakcyjną pracę, na której znajduje się czarna figura przypominająca postać. Wokół figury znajduje się obszar w czarno-białe linie przypominający skrzydła. U dołu dzieła, po lewej stronie, autor umieścił biały okrąg oraz czarną plamę. Ryszard Otręba, „Inicjacja I”, 1973 r., Galeria Tate Modern, Londyn, Wielka Brytania, tate.org.uk, CC BY 3.0, 3. Linoryt. W płycie linoleum wycina się nożem i innymi narzędziami partie kompozycji mające w odbitce pozostać białe; pozostałe części powleka się farbą i wykonuje odbitki; linoryty charakteryzują silne kontrasty czerni i bieli oraz większa niż w drzeworycie swoboda rysunku (źródło: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/linoryt;3932861.html). Dzieło autorstwa Tai Shan Schierenberga pod tytułem „Bez tytułu 4” przedstawia portret mężczyzny w średnim wieku, o krótkich nastroszonych włosach i azjatyckich rysach twarzy. Sposób przedstawienia postaci sugeruje, że postać ma zamknięte oczy oraz usta. Portretowany mężczyzna ubrany jest w kurtkę spod której wyłania się koszula. Tai Shan Schierenberg, „Bez tytułu 4”, 2001 r., kolekcja prywatna, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, flowersgallery.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Techniki druku wypukłego, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Techniki druku wypukłego, Ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
RGjGv4Nfvrl16
Ilustracja interaktywna przedstawia schemat składający się z pięciu okręgów – jednego dużego niebieskiego okręgu w centrum oraz czterech mniejszych, pomarańczowych. W centralnym okręgu znajduje się tekst: Techniki druku wklęsłego, natomiast w mniejszych, kolejno: 1. akwaforta, 2. akwatinta, 3. miedzioryt, 4. sucha igła. W mniejszych okręgach interaktywne punkty wraz z ilustracjami. 1. Akwaforta. Na zawerniksowanej płycie miedzianej wykonuje się rysunek stalową igłą; dla osiągnięcia różnego natężenia kresek płytę trawi się kilkakrotnie kwasem azotowym; w powstałe zagłębienia (po oczyszczeniu płyty) wciera się farbę drukarską i wykonuje odbitki.
(Źródło: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/akwaforta;3867159.html). Odbitka akwafortowa przypomina rysunek wykonany piórkiem. Pod tekstem znajduje się ilustracja. Aleksandra Telka-Budka, „Ta szczelina raptownie odcięła mi drogę”, 1993 r., kolekcja prywatna, aleksandratelka-budka.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu), Umieszczona na beżowym tle prostokątna ilustracja ukazująca dwa, lekko przechylone budynki. Oba składają się z okien, drzwi, wystających części przypominających deski oraz rury, Wystają z nich oraz krążą w ogół i leżą na ziemi elementy o nieokreślonych kształtach. Ciemne budynki ukazano wśród szarych linii, kropek oraz przedmiotów. Tło jest jasne. 2. Akwatinta. Płytę miedzianą z wykonanym rysunkiem pokrywa się mieszaniną alkoholu i pyłku żywicznego oraz lekko podgrzewa; płytę kilkakrotnie zanurza się w kwasie azotowym (werniksując partie dostatecznie wgłębione), który wytrawia metal odsłonięty między ziarenkami żywicy; oczyszczoną płytę pokrywa się farbą i wykonuje odbitki.
(Źródło: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/akwatinta;3867174.html). Odbitka przypomina rysunek malowany tuszem. Pod tekstem znajduje się ilustracja. Geoffrey Clarke, „Ukrzyżowanie”, 1974 r., Tate Modern, Londyn, Wielka Brytania, tate.org.uk, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu), Umieszczona na beżowym tle prostokątna ilustracja w jasnobrązowej ramce ukazująca postać na krzyżu. Środek szarej ilustracji zajmuje kształt przypominający ludzkie ciało – nogi z ugiętymi kolanami; palce u stóp, przypominające gwoździe; szeroki brzuch z ciemniejszym fragmentem u dołu; przybite do krzyża ręce, z których jedna jest znacznie grubsza od drugiej, a także zarys głowy. Krzyż jest ciemny, wysoki. Tło jest rozmyte, nieregularne – przechodzi od koloru kremowego do szarości. 3. Miedzioryt Na gładko wypolerowanej płycie miedzianej żłobi się rysunek za pomocą stalowych rylców; po opracowaniu płytę lekko się podgrzewa, następnie wciera farbę w wyżłobione rowki; po usunięciu farby z gładkich partii metalu przykłada się do płyty zwilżony papier i przepuszcza przez prasę; z jednej płyty można otrzymać kilkaset odbitek; miedzioryt odznacza się suchą, ostro zakończoną kreską.
(Źródło: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/miedzioryt;3940665.html). Pod tekstem znajduje się ilustracja. Ewa Kutylak, „Zwycięstwo”, 2003 r., prywatna kolekcja, kutylak.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu). Ilustracja przedstawia mężczyznę oraz zwierzę przypominające konia na beżowo-szarym tle. Mężczyzna, ukazany bokiem z lewej strony ilustracji, na głowie nosi hełm. Ma długi, prosty nos oraz średniej długości brodę. Jego źrenice są niewidoczne. Pod nim jest twarz innej postaci, której kąciki ust skierowane są delikatnie w dół. Podobna postać jest w prawym dolnym rogu. Z prawej strony, obok mężczyzny, ukazano zwierzę przypominające konia, którego kształt pyska przypomina ptasi dziób. W tle kształt przypominający schody prowadzące z wody na ląd. 4. Sucha igła (Suchoryt) Rysunek ryje się na płycie miedzianej ostrą igłą stalową, która pozostawia po bokach rowka maleńkie wiórki — zatrzymujące farbę na równi z zagłębieniami, i po odbiciu, pod prasą na wilgotnym papierze, daje miękką, malarską kreskę.
(Źródło: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/sucha-igla;3981005.html). Pod tekstem znajduje się ilustracja. Barbara Komaniecka, „Świadek”, 2017 r., Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, rynekisztuka.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu) Ilustracja przedstawia porośniętą trawą polanę, na której ukazano drzewa pozbawione liści oraz gałęzi. Są cienkie, szare z jaśniejszymi fragmentami. Obok nich rosną bezlistne krzewy oraz, gdzieniegdzie, wysokie źdźbła trawy. W powietrzu przedstawiono cienkie, wąskie liście. U góry ukazano ludzką twarz otoczoną ciemnymi promieniami o różnej długości, przypominającą słońce. Twarz jest jasna, jej oczy są podkrążone, usta wąskie i zaciśnięte, a nos długi.
Techniki druku wklęsłego, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Techniki druku wklęsłego, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
R19liZwhWpgCT
Ilustracja interaktywna przedstawia schemat składający się z czterech okręgów – jednego dużego w centrum oraz trzech mniejszych. W centralnym okręgu znajduje się tekst: Techniki druku płaskiego, natomiast w mniejszych, kolejno: litografia, cynkografia, monotypia. Dodatkowo na ilustracji umieszczono punkty interaktywne, pod którymi znajdują się dodatkowe informacje: 1. Litografia. Formę drukową stanowi kamienna płyta (…) o wyszlifowanej powierzchni, tzw. kamień litograficzny, na którą nanosi się ledwo czytelny rysunek za pomocą tłustej kredki litograficznej lub specjalnej farby albo tuszu. Po przetarciu płyty lekko zakwaszonym roztworem gumy arabskiej miejsca na powierzchni nie zawierające kredki (farby) nabierają właściwości hydrofilowych, to jest zwilżają się wodą i nie przyjmują, w odróżnieniu od miejsc pokrytych rysunkiem, nanoszonej później (za pomocą tamponu lub wałka) farby drukowej. Odbitkę otrzymuje się w prasie litograficznej — farba zostaje przeniesiona na papier dociskany do kamienia litograficznego (źródło: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/litografia;3933235.html). Dzieło autorstwa Maurtisa Cornelisa Eschera to praca abstrakcjna, na której znajduje się wiele klatek schodowych. Schody są ustawione w wielu kierunkach, niektóre są do góry nogami. Na niektórych schodach znajdują się postacie, które schodzą lub wchodzą po nich. Maurits Cornelis Escher, „Względność”, 1953 r., Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, wikiart.org, Fair Use, 2. Cynkografia (Chemigrafia, fototypia, fotochemigrafia). W metodzie fotochemicznej pierwszym etapem procesu technologicznego jest (…) wykonanie negatywu fotograficznego (…) lub diapozytywu (…). Płyty chemigraficzne poddaje się odtłuszczeniu i trawieniu w odpowiednim roztworze (…), a następnie pokrywa się warstwą światłoczułą (…). Po naświetleniu płyty przez negatyw (kopiowanie) otrzymuje się pozytywowy obraz oryginału; w miejscach naświetlonych, odpowiadających ciemnym miejscom oryginału, warstwa światłoczuła ulega utwardzeniu i nie zostaje (w odróżnieniu od miejsc nie naświetlonych) wypłukana podczas dalszej obróbki; miejsca te stanowią elementy drukowe płyty (źródło: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/chemigrafia;3885056.html). Dzieło autorstwa Henryka Płóciennika przedstawia budynek z czterema wieżami strażniczymi. Jedna z wież to wieża zegarowa (stojąca na pierwszym planie po lewej stronie). W centrum stoi główny budynek, przypominający panteon, który posiada bogato zdobione ściany. Wokół budynku rosną liczne drzewa. W tle powiewa flaga szwedzka, która jest na maszcie na szczycie wieży zegarowej, oraz widoczne są góry. Henryk Płóciennik, „Zamek szwedzki VII”, 1976 r., Galeria Adi Art, Łódź, drzeworyt.pl, CC BY 3.0, 3. Monotypia. Na płycie metalowej lub szklanej wykonuje się wolno schnącymi farbami (olejnymi, drukarskimi) barwną kompozycję i odciska na zwilżonym papierze; powstaje tylko jedna odbitka, gdyż cała farba odbija się na papierze (źródło: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/monotypia;3943122.html). Dzieło autorstwa Marii Jaremy przedstawia abstrakcyjną pracę, na której znajdują się figury i plamy o nieregularnym kształcie, umieszczone jedna za drugą. Maria Jarema, „Formy”, 1954 r., własność prywatna, artlibra.pl, CC BY 3.0
Techniki druku płaskiego, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Techniki druku płaskiego, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
R1cMot2RVxsCr
Ilustracja interaktywna przedstawia okrąg, w którym znajduje się napis: Serigrafia. Dodatkowo na ilustracji umieszczono punkt interaktywny z informacją: 1. Serigrafia (Sitodruk, filmdruk, drukowanie sitowe). Jedna z metod drukowania, w której stosuje się formę drukową najczęściej w postaci prostokątnej ramy z napiętą na niej siatką z włókien naturalnych lub syntetycznych (poliamidowych lub poliestrowych) albo z metalu, z wytworzonymi w niej elementami drukującymi (nie zakryte oczka siatki przepuszczające farbę) i niedrukującymi (zakryte oczka siatki). (…) Podczas drukowania farba drukowa jest wprowadzana na całą powierzchnię siatki i przesuwającym się po niej raklem przeciskana przez elementy drukujące bezpośrednio na podłoże (na przykład papier), umieszczone nieruchomo pod siatką (źródło: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/sitodruk;3975605.html). Dzieło autorstwa Andyego Warhola pod tytułem „Dyptyk Marilyn” przedstawia dwie kolumny z podobiznami amerykańskiej aktorki i piosenkarki, po dwadzieścia pięć podobizn w każdej kolumnie. Z lewej strony znajdują się kolorowe podobizny kobiety, ma ona żółte włosy, różową twarz. W kolumnie z prawej strony znajdują się czarno-białe podobizny kobiety.
Serigrafia, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Serigrafia, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.

Grafika_uzytkowa

Grafika użytkowa

Grafika użytkowa związana jest z rynkiem wydawniczym i reklamą - obejmuje plakat, ilustracje, druki okolicznościowe, magazyny, gazety, znaczki pocztowe, banknoty, ekslibrisy i liternictwo. Jej produkty najczęściej wytwarza się masowo w różnych technikach druku. Grafika użytkowa cechuje się łączeniem motywów dekoracyjnych z liternictwem, stosowaniem skrótów, symboli, znaków plastycznych, zwracających uwagę odbiorcy, dlatego często związana jest z publikacjami, reklamą.

RRVNILBm2tMhB
Ilustracja interaktywna przedstawia pięć okręgów – jeden w centrum oraz cztery ułożone wokół środkowego. W centralnym okręgu znajduje się tekst: Działy grafiki użytkowej, natomiast w pozostałych, kolejno: Ilustracja, Druki akcydensowe, na przykład ulotki, znaczki pocztowe, banknoty, Ekslibris, liternictwo, Plakat. Dodatkowo na ilustracji umieszczono punkty interaktywne, pod którymi znajdują się informacje: 1. Informacja uzupełniająca do okręgu Ilustracja: Ilustracja przedstawia okładkę magazynu Elle z 2014 roku wykonaną techniką komputerową. U góry jest czarny napis „ELLE”, pomiędzy literami „e” oraz pierwszym „l” – „BRITISH”, pod spodem biały napis „COLLECTIONS”, a nieco niżej, czerwony napis „NEW SEASON 17”. Na dole umieszczono napis „SPRING/SUMMER 2014”, a po lewej stronie – kod kreskowy wraz z informacjami. Pierwszy plan okładki stanowi ubrana w białą, rozpiętą marynarkę, białe spodnie oraz biały, krótki top ciemnowłosa kobieta. Jest szczupła, ma wydatne usta, jasną skórę oraz sięgające ramion włosy. Ma grzywkę. W tle oraz na jej stroju są wizerunki kobiet przypominających modelki na wybiegu, prezentujące różne stroje. Ukazane są bokiem lub przodem, większość z niewidocznymi twarzami. Fotograf nieznany, Ilustracja okładki magazynu Elle z 2014 roku wykonana techniką komputerową, magpile.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu) 2. informacja uzupełniająca do okręgu Druki akcydensowe: Ilustracja przedstawia znaczek autorstwa Jana Lenicy, który został stworzony z okazji II Międzynarodowym Biennale Plakatu, które odbyło się w 1968 roku. Znaczek przedstawia postać, przypominającą skrzydlatego człowieka o zielono-niebieskim kolorze skóry. Obok postaci znajduje się napis: TEATR WIELKI. CHARLES GOUNOD, FAUST. Postać znajduje się w ramce, dookoła której znajdują się napisy: "BIENNALE PLAKATU", "1968", "JAN LENICA", "POLSKA 2.50 ZŁ" oraz "II - MIEDZYNARODOWE". Jan Lenica, znaczek: II Międzynarodowe Biennale Plakatu, 1968 r., wikimedia.org, domena publiczna, 3. Informacja uzupełniająca do okręgu Ekslibris, liternictwo: Praca autorstwa Jacka Halickiego pod tytułem „Ekslibris” przedstawia białe tło, na którym autor umieścił czarno-białe wizerunki instrumentów: fortepianu, puzonu, trąbki, klarnetu, perkusji, gitary oraz płyty winylowej. Instrumenty te nałożone są jeden na drugi. Jacek Halicki, „Ekslibris”, własność prywatna Jacka Halickiego, wikimedia.org, CC BY-SA 3.0, 4. Plakat promujący przedstawienie w teatrze pod tytułem „Lalka” prezentuje młodą kobietę ubraną w długą suknię, i trzymającą dwa kwiaty. Kobieta stoi na placu pomiędzy budynkami. Na grafikę z kobietą zostały naniesione metodą komputerową elementy – suknia, serce z dziurką od klucza, ręce, oraz duży napis "LALKA". Plakat do przedstawienia „Lalka” w Teatrze muzycznym w Gdyni, reżyser Wojciech Kościelniak, teatr.pomorzekultury.pl, CC BY 3.0
Działy grafiki użytkowej, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Działy grafiki użytkowej, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.

Przeklady_wizualne_czyli_o_grafice_uzytkowej

Przekłady wizualne, czyli o grafice użytkowej - fragment rozmowy ekspertów na temat grafiki

Rozmówcy:

Anna Bargiel (AB) – Kuratorka, związana z Bunkrem Sztuki w Krakowie, inicjatorka (wspólnie z Jakubem Woynarowskim i Mateuszem Okońskim) Małego Instytutu Polskiej Ilustracji;

Olga Drenda (OD) – Dziennikarka i tłumaczka, autorka Duchologii polskiej, współautorka książki Czyje jest nasze życie?

Sebastian Frąckiewicz (SF) – Dziennikarz kulturalny, krytyk, kurator, autor książki Ten łokieć źle się zgina. Rozmowy o ilustracji;

Aby zobaczyć treść klikaj na tytuł zagadnienia.

RlEBacm5FcuCn
Grafika użytkowa i ilustracja – próba zdefiniowania Olga Drenda: Do czego służy ilustracja i co to znaczy, że grafika jest użytkowa? Władysław Buchner: Nie jestem fanem terminu "grafika użytkowa", dlatego że sugeruje on istnienie grafiki nieużytkowej. O ilustracji myślę w kontekście projektowania graficznego. Nie wyobrażam sobie, że grafika powstaje bez relacji projektant-klient, ilustrator-klient, i nie mam na myśli jedynie właściciela firmy np. ze słodyczami, ale także instytucję kultury, pismo, autora, reżysera itd. Ta relacja tworzy chemię, która w konsekwencji uwidacznia wartość artystyczną. Sebastian Frąckiewicz: Pozwolę się nie zgodzić. Przygotowując książkę „Ten łokieć źle się zgina”, rozmawiałem z 11 osobami i zauważyłem różnicę w podejściu ilustratorów pracujących dla klienta komercyjnego, a np. Iwony Chmielewskiej, która najpierw robi książkę autorską, a dopiero później szuka wydawcy. Nie zawsze tworzymy ilustrację w relacji projektant-klient. Część ilustratorów, z którymi rozmawiałem - niekoniecznie do najnowszej książki - oburzała się na termin "ilustracja", uznawali go za niewystarczający do opisu dzisiejszego świata narracji wizualnej. (…) Anna Bargiel: Lubię definicję ilustracji jako negocjacji między autorem tekstu i ilustratorem, negocjacji, których wynikiem jest ilustracja książkowa czy prasowa. (…) Zgadzam się z Sebastianem, że obecnie wąska definicja terminu "ilustracja" jest już niewystarczająca. Przecież często są to narracje wychodzące poza klasycznie rozumianą ilustrację, projekty z pogranicza ilustracji książkowej i słuchowiska, projektu muzycznego (…)., O projektowaniu graficznym Kuba Sowiński: Możemy zatem mówić szerzej? O projektowaniu graficznym? Olga Drenda: Choć zadałam pytanie nudne w teorii, to widać, że zaczęliśmy błądzić w definicyjnym lesie. Ilustracja splata się z projektowaniem graficznym, rysunkiem i strefami obocznymi, takimi jak: projektowanie gier, reklama, tatuaż, ilustracja opakowań do wafelków. Mówimy o obrazach, które nas otaczają i które musimy powkładać do pewnych szufladek. Czym one się jednak różnią? Kuba Sowiński: Zamiast szufladkować, możemy przyjrzeć się centrum danej dziedziny. Jeżeli mówimy o ilustracji, domyślam się, że rozmawiamy o ilustracji książkowej, użytkowej, która towarzyszy tekstom. Olga Drenda: Chyba nie tylko… Kuba Sowiński: Czyli rozszerzamy definicję na projektowanie. (…). W sporach o definicję przyjmuje się (…), że nadrzędnym terminem dla wszystkich dziedzin projektowania graficznego jest "komunikacja wizualna". Komunikacja wizualna, czyli język wizualny. Jego użytkowość to przekazywanie informacji. Chcemy, żeby druga strona zrozumiała wysłany komunikat. Z kolei w obszarze bliższym sztuce czystej (choć nie wiem, czy to dobry termin) chodzi o odkrywanie języka, poszerzanie jego zakresu, co wiąże się z ryzykiem niezrozumienia. Patrząc na to w ten sposób, projektowanie graficzne i ilustrację można uznać za uboższe, bo poruszają się w rejonie zrozumiałym, a przez to często zbyt oczywistym. Olga Drenda: Być może różnica polega na celu: komunikacja wizualna czy projektowanie graficzne w odróżnieniu od sztuk wizualnych powinno być nie tylko dobre, ale i skuteczne. Kuba Sowiński: Skuteczność ma negatywny wydźwięk. Mam inny pomysł - ilustracja lub projektowanie to rodzaj pracy translatorskiej, ilustratorzy są tłumaczami. Bywają literatami, pisarzami, opowiadaczami historii, ale bardzo często są po prostu tłumaczami, choć jak wiadomo, tłumacz też może być artystą. (…).
Źródło: Miesięcznik Znak, Fragment wywiadu pod tytułem „Przekłady wizualne, czyli o grafice użytkowej”., dostępny w internecie: https://www.miesiecznik.znak.com.pl/przeklady-wizualne-czyli-o-grafice-uzytkowej/ [dostęp 7.05.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Grafika_komputerowa

Grafika komputerowa

Zawód grafika cieszy się coraz większym uznaniem. W świecie rozwijającej się technologii rynek pracy stawia na grafików komputerowych, których umiejętności łączą kilka dziedzin – informatyki, sztuki, umiejętności plastycznych, kreatywności.

Graficy komputerowi zajmują się generowaniem i przetwarzaniem obrazów, m.in. logotypów, katalogów, plakatów, ilustracji do książek, opakowań. katalogów, folderów reklamowych.

Graficy komputerowi stosują rozwiązania, w których operują linią i kształtem w grafice wektorowejGrafika wektorowagrafice wektorowej, lub opierają się na matrycy kolorowych punktów określanych pikselami, czyli grafice rastrowejGrafika rastrowagrafice rastrowej. W pracach przeznaczonych do druku stosuje się grafikę dwuwymiarową - 2D. W projektowaniu wnętrz, konstrukcji, projektów sztuki użytkowej czy maszyn, a także w animacji i grach komputerowych zastosowanie ma grafika przestrzenna, trójwymiarowa, czyli 3D.

R182bkBZjWUpM
Ilustracja przedstawia pomieszczenie oraz postać z gry komputerowej. Pomieszczenie to pokój o drewnianych ścianach, w którym umieszczono kominek, akwarium oraz porośnięte roślinami fragmenty ziemi. Nieco po prawej stronie od środka pomieszczenia stoi postać o ciemnych włosach ubrana w niebieskie ogrodniczki oraz czerwoną koszulę i buty. Dodatkowo na ilustracji umieszczono interaktywny punkt. 1. Stardew Valley to gra 2D, oparta na pikselach. przeznaczona na PC (Windows, macOS, Linux), Xbox One, PlayStation 4 oraz Nintendo Switch. Posiada ponad pięć różnych układów map, na których można zbudować swoją wymarzoną farmę z hodowlą zwierząt, uprawą roślin, maszynami.
Stardew Valley - gra oparta na pikselach, wykonana w technologii 2D, g2a.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Stardew Valley - gra oparta na pikselach, wykonana w technologii 2D, ilustracja, dostępny w internecie: https://www.g2a.com/pl/stardew-valley-steam-key-global-i10000011727009 [dostęp 21.04.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
REWj9zraQ3MjS
Ilustracja, podzielona ukośną linią, przedstawia wizerunek Kaczora Donalda w dwóch wersjach. W wersji po lewej została użyta mniejsza ilość kolorów, brak w niej również cieniowania. Postać ma białe pióra, żółte nogi oraz dziób, a także jasnoniebieskie białka oczu. Zamiast skrzydeł ma ręce i dłonie. Ma na sobie niebieską koszulę z żółtymi detalami oraz niebieską czapkę, a na ilustracji po lewej także czerwoną muszkę. Po lewej stronie, na żółtym tle jest postać w wersji 2D. Kaczor stoi przodem, wyciągając prawą rękę do góry, z otwartym dziobem. Wersja po prawej stronie – 3D, ukazuje go tyłem, z wysuniętym palcem wskazującym lewej dłoni. Kaczor odwraca głowę do tyłu, w stronę widza. Tło jest niebieskie. Dodatkowo na ilustracji umieszczono interaktywne punkty. Punkt znajdujący się na ilustracji po lewej: 1. Linia konturowa, płaska plama barwna. Punkt znajdujący się na ilustracji po lewej: 2. Wprowadzenie płynnego światłocienia oraz blików, rezygnacja z linii konturu
ADMEC Multimedia Institute, Kaczor Donald, wizerunek bohatera w wersji 2D i 3D, pinimg.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: ADMEC Multimedia Institute, Kaczor Donald, wizerunek bohatera w wersji 2D i 3D, ilustracja, dostępny w internecie: https://in.pinterest.com/pin/422423640052893316/ [dostęp 21.04.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

W 1975 roku informatyk Martin Newell z Uniwersytetu w Utah stworzył matematyczny model czajnika, który posłużył jako materiał do pracy w coraz nowocześniejszych programach graficznych. Czajnik z Utah pojawił się między innymi w filmie „Toy Story”, serialu „The Simpsons” oraz w grze „The Sims”.

R4tlWXdFgxTMg
Pokaz slajdów ukazujący trzy wersje czajnika. Ilustracja numer 1 przedstawia projekt wykonany ciemnoszarymi liniami na białej kartce papieru. Jego fragmenty przypominają siatki linii, figury geometryczne, tworzące owalną część główną, pokrywę z uchwytem, rączkę po prawej stronie, a także wygiętą, krótką szyjkę z lewej strony. Ilustracja numer 2 przedstawia szary, połyskujący czajnik o ciemniejszej górze oraz jaśniejszym dole. Jego rączka znajduje się po lewej stronie, a jej niewyraźne odbicie jest obecne na powierzchni głównej dzbanka. Szyjka obecna jest po prawej stronie, a pokrywa z niewielkim uchwytem – u góry. Tło stanowi jasna powierzchnia. Ilustracja numer 3 przedstawia biały, połyskujący czajnik, którego powierzchnia odbija światło. Jego rączka znajduje się po prawej stronie, a szyjka – po lewej. U góry obecna jest pokrywa z niewielkim, gładkim uchwytem. Tło stanowi jasna powierzchnia oraz cień.
Martin Newell, Kultowy model w grafice komputerowej 3D czajnika zwanego Utah – szkielet, pierwowzór i współczesna wizualizacja, 1975, School of ComputingUtah, Stany Zjednoczone, pngegg.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Dhatfield, Marshall Astor, Kultowy model w grafice komputerowej 3D czajnika zwanego Utah – szkielet, pierwowzór i współczesna wizualizacja, ilustracja, dostępny w internecie: https://www.pngegg.com/en/png-whiwc [dostęp 21.04.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu). https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Original_Utah_Teapot.jpg; https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Utah_teapot_simple_2.png.

Przykłady użycia czajniczka:

Podsumowanie

Podsumowanie

Praca grafika wymaga niezwykłej dokładności i umiejętności rysownika, drukarza, malarza. Łączy te dziedziny sztuk plastycznych – grafik wykonuje rysunek, przygotowuje farby, drukuje, bo grafika jest przecież formą druku. Grafikami często byli malarze, którzy dawniej „reprodukowali” swoje graficzne wersje prac malarskich zanim wynaleziono druk.

Od precyzji pracy grafika zależy jakość jego pracy, a jednocześnie jej wartość.

Współczesny grafik ma nieograniczone możliwości twórcze, wynikające z postępu technicznego, rozwijających się materiałów, sposobów projektowania opartych na wykorzystaniu technik komputerowych. Jednak tradycyjna grafika warsztatowa cieszy się nadal powodzeniem i znajduje zwolenników wśród młodych artystów.

Cwiczenia

Ćwiczenia

R1EjTHhFynSKB1
Ćwiczenie 1
Tablica przy wejściu do sklepu, warsztatu, instytucji itp., podająca ich nazwę to: Możliwe odpowiedzi: 1. Szyld, 2. Mural, 3. Matryca. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1Iqc42a8VxUQ1
Ćwiczenie 1
Zaznacz, które z poniższych prac należą do sztuki użytkowej.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R67bRPtLiIrJj1
Ćwiczenie 2
Spośród wymienionych technik wybierz te, które należą do druku wypukłego. Możliwe odpowiedzi: 1. Akwaforta, 2. Litografia, 3. Drzeworyt, 4. Linoryt, 5. Miedzioryt, 6. Gipsoryt, 7. Akwatinta, 8. Sucha igła. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Rx3pkfYR24PHK1
Ćwiczenie 3
Odpowiedz, jaką inną nazwą określa się techniki: sitodruk, filmdruk, drukowanie sitowe. Odpowiedź: Tu uzupełnij. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RX1kRFW0NSEAY2
Ćwiczenie 4
Zaznacz zdania, które są prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. W drzeworycie matrycę zanurza się w kwasie azotowym, 2. Frotagge polega na ryciu w miedzianej płycie, 3. Grafika użytkowa związana jest z rynkiem wydawniczym i reklamą, 4. Sucha igła jest techniką wklęsłą., 5. Odbitka akwafortowa przypomina rysunek wykonany piórkiem, 6. Grafika użytkowa obejmuje plakat, ilustracje, druki okolicznościowe, magazyny, gazety, znaczki pocztowe, banknoty, ekslibrisy i liternictwo
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1bqYTl9JiVTh2
Ćwiczenie 5
Wskaż, który opis dotyczy monotypię. Możliwe odpowiedzi: 1. Na płycie metalowej lub szklanej wykonuje się wolno schnącymi farbami (olejnymi, drukarskimi) barwną kompozycję i odciska na zwilżonym papierze., 2. Formę drukową stanowi kamienna płyta o wyszlifowanej powierzchni, na którą nanosi się lewo czytelny rysunek za pomocą tłustej kredki litograficznej lub specjalnej farby albo tuszu., 3. Płytę miedzianą z wykonanym rysunkiem pokrywa się mieszaniną alkoholu i pyłku żywicznego i lekko podgrzewa. Płytę kilkakrotnie zanurza się w kwasie azotowym (werniksując partie dostatecznie wgłębione), który wytrawia metal odsłonięty między ziarenkami żywicy. Oczyszczoną płytę pokrywa się farbą i wykonuje odbitki. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 5
RNKFeWZFGzWgd
Ułóż puzzle. Po wykonaniu pracy określ jego formę graficzną i typ grafiki.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RsWjsubIL0tOI
Forma graficzna: Tu uzupełnij. Typ grafiki: Tu uzupełnij. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1Qix92vG0brF3
Ćwiczenie 6
Wskaż autora dzieła „Pochód zbójników”. Możliwe odpowiedzi: 1. Jacek Halicki, 2. Jan Lenica, 3. Maria Jarema, 4. Władysław Skoczylas. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
3
Ćwiczenie 6

Ułóż puzzle, a następnie podpisz pod ilustracjami właściwe oznaczenia technik wykonania grafik komputerowych: 2D, 3D.

R17aHXuzV5Flp
Ułóż puzzle, a następnie podpisz pod ilustracjami właściwe oznaczenia technik wykonania grafik komputerowych: 2D, 3D.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RYrQxSqR9GkDY
Ułóż puzzle, a następnie podpisz pod ilustracjami właściwe oznaczenia technik wykonania grafik komputerowych: 2D, 3D.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
3
Ćwiczenie 7

Scharakteryzuj następujące techniki graficzne: drzeworyt, linoryt, miedzioryt. Określ materiał, z którego wykonana jest matryca i kolejne czynności podczas ich wykonania.

RsBexP7kaN6X3
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 8

Wpisz nazwę techniki graficznej, o której mowa w poniższym opisie.

„Technika ta zalicza się do technik druku wypukłego. W druku wypukłym, po naniesieniu rysunku na matrycę, którą jest linoleum, wycina się miejsca, które nie będą pokrywane farbą, czyli te, które nie mają być widoczne w odbitce (do wycinania używa się specjalnych dłut o przekroju liter U lub V). Następnie pokrywa się matrycę farbą (najlepiej drukarską) i odbija się na papierze za pomocą prasy lub metodą domową, np. zewnętrzną stroną łyżki.”

RzXwieNA7NcPu
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
3
Ćwiczenie 8

Rozpoznaj technikę graficzną, w której została wykonana poniższa praca. Opisz, jak powstaje praca wykonana taką techniką oraz wskaż cechy odbitki.

R1UaDNBM79FaZ
Tai Shan Schierenberg, „Bez tytułu 4”, 2001, kolekcja prywatna, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, flowersgallery.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Tai Shan Schierenberg, Uciekinier, Linoryt, kolekcja prywatna, dostępny w internecie: https://www.flowersgallery.com/artists/46-tai-shan-schierenberg/works/74985/ [dostęp 21.04.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
R1SPOlXnORNK3
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Slownik_pojec

Słownik pojęć

Biennale
Biennale

impreza artystyczna odbywająca się co dwa lata lub trwająca dwa lata.

Dyptyk
Dyptyk

malowidło lub płaskorzeźba złożone z dwóch części objętych wspólną ramą.

Grafika rastrowa
Grafika rastrowa

rodzaj komputerowej grafiki dwuwymiarowej. Podstawę stanowi matryca (siatka) drobnych punktów (pikseli), zwana bitmapą lub rastrem. Każdy piksel jest odpowiednio zdefiniowany w formie cyfrowej, ma swój własny, niezależny od innych kolor. Cały obraz składa się z tysięcy pikseli.

Grafika wektorowa
Grafika wektorowa

grafika komputerowa, gdzie obraz składa się ze zbioru figur geometrycznych; przy grafice wektorowej — w przeciwieństwie do grafiki rastrowej — można swobodnie skalować bez utraty wysokiej jakości obrazu.

Matryca
Matryca

forma w druku (zarówno w grafice warsztatowej, jak i poligrafii), która przygotowana w odpowiedni sposób służy do przenoszenia obrazu na papier w maszynie drukarskiej, a także umożliwia powielanie odbitek.

Wytrawiać
Wytrawiać

wykonać wgłębienia w płycie metalowej za pomocą kwasów.

Notatki ucznia

RvJwMQi8tRCP5
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Galeria

Galeria

Bibliografia

  • Catafal J., Olivia C., Techniki graficzne, Warszawa, 2004.

  • Krejča A., Techniki sztuk graficznych, Warszawa 1984.

  • Słownik terminologiczny sztuk pięknych, red. Krystyna Kubalska‑Sulkiewicz, Warszawa, 2003.