Zapoznaj się z poniższą prezentacją. Następnie podczas pracy w terenie w wybranym przez Ciebie miejscu (np. w okolicy szkoły lub miejsca zamieszkania) wykonaj odkrywkę glebową i określ typ oraz właściwości badanej gleby. Poniżej znajdziesz krótką instrukcję wykonania odkrywki glebowej.
Krótka instrukcja wykonania odkrywki glebowej
1. Odkrywkę glebową należy zlokalizować w miejscu reprezentatywnym dla większego obszaru, nie powinno jej się wykonywać w pobliżu zabudowań i dróg.
2. Głębokość odkrywki w warunkach leśnych powinna wynosić 200 cm, natomiast w warunkach organicznych 130 cm.
3. Optymalna długość odkrywki wynosi ok. 2 m, a szerokość od 0,7 do 1 m. Wymiary poziome w dolnej części powinny być mniejsze.
4. Po węższej stronie odkrywki należy stworzyć kilka schodków ułatwiających wejście do niej, a po szerszej stronie powinna znajdować się pionowa ściana, która będzie przedmiotem badań. Ściana ta powinna być dobrze oświetlona.
5. Bezpośrednio przed pobieraniem próbek należy usunąć cienką, wyschniętą warstwę gleby ze ściany czołowej.
6. Jako pierwsze należy pobierać próbki z dna odkrywki, a ostatnie z górnej części odkrywki.
RUzsvEouYKq5G
(Uzupełnij).
Polecenie 1
Rozmieszczenie głównych typów gleb na świecie
RTYF5sxlOfKRL1
1. Tabela przedstawia podział gleb. Gleby strefowe: gleby brunatne, płowe, bielicowe, rdzawe, czarnoziemy, kasztanowe, cynamonowe, ferralitowe, szaroziemy, buroziemy. Gleby śródstrefowe: rędziny, terra rosa, mady, marsze, czarne ziemie, bagienne, wulkaniczne, smolnice, sołonczaki, mangrowe. Gleby niestrefowe: gleby górskie, inicjalne, antropogeniczne.
2. Tabela przedstawia rozmieszczenie gleb strefowych na tle warunków klimatycznych. Kolejno: pas polarny: arktyczny – grunty poligonalne i strukturalne, tundrowy – tundrowe gleby glejowe. Pas umiarkowanie chłodny: bezmarzłociowy (bez wieloletniej zmarzliny); część północna: gleby bielicowe opadowo‑glejowe oraz iluwialno‑humusowe, część środkowa: gleby bielicowe i bielice, część południowa: gleby darniowo‑bielicowe i gleby płowe; marzłociowy (z wieloletnią zmarzliną), marzłociowe gleby tajgi. Pas umiarkowanie ciepły: wilgotny – brunatne, płowe, rdzawe, bielicowe; przejściowy – czarnoziemy, szare gleby leśne, gleby kasztanowe; suchy – buroziemy półpustynne, szarobure gleby pustynne. Pas subtropikalny: wilgotny – gleby żółtobrunatne, żółtoziemy, czerwonoziemy; przejściowy – gleby cynamonowe, gleby cynamonowo‑szare; suchy – szaroziemy, prymitywne gleby pustynne. Pas tropikalny: wilgotny – czerwonozółte gleby ferralitowe, czerwone gleby ferralitowe; przejściowy – gleby cynamonowo‑czerwone; gleby czerwonobure, czarne gleby tropikalne; suchy – czerwonawe buroziemy, prymitywne gleby pustynne.
3. Ilustracja przedstawia wykop przez glebę ferralitową. Ma ona regularny brązowy kolor, nie są wyróżnione warstwy.
4. Ilustracja przedstawia wykop przez czarną glebę tropikalną. Ma ona bardzo ciemny, prawie czarny kolor, jest miejscami popękana.
5. Ilustracja przedstawia wykop przez buroziemy sawanny suchej. Jest to gleba jasnego beżowego koloru, bez wykształconych innych warstw.
6. Ilustracja przedstawia wykop przez żółtoziemy. Gleba ma barwę czerwono‑pomarańczową.
7. Ilustracja przedstawia wykop przez glebę cynamonową. Ma ona czerwoną barwę, jest zbita i regularna.
8. Ilustracja przedstawia wykop przez prymitywną glebę pustyń. Ma ona zbity kształt, brak faktury, jest jednorodna. Ma pomarańczowo‑beżowy kształt.
9. Ilustracja przedstawia wykop, przekrój przez glebę brunatną. Pierwszą warstwą od powierzchni jest poziom próchniczy, ma on ciemną, prawie czarną barwę. Następnie występuje brunatny poziom wzbogacenia, ma on brązowy kolor, widoczne są w niektórych miejscach kamienie. Najniżej w profilu jest skała macierzysta.
10. Grafika przedstawia wykop, przekrój przez glebę płową. Są widoczne trzy warstwy: brązowa, kremowa i ciemnobeżowa. Wykop ma kształt prostokąta.
11. Ilustracja przedstawia prymitywną glebę pustyni pasa umiarkowanego ciepłego suchego. Ma ona szarą barwę, widoczne są dokładnie drobne kamienie.
12. Ilustracja przedstawia wykop, przekrój przez glebę bielicową. Widoczne są różne warstwy gleby. Miejsce na powierzchni to występowanie poziomu organicznego. Najbliżej powierzchni gleba jest utwardzona, jednorodna, koloru grafitowego – jest to poziom próchniczy. Następnie przechodzi w kolor jaśniejszy, szarawy – poziom wymywania (eluwialny). Niżej zaczyna być widoczna faktura poziomych warstw – poziom wzbogacenia (wmywania, iluwialny). Kolejno barwa przechodzi w brązową i beżową, jest to poziom skały macierzystej.
13. Ilustracja przedstawia wykop przez glebę marzłociową. Jest ona bardzo oglejona, ma grafitową barwę.
14. Ilustracja przedstawia wykop przez tundrową glebę glejową. Jest ona bardzo gęsta, kleista. Jest wielowarstwowa, pomieszana z mchem.
15. Ilustracja przedstawia glebę poligonalną. Powstaje przez popękanie, szczeliny.
16. Grafika przedstawia wpływ warunków klimatycznych na właściwości gleb w poszczególnych strefach. W pasie polarnym występuje wieloletnia zmarzlina. Gleby to poligonalne tundrowe. W pasie umiarkowanie chłodnym rozpoczyna się przesiąkanie wód opadowych. Gleby to bielicowe, glejowe, płowe. Pas umiarkowanie chłodny: wilgotny – gleby bielicowe, rdzawe, płowe, brunatny, przejściowy – czarnoziemy, czarnoziemne gleby prerii, szare gleby leśne, suchy – kasztanowe. Pas subtropikalny – szaroziemy, prymitywne gleby pustynne.
17. Ilustracja przedstawia rędzinę. Jest to płytka międzystrefowa gleba kalcymorficzna powstała na skałach wapiennych. Ma niewielką warstwę humusową, wytworzoną głównie przez szczątki traw. Ze względu na niewielką miąższość jest bardzo narażona na erozję. Widoczne są w niej drobne kamienie.
18. Ilustracja przedstawia glebę terra rosa. Są one odpowiednikiem rędzin w strefie podzwrotnikowej. Odznaczają się jaskrawoczerwoną barwą (dzięki wodorotlenkom glinu i żelaza).
19. Ilustracja przedstawia wykop, przekrój przez mady. Widoczne są warstwy gleby, płynnie przechodzące jedna w drugą. Warstwa najbliżej powierzchni ma ciemnobrązowy kolor. Kolejne niżej są coraz jaśniejsze, mają kolory takie jak kremowy i szarawy naprzemiennie.
20. Ilustracja przedstawia wykop, przekrój przez czarnoziem. Widoczne są dwie warstwy gleby, płynnie przechodzące jedna w drugą. Ta bliżej powierzchni ma szarawy kolor, natomiast występująca niżej – brązowy.
21. Ilustracja przedstawia glebę bagienną. Ma ona brązową barwę, gleba jest zagęszczona, posiada w sobie różne drobne rośliny, trawy.
22. Ilustracja przedstawia glebę wulkaniczną. Ma czarną barwę, jest mocno zbita.
23. Ilustracja przedstawia smolnicę. Jest to gleba ciemnego koloru. Odłamuje się na nieregularne kawałki.
24. Ilustracja przedstawia Sołonczaki. Sołończaki – słone gleby wytworzone pod wpływem kapilarnego podsiąkania nisko zalegających wód gruntowych zasobnych w rozpuszczone sole i ich wytrącania się wskutek wyparowania wody. Do sołonczaków zaliczane bywają też gleby pochodzenia morskiego. Mają one białą barwę.
25. Ilustracja przedstawia glebę mangrową. Tworzy ona formację ziemno‑wodną powstającą na przybrzeżnych płyciznach morskich, składa się z roślin przypominających korzenie, zanurzonych w wodzie.
26. Ilustracja przedstawia przykład gleby inicjalnej skalistej. Są to gleby stanowiące stadium przejściowe pomiędzy litą skałą a lepiej ukształtowanymi glebami. Jest ona położona na litej lub spękanej skale, poziom organiczny nie przekracza 10 cm miąższości.
27. Ilustracja przedstawia wykop, przekrój przez glebę antropogeniczną. Do brzegu wykopu przytwierdzono taśmę mierniczą. Gleby te powstają w wyniku działalności człowieka. Przykład na zdjęciu jest koloru ciemnobrązowego, lecz w środku ma naleciałości z grafitowej substancji.
1. Tabela przedstawia podział gleb. Gleby strefowe: gleby brunatne, płowe, bielicowe, rdzawe, czarnoziemy, kasztanowe, cynamonowe, ferralitowe, szaroziemy, buroziemy. Gleby śródstrefowe: rędziny, terra rosa, mady, marsze, czarne ziemie, bagienne, wulkaniczne, smolnice, sołonczaki, mangrowe. Gleby niestrefowe: gleby górskie, inicjalne, antropogeniczne.
2. Tabela przedstawia rozmieszczenie gleb strefowych na tle warunków klimatycznych. Kolejno: pas polarny: arktyczny – grunty poligonalne i strukturalne, tundrowy – tundrowe gleby glejowe. Pas umiarkowanie chłodny: bezmarzłociowy (bez wieloletniej zmarzliny); część północna: gleby bielicowe opadowo‑glejowe oraz iluwialno‑humusowe, część środkowa: gleby bielicowe i bielice, część południowa: gleby darniowo‑bielicowe i gleby płowe; marzłociowy (z wieloletnią zmarzliną), marzłociowe gleby tajgi. Pas umiarkowanie ciepły: wilgotny – brunatne, płowe, rdzawe, bielicowe; przejściowy – czarnoziemy, szare gleby leśne, gleby kasztanowe; suchy – buroziemy półpustynne, szarobure gleby pustynne. Pas subtropikalny: wilgotny – gleby żółtobrunatne, żółtoziemy, czerwonoziemy; przejściowy – gleby cynamonowe, gleby cynamonowo‑szare; suchy – szaroziemy, prymitywne gleby pustynne. Pas tropikalny: wilgotny – czerwonozółte gleby ferralitowe, czerwone gleby ferralitowe; przejściowy – gleby cynamonowo‑czerwone; gleby czerwonobure, czarne gleby tropikalne; suchy – czerwonawe buroziemy, prymitywne gleby pustynne.
3. Ilustracja przedstawia wykop przez glebę ferralitową. Ma ona regularny brązowy kolor, nie są wyróżnione warstwy.
4. Ilustracja przedstawia wykop przez czarną glebę tropikalną. Ma ona bardzo ciemny, prawie czarny kolor, jest miejscami popękana.
5. Ilustracja przedstawia wykop przez buroziemy sawanny suchej. Jest to gleba jasnego beżowego koloru, bez wykształconych innych warstw.
6. Ilustracja przedstawia wykop przez żółtoziemy. Gleba ma barwę czerwono‑pomarańczową.
7. Ilustracja przedstawia wykop przez glebę cynamonową. Ma ona czerwoną barwę, jest zbita i regularna.
8. Ilustracja przedstawia wykop przez prymitywną glebę pustyń. Ma ona zbity kształt, brak faktury, jest jednorodna. Ma pomarańczowo‑beżowy kształt.
9. Ilustracja przedstawia wykop, przekrój przez glebę brunatną. Pierwszą warstwą od powierzchni jest poziom próchniczy, ma on ciemną, prawie czarną barwę. Następnie występuje brunatny poziom wzbogacenia, ma on brązowy kolor, widoczne są w niektórych miejscach kamienie. Najniżej w profilu jest skała macierzysta.
10. Grafika przedstawia wykop, przekrój przez glebę płową. Są widoczne trzy warstwy: brązowa, kremowa i ciemnobeżowa. Wykop ma kształt prostokąta.
11. Ilustracja przedstawia prymitywną glebę pustyni pasa umiarkowanego ciepłego suchego. Ma ona szarą barwę, widoczne są dokładnie drobne kamienie.
12. Ilustracja przedstawia wykop, przekrój przez glebę bielicową. Widoczne są różne warstwy gleby. Miejsce na powierzchni to występowanie poziomu organicznego. Najbliżej powierzchni gleba jest utwardzona, jednorodna, koloru grafitowego – jest to poziom próchniczy. Następnie przechodzi w kolor jaśniejszy, szarawy – poziom wymywania (eluwialny). Niżej zaczyna być widoczna faktura poziomych warstw – poziom wzbogacenia (wmywania, iluwialny). Kolejno barwa przechodzi w brązową i beżową, jest to poziom skały macierzystej.
13. Ilustracja przedstawia wykop przez glebę marzłociową. Jest ona bardzo oglejona, ma grafitową barwę.
14. Ilustracja przedstawia wykop przez tundrową glebę glejową. Jest ona bardzo gęsta, kleista. Jest wielowarstwowa, pomieszana z mchem.
15. Ilustracja przedstawia glebę poligonalną. Powstaje przez popękanie, szczeliny.
16. Grafika przedstawia wpływ warunków klimatycznych na właściwości gleb w poszczególnych strefach. W pasie polarnym występuje wieloletnia zmarzlina. Gleby to poligonalne tundrowe. W pasie umiarkowanie chłodnym rozpoczyna się przesiąkanie wód opadowych. Gleby to bielicowe, glejowe, płowe. Pas umiarkowanie chłodny: wilgotny – gleby bielicowe, rdzawe, płowe, brunatny, przejściowy – czarnoziemy, czarnoziemne gleby prerii, szare gleby leśne, suchy – kasztanowe. Pas subtropikalny – szaroziemy, prymitywne gleby pustynne.
17. Ilustracja przedstawia rędzinę. Jest to płytka międzystrefowa gleba kalcymorficzna powstała na skałach wapiennych. Ma niewielką warstwę humusową, wytworzoną głównie przez szczątki traw. Ze względu na niewielką miąższość jest bardzo narażona na erozję. Widoczne są w niej drobne kamienie.
18. Ilustracja przedstawia glebę terra rosa. Są one odpowiednikiem rędzin w strefie podzwrotnikowej. Odznaczają się jaskrawoczerwoną barwą (dzięki wodorotlenkom glinu i żelaza).
19. Ilustracja przedstawia wykop, przekrój przez mady. Widoczne są warstwy gleby, płynnie przechodzące jedna w drugą. Warstwa najbliżej powierzchni ma ciemnobrązowy kolor. Kolejne niżej są coraz jaśniejsze, mają kolory takie jak kremowy i szarawy naprzemiennie.
20. Ilustracja przedstawia wykop, przekrój przez czarnoziem. Widoczne są dwie warstwy gleby, płynnie przechodzące jedna w drugą. Ta bliżej powierzchni ma szarawy kolor, natomiast występująca niżej – brązowy.
21. Ilustracja przedstawia glebę bagienną. Ma ona brązową barwę, gleba jest zagęszczona, posiada w sobie różne drobne rośliny, trawy.
22. Ilustracja przedstawia glebę wulkaniczną. Ma czarną barwę, jest mocno zbita.
23. Ilustracja przedstawia smolnicę. Jest to gleba ciemnego koloru. Odłamuje się na nieregularne kawałki.
24. Ilustracja przedstawia Sołonczaki. Sołończaki – słone gleby wytworzone pod wpływem kapilarnego podsiąkania nisko zalegających wód gruntowych zasobnych w rozpuszczone sole i ich wytrącania się wskutek wyparowania wody. Do sołonczaków zaliczane bywają też gleby pochodzenia morskiego. Mają one białą barwę.
25. Ilustracja przedstawia glebę mangrową. Tworzy ona formację ziemno‑wodną powstającą na przybrzeżnych płyciznach morskich, składa się z roślin przypominających korzenie, zanurzonych w wodzie.
26. Ilustracja przedstawia przykład gleby inicjalnej skalistej. Są to gleby stanowiące stadium przejściowe pomiędzy litą skałą a lepiej ukształtowanymi glebami. Jest ona położona na litej lub spękanej skale, poziom organiczny nie przekracza 10 cm miąższości.
27. Ilustracja przedstawia wykop, przekrój przez glebę antropogeniczną. Do brzegu wykopu przytwierdzono taśmę mierniczą. Gleby te powstają w wyniku działalności człowieka. Przykład na zdjęciu jest koloru ciemnobrązowego, lecz w środku ma naleciałości z grafitowej substancji.
1
Polecenie 2
Zaprojektuj i uzupełnij tabelę, w której podzielisz gleby na żyzne i mało żyzne oraz podasz główne obszary ich występowania.
ReBP082VqWqNF
Mapa przedstawia rozmieszczenie głównych gleb strefowych i śródstrefowych na Ziemi. Gleby strefowe: kolor żółty – gleby ferralitowe, czerwonoziemy i żółtoziemy: na powierzchni Peru i Brazylii, a także Gabonu, Kongo, oraz na wyspach Azji – Tajlandii, Malezji, Indonezji, Filipin, Papui-Nowej Gwinei; kolor czerwony – czerwonoziemy i gleby ferralitowe: Wenezuela, Kolumbia, południowo-wschodnia część Brazylii, Sierra Leone, Liberia, Wybrzeże Kości Słoniowej, Republika Środkowo-Afrykańska, część Demokratycznej Republiki Konga, północno-wschodnia część Australii; kolor pomarańczowy – gleby cynamonowe i czerwonobure: Paragwaj, obszary północnej Brazylii, większość centralnej Afryki Indie, część Australii; kolor fioletowy – żółtoziemy i czerwonoziemy: południowo-wschodnie USA, oraz południowo-wschodnie Chiny, Urugwaj; kolor beżowy – gleby cynamonowe: Meksyk, Hiszpania, Maroko, Grecja, Turcja, Wietnam, Republika Południowej Afryki, część Australii; kolor błękitny – szaroziemy, buroziemy i prymitywne gleby pustyń: zachodnie USA, część Chile i Argentyny, północna Afryka, południowo-centralna Azja, większość Australii; kolor brązowy – czarnoziemy: Usa, Turcja, Kazachstan, Mongolia; kolor jasnozielony – gleby kasztanowe: USA, Kazachstan, Mongolia; kolor ciemnozielony – gleby brunatne i płowe: wschód i zachód USA, centralna Europa, Japonia, Korea Płn. I Płd.; kolor szary – gleby bielicowe i płowe: południowa Kanada, północna Europa i centralna Rosja; kolor jasnoniebieski – marzłociowe gleby tajgi: północ Kanady, północ Rosji; kolor granatowy – gleby tundrowe: północ Ameryki Północnej oraz Azji.
Rozmieszczenie głównych gleb strefowych i śródstrefowych na Ziemi
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
